Commentât ij ift iSènefim,
in fingùlis artîçutis, lîrnilitër pohitUr * Vt. clicatur : Ha funt vcrba-beâtiStepHani * don pôft mortem pätriseius locü. j É-
De migra-
tioncTha.
re. XI.
De annb
T hare.
. XII.
\g*nfratiónes Tharè: Thare genuit Abram, &Nachor, & Aran.
I Sequitur,
I Porro Aran genuit Loth. Mortuusque eft Aran ante Tbare pai
trem fuum in terra natiuitatisfuatn Hut Chaldaoruni.] Pro eo
I quodlegimusin terra natiuitatis fua, in Hebrseo habeturiw
Hiirtbefdim, id eft,inigne Chaldaeorum. Tradunt autem
'Hebrad ëx hac occafione iftiufmpdi tabulam, quod A-
bram in ignem miflus fit, quia ignem adorare noliierit:
Sc quod Babyloftio vallatus incendio, Sc Dei auxilio li-
beratus de idololatrix igne profugerit : quod in cohft-
qucntibus fcribirur egreflum efle Thare cum fobole fua
de regrone Chaldsorum, pro eo quod in Hebra:q habe-
turde Hur, hoc eft, de incendio Ghaldjeorum : & hoc
efte quod nunedicitur: Mortuuseft Aran anteconjpettumTha-
repatrisfui, in terra natiuitatis fua, in igne Chaldaorum: qiiod
videlicet nolens ignem adorare,igne confumpcus fit. Sequitur,
* ,-
Duxerunt autem Abram & Nachor vxores, nomen vxorisA-
bram, Sarar, & nomen vxoris Nachor,Melcha ,filia Aran, patris
Melcba & patris left ha. ] Aran films Thare, frater Abram Sc‘
Nachor, duas filias genuit, Melcham, & Sarai cogno-
rhento.Iefcham,èquibus Melcham accepit vxorem Na-
, chor, & Sarai Abram, Necdum quippe inter patruos &
Ifratrum filias nuptix fuerant lege prohibits:, qusinpri-
I mis hominibus,etiam inter fratreséc fororcsinitiataefunt.1
Sequitur,
Erat autem Saraifterilis,nechabebatlibcros. TulitiraqueTha
reAbramfitium fuum, & Lothfilium Aranfilijfui:> & Sarai nu-
rum fuam vxorem Abram filijJut, &eduxtteos de Hur Chaldaorum,
vt iretin terram Chanaam: vencruntfa vfjue Aran, & ha-
bitatierunttbi. ] Narratur enim quemadmodum Thare cü
fuisreliquerit regionem Chaldaeorum, Sc- venerit in Me-
fopotamram, Sc habitauerit ibi.- Tacetur autem de vno
eius filio, qui vocabatur Nachar, tanquam eum non du-
xerit fecumrfed inueniemus poftea. cum feruum fuum
rnitteret Abram ad accipiendam vxorem filio fuo Ifaac,
ita fcriptumeft: Etaccepitpuerdecern camelos decamelis Domi-
nifuifecum, & exurgens profectuseftinMefopotamtam inciutta-
tem Nachot. Iftci & alijs facrte hums.hiftoriae tcftjmonijs o-
ftendituretiaqi Nachor exifle de regione Chaldatorum,
fedesque conftituifle in Mefopotamia, vbi cum patre liio
habitauerat Abram. Car ergo fcriptura cum non cotn-
memorauit,quandocxgenteChaldaeacumfuis profe&us
e ftllia re , &habitauitin Mefopotamia, vbi non folum
Abram filius eius, verum etiam Sarai nurus, & Loth nepos
eiuscornmemoranturiquodeos duxeritfecum ? Cur
ttiseft Deusad Abram, qui vtique in Carrâmprtuuseft-1
vbi cum illb ficipfe filius habitaiiit: fed prius qüam hàbi.
tarer in eadertï ciuitate, iamtamencüm effet in Mefopotamia:
iam ergo exierat à Chaldæis. Quodifaqnçadiun-
git beatus Stephanus : Tunc Abram egrejfus elide terra Cbnl-1
daorum, & hab’ttauit in Carra : non quod fit fadlum poftea
quam locutus eftilli Deus ; neque enim poft ilia Dei verba
egreflus eft de terra Chaldæorum : cum dicat ei locu-1
turnDominumeflein Mefopotamia: fed ad totumillud
tempus pfertinet, quod ait, tUnc, id eft j ex quo egrelfus
eftâChaldæis,&habitauitin Carra. &item quod lèqüit
tur : Etindepoftqudm MortUus eft pater eius, collocattit ilium in ter-
rahac, in qua vos nunc hàbitatis & patres veftri. Non ait, Poft-
quam mOrtuus eft patcreius, èxijtde Carra ; fed inde cum
eum hiecollocauit,poftea mortuuseftpater eiui. Intelligendum
eft igitur, locu turn Deum foifle ad Abram -, cum effet in
Mesopotamia* ptiuis quam habitaret in Carra : fed eum in
Carran peruenifle cum pâtre * retento àpud fepræcepto
Dei : Sc inde exifle feptuagefitno& quinto fuo, patris aii-
tem fui cencefimo quadragefittïo Sc quinto aiinoi Collo-
cationemvero eius in terra Chanaan, noii profedtionem
de Carra, poft mortem patris eius fadam efle dicit : quia
iam mortuus erar pater eius, quatido emitterram, cuius
fibi tam fuæcoepitrei çlïèpofleffbr. Quod autem iam in
Mefopotamia conftiruto, hoc eft, iam egreflb de terra
Chaldæorumfficit Deus, Egredere de terra tua,&de cognations
tua, & de domo patris tui : non vt corpus indeeiiceret,!
