MIL m i l JU
l i l I 1*1
| f t |
H M I ] n i l
î 1
llij iliË
1 1
ilflilltlll l i i l
I II
H f l
H i
■HR
I H I
■ m I S 1 1 1
i i i l i i l i i l l ;
■ I I I
l i t I I I ■ l.'V.M'
l l l l i
i i i i i
1 1 1 '
Sanftt Paulr n i _____________- _______ ______ !
quifaduseftin caput anguli, difcam patietem vtrunque
A „ Iconnedere, Scintempiumfarfdum arque in habitacu-
Af4tîl<4^ î___Ar mnfirn^r^ iSprnr
|EpA>3.2i
■ Ctrjf-4
Mat }"©.
Luca-9
Epb.6.17.
Pfal no. 8.
Tim.4-7
lum Dei corpora 6c cordafidc mundata conftruere,pcr at*
ma Apoftoli porencia Deo omnera elationem extollenté
Ce aduerfus fcienciam Dei captiuam ducere,omhem intel-
lcdum adobediendum Chrifto perducere, Euangelicara
fecurimarborum raçjicibus admouere, & gladio lpiritus,
id eft verbi Dei interficere peccatores terne , & fcüto Catholic*
fidei omnia iacula candentianequilfimi exringue-
re,& certaminc decercato,cUrfuque decurfp, fide lèruaca,
minifterio impleto.expedareillüd quod Dominus in ilia
dieiuftusiudex redder omnibus qui diligünc aduentum
eius^ Ergo vt tuum ac recum manentem fpiritalirer vi-
densactenensinftrue,iuua>hortare,confirma. Devóbis
lando Dcö Deum cernens, quiain ipfö Trinlcasdminita-
t is im pletur, & vna Tnni tatis diuiniras eerriicur. Spiritus
enim Dcificut & Verb um Dei Deus vrerquê in vno cäpite
permanentes, & ex vno Pacrisfontemahantés,(Tedfilius
nafeendo, fpiiirus procedendo, jfalua quifquë perfona-'
rum Jiuarum proprierate diftindi pötius qiiam diuifi e-
r«nc. b a t in g igitur beatus dqminicipedorisaceubator,
qui (enfus creaturis omnibus altiores ex ipfo creätricis o-
umium'rerum cbrdeSapicnti* biberatiinebriatu? Spiritu
San do,‘ ( quifcrucaturetiamalca Dei, ) ab ipfo intimo &
infiniro omnium priricipiörum principio Euangelij fecit
exordium , quo vno omnia diapoli qu* in h*reticis la-
cranr, ora claudünmr.' Et prima Arij lingua pr*ciditur:fed
& Sabellij blalphemiaevacuantur, cumeadem pifeatoris
enim& per vos Deo natus in Chrifto veura potifiimum noftnfententia 6c vnitasdiuinitatis inPatre 6c Fill'd 8c
cura elfe debeo, quia aut veftrum opprobrium fi indignus, diuifio perfonalitaris exptimimr. Eodem capitulo & Pho|
« g ,\v\. g & « 1 1 -- 'tinushumanitantiimin Chpftoexordij demens niagifter
cxploditun & Matcion qui Deum Legis& Euangelij dif-
cernit exiinguicur: Sc Manichætis veri creacoris negator^
falli confidtôf obteritur: fubtexta ilico eiufdem iupercæ-
leftis Euangelij vote cdiifufus. Siipercælefte hoc Euan-
gelinmdixi, quia.exordium eius abea Origine quae fuper
'Exordium huiusepiftoLatquefinis laudes Cardamatis explicat. 1 omnestatlos, Sc ante omnia fecula eftinchoaturquiade
Circa medium explicatur initium Euangelii loannis , quo vnoo- j'liocDeiVerbo.Deo, audiir:omnia per ipfum facta funt, &
mnium bmticorum ora aduerfus Cbrtftt & Deitatem& bumani' ' fine ipfo factum eft wlril. Gnoftfcum -ver^ tall* feienti* no-
tatemlatrantiaclauduntUr. j mineglo«iancem>& omfiem pèruerlæ mentisintellettum
in aenaquædam phantalmata velut fpiritali corporalium
autveftrumgaudiumero.fi exfru^ibusbonis,.yeftr* ar-
b oris ramus elle cognoicar.
