TÏtïï-s BojfŸenfis, - ?, \
344. 3 - i^d-Àù)i^pnftciêbkffipfentià4 ttatè f i gratig Iterumhic
türbàtiènesj&ôrtiniâomninôobftacula, quædscmonùmf]^ | |—
malitiàôbijcit»defigiiar. Paücis qùodoraculühabec, eiuf- j | | g
modiéfttomniaquæ haâenus yirhueni viamque, quæad.jarpcta p°c|
Deum ducir,difHcirém effecerunc, ea per Chriftûauferen- jchnita td
tur.foloquêlVernemuï : ica vc omnia ijsin pofterum futura r _
fint plana, qui iter hoc caipere vohierim. Sün cautem ill- |p ana*
hæc pla 1 1 Sdeuia ad hu n c fe n fu m fada, quia. Chriftus | | |
rhanànvfregits eimdemqnè fub feruorum fuorüm pédibus
fttauiqindenfosautem carp is ardores* prauafque eiufdem
■ cupiditate^in fcipfafèdaùit&aboleuiçl| i
Etvidebitomntstarafialutare mi. Non modo ludæôs , aut
ptofèlito$;(ed vniueriàtnmorcalium nacuram Deudetnen-
da & benigtiftate pofth ac pôrituros bftëderevole.ns fubiü-
gitiEf itiebitomnis carofialume d«. Quafi djcat : (aluraris ho^
rumEuangeliorum virais,eceleftiique dôdrinç notitiaivfimôrtaliumgenusàferinaillàjbelüinaqueyiucndieonrue
f^ctniâS Euapgelifta prögréflüm in {'apienria& gratiafecandü cor-
hoSne I p orisincretn e ht um aflSgrigt. Eiihi panique fenfim progrès
maiorcm'diendonotitiæexçellenci'âmoftendebatjytàpuanonpanoftcndic.
: cos éxiftimationçra homiue mäiöremde feconeitaflèt,
quàm etiam diuinitatis opinionem,pro æÉàtiVràtipne, 8c
quantitate.hiagismagtfquefùbindeconfirmaba^çjariufquë,
patre fie volcnte pEodebah
Ante Chri
ftiortum:
fccptiu de
<i® H
giïcntuc
per pram;
ÖCtortuo.
là per E.
làiam&
Euangdi.
ftain.
cudine>mentifq; dudtiâi &feritaté,in magnana quandâm
ani mi maniuetudinem, morumque fuauitacem conuerfu-
raèfi. Siqiiidem per prauailiaéc tortùb|àfquæ paujb antè
pet Chriftum corrigenda monueràt,quofuis corrupt« de-
prauataqüevitæhomineSinfimiaticuiufmodij inter exte-1-
ros,erant&funt publican!,meretiices,rares,latrones,Magi,&
c.Hi enim ci\m dudum antèfûiflênt perueifi» tandem
aliqua'fidö vlam ifedam térerecceperun t;. Et hoc |J|qüod
Domihusludæis aliçufii obijcit,qicens:P«W/f4«id^»i«frtri-
xespracedentyosinre^oveiefi M
Dicebatergo ad turbos,quk exibant. Hxc,&:quæfequuntur;
vfquead illud:ow««^rfôr«ô«/4cie»^tf(Stt»î &e. InEuange-
[ lio fèéundum Matth.expoifita finit.
Et interrogabant euinturb&dicentes-.Quïd, ergofaciemus-llôân-
nés,quidfâdo opus eflètjà turbis interrogatus , perirî me-
fdici more,fingulisoppôrtuha pKefîdia, faiutariaque phar-
Imaca præfinit.Et qùideûiturbis,v t mutua beneuolentià Ce
inuicem cqmpfeafatitut j mutuifque operis fe muruo fi)b-
leuentiniungit. Publlcanisvero ad telonium fedentibus
ad immbdératatr auaritiam,infatiabiletnque illam habédi
fitim,viâm obftruic.Militibus autem, ne quem temèrè cô*-
cutiant, non abfqüe'fingulari prudentia pràecipit» Deus
nâmque nuiiùm omnino j môdorüèiufteque Vitàminfti-
tuerenon detreétet,abiè reijciti . | -
Exiftim ante autem populo,& cogttantibus omnibus. T antæ fi-
deijtantæ^ue aUôtori’tatisapud omneserat Ioânnes,yt Iu-
d*orum popuius in cam fuipicionèm yenitèt, éu eiïeMef-
Mm iiluni&:Chriftum,quem fanâi pibphetçin mundum
Vênturumpr^nunciarànti Ipfe verci eiulhiodi opiniohem
pr^icindenaaieBârîif^;-
Ego quidem aqua baptizó vós. Hæc quoq; vfq; ad illud: Pa-
G A P V T I I I .
