rfal. 141.
ffal.Oj.
quoniam omnia qua: funt pacris , fua quoque teftatus eft
efle.Tefpiresaucem,Capfiuans flue Coriuertensinrerpre-
tatur.De Domino enimPfalmifta ait, Afcendenstn altum,ca-
pttuam duxit captiuitate. E: iterum.Conume Doming captiuita-
tent nofir am, ftcut.torrent in auftro. Ac ne forfitan moueat que-
piam,quod Heliam Dei conaparauerim frlio, legat epifto-
lam ad Hebrxos, &id apaftolumprbtuliflereperiet, di-
cens quodammodo: Hie Melchifedech afiimilatusfilio Dei, per-
manetponttfex maternum,finepatre, inquit,fine matre,finege-
nealogta, nequeinitium dierutn habeas, nequefinem: quod vti-
quenullihomini, nifi Dei filio, foli'congruere potent*
quiexquo vel vnde originem trahat, feriptura nequa-
quam -mdicat. Idipium ctiam Sc de Helia feripturatefta-
cur,cum fubito nomenilliusincroducit,, &exquatribu
velfamiliaortusfir minimeprofercur. Torrens Charith,
qui interpretatur Diuiiio»fiue Goncifio, ludaico populo
congruere cerciflimumeft. Qui populus torrcnci merito
cornparatur, quia quod ad obferuandum per legem ei di-
uinitusfuerattradicum »©pportuno tempore incarnatib-
nis Dominic® finiendum erat, quando vmbr® Sc imagines
legisexplec® nofeuntur. Pafcirur deindeHelias tempore
farais acoruis, mane atFerendbuspanem , &adve-
fperam carnes:& Manich®i intelligunt in illis libris Chri-
ftum,cui quodammodo fclucem noftramefurienticonfi-
cencurpeccatores, fidei primitias nunc habentes', in fine
autera velut ad vcfperam fieculi ctiam carnis refurre&io-
nem percipientes. Poteft & per panem & catnem , qu®
mane & vefpere coruos Heli® attulifle icriptura pronun-
ciac, incelligi: in panibus opera piecatis , qu® in peregrines
dcindigenribus fibi teftatus eft Dominus dari: in car-
nibus aurem caftigacio intelligendaeft corporis fiue.cru-
ciacus, quos pro diuino amore vel euleu pmnes fan&i fibi
intulifTe,velapcrfccutoribus pertulifle mane & vefpere,
id eft, Tub veceri teftameli to Sc euangelica prxdicatione
legunrur.
: P oft quam veto exficcatm efttorrens, dicitur Helia a Domino:
Surge & vadein Sarcptam Sydoniorum, & manebit ibi. pracepie-
nim ibi mulieri.vtpafcat te. Surrexit& abijtin Sareptam. cumque
venijfetadportamciuitatie, apparuitei mutter vidua , coUigensli-
gna,&vocauit earn,dixit jjtii Damihipauxtllum aqua in vafe.vt
bib am, Cumtfaitta pergeret vt afferret, damattit poft ter gum eius di-
cens, After mihi & butceUam pa nit obfecro inmanu tua.Qua rejpon-
dit, Viuit Dominus & viuit anima tua,quia non habeo panem, nifi
quantumpugiUuscaperepoteftfarina in hydrta,&pauxillumolet in
lecytho. E n colligo duo ligha, vt ingrediar &faciam illud mshi &
filio',meovt comcdarnus & monamur. Ad quam Helios ait, Noli
timere ,fed vade&facficut dixifti. Verumtamen mihiprimum
facdetpfafarinula fukanerictumpanem paruulutffy & after ad me.
