Seiiultjifyber. t» epi(l
FruAos
fpiiituï-
<02 - - 1 ■ -’v~ "
î ï = ' r n o d o c a t o , i d d P Ï ^ ^
etiam animæ opera dit deputanjar .quo
eram S W Ê ë M S W . MlteT Î T !
Cupidi ii
anis glo- «M m iB ä H r a a H M
tcxChp*:
Metere de
carnc.
D
p o m c f t i-
Bonum facere omnibus.^«*/!u J « ;« > m
liiriam irroeare. j ^ JM i e i d n i t a f o .
iib o& c ’onmgio. Cajîtf^JVirginùascorporis&mentij.
'aiiurlmbUufLiimtUitsimufiItic] NonenimHalex £ •
hibet'.fed qui talibos pqllern fifpra legemiunt. 4 » * » .
L dÆctmtmfüm imifixtruit].Ssomna
c ^ “fcit j adqnideftnobiSlcineqeT&r,ai .qu*dataCft>d
vitia eoercenda ?
,..'C a p v t , VI.
haA
terferaiamaS.InanU;glorixcnpidnSaft,quitta ma qua
I gal mm t rum d ) Id eft, ii.quis renatus in Chtifto no-
ua conuetiatiöne vtatüt. Decttero nentonubt Ttiahßuißt) Id
cft.nembmibiiefiftScintertogahdo.quatebocdicis!^»
miru fiigmata) Id eil. figna fit charaiäetes nott citcuipcifi-
onis. led ciucis 8c pafflonis Domini in cotpote men eit’
ennfero, v t tervirgis caslus fum,8c rcliqua.
SEDVLII SCOT1
HYBERNIENS IS IN
E P 1S T O L A M l’ A V L I A D EPHEv
In&iganies. Tralresétfibicupdttts frerithomo^ Hoc rt M
cit, £^in(anfaeranr^bfuafi»v^præueEoscorriganç ^jm*
fiiete. Conftderdnsittpfiim qnodpoftpldrâlemfingü3la reinnuincnjrnpoluiEjlea ita
^nHebræusin veÈnàcuIo^dqdliiHmus pto^mdos ^n;
rusali^aej^ÉimeEclingnanovaletineccuxabaE'nagno
peredëverbWciimfenmnihaberetintuto.N.eb EH tente
S i Quia&ipfebodioeom fis,potes
tij&aSiutotio indigete »Ticubfaminfirnios fuftinent,&
mottuos fepelbirit, quia&ipffinfitmart demon pofle fe
ctedunt. iBBicenie»mw^Hp'»rtHtO
cantibus. Ugm Cbrijii^} Lex Cbrifti çhatitaseft,vt :rûan-
!datumboùïbndonlbls. NH^^HHeHlitHeQ.Qnt^epu-
tatftbndbfletentâti.nueqmplnsdefelàudantlde.quani
S ê n t ite c te d ït . ■ CumniUlfft 3Eo.ip&<lu6attogans
eft: B S i P H teftjmomo examiner. .IB
,&i/ipfe}Ideft,infuacbnftientia. EEBOBlBBltEroJIdelt,
Inaltenusadulatione : Bo.mirn
adinnat ,:f,cut nec malum eins ilium infnicat. ° « / » “ »
MtfBtelldeft.qnimeruetitwbdiaam.fnftinebiteamAc
fit qui præmbim.- Commanicdt autant is qui catfhi&atur] pnpeEias%
iiiBSUesdocnétatVvtinftmCrentinfpititulenttàtisrdifcîibbçcelb'otibusimperatjVtficntipuama^
fttis
fpiritnalia metunt,fic magiftris carnabaptæbeant. 2M |
(tm« 1 Acfialiquisdicetëtibbn habeovnde doâoritneo
c5mpnicetn.De« mndaidmr~\ Ipfe fcit fi habes,annoti.
