fan&i poteft amari,nec proximus : ma.net nämque fenten-
tiâveridica,quia catitas Dei diffufa eft in cordibus noftris,
non ex merito rioftro, fed per fpiritum landum,qui datus
eft nobis. Vbi autem caritas, Dei ibi profcdo & proximi
difFunditurin Cordibus fidelium , quia nimirum vna fine
altera nequaquara valet haberi." Fada (tint antem rctiacu-
iahsc vt tegerent capitella, hoc eft vndiq-,in gyro circum-
darent: quia omnisferiptursfahds pagina, cum rcdein-
telfigitufjgratiam per omnia caritatis fonat,ac. pacis. çapi-
telja etenim Volumina diuinoru'm eloquiorum, retiacula
lunt vincula munis diledionts.^iÉt retiaçuiis tegtmtur capitella,
cumläcraeloquia, ytitadixerin^, dono caritatis
vndiquèprobantiir efle veftita. nam & in éis qusin fcri-
pturisnonintelligimusjcariraslatepatet. Beneautemde
eifdemretiaculis lute capitellis adiungitur: Qua erant fuper
fummitatem malogranatorum. ] Malogtanatatiamque quorum
natura eft | vno foris Cortice mulcagranainteriuscir-
cümdare,aptg in figura fandæ pbnuntur Eccléfis,qus ca-
tholico vniùs fidei munimîne,innumera eledorum agnu-
na feilet in cludere* Poteft autem & vniufeuiufqueiuftivi-
ra'm morefqj defignäre, qüi velut plurimavno cortice gra-
haärcumpledens, multacogitationfim vircutumql foisit
talium infignia, tie forte diffluanc, ferma fidei & humilita-
tisvallatcufto’dja.Etaptoprorfus my fterio,capita col nm-
nafurn malogtanatiserantingyrocircilmdara : quia dod
o res fandos ne ce fee eft vitarri fidelium ad memoriara re-
uocäre, eorum que Temper exemplis àdus fuos ac fermo-
nes omni ex parte.communire. ne fi aliter forte quam illo-
Irum habetregula,vixeriht,aut dqcuerint,érrént* Sicut ergo
retiaculorumadmiranda cbnneXio yvnitatem defignat
fidelium,quçeftih vinculo pacis:ita Ctiam malogranatüm
•éandem ipfam tÿpice infinuat ynitatem:quç ßcinnumeros
per prbem populos, in vna fidei catholics régula coliiber.
Velcerte,mirabilisreriàçulorum concatenätiö , manife-
ftam omnium fideliiira ceneordiara demonftrat. Malo-
granatbrum vcro po'fitiointernasanimi virtutes , qus ab
alijsnequaquamvideriqueunt, exprimit , patientiam videlicet,
humilitatem,benignitatem.modeftiara,& cetera
huiufeemodiiÉt quafi pulcherrima foris pomorum luper-
fiçies apparec,fed inclufe intus gcanorum copia non appa-
ret:cum piafaiiddrura operatio palam cundis oftenditur,
fed ea qus intus eft,fidei,lpei, ac diledionis, ceterorumq;
animibonorum gratia non cernitur. Cum vero didum fit
de retiaculis,vtregerent capitella,quseerantfiiperfummi-
tatem malogranatorum , videtur iuxta ordincm operis
ipfius , quia malogran ata fueri nt fada in circuit u ca pice 1-
loru m à parte inferiori, at que ex eifelemtnalogranafis ori-
renturretiacula, qüibuscapitellaex parlé aliquategeren-
tur.Patetq; figura myfterij, quare facta finttetiaCula, qui-
bus capitella fuerint malogranatorum ahnexa.'qiis ad vnä
psne ugnificationem,fiueperfonarum,fiue virturumper-
tiriént {piritalium. feimute enim virtutes de virtùtib/nafc,i,
& landlos ambulate de vittuceitivircufein, doneevidea-
i tur Deus deorum in Sion , qua virtute nulla poteft maior
largin'.Vnde & Apoftolus,S£je/Mw, inquit,qujatftbulatiopatientiam
operator, patienffa vero probat loncm, probatto vero jpem.
