A J patrem,&ßtum,Ta qpdemfàifoChriftianitttà'cognpineï^,"nonia&usexmhilo, fed adhuc quæiojexlv^pm^tjgàbi-1
'/veridîcô' »mpoöiSjfecif à vèridico Ioanneprb féâ à tuæ merito A n -' lern pâtientiam , vr hoc ipfiim de veteri fçriptuiavél |na
1 tichriftus vocitarîsi Meixtior, fi non tu in patris vocabulo teftimonio cornprobeitius.Dicis>hçrecice,exnihiIo filium I
intelligis creatorem, fi non in filij né mi ne adferis creàtü- fa&üm,cbm hoc nuiquam kgetis. hegas illud, quodfcri-
ram. loan nés patrem & filium nuncupat tain his no- ptum efc quia ex Pâtre natus eft, flic mihi, cuius; verba font: |
minibus creatorem,& creatnraminterpretans. Merito ExvfWrf»rt/««//er«W5e««i«îSia‘mbigis9rerpic'eadinitiutTi
ergo vôcaris Amichriftus, quinegaspatrem & filium fiib Pfalmi cius^ÔctegeIcriptbmiDmrDomïnusDominomeofede
interpretacioheimpia. Sedadhuc audi, 6 quifquisille es ad dexter animant, donecponam inmicQstuos ,fcabellumpeduni
infoie ns 8e contumax in filium, 8e de patris perfona gib- tuortim. H o c te fti m o nipipfe S ahi a tprVfos eft, vt cum vult
riaris,& intellige, quia patrem habere nonpbtès, fi non Te Dominum credi, Joquensâdèos, quiillumfofomho-
confitearis&filium.Idemprofequiturloanries, Qutnegat mincmnatuni|xremineputabantDauid , nonetiamSc
ncgaflèt filium, -J* nequepatrem (habet. ) qui confiteturfilitwu( & filium>) Debra qua Dei filium.Sed Se Paulus Apoftolushôcipfum
ttem éfpatrmhabet. Videsvbiqueloanriemipfadomina po- , credens , quod & olimSpiritusfan&üsinDauidloëutus
nere, vt nihil aliud intelligatur , quam quod eft in natu- -eft,8c poftea expoiuir,aitin epiftolafua, Adquem autem An-
ra nominum, & tarnen , fiadhucfronsimpudentiætuæ gelmim dixit aliquando, fede addexteram rneam, hocexplanas,
poteft i&us lapidum fuftinere.& fi tantaobftinatio duritiç quia nemo de Angelis talis eft.qiialis eft filius-omnis enim
tuæ eft, vt cum audis patrem, & filium, non tarnen verum Angëlifa<fti funrjfplusaucemfiliusnatuseftj cui Sedicit,
patrem, neque verum filium crëdas, ecce idem loannes, ! fede ad dexteram meatn, quia&folusi'pfeeftvnigenitosfilius, qui
qui eft dileâus à Domino vicem reddens Dominicas eftinfinupatr'is- Non autemnuncexpofîtiototius pfalmi
dilecftioni, fortiori lapideiam non tantum frontém' , fed neceflàriaeft, fed illudfolum probandumfuic, quiaDo-
. 9 . r m . ■ ■ ___ r - ____T>____ J : - : . ....... r . j . . j H......... ... . .
ip
atrem
tjfohù
Hetr.i.