tibiautem & filio tuofaciespoflea. Hacautem ditit Dominus Deus
ifrael. Hydr 1a farina non defic'tet, nee lecythus olei minuetur, vfque,
ad diem qua daturut eft Dominus pluuiamfuperfaciem terra. Qua
abijt & fecit iuxta verbum Helia, & comedtt ipfe & tlla & film e-
ius. Er ex ilia die hydria farina non dtfecit, & lecythus olei non ett
imnhniitusyiuxta verbum Domini quod locutusfuerattn manuHe-
lia. ] Vc interim omittam quid jntrinfecus latcac facra-
menti, quodde terra Ifrael ad Sidoniam mirtitur regional),
vnde caput omnium Sccaufa malorum, Iezabel or-
gna, vt ingrediar, &faciam illud mihi & filio meo, manducéT-
mus & moriemur. Sed quid ad h®c Helias ? Confide, ifiojik
& intra,&facfecundum vetbum tuum:fedpriusfac mihi indeM t
cinericiutntibiautem& filio tuofaciespoflea. O magnificus
mulieris an i mum,o immutabile mentis propofitum,o vc-
revenerabileperiæculafaclum; poculiim petit, mox offert
ta fuit,illud breuiter perftringat ur,quod pergit ad viduam
penurialaborantem,&in ipfo vir®, mortifq; confinio.de-
ftitutam, qu® exierat vt ligna cSlligeret,& tarn fibi, quam
patuulis extremam vidtus fubftantiam procuraret. At He-
iias videt mulierem inedi® fqualore confeiftam, non mo-
uetur,non cundtatur.nonreuocat pedem.ledingerit le Sc
im rnergit, fitque ei ipfe grauior fame, Sc dicit ad earn: Da
mihiparum aquavtbibam. O fi tibi, beace homo, viduare-
fpondiflet, Sc iufta te voce repellens dicerer, Quid petis a
me,quod omnibus abftulifti,quid qu®risa muliere.quod
mundo negaftif h®c omnium neceilitas&penuria, oris
tui automate prolata eft; ego a te refici,ego a te debeo fa-
tiari,tu venisadme? Sednullohorum mulier, neccorde
necore vfafermoneeft, moxdeuota mens&euangelic®
nonindignamercedis, frigid®aqu® poculum prophet®
defertfitichti. AdditquoqueHelias Sc dich,Afferniibiet-
iam bucceUampanis inmanu. At ilia, Viuit Dominus Deus tutu f i 1
eft mihi pants, nifi ntanus plena farina in hydria : En colligo duo li- l
: Sc quod regibus iam forfitan deerat, quod diuites
non habebant,hoc vidua ex abundantia erogabat. Pafcit I
pane, qu® cum filio dié poftero erat moritura,nec habere
fenégar.fèdfateturfimpliciter, neemetuitprodereve-
ricatem ; Sc non tarn poftulanti, quam quodammodo exi-
gencijomnenjcaufam panditin mediumiquantitaremvi-
âus,ÔC numcrum perfonarum, vt non tarn hofpitem velit
habere, quam iudicem. Non dixit, Non poflum facere
quodiubesinecaic, Confideraviduam, non tamdefe,
quam de filio tabefeentem : confidera paruulorum Chorum,
nec me illis auferas, nee matrem patiatis tanta orba-l
cam prole derelinqui. Nonait,Tuesvrique quiorbeml
terr® famis lententi® cohdemnafti, te omne nominum
genusiralêentedeperijt: deindetranfijfti patriam, tetram
pxne omnem gentisruæôc prouinciam peragrafti, nul-
quam tibidiuesoccUtrit,nufquam locuples obuiauit,qui
efurientem fufciperet,& reficeret ieiunantem,ego tibi fo|
la occurri,aut ego iam folaremanfi, qu® præterpenuriæej
geftatem ctiam moleopprimorfiliorum, qu® tantam nal
torum plebem plagaipia patior grauiorem, exeo domum
non vt fpicas colligam, fed ligna: non vt alimoniam defe|
ram,fed fomenrâi& quos à fame liberare non pofium,Conor
falcem àfrigorc defenfare. Certe quia tam cru^elis 1
vt non confideres quidiniungas, illo fane contentusefle
debueras , vtnobifeum ederes pariter, quodremanfitr
vel prius fineresparuulos fatiari, tunc tibi quod remanfit.