Scd in ipïb vmuerfeli eleftorum collegio varie fibimet in-
uicem iuccedunt perfonæiuftorüm, minorefq; maiorum
ad prædeceilbrum fuorurn gaudentfideliter adh«rere ve-
ftigijs,eorumque di&isfiue fctiptis,ne forte in efroremia-
bi poifint,inniti.Retiacula ergo fuper (ummitatem malogranatorum
funt pofita, cum concordia caritatis perfects
fueric fuperadiedta operibus : & cum vtroque virtutis mu-
nere & operatione videlicet & caf itate faniftorum vita ela?
refcit,quaficirculum malogranatorum in capitellis Colu-*.
mnæ epneatehatio retiaculorum fuperaddica comitatur.
Et quoniam omnia virtutum'dona prrefentia ad æternæ
gloriam remunerationis , qua: per Euangelium nobis eft
pVomifiaac miniftrata,fe(piciunc,apte fiibiu ngitur, Capitel-
la autem qua erantfuper capita columnar um, quafi opera lilijfabri-
cataerantyinporticuquattuorcubitorum^ Quid per lilia,nifi
fupernæ claritatis p atria, atque immorraiitatisfloribus rc-
(dolens,paradifi^efighatur ameenitas ? Quid per quattuor
cubiros.nifi Euangelicusferroé,qui incrdltum riobrsæ tern
s beatitudinisilliuspromittir,&iter,quoad haneperueniatur.
oftendit? Cum ergo {än&idodtores prpmiilanobis
liminaregnicsleftisinquattuorfen<fti Euangelijlibriso-
ftendunt ^ quaficapita polumnarum opusin fe lilij quat-
tüör cübit’osexhibenr.Vbi notandutn iuxta litteram,qiija
cum opus lilij in capitellis I V. cubitorum .cfic memora-
tur, ue'que’additurlatitudinisaucaltitudinis, ledtorisvtique
iudicio, verum inaltitudine, an inlntitudine incelligi
debeat , relidtum eft. Conftatautem abfque vlla protfus
! dubietate,quia columnaquam XfEcübitörum rellisatn-
biebat,I V. cubitoshabebat craffi.tudinis. omnisetenim
circulüs quantum habet ipatij in diametro, tantum habet
ter in gyro. Deniquemaresneum,quod in diametro erat
! X . cubicorum,vt in feqùcntibuslegitur, cbnfequentet ha-j
j bebat XXX. cubitos ingyro.Verum quia dicituropüSlilij
I V.fuilfe cubitorum,fiuelatitudinèm, feu defignetaftitu-
j dinem, nihilominus ratio figurs perfpicua eft : quia non
I nifiper Euangelium exopratiflima ilia vox mundo info-1
! huit, Panitentiamagite, appropinquabitenimregmmedomm.
| Quod verb fequitur, Bt rurfum alia capitella in fummitate co - ■
| lumuarum de fuper,iuxta menfuram column*. eiusf\ Retiaculum!
| iuxta menfuram columnædicitur,tantæaltitudinis,quan-
I tsèrat&columna : cuius tarnen altitudo quan ta fucrit,
j minime narratur. Hæc autcM capitellaqualiacum.que&
i quantacumquefuerinr,honenim menfurâmeorumaper-l
I te fcifptura defignàt,more liliorumVidenturappofita efic.
i De quorum fa&ura fi quidmyfticum inquireredeleâat,!
! illatiiregni perennis fiiblimitatem ppteft non incongrue
I defignare,quam nec pculus viditt& cetera, vfqiie diligen- J tibus fe.Pbitlilia etenim I V.çubitorum,alia funt appofita
j capitella,quorum altitudp quantafuerit,rion dicitur:quia
multa quidem de cæleftï beatitudinc in Euagelio legimps:
! quod videlicet ibi; mundicorals De«;w videbunt: quod étant
i aqualesangelisDei : quod non nubent,nequenubentur, quia nec
morivltrâpotcrimt : quodybitumque eft Chnjfus, tbi& mintßri
eiuserunt:’quod m.uüfcjhbitfe ipfirûi : quod palam dtpalrc I
annuntïabiteiccpaoàgaùdium vifionis tins liemo tollet aVobü:
fedipfielpecies hbrum quædixiçius,ipfeftatus&conuer-
fatioiUiuspatriæcæleftis,qup modo iefehabeat, foliseis
quibancintraremeruennt,eiusciuibuspa'ret. Vndebene
facturafiue altitudo hortim capitellorurn fupra lilium c-
ran t', vt inco mprehen fi bilis efle terreftribus quali tas.cæle-
ftis habitatiouisihfinuetur.De qua tarnen hoc minime later
, quodomnes ibi communi felicitate diuinæ vifionis
frgunnir, tanto quifque ïübHmius, quanto mundiores ad
viaendumeum oculos cordis habuèrit. qui enim dixit,
Omnes timentes Dominum,puftät çum maioribus: ipfe dixie, Quia
tu reddes vnicuique fecundum opera eius. Com munis eigo ibi
benediftio omnium éric eIe<ftorum,attamen pro diftin<fta|
qualitate operum,multsfiint marifiones beatorum in vna
eadernq} domo patris sterna in cslis. Quodin haru quo-
que factura column arum myfticè reor 'elfe defignatum,
culn dicitur, Et rurfum alia capitella in fummitate columnarum
defnper. lux ta menfuram quippe columns fiunt çapitella
defupër,cumiànâidb6Fores,immb omnesele&ieorun-
| dem do£torum,veftigia fequentes, prsmia fuperns retri-
I butionis fecundum rherita pis recipiunt operationis. Retiacula
quoque fiunt fecundum capitella, quia iuxta mo-.