F '
piumcapntierpentinumruæ éonquaflat impietatis, fcri-
beds in vlcimoepiftolæ iaæ:Scimusqüiafilius Deivenit,&in-
t icnfum carnatus eft propter nos , & pajfus eft, & rcfurgens de mortuis ad-
i Jumpfit nos, & dédit nôbis f intellect uni bonum, vt cognofcamus i-
pjum verum,&fimus inipfovao filio eiiulefu Chr'tfto.hic eft (Deus)
vents, & vit a etterna,& refurreftio noftra in ipfo. Explicari non
I poteft, quantosaduerfum te fermonum lapides , &faxa
i Congeflît fub vno hoc teftimonio. Scimus, incpiit,quiafilius
i Deivenit. Habesvnamdefilioconfeffioném. &paululum
i infrapoft facramentaincarnationis, & paflioniseius, &
refurreâ:ionis,quæ vtiquc propter rios exercuit, fubfequi-
J tur dice ns : & dédit nobis intelleäum bonum. fine dubio quia
ipfedator bonus eft, dans i ntelie&um bonum. Non impie
I Chriftû intelIigimus,filiuncintelledVum bonum dixerimusySpi-
ritUmïândfcum efle,qui & dicitur fpiritusintelligentiae, in
qüocognofcimusipnim verum.Sine Spiritu enimfàndfco
non poteft-Veritas cogdofci. habes teftimohium in Euan-
tDomin* gelio,vbi&*Deumipfumlàndtum Spiricum pollicetur,
ÖC de ipfo ait,i}ttodipfe mibï ieftïmonïumperhibêbii. vtiquc per
f t" uam Ap°fr°^és,vel per quoslibetfilijDeiprædicatoreSjdànsei
^ intélligentiam, * qua fpiritus intel ligen tiæ véruffl cognofcendi.
Vnd.e & Apoftolus Paulus fcri bens ad Corinthios
aie, N osautem non ftiiritum hum mundiaccepimtà, fedftnritum,
quiexDeoeft,vtfctanm,quaà Deodonatafuntnobis. Dédit ergo
intellectum bonum,id eftSpiritum fanâum, vtagnofeamus i-
pfumventm. Adhuc fi non intelligis de totfupra editisdi-
ction i b us, vel ex conlequentibus^nimaduerte om nés fiifr
pi ciones impiæ interpretationisexclufas: vt Jimus, i n quit,
minus Pater dicit Filio Domino meo,fede ad dexteram meam,vt
& ilIud,quod!n fequenti dicitur, non alius quam pater
dixiftè credatur,id cH,Exvteroanteluciferumgenui té. Nonne
etiatn hóe teftimonio veriffime probatum e ft, lèpul-
tam vocem i mpiam eflè dieentiu m,quod ex nihilo fecerit
Deus filium? Quomodo enim ex nihilo,cum ipfe pater
clamer, Ex vtero aute luciferum genui teî & Vide,, ne putes nos
intelligere, quod Deus membrorum parriumvecömpo-
fitione' f confiftac. Abfit base irrpietàs. Deiis eniro, quod-
cünque illud eft, fimplex eft, cotus idem eft iecundum
fubftantiam, nonpars, & pars,non membriinVi & mem-
vbrum ,frd,vtdiximus,fimplex nefçiq quid, quod fit integrum,&
pèrfedlûm,^inæftimabilef "tamen'&inexpliça-
bile.Licetergotali§eft, yt non membris partibusvefubfi-
ftat,tamen fçriptûradiuina cum vfilt nobis Dei fàbricato-
ris véram intelligentiam comfnendarei éxhis,, quænopi-
mus,loquitur dicens:Oprr<* manuum eiUseffecoelos^el vnam-
quamquecreacuram, quiaapud homines yere&proprie
opus,vel fabrica intelligitur,quod efficitur(manibus.)de-
hique cum vifum eft arte aliquid fabricatum , àd manus
refertur artificrs.finiiliter au te m inter nosvolentes filij de-
figoare natnram ^ vterifacimusmèntionem. nemoenim
de veris filijs n on de vtero nafcitiir. Et Deus ergo volens
ëx fe naxum.filium demonftrare, dixit quod cum ex vtero
genuerit,ne tu hæretice calumniareris ex nihilo. Sed fic-
urcumDeùsmaniBusfecifièdicitur, vt Deo dignùmin-
telligendum eft , ita ,& cupi ex vtero genuit, non contra,
quampeo dignumeft,opincmur.Illud ^tamènçertiffime
iti ipfo veto1 filio eiusIefuChrifto. Et adhu c amplius déniât piam 1 confitendum eft.qùôd verus eft condicorihfignifiqatione
fidé âiccn?.ttic'.eft vertu Deus.6c nblidû tacuic.,.kd cûmular, | opeçis manuum, & verus eft pater in fignifiçaçioncvteri
& exaggerat j vcimpiusiènfusföphifticisconfidensargu- j gignends,etfi nihil in iemembrorum hab^t-Sed quia fo-
mentationibus obrilatuf. fubieqüens enim ait,Et vita ater- I le tis dicere, o Arriani,(in p ë o idipfiim eftTacèïc, qp p’d &
naj&refurreft'urnoftrainipfo.VbifünthnncilliLimpia. veftra generare , Opportune & hançveftramperuqrfi.tateradç
fophifmata,quæ Ariftotelis Epifcopi veftri magifterio di- prælentiQCCaiioneconuincam. M u lta lu nt ne m p eo pe ra
! diciftisdicentes,filiuseft,fednoneft verusfilius.Deuseft, f manuum,iedvnus eft vnigenitusfilius ve.nçri^,non eigo
fed non eft vents Deùs? Ecce v not’èUi m o n io tôt modis fi- j idipfum eft fâceré, quod & gëriëraré.&oriinia quidemper
verbum,&in fapientiafaólafunt. Verbum aùtem,fine iat|
kbfiôj
t foned
Pfdui
lij vemm nomen expreflum eft,imo quia Severus Deus eft.