offerfi; fedfingulariter tibi prxeipis fieri cibos : Sc non foj
lum fingulariter, fed te vis primirus fatiari : nulla re mife-
rorum conuenitcura, nec té ipfanatur® religio interpellât,
paruulis 8c latftentibus extremum de ipfis dentibus
auferre viscibum. Sed ilia horum nihil autegitaut dixit;
quinimmointrepida currit, & imperara confummat. E-
ratin illp tempore fpe&aculum angelishominibufqjgra-
tiifimum, quod inter genres terra prophana, vidua rou-
lieriam tunc eflèt filia Abrah®, multo hofpicalior ipfo
parente, multo humanjor fidei genitore. Erat qnidem
Abraham höfpitalis, & erg^>eregrinos magno detentus
afte dfu ; fed erat vere opulens., erat diues, aderat ei ,pofIe
quod vellet, quia nec minor erat animus quam faculcas,
nec cehfus animum fuperabat. Hxc vero qu® non folum
mariro, fed 8c facultatibus viduata, non folum natalibus
tenuis, fêd&temporiçmaloconftriâra, ad tantam deae-
nerar paupertatem , vt in domo nihil, nifi quod augeret
famem, poflidere potuerir, fcilicetparuulorum tuibam,
ipfaiuediagrauiorem : fed in his omnibus malis, liberalis
animus deuotus perftabat; pergir, Sc, vt prxeeperat homo
Dei jfideliter complet, fufeipit prophetam& recipit. Quo
ergo ore , quibus vocibus hanc feminam laudem nihil
mihi dignum occurrir, quod tant* virtutis animum valc-
atexxquare. confidcroenim quemadmodum Audiohu-
maniratis omnem vim defpexit naturalis affeótus, non de
fe, non de paruulis : nihil earn i mentis propofit-p reüoea-
uerit, necproprijfexus infirmitas, nec materna erga par-
uulosvifcera pieratis:occidic in fe nacur® officia hofpita-
litatis in tuitu , &: effe&us eft deuotus erga hofpitem matris
animus, filior urn crudclefepulcrum. quantumenim
fpeâatadillam, mortui ftint paruuh , & genitricis quodammodo
manibus ftrangulati atque fepulti; quantum
autemad Dei mifericordiam, non mortui vere func,. nec
fame velinedia confumpti, quia foIifcCeteris pereuntibus,
conualuerunc. Confeftim fiquidem & prophera fidem
diuinamercederemuneransair, Viuit Dominus, quia hydria
farina tua non deficiet,&vas olei non imminuetur. Fadfa elt ig>"
turmanus vidii® perennè torcular, &molaiugiterfun-
dens. Ecquid dico mulieris manum? In verb.o prophets
rota domus viduæpiorum cellarium facia eft. non ibi ros,
non pluuia,non veris aura, non calidi Soles, non nimbus
necefiarius, non aratrum, non agricola, non cplonus> feal
omnia Sc in omnibusiermopropher® affatim viduf mini-1
'' . ftrab^t-
]^abac. Sciendum tattien quod in leptiiaginta incerpreti- 1 tamquam fermentum,inferta funt Ce(limonia. Quod ain e
^ fixe vidlia- non viium tantum ■ fimftrt , fed plüre.sha-! pafcebtèmfé pàuit Helias,itàintelligendumeftfvniuerfié^
buifle narratur.Mulrer vero qu® fu.ifle fctibitUr in SarèpÈà, nim fideleslicet fuafide & pijs operibusDcum pafcàntica-
ecclefixtypumgeftabat,qu®à fuodiûtius condicore de- menvthochabeantjàbillo eifdemcondonantur : Omne
ferra,populum red ® fidei nëfciüitlègenaftipeniuriebati enim dàtu optimum, vtferiptum eft, & omne donum perfettuni
id eft, verbum fruefcus experte döcebat v- donee adueniret
fermo ptophçcicus, quiexfiecàto hellere Ifraelis , vtpotë'
claufaianua cxli,fame periclitabatur in Iudæa.-qa® ob hoc
diäaeft vidua,quravtpotegentilis needumfuerat diuino
cultüinlancipäta,riecfacräm-legis habebat nötitiam. Sa-
repta aurem ciuitas,qu® interpretatur Incendium fiueT ri-
bulario panis vclpanis ängufiia > prxfensaccipiendus eft
mundus, in quo incendium peftim® cöhflagraf cupidita-
!tis V vbi-rebus fuperuaeuis acquirendis quafi aucupandi
' curaimpendebatur, vbi dire fatis irtcendium panifqj fpiri-1
taiisanteahebatanguftia.' Ërgovtde Hcliàfcripturapro-
nunciat,Dominus nöfter ad nationum Ecclefiam venies,