A Nnoautem quïntodecimo. CommodèÈuangelifta tem-
icc nuac poriSi&principum,quiturnimperabant, raeminit,
tribu Iudâ -dWMo, inquiens, quintedecimoimperij Tiberq Cafaris : qub hifif;
ad alicni-. ‘nimirum drfca'müs,qüândô Deus &Do^nihus noftèrlefus
jenastiâf- èhtiftus homo fadus eftyiam tum ömriem óninino Prin-
atuwat. Ljpem & Ducem dé fA®iliâIudaèàefecifleï.-.Hominesyer6,
alienigenaSjPtlàtum videlicet , qui Rômanorum locum
Ge». 4.9. teïoebat»& HerodiS Àfcalonitçfilïos regni.fceptra-tenuiflè.
Àderatïam enim ille,cui imperium, veluti deppfitùmj ai-
lèruabatur: nempe Çhriftus Deus nolleri Principes autem
de tribu Iuda,iuxtà Patriarch« Iacob prædiôtionem itnpe^
rare iam turn proffus defîerant.S ^ ^
E actum eft verbum Domintjuperloannem. Hæc d a rè often-
ad BaptiC- j unt s ioanhem ad Baptifmi & verbi minifteriuro fc nqh
g S S S .inge(E0ê,fed.d Deoypcaru(&-, & Ju i f t i in jM f C*tcmm
Dcoyo- ynumhoc munus in cauia fuit cut tam ftupendà & admf-
rabilikiinipfoAatiminitiójCircaiilum acciderint.Óporte-
bat qüfmnoh modaGhnftum ipfum ; fedChrifti qnoqne1
præcùrfôrem idoifteum apud omnes haberi, cuius didisfi?
des accommodaietur.
literémó. Gùf Vefbùm Deijfadumeftadloanhèrh in e^
rembJl4ón cïtra mÿfticam ratiohem idfadum eft: Quia e-
nim plüres fiiturï erahrfilij dëiertàe, quàmnupt«,reiüs;rei
gratia in deièrto prædicandi exordium facit, nifi enim hic
faéli huiusfcqpüsextitiiret ^ indeferto verbafacere fuper-^
uacaneu m er at.
Magdumlj ^ pradtcamBdptifmum pttniteytU in remtponem peccatoruht.
nir&C^bd Baptifma Chriftiex vi propria, perfedam peccatorum rc-
fti Bàgdf- miffiöflem habet. At Ioannis vero Baptifma, licetpeccà-
difcri- torum remiffibnemadiundam habebat, noneam tamëri
,mea. i ex (e habëbat,fèd ex pc^iitentia. Eiratenim iroperfedumj
. qu amuis cæteris Iudseorum Baptifmatis perfedkius: praepaij?
an“is J rabat enim hömines ad poenitentiam j epfdemque , qui
Iudçorum Ghtiftièaptifinumaliquando fufeiperent, capaceSredde-
Bapti/ma- bat; . ••• ,
Jtis perfc. I Parate vlam Domm,reftdsfacitefemUdsem.Qwa.vet6 loan
.^ us‘ nes'Chrifttprçcurforerat^Voxrurfiim&nonVcrbum(an
teuercitenim vox verbum ) eaprbpter tanquam Domino1 leosautemcombiiretigneinexünguibili , inc’ömmencarijs adE-
I hondum pr«fehte:-P4rrf«PW^Doffii»i,inquic. Hoceft,mif- uangelium Matthæi iamantèexplanatafimc.
parare via fis veteris legts vmbris, ad ïllorum fufeeptipnem vos com- Multaquidem & aliA éxbortans Èuangelizabatpopulo. Per hçc Mauh.j.