I (^ubmódo enim non verus Deus,qui veras eft filius.quä-
i doquidem non folum dé verifilij nomine Deus verus pro-
, batur, fed etiam ner hoc, quod vita aïtérna eft? Vita enim
I sterna non habet initium i nequèfinem »ergo Deus veéus
ƒ eftChriftus non habensinitium nequefinem,exiftens ipfe
I vitaarerna,qu* eftfine initio,& fine. Sed & Cum refiirre-
I ófcio npftraeft,poreftas ineover^diuinitatisagnofcitur,cu
mortem per vircutem tefurre&ionis excludit, exemplo
! fui.quem adfürrfpfit, hominis, in quo&deVirgirte nafei
J dignatuseftiin^uo&hosiam refurreximus, habituriv^
nufquifquenoftrum fpecialemrefurreélionem pro merito
fidei,ac vitaejfiiieäd refjigerium, fiue ad vftionem. Vide,
mifer,ne/adhuc non ere das verum eile filium, & incipias
haberérefiirrédionem ad pcenam perpétuam gehenrlaiin
Matt.8. ténebris exterioribus, vbi eritfletusöculofuni (eft) & ftrtdor
f ' detenus dentium. U tamen non adhuc aliquid * tetrius manec ini-
pio's in filium. Sätis,yt opinor,liCet pauculis teftimOfliis
comprobatum eft,quod lit verusDei nlius,natusdepatre,
pientia,non per aliquem,ied ex Deo nafa ¥funt.ynde non
idipfum çft fàccre, quod & generare. Nifienimefletdi-
ftantia inter facere,&generare,nihil prohibebatur dicere,
manus meageneratteruntte,&cceli ventris meifunt opera* ('Sedj
ficut didio multarn habec differentiam, itâ&res, quas di-
Ûiodeterminaç.Exrfr^inquitjrfwfr/^r/^rKw^wwi.fe, hoc
aurem dicit pater ad filium , non quodfilius f ighoraret,
fed vt nos feite p o iîè m us prop ti e ta i ë m patfif^d filium,vel
filij ad pâtrëm, ideo ita icri^tum eft', ficut A?'ip^vftigqni-
rus Alias exiftens fdpientia air, ànté omîtes autan toiles genuit
me.Vnde&h0c.Iqco4»frluciferftgenitas eflè dicitiir^In ld-
cifeti voCabuloomnis vbiqj fuciqior Creaturâ fignatür.vn-
dç cura dicitur,ex vtàodmetuciftrutn^niids^> hoc ipeciali-
tet d5c ë |u rq u o d Vere ex pâtre fie hacus, Sc non fa-
étus ? quod autem a it, ante lu ci fer uni, ante om-
nem creaturam fignificat 9 fecundum
qaodditftum éft, Etipfeeft
ante omnes.