Qiuenimfeminaumt fioBie] Roborat Cos ad conbdetationem
earum return qüasnonvident,per cas qpas.vi et.
lnurmfità] Ideft.in catnalibus defideojs. Aut is a y e
r* mSËÊ ■MaHfeN MUM n
In am lu d J weit, in a n » a B » » w n p —
Caa] Id eft, in auatitia catnali non communicandq docto
iuDecarnemetet] De ipfa auaritia. anupttonem)Id&t,
defeÊtionem diuitiarum. lnjpftitu] Id eft, m rpiritualir
bns defidériisjVélin ipirituali iargitate. MMtviumJ Lat-
Mtatistettibutioftem.N«B<^ti«Biei1 Indeiicientemenim
idtótiamindeficiéns ptómium fiibfequitntiqui enimper-
feiierarit rfque' in fiUem, fäluiis etit.Ä domtßuosfdei]
meftfcos fidel ftpraäiäos magifttos_ pOmipauit. Ä »
äuaUbuslitaiifcripfimMmanit] ïntélhgitefiifta:literal t a p
ftalém citcumcîlïonem probant an non . Ab hoeïoco vb
;.queadflnemmanufpafcripfit.oftendens fnpetiöia ab a-
’liqttôàtata. , , ( , _ - ..u
Qukunquèplacerevolunt~\làeft,quicunque ludæis car-
nalmnsplacétedefideiant. Ib « « k ] Ideft.inliteracat-
nali. ',N»BpBtMBtHr3 Scilicet àludæis. v r fH f r fU M
jtlérieBlHr )- Hoc eft, de darne veftta citcnncifa laudem a-
pud lndieos habeant, fine qnod dilcipulosad fc ttaxetint.
NÎ5 in emit ) Id eft, in carne véftrit glqriabor, nec in mea
dqa'tin.a.;(ed in fide cmclsj per quam mihi omnia pecca-
tadimifl’afiint, vt ego mundo raoieter,fii ille mini.
Mmdui irucifixusél) Vtmcnon teneat. Etego milndo)
Vtcum quafimotmumnonteheam. neqi concnpilcam.
rios,colleaancura. •
G A P V T I.
Êfert?cripiuraJ,teftanteHieronymo4;quod
Paulus Epbefi triennio prxdfcauerWefum
'Cb iiftnm.îlïîtét oinnes Pauli cpiftqlas.vel
maxime fie vetbis 8c fcnlu inuoUita eft. [ ,-
lus Àwftohtslifii cbfipper vûlmumit b n | ;id
Obfcuii.
u s huiui
eft,ex vo lu nta teb c i partis. Ëtgo pçi; volnrttMein Del,
nonmeismeritis. SH B » )N o à om n ib u sE p h e fc ;,redhu
qui creduntin Cbriitoi a jiJ r tiw ) Omnes landii bdeies
iunt, non omdesfideles f e n â i: : quietiameate^nfiieni
poiTuntex eo qüod CbriftO credunt W ^ s * c l | o n ta J
menfanAii font,quia non funt pet baptifmum fandifical
ti. No n folnm ergbiàndVisdèd etiam bdebbus , qui non
àdhucfân âificatifuËt,!PaulusgratiamGbrlftiexoptat. I
Fides io.
Chtiilo.
Oui finit mCbriJiç Iefu ) Pintes fidèles fiant Ccd non in
Glitiftd : vetbigtatiaffi qbis fideliter reddat depofituin.
Ad diftinaionen. etgopobut,in Chtifto. Gmtmmbu
BBBlSratia 8 c pax^îue vttümqne tara ad pattern,quam a d
dominumleluni,fiueadfingolbsfîngnl’areferedàfiint,ytl
etatiaàdDeum patte,pàx veto tefétatur adyÇhtiftu.IiquidèmfcqUiiut:
Inlaùdefiiglotiam,ficgtatiam,mguagratificauit
nos in dileao.Ÿtgtâtia partis fit,qüod fitem pro
falfite noftCamictç.re dignieuseftiPax vetofili]imeoquod
pet ipfum parti réconciliât! fuinns .CdeUtpao Sttedio pattetèl
SeBe<iifl«DellilQuodnosbened.aosfacit,Laadat
Deumiqnoddonaueritin&aftripta.ïtPBtrtDsiBiB.»l(M
Hocéft,quicft fiCPaierDomininoftrileiuChriui,velbe'l
neditoDeitseilis quialfumptuseft bominis,8c.patet eins
qui in principio apUd Deum eràt,g«ifcBed«ir bsj «ibb.
bcntdiâionefalutart\ Velinomniabuodantia 8cg«tia,npn
in vna.fed- in cunaisbenediaionibus. Non quod pmnes
omniacbnfequamnt,fed dum Gngûli fingulas ,veü>lures
habemns,oinnes pet fingutaspolfidemiis. b: • M
eft, ipfe Deus qui eft in qoetçftibusl Aliter,nqpKfatnali
ptofpctiraie, necin terre na abundantiadedin coeleftibcs
donis,virturibu’fqi nosbenedixit. lit ChftfioIefu] Ipcapi-
te namque omnia membrabenedixic. Sicntelegitttos int-
pfs l Sicnos benedixit,rient cleglt nos: dut« mundi cinjh-
tntionmi] :Cuiomniafiuuraprafennafactafuiu.