SC eam extra portam ciuitatis patriö videheet in errore ce-
periens,non eam1fignis-& mirabilibus rAaximifq; porten-
tis, vt Ifraeli fceetat,ad cöfqffionem fui nominis prouoca-
uit, fed verbo eidem tancummödo impérauir, diccns, Da
mibipauxillumaquainvafevtbibam , (^bucceUampanisin manu
tua. aqua enim in vafe fides accipienda eft cordis,qua
cre.diturad iufticiam: buccellavero patiisin manu, miferi-
cordi® incelligendum eft opus; fides quoque & opera vinculo
fibi quodara indiirolubili corineduntur. vbi enim v-
na defuerit,akcrapenitus nöti ftabitiquia vr IacobusApo-
kohisak,Fidesfineoperibus mèrtua eil: Sc öperä fine fide ina-
niaredduncur & friuola.Ecclefia ergo in typo iliius mulie-
: ris vidù®,iùxca Domini præceptum ad afferendum eidem
âquâm pergendo,quodam modo fidem fui cordis prxpa-
ratam ofjeûditDomino. Panéfh fibiconfitecur needum
! filiflèjcondignà videlicet opera diuins culciiræ, fed modicum
fe teftarur haberefarin® in hydria , St paululumolei
in lecytho. Pugillumfarinæ in hÿdriâ} natUralem indicat
legem ,■ quædiuinalargitione human® nàtutæ infita eft,
pe.r quam difeerriitur bonum vel malum * 8c vt quod fibi
quifquam fieri non vulr,ipfc tlon-faëfati Paùlulum olei
iii lecytho,rationabilis accipiendus eft intélle(ftu^,per que
creàtutaintelligitcrcatorem j 8c pijs opéribüseidem plâ-
cere ftudetrqu®iccirco fe dixic parum habérê, quia necdû
perbapcifmi fàcramentum fpiritalis gràti® àcceperat do-
num.Ibi tarnen farina olëumqüé ore pfôphëtieô benedi-
cicur,id.eft,fru'6fcus & hilaritas câritatis,fiuC gracia corporis
Dondnicij&chrilmatis vndtio, indefecliuo verbi cæleftis
munerefccundacur : cuius hâ&enüs in Vafis oleum gaudij
fpiritalis&bencdiitionisfarinanon-deficic, ceteris, qüæ
nojr credunc,gcncibus inopiæ panis diuihi j mifèri® 8c ve-
natuideditisinutili.Quodautemait,duofêlignacollige-
re, ex quibus modicum fatin® coquerec quod habebat,
ôccum nlijs fuis coniedens,mortis exitium expe&afec, ità
àccipiendum eft:ln duobus lignis, non fblum ligdi riomi-
ne,fèdctiam numéro lignoruiti crueis myfteriUm peiru-
gnabac,per quam fibi 6c nlijs fuis,id eft,pbpülo , qui Ghrii
ftofuerat ereditürus,panem vit® perpeiu® dari credebat,
præteritis peccatis per lauacrUm baptifmi mötijillö videlicet
genere quo DominüsihEuangeliö pr®dièauic , Bedti
qui non vidtrunt &crediderunt.Véc pariem verö fubcinericiü-,
paruulum illud iam præfigurabat, quod in exordio fidei
obfèruâregdntes percpiftolam Apoitoli decreuifïè legüi
tuKvtabidololacri® fe tantummodo cultü ^ & àfornica-
tione acTuffocatis abftinerent* hxc enim qu® rudibus àd-
huc&ferishominibus , ab Apoltolis eonfiliofâpientiinduira
funt,adconiparatiönem Euafigelicæ prædicationis,
ad quam poftmodum incfôdmfti ftinc , valde exigua&
parua fuiflè nofeuntur. Qüod âutem ait, MihipHmttusfa-
cito, hoc voluicadomnes credentes eXgenribus * vt non
fuismeritisafcribercnt,quod obdurato fpretoq; Ifraele
'ipfi faluacifuntifed fibi,qui Vt crederent eifdem mifèrifiors
cxtitit:quia,Vt diélum eft ad Gain,-Na« relie offert, qui non re-
^ei/iaidir.-hoceftiqiii non Deo,fedfibi omne bonum quod
habet,aferibir. • Siuc âliter.-Panis fubcinerieiüs,hiftôtia ae- j
cipiCnda eft legis-, qu® fpiricalem intelligentiam opercam
ôontinebàtin littera.Pcrferrtiencatum v6ro pànem,Euan-
gelijintelligendaeftprædicado : quia'teftartiènto vererb
.Bibltoth-VetiPat.ToMt’idefurfum
eil,à lumthumpitredefcetidens.diüina enim, metuen-
tibus Deum,nequaquam penitus minuentur.Rurfum ali-
terjperpanern fubeinëricmmjquem fibi vernis Helias Dominus
nofter,nacionum Ècclcfiam præcipitexhibere:quid
aliud àccipiendum eft,nilî pænicenciûfatisfaâio, id ipfum
pfalmographo fub perfona pænitencis canente,cum dicit,
Quia einer'emficut pâneni mànducabdm, & potum meum cum fétu