1 . . Z . 7 " ....: " ~ I & ÿ ô p
taon
r}* main
I i
H
ffai if
pignon
Cclop
Qjr&D D EI' Ei I IV S S i T OMNIPOTENT ;
-&indemutâbilit, & quod vnàfit ôitinlpotentia Patris I
Eilij ,ficut& vnàDèit^, &,de fsqctamento
incar nationûfilij iVflpotmfufcepti
ab eohofoinisk, $P
C A P V T p l / ü
■ inie'à^^àbûniin,-t^onuminieéft.beus.t &hoh eftùeuspràlèr j
h.tuèmmesDèiUy&nèfciebamuSyDetisïftâel Sàluàtor.aübefïetii, J
'étreorifundentùromîtes,• qùiàduérfantur:ei,'&ibünt*’cum'confu- ^ ;n Cpn.
fione. lntehdë,quiaàdfiliumdicitüri & 'tui aunt faut,& Miôncfà
poft 'tefequèhturàdiigÀtivinculis,&àdorabmtie,-& in tcdep'reca- -1
bunttir.Ergo & hinc Deus verais oftenditurfiliùs,'cutn àdo1 ' ,
ratür.Deiénim éftàdôràri.fiqùidem Sralibi^docét Àpo-'^^îfg1 ',
ftolus de filio Dei eflè feriptum : Et adorent cum omnes Angell
i)«Tcilicet,qüiâvèrè DeùnijJ& Domiii um.Sed iri’pr^fentî
teftimonio Efaiæ ficut ipiè DeiiSjficetiam in ipfo DOus efti
Ercutiamüs èc aiiàm èorüm Mafphcmiath^ per quanti j'a it eftim, ^ » ^ in te Deiis eft, & non eft Déuspràter té. Et eu
r -i •- ifiririmräiYiSriSofiliit«. S r l in r . d ix e r ifiin 'D e n D e iim e n è .fiib ( î*n iiî'rn fcribiSjdicimt quod non fit omhïpOtés filius.& hoc r .A ir ir rTaén tin ê s
- breuirerfaciam,ne long{üsextendehs,laborem y legenti
I tribüam.Dicanr,quaudo non eft omhipotelis ^ e r quem,
I vtipfi quoque coilfitentur, bmnia fadtahint. dentvnum
! opus plttis^quod non fecerit Ôe filius^ vt probent non eflè
omnipotentem filium.at cum nullumficopus »qqödnon
pâtrisexiftat2Se filij, fine dùbio omnipbtenseft filius.i fa-*
ciehsquæcttmquefacitombipotenspatéri Sufticitfihoc
ipliim etiàm diumistçftiibbnijs adprobemus. ApudPro-
phetamZachariamlegimus; O, offugfteatcha^^onis,
dieit Ôort^-nà^qudniqm à quatuor, vèntis 'teelt colligam vos in
j ref*luamini,qui inhàbitatisftliam Babylonis, quorum lue
1 faitüomirtusormmuus-^oft honorem. Unfit mefupergehles , qua
! exjpoliauerutit vos, quoniàm qui tangit Vos,ficut quitangitpupiüa
oiuli ipfius.qUomam ecce ego infero màriüm meam fupereos,&: erunt
dixerisinDcb Deumeflè fublèquitur, & dïcic :Tu èntin es
Deus,& tiefcièbdmus,beus ïfràeLfataator. Ërgo Cum Deus in
Deo eft, :8c non eft Deus præter eum -, in quo Deus eft,8e
iplè eft Deus Saluatorllrael, oftenditur vnitaSdiuinitatis
în Pâtre,Se Filio,ficut 8cbmnipotetitiæ,Sequicquid btrini-;
ho diüinaè fübftahtiæ e ft, hoefolo dlftercns à pâtre filius,.
quod ille pâteteft,& hic filiüss idfcft, quodülç gphuit » 8e
hic nàtus eft. hbii tamen qüia natus eft, minus h abet aliquid
, quam quod in Deo pâtre eft, imago Deïinuifibïlis exi-
E fA .fr
ftens& Jplehdorgloftà,& châtafterfubftàntU eius. Hoc qui de
filio Dei nOn credunt, Efatæ fententianiiuftinebunt dicÊ-
tis: Erubefcent, & confundentur ornées, quiÂduerfanturei, & i-
bunt-T cum confufione. Sed Se * Ieremias de filij debate ex-
primit dicens;Hic Deus. nofter eft, & non t deputàbitur alius abf-
qfieèO,quiihuénitomnemviamprudentia, & dédit earn lacob pu-
■ (bolicMfiioüauentntïllos, & t factisquni Dor,units ummpotens cro/tto.ó'i/nte/ MecTojïïû. poil ('hæc) iii teira vifuseft, & cü
* bat S mfii’me. Si intendas huiCcap,ithlo,ihuenies quod fililiso- j. jiomjnibbsçonueufatus èft. Non vtiquëpaterDêuSjlèdfil
mnipotensà patte omnipotente fit mifliis, y t pofitis in ca*
• btiuicate fubueniat. qbrifidètaèhim Prophetam dicere:
Hoc dicit Domiim omnipotent, 8e audiamus * Propheta refe-
rentequiddicit Domînüs. omrt içotës,poft hofiorem, inquir»
Jphe- inïfit ntefupergehtes, fine dubio fiiius eft ^ t qui poft honoré
■ efe- Ÿ miflum eflè fe dicit friper genres , quem Propheta dicit
à» Dominum omnîpotentem. Hitèrgo filius exiftëns Do-
mittus bmhipbtens in vltimo teftimo,nioi&: feieris quia
Efa.fr.
