S.Euchetïf Lugkunenfis Epifiopi,
77*
fabbati appellatur. Hinc verb præparatiodicitur, qpodà
Iudæis eaaçm diequæ in fiibbatç.iunt neceflària , præpa-
rcntur. Sabbattrm,requies,Hebræum eft. Ideirco aucem
requies, quodïn eademdie Dominus àbriperc, perfeétis
omnibus abfolurifqj>requieuic.
D E I D O L I S IX .
IDo!a,fimuIacra,Græcum eft. Beelpfiegor, quod interpretator
fimulacrum ignominiæ , idoluru eft Moab.
HiincLatiniPtiapûmappellant. Beel, quod interpretator,
vetùftas,idolum eft Babylonium. Fuit vero hic idem
Belus pater Nini regis Aflÿriorum. Adramalech,idolurn
AiTyriorùm , quod etiam SamaritæcolucrunC. Aftanen,
q.iodinLatioümfönatfadhirafiipecflua, idolum Sydo-
niorum dicunt. Beelzebul, interpretator vir mufcarum.
Diabolus, deorfum fluens, Græce vero criminator dicitur.
Satan, in Latinum fonat aduerfarius, (lue tranfgreflor. Syren
X, in Efifla, dæmones,autdra cones magni, criftati pariser
ac volantes,vt à quibufdam putatur.
Vlujæ, inEfàia,abomnitranslationenomincipfoHe-
bræoIimappellantur.Septuagintatantuminterpretespro
his onoce ntauros in translatione pofiierunt. Sunt qui vlu-
las putent aues efleno<fturnas,ab vlulatu vocis quem effe-
runt,quas vulgo cauannos dicunt. Lamia, genus monftri,
vt quidam adfirmant. Pilofi, in Efaia, genera dæmonum.
Hos nonnulli etiam do&iflîmorum incubones , vel faty-
ros,autquo(dam fÿlueftres homines putauerunr.
D E V E S T I B Y S X.
E Phod, veftis fâcerdotalis, quæ fuperindumen tum vel
fiiperhumeraleappellatur.Eft autem velut in caracel-
læmodum,led line cucullo. Cuius veftimenti duofunt
genebi, vnuralineum & fimplex, quodfàcerdoteshabe-
bant î aliud diuerlis coloribus de auro, purpura, & byfto,
hyacintHo, gemmifqueçontcxtom , quofolipontifices
vtebancur. Poderis, lacerdôtalis linea corpori penitus
adftrjôtà : eademque talaris, vrrde & poderis appellata:
hæc & fubucula dicitur. Logion, quod & rationale,pan-
nus exiguus, ex gemmis,.auro>cbloribufque varijs, qui fu-
perhumerali contra pebhis pontifias adneâebatur.
Cidaris,pileus facérdotalisex byfto. Hune Græci&no-
ftri tiararmquidarn etiam mitram vocant. Petalum,aurca
lamina in fronte pbntificis,quæDei nomen illudineffabi-
le tetragràmmaton , quatuor literis Hebræisgerebat feri-
ptum. Penula, in Apoftolo,Latinum eft. Ëftautemquafi
lacerna defeendentibus clauis. Baddim,in Daniele,veftes
lines,quibus feeminalia, vt arbitror, fignificantur. Bade-
niraapudHebræoslinum dicitur ; vnde& in quibufdam
locis legitur,Ephod bad.-hoc eft,ephod lincum.-non au tem
Ephod barudjVt quidam corrupte legunt. Diplois, in Re-
gumlibris/agum, velchlamys, «*» r i A*a«*>, quod dupli-
cetur.-& omne indumentum quo duplicité,r ambimur, diplois
appellari poteft.Melotæ,in Regum libro, pellis finir
plex,quamonachiÆgyptij etiam nuncvtuntur,ex vnb latere
dependem. Theriftrum,in Genefi,apud Arabes,genus
paliij muliebris. Perifcelides, in Efaia, vt quidam dicunt,
apud fa-minas crut uni or namenta.
Pfa. iof. 17
fl/«. 11.16:
Dm.i-f.iy
«b#.