Domini, parate,quæ ipfe decreturuis>& promulgaturusefti indicatuf f qui Euarigelij doóferinam candide ahnunciant.
Rectosfacitefemitaseius. Is Dei(emitasredàsfacit,qui pet : multainter prçdicanduni falütaria.dq.cumentainmedium
illiüsiüftitiam graditur ; Siquidem màlitia & impiobitas t adferre.
res obliqua & finuofa eft*-, . •' 1 Herodesautem: Q^pd de Herode Tetrarcha hic fubditür. J J H
Omnisvdllif implebititr^&c. Hac qratione Prophetaobie- hoe totum.cnarratü eft in Euangel.Matth.Quemadmod^ c^. J
<ftioni,qÜ£éab aliquohæficante fieri fortè poterat, ôbuiam j illiidetiam quód de Ioanh. B.apciimare hoe loco attexitur. J Ç H |
it. Qüiàenim dixerat: Parate viam Doming rettdsfacitefemitas Et ipfç er at wapiens qtiafi annortim trigintii.C hriftustriginca CurChn-
««s.-ardiia autem & fpinofa, & propterplurnnaimpedimc- ; plus minus annosnacus,accedic ad Baptifmadiquidem co- ^
tà,rés penè inaccefla eft virtus : ( opponunt ft huic enim muni mortaliuinconfenlu, ilia ita s perfebta haberi aJ J
maligniipirituSjCum intern«quoque , externæquèanimi ' Voluitperh'ocqubq;indicate, my^icamregenerationem inggapof I
perturbationes) quomodö,dicerè quisProphet«poterat/! viros iecundum Spiritum perfedtos generare. Quin pri- ^10 iniuilj
cùmtOtVbique obftehtobices,fiéripoteft^ Vtpervirtiicis mus qiioque homopcrfedlus condituscftiftatim enimye-Jtqsi't- ï
iam reólaincedamus? Ip le ergo obie&ionem-eiufmodi ex- luri adultus collocatus eft ioparadifo, eundemque eXcole-
cipiens,itarefpbndet:Nihil vereare.fiquidemomneillud, re &cuftodireinfliiseft. -
quoditirtucis curfumantèimpediebat,per Chriftdm è me- PutabaturfilmIofep1), quifuitHeli, De Domini npftrilefu 'tapisftat^
diofubmouebitur,&emcndabitur.'Siqüaprofunda,&ob Ghriftiortu fecundum carnem,nonuullabffertfe hiccqn ratnconi'
id tranfitu diffiedis,-vallis occurreric i ea ad fuperficiem v f- trouerfia. Matthæus enim gcncalogiam il litis texens,aSa- ■ ■
queimplebimrjfiiloqueæquabicuri RurfumiimonsquiD IomoneorfuSjdeducitillaminMathahilacob.&Ioleph. Cat'
piam,autepllisfetnitaminterceperitfadeoqjirerIaborio- I Lucas vero initio a Naclian fadp delpeiidic in Matham,
him mbleftumquereddiderit,is quoquehumiliabitilr, & j Helij& ibieph.bxquo aperteepnftar, vtrumque Euànge-
in viamplanam redigëtur< DéniqucoHiniapofthacerunc I liftam aliudd<: aliud proximum genus Iofephb aifignare. Mèlchil
direâa &pemia.. ' :v - | Nam vtidem fofeph,qui lacratiilim« Deiparæfempeiquë
Perprofandasâutemvalles;.per montésitidem&col- LvirginismaritusIfabebatur , fimul exIacob& Ijdehortunv
les,iiicpncinnosfeniiiummotus;inconditaique ani mi per- J duxci it,id videmromnino imppifibile.. '
Res obliqua
ini—
quitas.
i Efa.+o. I ^ • |Rcs ardua
. virtus idqj
roultis de
xaufis.
Chriftus
Dominus
viamvircu
tis àrdua
alioquifa-
cilemrcd-
Quidjvallium
&
montium
nomine''
defignet "
Euangclifta
port
EGdam.
