^Afoll. Stdonij Carmen V.
io 4 t É . ■ | ___________________
Ëÿcufliffe citas vaftum per iriane bipennes, ^ i
Et plagæ præfciife locum,ciypeofque rotate. g | |
Ludus,& intortaspræcedcreialtibus haftas, ? '
ïnquè hoftemvenifteprius. puerilibusannis
Eft belli maturus amor, fi forte prcmantur |
Seu numerq,fcu forte loci,nrörs obruitillos.
No n timor.inui&iperftant, animoqvfuperfunt
Iam prope pqft animam. T aies tc tefte fugauit,
Et laudantc viros.qüis nam ferat | omnia tecum, |
Tefine multafacit.pugnantpro principe multi,
Quam timeo ne iam ifte fibi. fi régnatenebit,
Huicvincis,quödcumque domas. nil fatarelinquunt
Hîc medium.pef cuflorenim firefpuis elfe,
Seruus eris. certe re<5to fiträmite feruat
S idera Ghaldæus,nouit fi gramioa Cölchus,
Fulgura fi Thufeus,fi Theffialus elicit vmbras, |
Si Ly ciæ fortes fapiunt,ß noftravolatu
Fata loquuntur aues^dodtis balatibüs Hammon
Si landtum fub fyrte gemitjfi deniqj verum
kPhdbe,Themis,Dodohacanis, poft temporanoftra
Julius hic Aüguftus erit. Cqninri&usàmore
i Prxterea eftiuüeni, grandisqiiem fpiritus armat -
! Reais aui. quo te vertas? ad culmina mundi
‘ Hi cfatum fert,ambo animum. confurge, ßmulquc
! A n ie d e re ignaros.neutrum madtare valebis,
Siiubeas vtrumque mori: fed neéfcedolofas
1 Bländitiasvniiferrp tarnen ifte petatur.
Qu id loquot incaflum?nihileft quod tanta cauemus,
I VtregnetjViâurus erit. Gommötus in iras
! Aetiusjfic pauca refert : Compefce fotentis
I Impiavotaanimi. mortem mandarevalebo
I Inforitis,taceam noftriîquifquam ne precatur
I Vt fine criminibus crimen fiat bene nafci ?
Adpoenam quis fata vocet ? tuavifcera ferro
] Maioriâne petamî Phcebus fi n o d e refulget, ' '
Luna die,duplex pontofiplauftra nouatur
Parrhafis^ Atlantem T anars, fi Bagrada cernit
Caucafon,,Hercifiij ncmoiisfi ftipite lintris
Texta Nabathæ'um pro Rhcno (ulcat Hidafpem >
Si bibit Hifpanus Gangem,tepidifq-, ab Ery thris
; Ad Tartefiacum venir Indus aquator Iberum:
; Si fe P o llu a sperfunditfanguine Gaftoir:
j TlielaPirithoi, Pylademfi ftrauit Oreftes
! Vel furibunda manus,raperet cum Taurica facra
Matricidäpius.Sed ne fpreuifle dôlorçm
Forte tuum vidëàr, i'iuat,careatq-,:parumper
r Militia, heu nobis potuitmifi tnfteputafles,
Fortunam debere iuam.Sic fatur,& ilium $
Rurè iubetpätrio fiietos mutarfclabo'resj
Fatorum currente rota, quo difcerct agrö
Qu id pofleffdrèih maneat, quos dertique mores
lus çiuile paret,ne iolam mfliris artem
Ferret ad imperium; Sufpénderat ilicet arma
Emeritus iuuenis, fterilis ieiunia terrae
sVomerefoscundans^fic quondam Gonfule cui;uo ,
Vertebas cärnpos, päulumfi päcefequeftra
Cläflicaläxafles, fortis cui læua regebat
Stiuam p’oft aquilàs, humili d um iunfta caminö
-Viftorisfumumbiberetpälmatabubulci.
Priricipis interea gladio lacrymabile fatum
Clauferät Afriris : cuius qûô tutius ille
, Magna P alät iriiS coniungeret agmina turmis,
Euocat huncpredbus.fed non fe pcena moratur
I Sanguinis effufi.nUmérum eollegeiatergo,
N on animum populi.fetri mala crimina ferro
Soluit,& in noftram plus coneiditille minaim :
Iam tune imperium præfentis principis aurea
Voluébant bona fata colüî fed publica damna
Inuidiam ftigére viri. quicumque fuerunt
Nömen in Auguftumle&i, tenuere celiétum
Cæfaribusfôlium.poftquam tu capta laboras,
Hic qüod habet fecit. Traianüm Neruä vogauit*
Cum pignùsiàm vidfcorerat : Germanicus effet
Vttitulis,meritis foerat. res ördine currit;
Han c. ambit famam ,quifquis ficincipit. Olim
Po¥CaprcasTiberi,poft turpia numiha Cai,
Cenfuram Claudi, citharam thälamofquc Nçronis,
Poftfpçculi immanispompam,quofeille videbat
Hincttu:pis,quod puleher Othöx, poftqttina V itelli
Millia,famöfi ventris damnata baratro :
-Histitulisprincepsle<^Us,fimiliquelabori .