D E A Y IB V S V E L V O L A T I L IB V S X I .
)Elicanus,auis parua, quæ/olitudine dele&arar. Eft &
DE B E S T I I S V E L R E P T I L I B V S XII.
R Hinoceron,fera terribilis, gemina ih naribusgeftanj
cornua. Monoceron ,mPfalmb,vnicornisappellaj
tur. Tragelaphusjin Deuterono.platoceros ,ideftcorniJ
bus latis.Erinacij, chirogrilli nuncupantur, prope magni-L
tudinemediocriumcuniçuloruni, de cauérnis petrarum
procedentesgregatim:in eremo quæ eft contra mare mor-|
tuum.depafcuntur.Hericij, qui & echini dicuntur : ira fpjJ
nofodefendunturtegmine , vtneccontingi quidem pofJ
fint. Bruchus,in Pfalmo.locuftæ,quænondumvolantJ
quam vulgoolbam vocanr.
D E P O N D E R IB V S X I IL
TAlentum, eft pondo L X I I . quod faciunt L X X x i
libræ Atricæ.Mina,eftlibra vna, & fcmuncia. Talen-
tum habet minas L X . Mna Græce, Latine minadicitùr.
Drachma habet *lcrupula tria.Didrachma,drachma: duæ
funt. Vnde miror quomodo in libro Hebraicatum quæ-
ftionumfemunciafcribatur. Stater» eft nummus Habens
(vt quidam affirmant) vnciam vnam: id eft, àureos lex ; vt
alijputant,tres. InEuangelioenim produobusdidrach-
mis ftater datur.Siccl, qui in Làtinalingua corrupte ficliis
dicitur : vein quæftionibusluprafcriptis indicator: vnciæ
pondus habet: vt alibi feriptum reperi,*fcrupula decem;[
quod &iple arbitror.Nam fieluisipfe, vel ficel, de propin-
quitare ponderis quafi ficilicusfonat. Obolus, eft ferupu-
lum dimidium, quod facit filiquas tres : in Ezechiele. Si-
clusautem X X obolos habet.
D E M E N S V R I S X IV .
COrus,eftmodij X X X . Batus, amphoravna: ideft,
modij très. Cadus,Græcaamphoraeft, habet vrnas :
tres.Ephi,fiueopha,modij très. Ephi idem menfuræ habet
inaridis^updinliquidisbatus. Metreta vna, vt quidam
dicunt,habetfèxtarioscentum. Menfiiraautem Græce
f*ir(»t> dicitur,vnde metreta appellatur. Notandum vero,
quodmenfura Hebræum nomen eft. Artabæ,in Efaia,Æ-
gyptiorum menfuræ , quæ tres faciunt modios X. Sàta,
idem funt quod ephi,id eft modij tres.Gomor,menfura eft
Attica, habensfyt quidam opinanturjchoenices très,id eft
fèxtarios X^II. Alijgomor dicunt paulo minus à fextafijs
quinque:quod etiam ipfè fequor,eo quod gômorfit décima
pars ephi. Nebel, quidam pqtant modios tres. Sexta-
rius,cft dimidium cotylæ in liquidi lpecie:Cotyla,hemina
cft:in Ezechiele, Decem,inquit,cotylæfuntgomor.
D E G R Æ C I S N O M IN IB V S XV .
ACcipe nunc, cæterorum nominum fignifipationcs,
quæ Ecclefiæ ore celebrata in fermonem noftrum
conuertunturex Grsco, Theos, Deus. Theos autem, vt
quoründam opinio habet, dm r i ; id eft, a fpe<ftando,
id eft omnia pfofpiciendo.Hómoufion,vniuS lubftan-
tix.Homooeufion,fimilis fubftantiar.Chriftus,vn£his. Pa-
racletus,confolator,fiueaduocètus. Hagios fanólus. An-
gelus,nun cius.Thronus,fedes vel folium. Apoftolus, niif-
lus.'ideoquod a Domino ad euangelizandummiftifunt.