Vt clfmusfancii & immutithû (oram ipfo ] id e ft, nonjn
bypoçtifi coramhominibus.QiierendumqLiarcboc de I
c a t .ç n m f e r i p t u m f i t : N « b mjiifiabuur in utiff tllu tm m m »
vjHeBîjinpralfenti fcilicecviu.CçterumadhocnoSèlegir, I
y t eflemns fimâi & immaùuiati, in fiitura vità', qubnum
ecclefiaehriftinonhabebitmaculam.nemieragam.AH
cét etiam in ptxfenti yititinfti, fie fanai , fic imtnaculati,
quamuisnonextotoitamen ex parte non mconueniecctl
dicipoÇunt: Intetfanaumficimmaculatum.bopinteteft,
qubdfanaus iminaculajuS qnoque intelligi potelt:
Sani
iatu!
immaculatus veronon ftatim fanaUs. , fed fieut patnulil
qnoque immaculatifunt,quiintegti funtcorpore, tamfn
non finai,qnia fanaitas voluntate compatatur. IB m -
pli»B«iBffli»miB]Nam Sâluatoreiusnatutafilius eft, nos
yero adoptione. In j]W g id eft,Cbriftum,yt:hmus mem-
btaipfius. Sunndumfnpofitmmofailiitm] ideft,non
fecundnm metitum nofttum. lB/<«deni)fd,e,ft in(glomm,l
id eft, ytlaudemusgloriamgtatixipfius. lnqutpdt'r,u'<
ms ) id eft, in qnagtatos nos fibi fccic-
I nèlefto
E p h e fio S C o lle f t .
lihPaT Ab omnibus fubauditur : Nam cciam ab imr , Crcm fubftantiam poffiidcre dignatur. Etconftttuens ad dexis
Chriftus diligitur : Nam eum fît Chiiftus fapienria|
veritasjpax, gaudium | quis hune etiam impijlïimus npn
diiigai/ secundum dtuitias cognitïonisgloria ] Id eft, vt co-
pio^apud Deum redemptiô. Quafuperabundauit in nos]
Hoceftplus?quamabundauit,vc uonlblùm à morte re-
de m p ris grat is peccata dimitteretifed etiam rantam nobis
fapientiam donaret, vt voluntatis eius occulta myfieria
nofccremus. In omnt fapientia] Vifibilium & inuiiibiliü.
Etfcientia]Tantum vifibiliuin : non tamen in nobis eft
hic omnis fapientia & feièntia, fed ib Deo. Myjlerium-vo-
luntatis] Scilicct redemptionem noftràm.per fuum fànguinem.
Sed Deus in o m ni Sapientia fua hæe fecit.
° Quod propofuit in Incer propôfitum 5c pcæcleftinationem
hoc intereft, quod prædeftinatio eft alicuiusrei præ-
fieuratio, niultos annosin mente eius qui deftinac quod
futurum fît. Propofîtum vero, cum vicina fit maebinatio,
6cpenè cogitationèm fequitur efte&us. Item prædeftina-
tio eft gratiæpræparatip : Gratia vero eft ipfa donatio. In
dilpenfationeplenitudo temporis ] Id eft, poftquam venir ple-
nitudo temporum, quoniam oranisiam difpeniàtio tem-
porum legis & natur*, Pfoph'etarumque tranfa&a eft.
Inftaurareomnia in Cbrifto ] Pro capiculare inLatino co-
dice feriptum eftreftaurare.Senfus itaque in prçfenti loco
ifteeft: Omnis difpenfatioquæante mundiun , & poftea
coepiteflèin mundo ; taminuifibïlium, quam vifibilium
creaturarum, aduentum Domihi pollicebatur. Itaq; vni-
uerlà myfteria, & omnis difpenfatio vctuftatis,non fôlum
quç in terris,fed etiam quç in coelis,inChrifti paffione bre
ui recapitulatione compléta funt. Verbigratia : Sicut I-
faacoblatuspraefigurat Saluatorem: & Abelà Gainocci-
fus. Inftauramurquæincoelisfuntjcum id quod in An-
gebs lapfum eft, ex hominibus reddituc. Inftauranturve-
roquæin terra func, cum ipfi homines,, qui prædeftinati
funtin ætètnam vitam,à corruptione vetuftatis renouan-
tur. in quo etiam nosforte] Ideft, gratuita gratia Vocati
[umus] Id eft, nos qui ex ludæis Chtifto credimus. Pra-
deftinati] Ideft,praeparati.