f in cpn£
fufionem
in Baiuch:
•fexiftima
Husfa«3:ushomo in terra Vifus eft, &Cohüerlàthseftcüm bitur
hominibus j naturam in le hominis ëx^rcensfinepeccato j
propter noftram làltitem. de quo Se legimus : Et verbum ïiàn.i.
caro fact uni eft,& habiiauit in nobis, & vidimus gloriam eiiis ,glo-
r uni qua fi vnigeniti à pâtre. S i ergo berbuni caro fattuni eft, &
habïtàuït in nobis,nantis ex virgirie nobifcumDeuS,qub nüci
hæretice,proficis,Siinfirmitates adfurcptç carnis obijcias,
fi anima: nùmanâîjquàm tum carne fukeperat,^vliles no- f vtiieëft
bis àiftüs deferibas, cum conftet eura , feCündum quod
Deus eft,Se Dei filius^ eflè pér omnia vt patrem impaflibij
hominisjôe dih iplinæ,quam trade bat, exlècutiO t probe-
probà11
tûr;Vanumeft enim noluifle v t hominem haki j licét ex
rctur
virgine*tamenhomihem,hecin'firmam hominis in fede- f tantüni
fignarénatüram; Vaniim eft præcepta dare, quibus homines
Viuercnt, Séipfumiam, qüialemel homo ëflèdigria-
tuseft, fine præceptorum oblèruatioheciicurriflèi illèfi
non hominis mfirmitàtëm faótus homp cxercere voluil-
lèt * quis crederet, qubd homo faótus fuerar ex origiriis
noftra; màtrice9liicetfine_viti çomplexü. quaridoquidem
Dômiriu^omfti^otehs mifitmè,vtfupradi6tum eft, ab omnipôtente
rhiflhs eft pâtre; Sed Se Apoftolus IoâhneS in
Apocal.hæc dicit, Amcntefiisfiàelu,inmum creator* Dei, qui lem. Ideo enim 8e ilia quæ font deitatis eiuS pfæmiijmusi
w&AÜpifoitiquiV€lttt»>ru.seftDomihusD.cus.bmnip0- vtiàm flqüidhuqiilitàtis h & irifirmitàtwin Chriftolegi-
tens.Et Salomon inter cætetaàic dé fapicncia, quæ vtiquc tur * non deitas eius violàta tredarür i fed haturi fiifcepti
C hri (lus fi lius D ci e ft ,, Splendor eft enim lucis*tan*i&ft>ecu- ^ L " -
km fine macula Dominas omnipotent, nomeneft ei : item ,ipfe&
qui redamtiUoSfDmmus omnipot-éMimtneftiBu. Item in Mà‘
ch^Nondumenimomnipotentis0‘ omniapoftidentis Deïiudiciü
maieftatis, & imago bonitatisiü’m., & cumfitvna, omniapoteft.