Prophcta,prsdiólor. Martyres,teftes.Epifcópus,fuperin-
j . fpc<ftor:&ideoprophetaait,Speculatoremtepoluidoaliud
pelicanorum genus in Nilo , penecygnisfimile, mus Iftael.Presby ter,lènior. Diaconus, minifter. Clerus,
nifi quodpaulo maioreslunt.Quidamita & onocrotalos fors.Ecclefia,f vocatio velcolleiftio. Catholicavniuerfa-
vöcant.Nyifticorax, noftua: multi bubonem eflè conten- lis:*mrS ««tf’ ÏA«, quod eft fecundum totum.,
dunt.Sunt etiam qui adfèrunt efte orien talem auem, qu«e j Synagoga, conuentus,vel congregatio.Ethnicus,genti-
nodturnus coruus appejletur. Ibis ,inPentateucho,auis lis.Hypocrita,fimnlator.Hxrefis,fe<fta.Monachus, lolira-
iEgyptiaobfccenitateorisimmunda, quoaluum purgafe rius. Eremus,defèrtum.Paroccia,adiacens domus fcilicet j
conlueuit.HerodiuSjin Plalmo, ardeaa quibufdam puta-, Dei. Dicecefis, gubernatio: & hoc non fecundum prüprie- ■
tur.Larus,in^Pentateucho,gauiamfignificat. ; tatem&ppE^ftatemverbi,fedfecundum effcöum. U u ‘
| ^Coenpmyia, non mufcacanina, Vt quidam putant, in Cus,popularis:*i»BTï Aa»,hoceft,a populo,Catechumenus,
Pfalmo,accipiendaeft,fèd mufea omnimoda:&ideo non inftrudtus, fiucaudicns. Neophytus', nouellaplaptatio.
j Per y Gr^cam literam, fed per diphthongon cefcribidc- Baptiftcrium ftindtorium. Holocauftum,tptu nvcombp"
j bet.Ciniphes,culicum genus eftaculeispermoleftum.,-, 1 ftum : ideoquia integra hoftia igni tradita confumebatur.
F
al. fa»
H
S-itlmf'
EpiftoU i’ar&netici ad, Valeri^nutn.
À C M f ® ^ y ^ ^ u cb^iftià»gratlÿi-S^t§Ë'ddm»^âtiô» I nain^tedöänna.bona.ftiap'ropartemucntrepptcft', prp j.
aütpadtum,veleoraplacitum quodJithominicumDeo
H ym n u s ,carmen in laudem Dci.Antiphona.vox recipro-
ca_ pentateudms, qhrnque volutpiria: id eft, Moyfi libti
quinq;:dequibusdicic Apoft’olus,qqitiq;.verbis’yelle fe in
Hcclcfiiloqui.Éxodus,exitus, vèlegrefluS,; fcilicet pöpuli
ifiael.Deuteronbmiümjfteundalexjin quoefteuangelic?
le2iSprrefigoratio'iParalippmenon,prKmffi'oium,velreli-
quotum: id eft, quodhiftori*inibi contmeantur, quaein
Regum libris praetermi (Ik fuht.Euangelium.bona annu n-
c ia tio .h u e boiium nuncium. Apocalypfis,rèuelatio.Ga-
2Qpbylacium,diuitiaiümcufto'dia,cómpofitumde lingua
h perfica &Gr*ca.Synodus,J|ccomitia,vel cöétus'. Cano, re-
Igula. Teuchps,volumen. ApoCrypha,recondita,véloc-
j culta.Hexapra,fexcupliciavApplogia,excufatio:vnde apo-
I logeticus appellatur: vei ficutqiiibufdam Vidètur, purga-
tipjfeu defenfio.. Anagoge, fuperror fènfus. Tropologia,
moralis intelligentia. Parabola,fimilitüdo. Anacephaleo-
fis.recapïtulatk»
ILibesopufcuhimfili mich/iripmè, ïnomüeférefmpturdrumcor-
||u quafiquoddam imelligefnufeminarium quoin duobm
volumintbus nonparum, vtarbitror, inftrtittionis ad,edo-
widitm te,ex rebus var its necejfarijfque congep.