Ioanncs
fingulis
hominum ■
pneribtu
>lutaria
pharmaa
præfinir.
picntem
^(puir..
S'G---
Ioanncs
fummç
exiftiraa-
tipis apud
jfodzos. ’
Veiùui.
ad Caput IV. Euangelij Luca.
Iaèob Sc
Heli'fia*
eli&Iab;
fra—
Verunihuius,qu«appftrct, difFerentis&difficulcatis Ho^empl^axfibM'fcriptwrainauribusvefim.Vethxcmam-
I E • 1
lèipfûm j
locüt* eft*,
Chriftus I
tanruin I
fecundum'
nacurâ a|-
fumptam
inuniftus !
Gérés an- |
Æc Chrifti j
aduemunij
»ere pauperism,
•com moda i n ueftiganda eft fol ucio. Ter tius ergo a fin.e/e- fefte coufirmat, qupd modo dicebarur: nempe fe ilium ip
cundum Macrh«i genealpgiaro}eft Mathan ; quintusap- fum efle, dequoEfai« vaticinium cditumexcabat. Ipie e-
remi fine fecundum Lucain, eft.Mekhi. Melchi ponb & nim eft,quiregniim cadefteijs annunciauit, quieiantex
Mathan diuerlis lemporibus vnam eandemq-, Efth;im vxo- gentibus ( (iquidem gen-res ve; e erant panperes, ncquec-
renvhabuere.Prinms duxiteam Mathan,pro.eleauitquc ex nim Dei cognitibhem7neq«e legeni^neque prophetas,ne-
ill.ifacob.Mathanautemvitadefundfco, Melchi,quierat quealiudquicquaminbonishabebant) c«rerifqueomnir
exeadenitribukrfinoiiexeodeingenere,eandemfcftharn biis,fpiritalibusopibusdeftirutis. Ipfer'urfumtyranno A-
jam turn viduam,a(ciuit libt in coniugem, fnicepitqi ex ilia I j->bftata,hoc eft SathaUa fubuerfo,epsqui captiui tbn'eba,n-
Hdi.Iacob igicur& Hellfueruntfraires veerini: vipoteex tur,in liberratem vindicauir. Ipfeiddem fpiritali, diuina.
FaP’4 ;
c
ofcnfu
iiabolus
mporis
omento
ftendcric'
hrifto
rntjia
'undireuotno
joDomi-
Jjs à Ior.J
anere- I
Tcflus in!
jirtuteSpi
lus. d
piritus.1
{briftp,.
[uiufc -
gummus
maijfijp
tigulati
l'ifiiîoà
|32ircth
ncionah
|Ç*ordiû
£ 1 .
|c.u i|le,
P' olim”
It fißiä i
l ] i Ä
'opheras
eademmatrccciiti. - , , - 1
C«terum cum Heliaccepifiètvxorein , nullifquë.ex ea
libcris fufeeptis , mortem obijflet, 'fecundum lcgispr«-
fcripcum.ihgreflus eft add lam Iacob,tanquam frater, Heli,
germanb fuó fine prole defundto , fernen cxciraturus*
Procrpaairiraque ex iliaIbi'cph acq;itaidem pmninblo^
feph, tk naturalis filius eft Iacob , & legalis rurfnnifilius
Heli.
<^um ergo Matth«us naturalem Iofèplii parentem ex-
Diimerevdletilacobuni nominat, 8c v.nde niedefeehdat
mdicar. Lucas verb legalem eiufdem patretn manifeftare
dcliberatum habens,Heliin medium adducit,ftirpemque,
vnde idem Heli defcendit,aperit. Opportune autem con-
uenienterque alter naturalis, alter legalis patrispieminir,
quo hac nimirum ratione planum fiat, Iofephum ex vtro-
que parente ad Datiidem & Iudam genus fuumreferre.Ad
h«c cum In d«i tanquam lege obftridi, legales parentes a-
gnofeanr,Gr«ci veto & ^agani, quibus nihil cum lege c6-
mund eft,naturales tantum progenitoresfpebtènt, Euangeli
ft« diuino Spiriuiafflati, Iofephum ex vtroque patre,
legali,inqnam, & naturali genus fuum ad Dauidem redu-
cerèoftenderunt. Quamobrcm cum duo hi patres origi-
nem fuarn ad Dauidem referant,tam Iud«is, quam Gr«cis
oninisptorfus h^fitationis.omnifque offehfionis caufaad-
emptaeft.