Xos qui anteJperauimns in Cbrifto ] Nos Apoftoli vel Iu-
dæi, qui prioresGentibusctedidimus Chtifto, iîue ex lege
expe&auimusChriftum. , in quo & fas cbarijünii ] In
quoetiam vobisGentibusannunciataeft falus. Hucufq;
alloquiturlpecialiter qui in Ephefo erant Iudços.de facra-
mento incarnationis Cbrifti : Deinde Gentcs,vt fint gtati
de bencficiisDei. Signait efiis] Vbi imago quæ perdita eft,
repatataeft. Primus homo ad imaginem & iimilitudinem#
Deicondituseft , fecundusinlècundageneratione cum .
fpiritumfandtumaçceperit, figuram conditoris accepit.
Spiritùpromifîionis] Qui omni catni per Ioelem Prophetam
promiftus eft: Vteffundam dejpiritu meofuper omnem carnem.
In redemptionem acquijittonts, tn laudem gloria ipfiusj Quos
redimendo fuo Ianguine acquilîuit,vt etiam in boclaude-
musgloriam eius,quod non Deo,ièd laudatotibus profit.
Noncejfogratiacagens] Non ceflo agens 8c faciens, pec So-
loecifmum,pro, non ceftbgratias agere &C facete. Notan-
dumvero, quiafidem &charitatem habentibus, fapicn-
tiamdDeo deptecatut : Nouerar eni m eam adiutricem o-
mniumeflevirtutum. Patergloria]Ideft,fecundum di-
uinitatem. Chriftus enim gloria patris,eft,iicut & lapien-
tia. Deus Domininoftri] Id eft, fecundum carnem. Et reue-
Utionis]làeft, vtreuelatafacie glotiamDomini contem-
plemini. Iw agnitioncm eius ] Id eft, vtperfe&e cognolca-
tis magnitudinem eius atque virtutem,qua poteft promit
fapræmia,velimplcrepcenas. Magnitudinem,qua cum
vbique lit nihil eum poteft omnino latere , qui enim hoc
cognouerit pro certo, nullo poteritin loco peccarc.Nam
qui humanum teftimonium erubefeit, multo magis diui-
num poterit reucreri. Vnde & Ioannes Apoftolus omtre
qui pçccat,Deum non cognouiftè confirmât. Ocutos cordis]
Id eft, non corporis: fpiritualia enim prpmifla nô nifî
fpiritualibüs oculis peruidentur» Vtfciatis quaJitJpecies po-
cationis]- f i enim feiretis ad quantamfpem vocati eftii,o-
mneta fpem fæcuiifacile contemnetis: ôc fi diuitias baere-
ditatis Déi videictis,omnis terrenavobis borrebit hçredi-
tas. Ncmo enim regnu cum opibus fuis fuperàns medipteram
/«<«w]Non quod patcrfolfu ponat &in eo fedeat,âc
filium addexteram habeat, fed per bumana fimilitudiné
po ten tiam demonfttat diuinam. Super omnem principatum,
& poteftate,&virtufemi&dominationetri]Nouera Angeloiu
fcimuSordines,angelos,archangelQS,virtutes,poteftates,
principatus , doininationes, theonos,Cherubim,Seraphim.
Qui minima nunciant,angeli; qui fuma archange-:
îfyo.cantur. Virtutes,per quos figna & miracnla fiunr.Po-
teftates,fupervirtutes aduerfas, quorü'poreftate virtutes
aduetfærefrpnantur, né corda hotninum quantü volunt
tentent. Principatus,q îpfisquoq1, bonis angelorum fpi-
ritibus ptæfunr. Dominacibnes funt, quietiâprincipatus
& p 0 te ftares di (ïî m il i c u di ne alcaconfcédunt, quibus cetera
agmina ad obediétiam fubiedia funr.Throni func,qui '
tantadiuinicacisgraciareplétur vc in éis Dominus fedeàt,
& pereos fuaiudiciadifcernan Cherubim quoq*, »i.e.ple-
nitudolcientiæfùnt, qui ranto perfection fciencia pleni
func.quâto claritaté Dei vicinius côtemplâcur. Seraphim
autem,i.e.ardétes,velincédentes, qui ranto magis côdi-
toris fui ardent amore,quanto hune vicinius vident,inter
qubs & Deü riulli alij fpititus interfunt. Et dédit ei nomen 3
Id eft,filius,Q«(>d eftfuper omne nomenJ V t : Magnificajli fuper
omne nomen faniïum tuum. Et omnia fubtecit fubpedibus eius] Id
eft,fub dominatione hurnanitatiseius.cótrarium videtur
elTe,q>alibi ait ; Nèedum videmus et omnia fubiefta,&cc. Ant o-
ftedirpraeftntiam id q> futurum eft,quau iàm factum effet
rpb memprat fecund ü eum fenfüm,qu.eni^expofui rtiUs, qui
benedixit nos in omni benedi^jone lpitituali in coeleftib.