Q V IN T Æ . E P I S T O L Æ A R G V -
men turn. -
fotiné,
‘ Sanâro & meritb vcnerabiliacdileââflimo fratri
Amando, Paulinus.
rerum imagihatione vertenrem, ad fidem carnis in Çhri-
ftb cógitidem auétor. Cùm de eodem Verbo quöd erat
apud Deum Deus, dicir.-Er verbum carofaftum eft. Non ta- 1
VOlucrem pedihus & leuem curfu ita vt & ceruis & ; men(vtalij quidam ferpentium fibilare dicuntur jitacàro
capreis æmula pcrnicitate contendetet Alael ilium fat^us, vtàfuanaturamigraretirinoftram,fedvt * rema-
fratrem IoabinlacraRegnorumadmiramurhiftoria. Nec nerts quoderat , propter.nos inçipéret'elle quod noii e-
minus ilium in allophylis g^anteiri ftupemus legentes, rat. Nimiüm longeprouehor, dum vnanimitatis tu* in-
1 l7- +: qUi vitra human! corporis inodum , &C menluram mem- dulgcntialicabutor,vtnecmultiloquiofangarete , nec
2-Re2.il. jjrorura ereuerat, quern fenisar mat* digitis man us & to- 'infipientiaerrareaphdteverear. SciO enimquia cùm fis
tidem^ollicibus articulati pedes fortiorem cætens, velo- ; fapiens,Iibenter tameh infipicntéih tuum portas,per earn
cioremquefàciebânt; nifi quod contra Dauid manu Dei j cariratem, qu*0mnM/«j?i»er,&nunquamexcidet. Dicain
dimicantem, & Chrifti imaginefemper in 111 dum , nulla ; tamen iam mihi vr cuftpdiam vias Verbi mei, wedelinquam
magnorum licet hoftium manus virtuique prasualuit, qua i inlinguamea, fed paucis delçendam in Cardamatem, id eft
in alienis grandibus fuperba diaboli exaltatio deijeieba- j Afaelem noftrfim,cuius pèdestanquâm eerui perfeciftis,
tur,&inpufillis noftris humilitate præpotensfalutaris Dei renouandd ficut aquil* iuuentutem eius per abùndan-
formavincebat. Sedrecurramusadepiftol*capüt,quam tiamdiledionisveftræ,quaillumrefpeduhumiliratisno-
dpedibusinchoauimus, vt curforem dominicum Carda- ftnefiilceptum Conftituiftis inatrijs domus Domini » vt
matemfignatisin legediuina antiquorum velocium lau- plenius homini liber eflè cum Chrifti libcrtus efle ccepfl-
demus exempiis. Subuenit itaque nobis & de Euangelio, let;hac pietate feciftisreflorefcere, bon folùm fphitu, fed
adolefcentis Apoftoli beata velocitas ilia ,q u * Petrum af- & eorpore, vt etiain iple de vifceribus veftris repletus affe-
fedu currendi parem.led maioris. æui pondéré cardiorem, quo nos dilrgitis, defideria.veftra nobis adierac, & viad
fepulcrumDominipraecurrit, vt refurredionem cor- cilfim noftra(olccur,&tantisinternosrègionumihterual-
itM.ij.zi. • poris prior infpicerec, qui folus in pedore recumbebat. lis propè folcnniter cùmmeans,propter verba labiorum veftro-
[é* 11. 2a. ( Vnde geminos in alueum cordisŸui traxerat fontes , quos rum cuftodidt vias duras. Credimus quidem ilium de îplis
1m 2 '* 1 in drbemidempoftea Reuelationis& Euagelijpræco dif- quas gçrit literis fanélitatis veftræ pèiirias tanquam co-
:fudit,&illamcarnalemalacri^rempedumpoftea fpecio- lurabæaïïumere, &præceroàdeôrationibusveftrisvirtu-
• fis Verbi pedibus toto per populos orbe difçurrens fpirita- teny pedum, qua ad nos peruehatur accipcre. Sed tamen
D li veloCitate complétât. Idem vitra omnium tempora A- eide hac ipfagratiat'ongratiilamur, quapofitusettin tan-
Ieanms poftolorumætateproduda poftremus Euaqgelij lcriptor t*minifteriocaritatis, veinlibertateleruiat, in fenedute
EudgelifiM memoratur,vc lieue de ipfo vas election# au,quail cbtu- difeurrar, & requiem vacationis emetic* màlit in peregri-