C A P v T IV .
f l'[usautemplenus Spiritu fancto. De Seruatoris noftri tenta-
I tione difputatum eft in explanatione Euangelij fecun-
dumMatth«um.
Etoßendit tilt omnia regna mundi in momenta temporis. Hoc
eft,omnia mundi regna oratione delineauit, delineataque
mentiilliusjvt opinabatur,impreffit}.qui enim omnia con-
diderat,nihil illeeorum omnium, qu«diabolus oftenderë:
volebat ignorabat. Nam nifi fie exponamus, quomodois
potuitomniaorbis loca, in vnum quafi centrum addutfta,
corporeis oculis fpedandi fubijcere,ac veluci digito ihren
tb,age,hoc Perfarum,hoc lud«brum eftregnum,dicere?
Et regrejfus eft lefmin virtute Spiritus in Gahlaam. Hocdicit
propter figna, q «« Spiritus fan d i virtute patrabat. At nemo
interim exiftiraet, aliunde, 8c veluti precatio, tanquam
vnumquempiamè Sandotum numero, eiufmodigratiam
accepillè.Non enim ab extrinlèco ëa vis illi aderatj verum
cum natura&veritate Dei filiuseflet, ter~Sacrpfandi&
homoufij fändi Spiritus virtute 8c energia tanquam prp-
pnaad.miraculorum'operavtebatur.
E tvenitin Nazareth,v.bieratnutritusM&nifeCtam déinceps
feipfum Ifraëlitis fanguinis neceflitudine coniundis facé-
re volens , palamque a Deo & patre in fublunans orbisfa-
lutem fefe inundum oftendere inftituens , non ^abfque
fingalari-confilio& fapientia, ciuibus bppidi Nazareth,a-
pud quos fecundum catnem nutritus fuerat,iftud, pr« c«-
teris,donauit-,vnde Euangelifta : & venitNazareth,vliierat
nutritus. . ; :
Et tradit us efi illi liber Efaia* Accepto libro,qn«inEfaia de
ip fo prödira extab ant, nempe ilia : Spiritus dominifuper me,
propterquodvnxitme , Eiiangelizarepauperibiu mifit&c. legit.
Pet h«eautem anditbtibos planiffimc bftendit.fe ilium ip-
fum efle,qui turn perprophetamloquebatur,quiq; humanam
naturam indutus, olim in mundum h uric inferiorem
Venturus,eundemque de morte in vitara aflertucus erat.
Propter quod.ynxitme. Filiurn,tantum fecundum catnem,
quatenusniuiirumfaduseft houio noftri fiihiliS; , inun-
dumdicimué, fecus nèquaqtiam.-______ |_________
ccelcfiiq; luce illos colluftrauit, qui cor obicuratum habe^
bint,Ego,inquit,lux inbunc mundum veniitpfc «que apecca
torum vinculis eos expcdiiiit, qui corde erant faucio. Ip-
fe tandem annum Domini acceptum pr«dicauit : cuius
quidem rei fapientiflimns Paulus quoque ancubi mentio-
n e m facit: Ecce, i n qui t, nunc tempus acceptable,ecce nunc diesfa -
lutis.
Etomnesteftimoniumillidabant. H«c illi audientes-,deque
verbis grati«, qu«deoreillius pro cede bant admirantes,
adhuc abiede de illo (entire, 8c loqui non definunr, aiunt
cnim:NoM«e hie eft film lofeph. Quamobrem iure illud in eos
deprompfeijs;En populus hie ftnltus, & excors eft, oculos
habet,& n on videt,aures & non audit.
Medicecurateipfium.Vrbtiitum vfitatumque apud Iud«os
erat,vt medicos in morbu m prolapfos, faceto hoc vrbano-
que d\Qco:meticecura teipfium, quidam exciperent.