dum dile&ionis qua fibiadinuicem inhacvitafraternita-
tisfenefca copulata eft, fiipcrnorum quoque ciuium locie-
tatij inprsfentiafuiconditorisconiungiturin cslis. Verum
quodeadem fijpernorumfocietasciujum, vtriuique
pppuli fidelibus tribuitur,teile fubiungitur, Malogranato-
rumatitem ducenti or dines erantjn circuitu capiteüifecundi.^ Di-
ximus autem, malogranacatocius fandtsecclefistypura
tenere. Centenarius,vcrpnumerusqui ad dexteramma-
! num primus péruertit, nônnunquam in sterns beatitudi-
nis figurappniçpnfuciïit. Duplicaturautèm hic numerps
malcgranaCorumfn cifcuitucapirefli fecundi, vcinfiriue-
turmyfticc , qupd vîriufqué teftamenti populusadunaii-
I dusinCh,riftp,ad^ternsyitsficincrpducendusc0ronam.
j Gui figursconucnit hoc quod de Apoftoliapbftrefurre-
j ilionem Domini pifclcibus feriptum eft,cum ipfum in li-
j t'ore ftàntcm vidèrent: N on enim longe erant k terra, fed quafi
cubitis ducentiittrpbentesjetepifcium.^ei C C . etenim cubitcs
retepien'um magnis pifeibus difcipuli ad Dominum trf-
L.Û . , \ : hunt, '
hunt effeilum fus reiurreilionis in litore iam monftran- i
tern : cum fenili prsdicatores&Iudsis & gentibus ver-
I bum fidei comroittunt, atq; vtriufq; populieledlosdflu-
! ^ibus isculiprælentisextrados, ad futurs gloriam pacis
giimmortalitatisperducunt. Circuitusergocapitelli fe -'
j cundiCC.habet ordinesmalpgranatoruro, cum fublimi-
j tasregnicsleftis vtriufquepopuiieleiftos, inVnabeatitu-
dinisarce colligit. Efftatuttduos columnasinporticum templi.
Cumque (latuijfet columnam dexteram, vocauit earn nomine la-
chim, Firmitas :fimiliterer exit columnam fecundam, & vocauit
nomen eius Book,In robore.1 Dextera eolumna, vc fupra di-
ximus, exprimit figuramdoitorum , quiprimitiuamin
Hiecofolymis inftituerunt ecclefiamf fecunda eorum qui
adprsdicandumgentibus deftinati font. Vel certe dextera
column a eos figaificat, quiventurum in carne Do-
minum prophetando prædixerantrfecundaillos qui hunc
iam venifle & mundum fanguine fiio redemiflè ceftantur.
Etaptevocabulp fimiliambscenfebanturcolumns, cü
vna Firmitas,altera In robore di$a eft: vt vna fidei Sc operis
forritudocundisineflèdoiloribus monftrajretur, no-
j ^ifq.tcmporibus inertia tacicurnitatisnotaretur. Vbife
mJnnulli doitores, facerdotes& columnas domus Dei
videri atque appellari volunt, ciim nihil in fe prorlusfir-
I nis fidei ad contemnendas isculi pompas ac defideran-
I dabonainuifibilia, nil habeantroboris ad corrigendum ,
: nil induftris faltem ad intelligendos eorum, quibus p r s -,
lari funt,errorcs. Fecit quoque marefufileX.cubitorum a labio
Lxxl vfque ad labium,rotundum in circuitu. ] Marehocfufileinfi-
guramlauacrifalucaris, quoinremiflionempeccatorum
! emundaraur, faâum eft. Namquefacerdotesin eolaua-
bantur, vt Verba dierum aperte teftan tur. Sacerdoces autem
conftar omnes eledos typice in feripturis vocari, co
quod fint membra lummifecerdotis Domini IefuChrifti.