Quottiodonon omnipotens eft,cumpafliç omnia. Nam
Sdiipraile èadém fapienria dixerat, oinneto habéns virtotem.
efgobmnipotens eftj onfttem bdbènhirtotém.S.ed adhqç ipfe
sâomoh âitjde eâdem fapientiai ÈtpamaneHsmfisiftéttpfii t ^ I . 9| H |
hiatiet E t alibi Salomonf Nowemi« impofiibiliseft omipotens | hodieque noh défont b qui negenteum hpftràm geftafle
toi manus. Item ipfe : Omnipotensfermo tuus exfilieni de rega- j cûrpuientiam, etiàm pofteàquam infirmitatem carnis ex-
libusfedibiis. Agnofce omüipotentiameius5ciimbmiiiain* ; ercuitTllefifa«ftus homo.ttohfema%, quam docereve-
nouar aenofe?'intërea Sc quod demutabiliseft, cûm infe^ tterati difciplinam, çon bonum magifterij dediflèteXërm
metipfa permanet,bmnii in liouâhs, id eft,licet omüta in^ plum. Quisenim difcipiilorum feruâre conaretür, quod
houec ipfe tamen indemürabÿispetfeüeret,qubdnifi fton, non magifter ipfe lerâaflëÉ fatlus vr hbmo.çum hodje iani
Dei omnipotehtiseft. Sed quia vete indemutabilis eft fi- qUicumqueferaatipfiusexemplo,releuatur,vc ferùer.Vi-
lius 6e conditor omnium, etiam 'his.Pfalmorûm vërfibus | des quia Se infirmitaces pati debuic,vfc homo natus proba-
' approbatin' în initio tu Dùmineterràmfundafti,& opéra mànuu ] recürjSe fadushomo obkriiiare, quodeumque docüïflèt*
K '* 1 tuirumfunt ccelï. ipftperibunt,tu autempemaqebif,&omnes faut | Vt çæceros inuicaret,màgis autem dixerim^vr càteros fob-
J veftimentum veterafcent,é?ficutopatorium mutabiseosj & mütâ- j bmur. tu autem idem es,&aiinïtui non deficient^ Hocde filio
I Dei feriptum intèrpretarus eft Paulusicribés adHebrços.
I Habësergo per hæc capitulaSeomnipotqntem filium, 8c
ihdëmatabftcmi8e omnium conditbrem j ficut 8c ottinifl
artifice m,diceh te SilomoneïOmniumeninldrtifexdocüit me
u . *fapientia. Sed ne duos omnipotentes incelligas, præca-
pientia, üetidümeftslketëhim8cpaterfic omnipQteïis,S£fiïius taS%_
leuarer.iaitiehim cato noftra didicitin eius carne rèleuari,
Si enim infirmicatës ho min is pati noluiflèt t vt quid Se de
Virgihe* höminenatüseftr Se fi nólcbatpbièruare praice-i
pta,quia DominuSjVt q.uidSe formamlètui aeCeperatjqu^
jbr*ceptis > Se obedientiae öbnoxia eft 4 jacquin totüm fa-
cramentum aDeaadfompri homi^^hoci^ quod in Ada T
non eft de inobedientiafcruatuih , m Cnrifto hominë d o ^ ^ ^’c
öbedientia ferUaretur; hocipfom A^oftplus Paulus inter mm. f-
ëaéitera^qu# diuiiié tra.<ftar,.adlèrif:. Sftut enimper ihobédién-
tiqm viiiue bomiriüpeccatores conftitut'pfftnt multi, ad &peFüos v-
niusobeditionem iufticónftiiuunturmulti. ) Sifut enim per v-
niushoniihis epneemtum peccacores cönftituti funtöiul-
tiS ita Sepcr facramentum obauditionis ih Chrifto, quam
hön ex infirmirate,fèd èx bobitare deitatis prxftac in falu
meh vnus eft omtiipotenSificut SC Vniis eft Deus? qüia Pa-
tris5Se Filiieadem omniporeritia eft,ficut Se eadeln deitas
ièctindüm quod foptâ pro viribus.» 8é cond itibne te,ni po*
ris coartantis expreiTum eftj ^kd & hft^b'iflfe.riUsrèxplaila-
bitiirtëftimonio'’ËfeiaéPropiic'tæ,-F46^ i^ e fî-^ ^p ^ »^ »^ 4
gotiatio AetluopuM, & Sabaiiti, viriexcfiftid tetytinftbunt, &tuï ! . I ,
erunt fcrufi&pofttéficqtmtur adltgaci vincuiis,&adumbunt tè,& taremjomin.s d.fciplinamC faluanturmulci. )Videamus
, Btbliotb.Vet.Patr.Tomlq. ^ \ - j ________ Aa 1 j " nunc
firn I
fin h om i*
nem
-yhemo