Dico vobis,quia nemopropheta acceptusefttnpatriafitia. Ghrifti
oratio hue tendir, vultis, vt multa figna apud v o s , apud
quoseducatus fum,edath,yerumhoai,quidcommuniter
accidere foleat.Etenim vires pr«clarq,nifi raro admodum
fiantjvulgbfemperferecontemnuntur l iraviriexcellen-
tes,honoteque& admirationedignijfi nimisfamiliares fefe
exhibeantjomniumque confpedui paflim fefe offerant, I
apud eos,qui familiariter, & quafi domeftice illos norunt,
debito honore plerumque orbantur. Atque hineeft,quod
vobis dico: quianemoprophetaacceptuseftinpatridfiua.
Mftltavidute&c.Quandoquidcm vaticinia,qu^de Chri-
fto,eiufdcmque aduentu edita exrabant, iam adfinem ad-
dudavidebantur: alij ex Iud«is.ad quofdam, quiregnum
apud ipfos adminiftraucrant •, alij verb ad fandos Prpphe-
tasilladetorqucbant, proptereadominusabeaoperatio-
ne falubriter illos abduci^eofilemqae tanqUanyfide labo-
rant'es; ncque bracltla eiufmodi ad fe magis quam ad illos
ad quosipfi ea referebanr, pertinere credences tacitere-
darguic:
Multctvidua erant in diebus Elia. Cum, inquit, «tateEli«,
mult« in Ilraei vidu«ellent, ad nullam ex illis miflus eft E-
lias.Rmfum turn multi Elifiei tempore lepra in Iftael labo-
rarent,nulluscamen ad ilium miflus eft,nifi tantu Naaman
Syrns. Curita?quiaexomnibusviduisiliafolareperta eft
fidelis, pati modo ex qmni.b'us l^profis folus Naaman ido-
neusinuenfuseft, cui hocbeneficiumimperdret>
Eteiecermt ilium extra ciuitatem. Quade caufa, cum eum
ex monte pr«cipitem dare vcilent,iple per medium illoru,
tranfgreflusabijt?non ideo id fecit, quod crucpm fugeret,
^nam vc pateretur,in mundum venerat) fed quod cempus
cam ad rem.idoneum necdum adeflet: Cceperat enim iam
turn piimtim Euangelij dodrinam difleminare. Verunta-
menquod hie fecit, euidenci afgumehtoeft,Iud*osnulio
ntodo cum in crueem agere, .autinfuam poteftatem redi-
<rere,tempore,quo ccuci affixus eft valicutos fuifle, nifi ipfe
vitro in morcerhfe cradidiflec.
Etftupebant in doctrmaeua.Quoniam quidem Iud^is per-
fuafumerat, Ghriftum nihilpr«c«terisSandispeeuliare
habere, verurh tanquam vnum e piophetis in mediu pro-,
dire,ea propter,quo maiorem dc ipfo, quam dealijs opi-
uionem &exiftmiationeni concipianr, communempro-
phetarum menfuram excedir. Neque enim dicere confue-
ueratdvocdicic Dominus,vctum tanquam legis Dominus,
multa,qu« legis modum exuperabanc,edicebat j immun-
dolqueSpincus'cum poteftate dco digna increpabat.Lau-
dat au tein ipfum immundus Spiritus,dieens:
Sinesfimte^uiaesSanclus Dei. Hoc ideqpequam Spiritus:
aiebat | quia fo«;e fperabat ^vc per iftmfcemodi adulaco-
ria blandimentaaliquod inanis glorix defidetium ineius £§£ ‘
cute .omnil
(pintail j '
prarftdio
délimita:.!
Cor. if.
F
Ciues Na
tarçi abic-
ftè de'
Chnfto Ió I
qiiûrùr, 8c
(entiunt.
PJal.il}.
Sap.t}.
Nimia fie
nuentia &
faaiiliari-
pariac
contem-
ptuin.
fudati rati
ci n ia dé
G hrifto eiditaalio
jtransFci.
Reg. 17. .
G
H
Iudasi
Chriftum
Ulg.ris
lànéti lo-
habe-
bant.
Chriftus
bpere &
lermonc
le cætctis
prophet
& SanâiS
maiorem
oftendir.
Gur he-
quam Spi-
; UiusChri-'
ftobiädia-
curStadu-
Ictur.
A
P j