temperabam. his enim-'fatisfaârionibus Dominus fe pafçi
horcatur. Fditum eftàutempoil vtrba haciagrotauitfilm muiie-
ris matrisfamïlid,&erat languOtfottifiimus, ita vt non remaneret
in eohalittu . Qua dixit ad Heliam : Quid mihi & tibi vir Deili ln-
greftmesadme ,vt rememorarentur iniquitatesmea,& interficeres
filium meum.QuiaitHélias : Da mihifilium tuiirn. Quem tollens
definu eius portautt in cdnaculo qm maneb at, & pofuit eumfuper
leäüm fuum , expanditLfe&menfus eil fitterpuerum tribus vici-
bw, & comerfa eit anima pueri ad eUm&reuixit-,depofiiumquede
cauacidotradidiimatrifua &ait : Eccefilius tuus viuit. Quare-
ß>ondit:ln ifio cognoui quoniam vir Des es tu» & verbum Domini in
oretuo verum eft .•} Quod enim dicit -filium rouiieris nim-id
languqre detentum 8c ad mortem vfque failleperdüdtuiiii
hancinrelligentiam habere dignofeitur: Poft præceptum
enim quis Sc diuinä cognicionem fe u Eu a n gelicam præd i-
cacionem percepto bonorum operum guftu,pro commit
fis fâcinotibus Sc præteritis errorib us , vt grauiflima lan-
gueataffliólionenecefleefl:quia vtferiptum eft, Quiaddit
fcientiam «</dif,etiam pænicenti® falubrem dolorem, caftiga-
•tioneque affiduavim facit perditioni fu® , vt euadéré vä-
leat perpetuam mortem, 8c vitam confequatur beatitudi-
nisfèmpitern® : hocipfum Paulo Apoftolo confirmante
cum dicit fènoneflé dignum vocari Apoftolum -, eo quod
perfecutus fuerit Ecclefiam Dei Sc expugnauerit illam. In
defeenfuenimfontis , originali peccatoacpriftinis vitijs
pet baptifmum qui Ghrifto crediderit moritür. vndefub-
latus'ad fàcti altatis cænaculum per vmflioncm chrifmaris
Sc in uocationem patris ac filij Sc fpiritus fandli, cornnui-
nionemque corporis &fanguinisDomihi viuificarimani-
ieftum eft: & tuncab omriiEcclefiäi cuius maref pueri fi-
guram ger eb a t, illa p rocedit confeffiq.quia Dominus Ie-
fus verus Deifiliuseft , Sc ingremio patris vél dextera fit
coriftitutuSjiurfuinquedepofuus de altari,coetui fideliunl
tamquam matri redditUrviuus.Siue aliter,pqftqüà*! enini
fidelis quis priftini9 vitijs per pænitentix fàtisfàdlioncm
fua möttificauerit membra, fublatusdcerrenis cupiditati-
bus ßccarnalibus defiderijs per meditarionem legis ac pro-
phetarutn jEiuhgelicaq} prædicationc viuificari merUeritj
templumq; fuerit diüinum effectus : illucintencionem a-
nimicontenditdirigere, vbiCluifluseftad patris dexte-
ram fedens, Sc iii darne adhuc habitans, conueriationem
iam nitlturhaberCin cælis. Sed quahtumlibet homo quis
ad DeUm mehtem cötitédaterjgere,&pereKceflum quen-
damtheoriægâudeât in fupernis Ghrifto Domino adha^
rcrejcörporiS tameii compellente natura cüi anima juh&a,
vr de fupernis ad infetiorarurfum retrahariir, neccJlèeft.
Quod autém dixit Heliam fe fuper puerum expandillèj
tribufq; vicibus menfumfüifiejhocipfum explefleDömi-
hum mauifeftum eft * cum per legem & prophetarum va-
ricinia>feu propria prædiCatione fàlUtèm pro tu 1 it gentium
pöpulo.Superioraiam figurai iter éxpofita verba Heliæde
vidua,multo aliter apudantiqüas translationes reperiun-
turjin quibiis Helias Doinino lupplicat,diccnSjO Domine
teftis hums vidu® 4 cum qua ego inhabico apud ipfam ^ til
mâle fecifti vc oCcideires filiumcius.Nihil in hoc dióto rriö-
üerec animum,fi verapronüciatiofèruarecur:vox eft enim
non credetis,qiiod tali) male facerecDeus cum eaviduâj
qu® tarn pieprophetam fufcepeiat,co præfertim tempore
qiib ibietat, cui protuleratilia tbtû victum fuum ram exi-
guuln in cam m ^n a& fummainopia. Ira ergo diäumeftj
ac ft'dieëretsO Domine teftis huius vidu® cum qua ego in -
habi to apud ipfam, tu ne male fecifti vt öcdderes filium e-
ius ivtfnbitltelligatur,quod ytiqueDominustcftis ccrrdis
Qgg g ~ , -, Ufas