S, E C V N D ï L ï B fe. l i N S t R V C T IÖ -
, - N V U E v b H E R I ï
Nicitia
japiejt. -
SE V C H E RM
LVGDVNENS IS
SCOPI E P i s t O LÀ P 'M
R. Æ' N E t î C Ai
A D V A L E R i j R V U
; G O 'G- N A T V -Mj ;'
t)e Vita foUtaria j ab amore mundi ^ßudioejue
frofanoephilofôphioe, ad v e r a piet at is ,ve-
raque fapientioe fluâium ,
prouocans.
te cohferfe. QûamuiS au tem in maxim oiiæculi, api ces, 'Wfj!
pâtre foçeroqueelatus, illuftribüs ex vtCoque titulis ahi- j
biaris},ego tamen longe füpcriorisin te hètidrisfaftigîà
cpncüpifçojtequehori ad terrenarümfed ad coeleftiiim; r
nec ad feculi, fed ad fæculotum dignitatem, voco. Certa i
quippe,&inoblit‘erabilis hæc glôria eft, æternitate gloria- ^ _ I
ri.Loquar ergô apud te non fapien tiam huiüs feculi,fed ilia
fapientiam areanam, abfconditatti ,quam prædeftinauit
Déus ante fecula in gloriam noftram. Loquar t'ccum,
multo ftudio tui.mei admodum parum proùidüs,q‘uiplus
in te quid vclim,quàm in me quid ppfïim,cónfi'deraui.
P-rimum inftitûti atquein lùcém'editi hpminis officium
eft,mi Valériane chàriffime, proprium cognofcereau'âp- jminisoffi-l
rem, cognitumquefufcipere vitanrque, ideft, diuinum ciumcft,1
donum , in diuinum officium cul turn que con ferre. V t , créai ° rem
quod Dei munere fumpfit,DeideuX)tioneconfummetufêi'0Sno ce|
arque id, quod ab eodém indignus cépît,eidêm fubieclus
imperidat. Sana quippeôpinione àgimur,vt eduélos nos
fiéut ab ipfb, ita ipn afbittemur. Vnde ille plane magniti-y
ceque pyfpicit crearoris noftri in effingédo homihe fèrt-
tentiam, quifquis ita intelligit,quod nos&ipfe, & fibi fer
cit. Ôptimum;deindeeft, Curam principaiém animæim-
Swudunr,
péndete 5 vt quæ vtilitate prior eft, non ht conficlerâtio ne
animç fa-
Iutiicj; CUpar
pofteripr. Primas apud nos cuiras , quæ prima habenrür,
obtineant , fummafque fibi fblicitudinis parteis' fàlus,
quæ fummaeft, vendicét. Hæcnosôcciipetinpræfidium
ac nitelâm fui,iarp non plane prima, fed fóla. Onrnià vin-
càt eo ftudio, quopræceditpmnia. Sunrmam debemüs
obferuanriam Déo,animie deinde maxjmamiatque fia,ramen
îftudeft,vtcum vtrumquepræcipuum fit, obferuâri
alter u m fi nca I terp riequaquàm poffe videatur. Ita quif-
quis Deo fatisfecerit, animæ heceflè eft iam cohfulüeri't:
& rii rfus»:qui animæ dp nfuluérit, neceflè eft Deo iam' fatis-
fecerit. ‘ Sic de fiimmo apud!nos vtroque res trahfi^itur
vtili coa&a compcndio -, vt fi quis y num fedulo impleuc-
rit,vtrumque con^ulerit'; quiainefFabilibc'nighira'te'diui-
nà,ipfa vtilitas fitDei iacrificium. Multus corpOri curatio- yt ^ - 0J
num vfusimpehditur.multum huic operæ in^fpem ïnedcB-GlucifJ
lædatür. I^ün'qliidmediciriamanimanonmereturîEt que iVa&'
fi varia corpori auxilia ftudio tuendæ fanitaris adhiberitiirj si.imr; <.«■
fas, non eft rameh, animam Velut exclùfâmiacere, & quafi A
negloftanr morbis fuis intabefeere, atqùe vnam à proprijs .dac(i. 'I
remedijséxularei imo vereplura animæconferendafunti f Fô'n. in
fi corpori tanta præftantur. . " v ' ._-'jQ>eciém
•/'. Nam, fi reéfe quidam car ne m banc famulum , - a t i i- i®^ * ' I
mam vetodominam,eflè dixeruntrfionqportét pôftetiore L ^ ^ ^ |
loco nos domina pohere.àcfamulamihiquo'iure prçferre. jcàrô va-6
Metito pofcitftudia majora pars meliot : quia omrii nobis.anojilactt,
cura illuerefpiciendumeft , vbi fubftantiæ noftræ abun-
dantior dignitas çonftitit. Corigruumnon eft,iri hoc honore
noftræ folicitudinisi, earn nos fubijcère peiori. Caro
fiquidem pro cliuis in vicia : ad terrara' nos,tanquatn in Ori-
ginem.fuam , teuocat: hæc vero veniens à pâtre luminum,
I fiept fetri igriibus mos eft,lEné alligahtür Viûculo fàhguihis ,; qui in ftipèriota niritur.H^ec in riovinculo
confoeiantur amoris; Sic ^ bis imago Dei, hoc precioium eft diuinimunetis pighus.