Et rc6te huic vafi feriptura maris nomen indidit, in me- I moriam videlicet maris rubri, in quo prius per extimftio-
j nem Aegyptiorum, & populi Dei liberationem, baptifmi
forma prsceflit:exponenteApoftolo,ac diccnte,Quoniam
patres noftri omnesfub nubefuerunt,&omnes mare tranfierunt,&
i omnesinMoyfebaptUatifuntinnube& inmari.Sacramencum
autem baptifmi, & vies à nobis munditiam qusrit in hoc
(sculo, &vitsnobissternsgloriampromitticinfumro.
! Quod vtrumque in mari hoesneo vnafententia defigna-
; tur,cum elle X. cubitorum à labio vfque ad labium per-
; hibetur. Decern namque prscepris in lege Dominuso-^
: mnia,qusfaceredebeamus,expreffir,denariosque mer-
i cedem benefaârorum fignauit, cum hunc in vinealabo-
rantibusdandumefleprsdixit. EratttgomareX.cubitorum
alabio vfque dd labium: quia à primo baptizato vfque ad vl-
j timuiti^ qui in nomine IefuChrifti in fine feculi baptizâ-
j duseft,&crediturus, omnisfidelium chorusvnamean-
I demque viam veritatisingredi, Sc communia à Qomino
debet coronamlperareiuftitis. Rotundum erat in cir^
cuitu,vtorbisvniuerfus in gyro,lauacro vies d lorde pec-
! catorum defignaretur efle mundandus.De quo bene fub-
I ditntyQuinque cubitorum altitudo em.j Quianimirum quid- i quid vifu,quidquid auditu, quidquid olfaifta, quidqilid
! guftu,quidquidca<ftudelinquimus,totumhocnobisgra-
tia Dei per ablurionem viuifici fonris relaxat. Sed non
; fufficit prsteritorum remiflio peccatorum,fi non quifque
j bonisdeincepsinfiftereftudueritoperibus.Alioquiudia-
! bolus qui exierit ab homine , fihuned bonis vacarcacli-
I bus viderit, multiplicius redit, facit j , nouifiima hominis iUius
' peiorapeioribus. Vndeapte(ubdftuVtEtrefiiculaXXX.cubito-
j rumcingebatilludpercircuittm. ] Perrefticulamnamq; dil-
! ciplinaprsceptórumcsleftium, quad noftris volupcati-
I bus religamur,poteft apte lignari,feriptura dicente, Quia
' * : funiculus triplex difficile rumpitur : quia nimirum obferuatio
I mandacorum Dei,qusin cordibuselc«ftorum,fide,(pc,&
dile^ionc fupern* retributionis firihata e ft, nullo tem-
poralium return poteft óbftaculodiflolui. Etrejliculamare
j ambit. J Cum facramencum baptifmi quod accipimus,
! pijscommunireoperibus ftudemus, Qusnimirumretia-
culaapte XXX.dicitureflè cubitorum, quinquies etenim
feni XX!x.faciunc. Senario autem numero in qiio Domi-
nus hominem & fecfijcum non efler, Sc, cum peiilfet, re-
r~ BtbiiJth.Vet. Patr. Tom,j.
fecit, rèdle bona operatioetiam noftrafiguratun Et V I»
perv.multjplicantur, vtadXXX.petuenias,cumo^nnes
noftri corporis fenfus', diuinis humiliter iubiugamus im-
perijs. Pofliimusautem&aliterhunctricenariummyfti-
ce maris numerpm > non inconuenienter accipere. tere-
nimdenifaciuntXXX.&genushumanumpoftdiluuiuth
ex progenie trium fitiorum Noclatitudinem totiusorbis
impleuit. Sem quippe profapiaAfiam, ChampofteriA-
fricam, Iaphec foboles Europam & infulas maris obtinuir:
quia& myfterium baptilmi cum êxecutione bonorum o-
perum&fpe csleftium prsmiorum cundlis erat narioni-
busminiftrandum, apterefticulâX X X. cubitorum mare
illudin quobaptifmatisvndafigurabaturjcingebat. Sed
hoc dicendum, quod Dominus X X X. habebatannoss-
tatis,cura venitadIordanem baptizandusdloanne: qui
quoniam fuobaptifmatequodtricenarius acccpit, vndâ
nobis lauaçri falutays confecrauir, rede mare, quod no-
ftrum baptifma figurabat, X X X . cubitorum rèftis eifeui-
bat:vt fignificaretur dono illius, qui baptifflna fine pecca-
ro fubijc,baptifma nobis omnibus in eum credenribus in
remiflionempeccatorumdedicari. Etfculptura fubter la-
biumcircuibatiludX.cubitisambiensMare, &duo ordinesfcul-
pturarumijlriatarumerantfufiles. 3 - Cum prsdi&um fit fupra,
quod refticula XXX. cubitorum mare circuierir : Sc
nunc addatur, quia fculprura hæc fubcer labium pofita,
X.cubitis ambierit: patet ex vtraque relatione, quia vase-
ratin modum phialæ,répandu ac diffufum: quod dXXX.