Vefpafianus erat. Sed ne for tafle latronis
Me.claufam vif tute putes,confumpfit in illo
Vimgentis,vitævitium: Sçythicamferitatem
N o n vires fed vota tenent,fpolijfqvpotitus
Immenfis,robur luxu iam perdidit omne,
Qu o valait,dum pauper erat, meavifeerapro fe
Inmcnunc arma t.la cerörtotcapta perannOs - ;
Iure fuo.virtute mea : fcecundaque peenis-
Qiws patiar,pario, proprijs nil conncirarmis,
Gætulis, Numidis;Garamantibus,Autololifqj,
Arz uge,Marmarida,P fyllo ,N afamone timetur.
Segnis,& ingenti ferrumiam nefeit ab auro.
Ipii autem color cxanguis4quem eräpula vexat,
Et paliens pinguedo tenet,gkneaque perenni
Preflhs, acefccntem ftömaehus hon explicat auram.
Par eft vita fuis.non fie Baichæus opimam |
Hannibal ad Capuaih pefijti'aim fortia bello
! In te r dehn asmollirenc corpora Baiæ,
Et fe Lucrinas qua vergit Gauriïsin vndas, J Brachia Mafl’ylus-iaétaret nigra natator. *
Atqueideohunc dominum fâltim poft fiecula tanta
Vltorem mihi re d d e , precor, né d im i^ t yltra
Carthago Italiamcontra. Sic fata, dolorè
Ingemuit, làcrymifque precésadiuuit obortis.
His hæc Roma refert.Longas fuccingc querelas,
0 deuota mihi : vindex tib inomine diuûm
Maiorianus erit.féd paueis paucarétéxam.
Ex quo Thëudofiusxommuniaima fugato
! R evddidit au d o risïra tii, cui girttùrafregit
'P aftin fçv erten d a manus, rneaGàlliâ return
’ Ianoraturadhucdominis, ignaraque ferùit.
j Ex îllo multum.perijt,quia principe d a u fo ,
1 Quicquid erat miferidiuerfis partibus orbis j
I Vaftari folemne fuit.quæ vita placeret,
Cum reftór moderanduS erat ?‘eontempta to t annos
Nobilitas iacuit. pretium rfefpublicâ forti
i Rettulitinuidiam.Princeps hæcômnia nofter
Corrigé t,atque tuum,vires ex geritibus addenSj
Ad bellum per bella venit.nam maximus iffe éft,
No n pugriafle labor, terimüs eur tempora verbis?
Peruenit,& vincit. T ali fèrmoneperaétum
Conciliümeft, verbifqué dex famulante métallo,
Aurea co nCordes traxerunt filafofores.
, Hos me,quos cecini,Romæ Libyæque labores
Votahominum docüère loqui. iam tempus ad ilia
Ferré pédem,; quæfandarriihi vel Apolline mutô.
Pro MufisMars vëftererit. Confcenderat Alpes *
Rætorumque iugo per longafileritiaduébus,
Romano exierat pbpulatotrux Alamannus,
Perque Cani quondam diétos de nomine campos t
In prædam centum aouics dimiférat hoftes :
Iamque Magiftereras,Burconem dirigis illo ,
, Exigua comitante manu : fed fufficitiftud i
Cum pugnare iubes. certa eft vidtoria noftris
T e mandafle aCies; peragit fortuna triumphum $
N o p populo,fed àmore tuo. nolo agmina campo
'I Q u p mittis paucos.: felixterefpicitifte
Euëntus belli, certatum eft iureMagiftri,
Aùguftifato. Nuper pofthoftis aperto
' E rrabâtléntus pelago, fimuiortfine yobis
‘ Ordo omnisregnum dederat,plebs, curia, miles,
: Et collega fimul.Campanam nantibus auftris
Ingrediens terrain, fèeûrum milite MaurO'
Agricolàm aggreditur : pinguis per tranftra fedebac
Yandalus, opperierisprædaîri, quam iufferat illue
Captiuocapiente trahi, fçd veftra repente
Iriter vtrumque hoftem dederant fefe agtpina planis,
Quæ pelagus éollèmque feéant,portumqr reduéto
Emciuntflexu fluuij. Perterrita tfitimutri,
Monte;
Montes turbape tit, trabibus quæ caufà reliétis
I prjedas pra:dà ruir. _tum concitus agmine to to
! In pugnam pirata coit pars lintre câuata
j Jam dociles exponitequos, parsferrea texta
1 Concolor induitur,teretespars explicat arcus,
' Spiculaq; infufum ferro larura yenenum,
Quæ feriantbis, mifrafèmel.iam.textilis anguis
pilcurritpc r vtramq’, aciem, cui guttur adaétis ’
Turgcfcitzcphyns: patulq mentiturhiatu
Iratam piétura famcm, pannoque furorem
Aura facit,quoties craflatur vertile tergum
Flatibus,&: nirnium iam noncapitaluu'sinane.