no,bis quoqtte admodum. gloriari ; pro Hanc omni ope, hanc fumrhis vinbus tueamur : Han c fi
Hoc ipfoj Dei munere licet; quospèr- j regimus, & ccnferuamus,Deidepofitum tuemur; Quis A.
inde charitas » vt propinquicas neétit; ! extruendi , nifi cum fundartienta ieceris , lçicus eft ï ;ci r;it,0|
coardiantqùe in vniim afteiftum duæ j Superædifiçare cæteras vtilitatës deftmariti .feludfuiida- Jj}enàa,J
neeeflitudinès* : quarum alteram à pæ- mentum eft. Cæterum quomodo quifpiahi fequeiuia jréliquuj
rentibùs car ri is noftræ aceepimus j al- ! addat,.fi nec prima poflèderit ? Vnde •fuçcedentj.ura au- É||||d
tétatri ènobts fpmpfi thus. Geminum hoc vinculum, quo. I gebitur inérementis , fi ariteriorum deficiatüJ: exordiisî
(con£osderantibusnoshinçgenere; hincdile6Honè) con- \ Quomodo interefle putet beatitudini, cura défit etiam
necHmur, hæc me paulo latiusad teexarare compulit: vt ! falnti î Indigeùs vitæ, vnde abundare ielici vita pqteft?
commendarem animo tuocdufamanimse tuazfyeramque
illam beatitudinem,!& sternarum return capacem, opus:
noffrajprofeflïonis aflèreieni; Nam cum te«que acme di-
ligarri5neceflè eft,vt fum murn bonum alle qu i te, tan quam •
j me alterum,cupiam.Ecquid'em aprofelIjone vitte fanuftae,
la io tib u i! pio etiam non abhbrtqsingeniojqüie.a 5 quifacrap inftitu-
tiones docent,prxuenifti in plurimisprsc.oqnamorumfelicitate
i vtmihi vidcaris quidam telisiohisofficia -y quafi
pér<prouïdam occupaflè natufam^ •Dönaini ac Dei npftri
iam in Koe erga te indulgencia: quiiis gratia éft, quöd,diui-
.■ '. ■ Biblieth.Vèt i'at.Tim. ; :f'. .f..’,
Autquidprodeft ,-fiadijciatcibis, non habens vndejcon;
fulendum eftaniraae ? De.qua8c Do minus nofterIdus
Chriftus ait : Oujdenimprodeff bommi, fimundum vniuerfum
lucretur anim&vero fua cUtrimeniumpatiatur l Proinde noil
poteftvlla cbmpen dij caufa confiftere , fi conftet aniin^
intetuenire difpendium.' Vbi filutis damnum eft , illic
ytique iam lucrum nullum eft:- Quo enim lucrum capia-
tur, nifi capien di fedesjn con cufla feruetur ? Atque iderteo
adillud lucrumverum,, ailillud fen€fumexpecendumq;
commerciumjdumtempuseft.pfoperemus.
. ■ h 1 m Rarere..
i In