Oali-si. mnagrmanaentumadijeeret fundamentis Ecclefi*, prio- naridnis labbre qudm in domeftica fede confumere j quia
res Euangelij fcriptores confona audoritate confirmans, pigrorum vias>fpinis ftratas calcare déclinât , né conuerta-
vltimus audor,in iibri tempore,fed primus in capite faerd- tur in *rufiinam,damei'de ihertiæinfruduofo otio, mile-
Gtn-2. to mehti.’ Qdppe ^qui folus c quatuor fluminibds ex ipfo r* folicitudinis fpiha conftgitur.Exultaticaque impigerad
t?.: fiimmOÈdiuint capite fontis decurreris de nube fublimi currend^.mviàm , ne il-li feghe otiiim conterenti pcdilfe-
infrM pag. tonat; 1«principio eratVerbum, & VerbùmeratapudDeum, & qua pigrorum iriopia tanquam bonus ciirforoccurrat.Ve-
Wm 2 t \ Douerai Verbunr. TranfcehditMoylen, qui vfqùcad ca- ------ - — N — ^
Gm.\. i. * putmundi& vifibilidm creaturarum exordia feienti* ter-
minos vel acieiminenris extend«. -Ifte6c Euangeiiftis tæ-
tetis, vel ab humano Saliiatoris ortu velato-JptcoAegis lacri-
ficio* vglàprophetic©pr*curforisBaptiitæpràeconio Eu-
v ' l f ’ipiri-f àngeliffm Relurre^kionis exorfiisaltius volanspenetrauic
tu.aut fpe.j & csTos. Neque in angelisftetir, led Archangétos quoqj
& omnes defiiper Cteaturas, Virtutes, Principatus, Do-
minationes, ThmnOs, fupergrclfus , in ipfum fc Creato-
rem atdua mente direxit, &ab illaineftabili gencracione
ordrens coæternum, 6c confubftantialem, 6c coomnipo-
f entem , & coopificem Patri Filium nunciauit, inSpiritu
p f i is
PfiLiH
Mal- J.
Mar. i .
Profpicum\
ftrtftie. y
•tàtypsmax*
\f,.
nièns adeem ad nos quanto perfundic & i'mplct animam
nofttam gaudib,bonis de fofpitare veftrâ huneijs impin-
guac offa noftra , & fit voxlæcitiæid tabernaculis noftris,
cùmrefedis exOptata confolatione mcntibiis, dicivnus :
Dominus memor fuit noftri, & benedixit nos. Exultemus & Ute-
murin eo, qui dat votum optanti, &#dcfiderium anim*no-
ftræ.cribuit nobis, quoriiam præuenit nos in bènedidione
dulcedinis. Qu<eenim nabis nünc benedidio dulcior
aut dulcedo fuauior, qirdm ffudus & confolatiocaritatis,
quaeàliteris véftris maxima nobis dattir ? In quibus pi-
gnora qu*dam, & oris veftri& córdisampledimur ,quia
eloquia veftra partus anim* veftr* Cunt-Exabundantia ennn
ï>f*m
m i
t[M
m.
| c
I r
‘Epyreta ad Atnandutiï.
j cordis os loquitur. Ideo Catdamatem & adué'nientem in ve-
I ftro fermone diligimus, &noftrocommendamiis abeun-
tem. Dignuseftenimcuiuslênedusinmilèricordia vbe-
ri requielcar, qui pro caritate & défiderijs& oflficijs labo-
rat. Pneterea fquôdmagisij^eo, quàm ipiamin cam's éius
velocitatem mirati fumus)itade nomine ÈXorciftæad ftu-
galitatémprofecit, vt propê quotidianus eflè nobis co»
tiiuanon rugerit;& ciim rariSs& minutis cMicibus afperge-
retur, quibuslabrafummavix tingueret, nihil de vacui
ventris autficci gittturis iniuria querebatur. Prorfus per
omm'a Cardamas nobis tam bellus apparuir, vt Clericum
i *3
d o i u f t i t i a m , t e d d i i u b e r e n t , tamen gratialar-
gitcrhabendadfgm'fü'ne, pro ipfo bon* voluntatis afFeprobabilem
hominibus, & Exorciftam dæmonijs terribi-
lem videremus. De cætero frater & ipfam & omnes no-
dlros Scaos ipfos commendamus vobis, vt perVosDomi-
-no commendemur impenfisorationibus, vt & noftroruifl
omnium libertés Domino ætenio lêruiat , & noftralèrui-
tusinChrifto liber tatis æternæ meritum conièquatur.