aut çerte fi de præterito accipiendûeft, fiedebemus acci-
pere,quode tiam eaquç nô funt eius volûtati lubieâa na-
turæ côditione defétuiunt. Ver bi caufà: dæmones, Iudæi,
Gentiles ficintellige: Et dédit caput fuper omnem Ècclefiam] Id
eft, non folum hoininü,fed etiam angelorum. Quiper om-
nia irt omnibus adtmpletur] Nam quâdo omnes crediderint,
tune erit corpus eius perfeâum in omnibus metpbris} tp-
tus enim in piembris omnibus,nô in fingulis adimpletur,
ne vlla fit.diuerfitas membrorum,aut omnia,i. e. dona in
omnibus, quia lingula dpna, vel plura per partes funtin
fingulis. NaminaiioDeusiuftiriaeft,inalio caftitàs,in a-
lio temperantiaeft.
C a P V f t î .
S’ f vos cum ejfetis mortui deliftts&peccatis veftris]Incipit col-
jfe â a beneficiareplicare,vt ad officium mandatorum
ex cotemplationedonatæindulgétis âuidius concitetur,
TOgjEirl^^.h.e.delida quafi initia peccatorum fiirit,dum
cogiratio tacita fubrepit,*^çï»a vero peccata funt,cum q>
opere confumatum peruenit ad finem. Sècudumprincipem]>
Id eft,diabplumtMulti fane opinantut,quod Diabolus in
hocaerefatellitibusfuisad decipiendos diuerfis peccatis
hominesdiuiferirpoteftatem.Etcogitatiohum ] InGraeco
mentium, quod ad dogmata pfertinet contraria vericati.
Et eramus naturafilijira] Id eft,quod ab adolefcetia mês ho-
minumappofita fit ad maliciammb eft enim homo qui no
peccçt. Filijira:,fiucperdicionisdiueDiàboli,quiira diCi-
tur,propter earn quam exercer adtierfùs homines veritâ-
tem. Deus hoc]^Hoc vocat.. Per multam cbatîtatem]Üimi£
chàritatis eft,rebelles fèruos quafi,filios diligere. Conuitti-
ficabitnos) Id eft,in iuftitia,peccata per Baptifinuitt ôc fidé
dirpittendo & purgando. ËtcoHrefufcitabit) Quia quod iü
capite pr£eceflic,certü eft in mcmbrisaliqùarido fututûm.
Simulq. fecit) Pro façiet AbundantesdiuitiasJId eft,qüodda-
turusiic,quaenpcoculusyiditnecaurisaudiuit.Vereabü-
dans graria eft,quae nec folum peccata donauit, fed etiam
cum Chrifto refufcicatosin dextraDeiin ccpleftib9 collo-
cibit.PerfdemJid eft,nÔ per opera.Sed ne fibi fàluté ipfàrii
fide arrogatet fecùrus, adiunxit : & boenô ex vobis, quoniam
ipfe fidesnô ex vobis,fed ex eo qVocauit üos.Üéquis
glorietur) idéft,fuis meritis,& nô à Deb eflc feluâtü. àyx-
tiin Cbrifto ) ideft,renati per bapiiCtüam.Memoirèsitdqj eftô-
te) Commémorât illps de quanta ignobiliratc ad furhartt
regniproduÛifintdignitatem, vtnonfinfcingràti benefit
ciis largitoris. Quadiciturcircumcifto) id eft, non viitute -
fed nomine. In carne) Id eft non lpiritu .Manufafta) id eft
manu humanafaóta, hort fpiritu Dei in corde.
Aliénait
ftituerefi-
|Nouem
chori An-
gclorum.
Archange
'ijVittutcs.
pot eft a tes.
Princi pa
tus.
Dôminationcs.
Cherubim.
Seraphim
Perfectum
Chrifti
In Grxco
eftji