A t tuba terrifôno ftrepuit graue rauca fragorc,
Refponfat clamôrlituis, yirtufq'; repente .
Ignaui# yel paruafiirit. cadit vndique ferrum,
! H i ne tamen in iugulos. Hune torta falarica iaélu
;prærent,adtnortctnvîxceflaturafccundam:
Hunc-conti ro tât i6lüs,equoruit âclidc foflus
; Ille,verûqùealius : iacethic fimul alite telo,'
IA bfen t cm pàfliis dextram impars poplité fcéfco .
Morris ad inuidiam viuitrpartémquc ccrebri
Hic galeæ cura parte rap'ic,for tique lacetto
Diflicit ancipiti miferabile finciput ënfè.
Vtprimum verfis dat tergum Yandalus armis,
Succeditcædcs pugnædîfcriminc nullo.
Sterhuiitur paflim campis,' & fortia-quæque
Fccit iners. trépidante fuga.mare pallidus in tra t,
Et naues pertranfit cques, turpique natatu
Depelàgbadeymbamredijt. SicfertiaPyrrhi
Qu o ndampugna fuit, cæfis cum millibus ilium
Dentatus premerct : laceræ vix fragnaina claflis ,
Traxitin Epirum, qui Cliaonas atq; Moloflos,
I Q u i Thracum,Macetûmquc manus per littora noftr*
Sparfèratj&cuiiis vires Oénotria pallcns^
Ipfaque, quæ petijetrepidauerat vnétâ Tarentus.
IHoftibus expulfisy cairipuitiqui maximus extat
jlàm luftfarevatat. videas'hie ftrage fub ilia,
IV trorumqjanimos.nullus~non pedlore cæfus,
j.Quifquis vcfter erat : nullus non terga foratus,
jlllorum quifquis.clamarithocvulneraprimi
Prædonum tum forte ducis, cui regis au„ari
Narratur nupfiflè foi 01, qui pufoere cæco
ClauiS^i &elilus DÎlis, veftigia rurpis
Gefta adhucprobrbfà fugæ. fie agminâ veftra
, Cum fpôlfts cam pu m retinen | | & Marte fçuuntur.
| Interca duplici téxis dumlittore claffem
l-Inferrio, fupérbque mari, cadit omnis in æqqor
|Syluatjbi,nimlumqixe diu per vtrumq; recifus
Apennine latus,naualique arbore diues,
N o n minus in pelagusnemorum, quam mittisaquarum.
Gallia continuisquariquamfitlafla tributisj
FI oc cenfu placui fié cupit, nec pondéra fènti t
Quæ prodeffe probat.non tàritis maior Atrides
Cârpafhium texitratibusicum 0bnèïis hoftis
S igæàs rapturus-0rpes,Rhû2tæiaclaufit
Pergàma : nectantæ Séfton iunétuMs Abydo
Xerxes clafliserat,tumidas cum fterneret vndas,
Etponturrt fub ponte daret, cum ftagna fùperbo
‘Irrupi t temerata gràdu,tuf mæqrie frequentes
I Hellef pontiaco perful tauere profundo.
jNcc fibLcucadïo claflis Mareoticaportu
Aâiacas abfcondit aquas, in bella mariti
DumcvenitdPhario dotalis turba Canopo :
C um partio Cleopatra ferox circundata fiftro, -
Milite vel piceo fuluas onerata carinas, >.
Dorida diftufàm premeretPtolemæide gâza.
Hoc tu non cultu pugnas,fçd more priorrim,
Dite magis ferrô-, merito cuifubiaéët aurûrii
Diuitisignauii taies ne fp'érne rebelles,
IEt fi nonacies,décorant tamenifta trnimphos.
N ce pic Lagæarp ftirpem tncm orâfië pige bit
Hoftis ad excmplum vèftri. namque auguror ij fdeni
Regnis fortunam iîmilern, cuiri luxus in ilia
PartefitæqualisjriecpeiorCæfârinifta. .
llicetaggrcdéris,quod nuftus tempbre n oftro
Bil/liorh.Vet. Pàtr. Tém.$. ' - 1
Auguftuspotüit: rigidum feprcmplids îftri
Agmcn ip armarapiS.nàm quicquid languidus axis
Cardine èithonio fub Parrhafe parturit vrfa ,
H o c t o t ü m t u a l i g n a p a u b t . B a f t a r n a , S ù e ù u s ,
P a n n o n i ù S j N e u r u S j C h i m u s j G e t a . D a c u s , A l a n u s ,
B e l l o n o f l f ü S j R u g u s , B u r g u n d i o i V e f u s , A l i t e s , J
B i f a l t a , O f t r o g o t h u s , P r o c r u f t e s , S a V m a t a i M o f c h u s ,
PQftaqüilas vénéré titas.tibi militât omnis ■
Caucafus,&ScythicæpotorTanaiticUs vndæ.