S E X T Æ E P I S T O L Æ A R G V-
mencum.
Gratulatur Amando,^dÀgraminftmitateliberatus,priftina
ftanitatifit reftitmm.
S an d o& merito vcncrabili Fratri Amando,
Paulinus. 9
E Xcepimus Cardamatem ingaudioearitatis, & bene-
didione dulcedinisafFerentcmnobisomnia bona,li-
teras indices lanitatis yeftræ, l*tificantes corda noftra,df
dülciortsfupermel &famm. Qjiarum fuauitas fiçut oleum
penetrauit interiora noftra; exultaueruntajfa humiliata, & in
voce exultationis diximüs Domino ; Sufcepimtu Deus mifericordiamtuam,
qualiberaftipauperemdepotente,&humilemdema'‘
nufortioris eo. ConCurrebanc vndique in animurn caul*
gratulationura, quôdaccipiebamusiiteras veftras, quod
noftri memoresprobabamus , quodad yotum noftrum
audiebamusincolumes, quàd Dominum meum patrem
noftrum ex graui & longa infirmitare fanatum cognofcc-
bamus. De vtroq; Veftrum paricerlæcificaci fumus, quia
ficur eadém cft tribulatio quæ ilium corpore & corde co-
feceratjita&cademvificatio quæilli diuinam opem fupra
ledum doloris, & tibi refrigerium fecuritatisin cubili cç-
paffionis actulerat.î fed nihilominus cogitantes nos illius
ægrimonias&arïimum tuum ftimulabàc nofter aftedus,
quod in illo tribularionis veftræ tempore nos forfitan fa-
ni acque etiamJæti fuiflèmus : fedgratias Domino, qui i-
gnorantiæculpamrelaxar, necvtmeruimüs feoit nobis,
præueniens triftitiam noftram grâtuiatione, cfimirapro-
uidere dignatus eft, vt ægrirudinis veftræ fogam eodem
indice noiceremus, quipariter nunciaret & réditum lanitatis.
Quid deillo veftræ fandiratis opéré dicàm,quo tantum
nobis etiam ad præfentisgratiæ curaulura > quantum
vobisad mercedis æcernæ copiai» contuliftis ? Ideft de
j landiPresbyteriBafîlinegotio,cuiusplandumconaerti-
ftisingaudium, &fenedutemcompofuiftis in mfféricorv
dia vberi. Fada eft intabernacuio eius vox lætkiæ & fa-
lutis, Neque cellat cum cöta domo lua gaudens confo*
I nis Éccléfiægratulacionibus benediceré Dominum , qui
reftexerit humilitatem eius ,&religaucric contritiones ci us,
& eos qui gratulabanrur malis eius confufione perfude-
rit:ip(um veroconfcifib'triftitiælacco, læcitiæ vigorepræ-
cinxeric. V nde pro ipfis1 firacribus noftris quos apte ro-
gari popofeeramus, nunc vnanftiiicâtem veftram petr-
mqs, vt ebsvitra folicum affedum diligatis, & fi fortè ipfi
Burdigalam(vtfolent)venerinr, præfentibusgratias etiam
de noftroruro fenfuum ac vifcèrbm affedidne^eddatis;
aut fi tarda fuerireorum copia cum primé adfuerit occa-
lio , dignaminièisgratulacionemdebitam & meritam be-
nedidionem opens lui nfictere , vtfciànt Ôc intélliganc
quam acceptum Deo lacrifipium dederint hac obedientia
ndei lu*,qua petitionemndftraminveftroihteruencu cxo,
vuiunrans anectu,
quopotacranctranigredi, &nonruntttanfgreffii &
malueruncidfaccrequodexpediebar, quirn qnod lice-
bac, & quod tam abfoluro.depuro cordc nobis parerc di-
gnatifutlt, vrdebentficio cornm difputari non pofli;.
Quandoquidcm domum fuanrfan&o presby tero ctiarafi
propnam non probarer reftitui, tamen fine difficultatc
lufierant, vteamfidc iurenon poffer, de illorum tamen
muiwtepoflideret. Neque perdidernnt huius tam fanCtx
liberalitatisgtactam: nam vir ipfe fanffiffimus (cui Domi
nu s iuxta meritum vos interuentores ptouidits j ita gtatu-
^5 pr®dicat tanquam indebitum munus acceperit.