cubitis circuicus, quos habebat in labio, vlq; adX. eft cubitos
coapratum. Sculptura autem iftriata eft, qus hifto-
riasrerumaliquasimitatur. Vnde&redepet feulpturas
iftriatas,quibus mare circumdabatur.exempla funt prio-
rumcemporumdefignaca,qusnecefleeftnosfolercer in-
tueri.-vt videamus quibus operibus fetidi Deo placuerunt
ab initio .* qua obftinatione in fceleribus perduratunr,
quantaue iniquitate ob fcelera perierunt reprobi : quo-
modo in exordio nafeenris fscali,Cain ob maliriam inui-
disdamnatuis: Abel fit obiuftitis mérita coronatus: La-
methobadulterium&homicidium maledidus: Enoch
ob gratiapietatis ad patadifiim dedudus: quotnodo poll
diluuium Cham ob impietatem d pâtre deteftarus: Sem »
& Iaphetob obfequium reuerencis perpétua fint benedi-
dionedonati: Abraham ob meritum fidei hsres firdiui-
nspromilfionis effedus: & cetera gentium nnilritudo in-
auditafitinfidelirarerelida: qualiceraduenienteincarne
Domino, Iudsa ob perfidisnoxam repulia, Sc genrilitas
fitobgratiam fidei ad falutem reduda:& cetera huiuftno-
di.qus in vtroque teftamento folerter acpie confiderara,
multum ftudiolisquibulqjprofunc. Etideoforfitanduo
func ordines fculpturarum iftriatarpm in mari sneo fadi,
vt hi qui in fonte bajjtilmatisimbutj iunt, vtriuique tefta-
mehti diligenter aufculcent hiftorias. Ideo X. cubitorum
erant in gyro, vtquofcumqueineifdem hiftorijs dedicos
iulfis csleftibus,ac totaintentiohead fuperna prsmia fu-
fpenfosefleperfpexerinf, hosimitariconteudanr. Bene
au tem fequitut, Etftabat fuper Xll.boues,quorum très rejpicie*
bantadaqtilonem,&tresadoccidentem, & très admeridum, &
très ad often tem:| Per boues quippe, Apoftolos& Euange-
liftaSjimmo omnesverbiminiftrosdebereintelligi, apo-
ftolo docente cognofeimus, qui exponens mandatumle-
gis,quodidumeft, Nonaüigabisosbouitriturants: ntmquid
debubus, inquir, curaefl Deoianpropter nos vtique dicituri nam
propter nosfertptafunt,quoniam debet inJpe,qui or at,arare, & qui
triturât,jpeifuafruftumpercipere. Duodecim ergo boues,
XH.funt apoftoli, & omnes qui vice eorum regendatn ec-
clefiam in Chrifto fufeeperunt. Qui nimirum boues mare
fibifuperimpofitum portant,’ cum apoftoli , apoftolo-
rumqjfuccefloresiniundum fibieUangefizandiolficium,
prompta implerc deuotione fatagunr. Trelq; ad aquilo-
nem,arefq; ad occidencem,tres ad meridiem, Sc très ad o-
rientem refpieiunt, cum in vniuerfi quadra ti or bis parti-
bus fidem prsdicanr lands triniratis. nam & apoftoli eo
myfterio XII. hoc eft quarerni func eledi, vt fidem & con-
feflionem fâiïdçTrinicatis per IV.mundi partes euangcli-
zanies, baptizarent omnes genres in nomine patris &filij
& Ipirituslandi: quorum apoftolorum fuccelTorumque
~ ' v r—r F f l f . con