Qu id faciat fortuha viri? quafeumq; minatur,,
HastremuitiamRorriamanüs: modo principe fubtc
Ne metuat, prope parua puéa^nifi feruiat illi,
Quod timuit régnante alio.Iam caftra.moüebâs ,
Et te diuerfis ftipabantmilliâfignis:
Oblequium gens vna ribgat, quæ nuper ab Iftro
R ettu lit indomitum folito truculcntior agmeri,
Q u o d dominis per bella caret, populoqjie fuperbû
Tuldilaplcétendas inprælia fuggeritdras,
Hîc tu vix armis pofitis,iterum arma retraétas.
Biftonides veluti Ciconum cum forte pruinas
Ogygifscomplent thyafis,fèuStrimonos aruis,
Seu lç per Rhodopcn, feu qua nimbofus in æquor
VbtuitHypcrborcis in cautibus Ifmarus Hebrum :
, D at fomnovaga turba,fimul laflata quiefeunt
I Orgia,&adbuorcm reboat nec tibiaflatum,
Vixrequies.iamponteligant,rotatentheathyrfum
Baflàris,&maculis Erythrææ nebridos horrens,
Excitât Odryfios ad marcida tympana myftas.
T u tamen han c differs poenam, fed fânguinis autftor
Maioris,dum parcis, eras, non pertulit vitra
Hocpro te plus eauta manuS.veftrumque pudôrem
Spreuitpro vob^. primi C'adithoftiâbelli,
Quifque rebêllïs erât.prædàm quoque diuidis illis,
Mens deuota quibus fo e ra t, quæ territa feruit
Exe m p 1 o,- gau de tp re ti o . Pharfàdica Cæfâf
Arua petens, fubitas ferro compcfcuit iras :
Sed fua membra fecans,& caufæ môle coaétus,
Fleuitqùosperimit. veftrishæçproficit armis / '
Scditio. quodeumque iubes, nifi barbarus audit.
Hic cadit,vt miles timeat. Iam tempore brum*
Alpes marmoreas,atquc occurrentia ni néto
Saxa'polo,rupefquevitrijficCamquç minantes
Per fcopulôs pluuiàm, primus pede cafpis, &idem
Lubricapræmifl'o firmas veftigiaconto.
Cqeperatadrupis medium, quæ maxima turba eft,
Interno fqualere gélu, quod colle fupino
Ardatiscônclufa vijs,reptare rigènti
N o n poterttreuoluta^olo. fors vnusab illo
A^mirié, cancnêein cuiusxotatriuéiat Iftrum,
Exclamat,Gla<M>s malo,& folenne quieta
Quodfrigusde morte'venir : rrica toporinerti '
Membra rigore ligat: qùodam.mihi corpusaduftum
Frigoris igné périt, fëquimur fine fine labori
Inftantemiuuencm.quiiquisfortiflimusillceft,
Aut rex,aut populus, caftris modo claufus,aprica
Vel fub pelle iacet. nos anni vertimus vfum.
Q u o d iubcthicjlex rebus erit.nonfleétitur vnquafti
AceeptiSjdamnumqu é putat, fi.temporis iras ,
V e l p e r d a m n a t i m e t . q u a d i c a m g e n r e c r e . a t u m ,
Quem Scy tha non patiôr ? cuius lac tigridis infans
Hircana fub rüpebihit ? quæ fuftulitifturà
Axe meo grauior tellus ? en verticc fumtrib.,
A l g e n t e s c o g i t t u r m a s , a c f r i g d r a r i d e t ,
Dumfolus plus îriente calet. cum claflica regis
Arétoi fcquerer,Romani principis arma,
Cæfarcumque larem luxu tprpereperenni
Audietam.dominoS nil prodeft iffe priores,
Si rexhic quoque fortis erat. Maiora pâfàntcm
Diccre.de fcopüio verbis accendis aftiaris-
Q t ^ j ù i s c s , o p p ô f i t i m e t u i s q u i l u b r i c a c l i u i ,
Frange cütcm pendentisaqu*,fcalproque leuata
Sit tibilympta gradus,turpes depone querelas^,
Otiafrigus nabent. numquidmini membrabirorftus
Hylæi natura dédit? num Pegafus alis.
Adiuuit qüicqüid gradior?pennafque volanfi
: T t t t ; D a t .