Sed ipfis iratribus nofttis modo refpondete diftuiimus,
quiaperipforum homines fepius de Gampania commc-
antesppportunioresoccafiones non deernnt, qu*ftatim
ad ipfos vbicunque fitnt dirigant. De Cardamatcipfo non
modicanos vnanimitati tu* gtatiam debere profitemur
quern non folum minifterio ptoueauro/ed 8 (piritu pro-
ficiencem recipimus. Nam curaindiebusQuadragefim*
adueniflet,& eum vc Clericum fraterno excepilTemusaf-
lc6lu,quotidiana ieiunia non refugir,&pauperem menfu-
Iarn yelpertinus eonuiua non horruit: & quod1 magis mi-
rum eft, calicibus noftris contencus fuir, vc intelligeremus
ilium apud fan&itatem veftram e mandato ficut eft Apoftoli
erudiri.neciam modio,ied modico vino vti,quo non
Pfal-ioj. if
venter diftenditur, fed cor l*tificatur. Incbriaad fobrie-
tatem fpiritali crapula ruiftantem Deohymnum , quera
non folo ore vocalis, led & tacito corde decantat, qui vo-
luntatem Domini fideli fecepic auditu, |*o narrat elo-
quio, & ftrenuo implet effedu. Benedicts Dominus quifa-
cit mirabilut, qui conuercit rupem in aquas, Cardamate m
& Clericumfecit.vr vidimus, &fobriam , vc credimus.
Nam vtfolennirasPafchflisreaoc&uicdiesprandiorurn, in- j
cipiebat nobis drea meridiem murmurare dicens:Exaruit
ficut teftagiurur meum, & lingua raea adh*fit faucibus,
meis: defecir anima mea Sc venter meus, 8cd fame 5c a firi
adh*leruncofla mea carni me*.: ^.elpondebatur illi qui-
dem.-fili in humilicare fuftine, 6c concupileentia veneris
nonapprehendattej qm&noninpanefolbviuithomo,fedine-
mniverboDei. llleautemficutfurdusnonaudiebat, & ficut ajpi-
desfurdaobturabat nobisaures fuas. Sedfruftra ad prandium
cupiebatimplereventremfuum , &nemo illivelftliquam dabat>
donee ad vebetum dedinaret dies,& hymno dido quali-
bettriftisdefame prandij placaretur nobis de refedione
cosnandi. Sednediuriusiocando videamur iniuriam fa-
cere, grauiratieius qu*iam ftillicidijs poculorum magis
laetatur quam in ebriecate riuorutn, de commodis eius ft-
rbloquar. Muiieremfuamdebilem, &ideoinucilemfi-
bi after«: quodfiitaelK petovceialiquodmancipiolum
pr*ftecur.
r fa iu ji.
Pfalat.ié.
Deut. 8.3.
M a t .4.
Vful.y7.s-
Lucas, id.
S. P A V L I N I
AD VICTRICIVM
. Epiftolæduæ.
P R IO R IS E P I S T O LÆ A R G V -
- men turn. ;■
: Expoftulat cum ViCtricio,quodvrbemingrejfusfenoninuiferit.
RunccoUaudatum tumobinfignemvitapietatem, tumdoärinain-
tegritatembortatur, vtmeapemaneat, proponent èifutur* vita
brabeum:
I g v t aqua frigid* fittenti > & bonus nuncius de
terra longinqua ,• ira nobis refirigerio & refe-
dioni niit eloquium fiuiditatis tu* , quod
I per epiftolambreuem quidem vcrbis.fedca-
orabiles reccperunT^nn^w *U v?ta?.mKtacRrm 1 T T T T T S ' S f Prolix* ™ in “ ami cariffirai portatoris
fit» deuotione S a n t m I k l f Saudmm Prafens , hoceft fiiij noftti Candidiani f cuius gratia:
dumprouidcncL^Namprfi^ t!'1 ^ f :crnum “ m/no- Uongtaralatifiimus.quiaproptctrabalabiorumlaocto-
----- 1 ----------— amethdebitum fecetint aguofeen- rum prompto (pirituimpigrumcatnis infirmic inmenium
Biblmh.Vet. FacTromy. d . - . .. !—. . .-. - - - - -..-...-..*1 - -. - .-...o. ~ i — ~ ’ - - - - - -...- - angaria