quod iam fccerat, fed animum auelleret, dicitur : non,e-
nim inde exierat animo,fifperedeundi& defiderio tene-
batur.-quæfpes &defideruim,Deoiubenteaciuuanre, Sc
iltoobèdiente,fueratamputandum. Non farteincredi-
biliter exiftimatur, cum poftea fècutus effet Nachot pa^
trem’fuum, tunc Abraham præçeptum Domini impleffè,
vt Cum Sara coniuge fua* Sc Loth filio fratris fui exiretde
Carra. Iam confiderandæ funt promifliones Dei fa-
dtæad Abram, in his enim apertioraDei noftri , hoc eft*
Dei verioracula apparere coeperunt de populo piotum*
quern prophetica prænunciauit audtoritas. Harum prima
ita legitur: '
ET dixit Deus ad Abram, Egrederede terra tua, & de cognationetua,
&de domo patris tui, & vent in terram quam tibi mon-
ftrauero,&faciam te in gen tem magnam, & benedicam tibi,&
mdgmficabo nomen tuum,erisj3benedicius. Benedicam benedicen-
tibus tibi, & waleduam maledicentibus tibi, atque in tekpnediceft-
tur vniuerfacognationes terra. J Aduertendum eft igitur duas
res promiffas Abraæ : vnam feilicet, quod terram Chanaan
pofft ifurum fuerat fèmen eius, quod fignificatur, v-|
putatnus, nifi forte quoVl a paterna & fraterha pietatede-
fciucrat, Sc fuperftitioni adhaderat Chaldxorum, Sc poft-
bi didlum eftf: Vadein terram quam tibimonftrauero,&faciam
eaindefiuepsenitendo,fiue perfecurionem pallus, quod
teingentemmagnam. Aliam vero longepræftamiorem,non
fiilpe6bushaberetur,&ip(emigrauit. Sequituri
de cai nali, fed défpiritalifèniine: per quod pacer eft, non
Eafti funt autem omnes dies Thare ducentorum quinque anno- vniusgeotis v . Ifiaeliticæ,. - fed omnium ~gentium, -m
quæfidei
rum, & mortuus eft in Aran.'] Quod aliarranslatio inCarra eius veftigiaconfequuntur: quodpromitn cdepit hisver-
nominare folet. Non fic autem accipiendum eft, quafi bis: Etbenedtcentuf inteomnes tribus terra. Hanc promifiio-
omneshosdies ibi egerit: fed quia omnes dies vitae filé, nemfa&am arbitrator Ëufèbiusfèptuagefimo quinto ati-.
quifuerunt anni ducenti quinque, ibicompleueritalio- inotetatis Abraae: tanquammoX,Vtfa6laeft,deCarraeX-
quin nefciretur quot annos vixerit Thare in Carra, quo- : ierit Abram: quoniam fcripturaé contradici non pöteft ,
niart) non legitur quoto anno vitae lutein Carram venerit: ! vbi legitur .* Abram etatfeptuaginta quinque annorum cumexijt
Sc abfurdum eft exiftimare in ifta ferie generationum, vbi de Carra. Sed fi eo anno fadla eft ifta promifilo ,iam vti^
diligèntercommemoratur, quotannos quifquè vixerit, que in Carra cum patre fuo demorabatur Abram, ne^-
huius folius numerunv annorum vitae non commcnda- que enim exire fhde poffer * ttifi prius ibi habitaf-
tumeflcmemoriae.Quodenim quorundam,quoseadem fetJ' Numquidnam ergo Conttadicitur Stephanó dicen-
fcriptura commeihorat, tacentur anni, non hint in hoc j t j ; Deus gloria apparuit Abraa patrinoftro , cum ejfet in Uefo-
ordine in quo tcmporum dinumcratio difceflione gi* ^ potamia , prius quam habitaret in Carra ? Sed intelligent
gncntium,&genitorurafucceffionecontexitur. Ifteau-*1
tern ordo , qui dirigitur ab Adam vfque ad N o e , St
inde vfque ad Abraham , fine numero annorum vita:
fux neminem continet. Quod yero commemorata
morte Thare patris Abraham, deinde legitur: Et dixit Do-
minus ad Abraham, Exi de terra tua, &de cognations tua, & de
demo patris tui, Sc cetera, fed Sc beatus Stephanus in Adti-
bus apoftolqrum cum iftanarraret, inter cetera, fic ait:
Deus gloria appatuit Abraa patri noftro , cum ejfet in Mefopotamia,
prius quam habitaret inCarra: & ait ad illunt: Egrederede terra ____ ,t
tua,&de cognationetua ,& de domo patris tui: Secundum hxc i millefimus duccnrefimus ante conditam Rpmam i vdluC,
alteram
Gap. XI
Dc migt
braz-Xl
dum eft 1 quod eodein anno fadta line ojnnia, & Dei pro-
mi(lio,antequamin Carra habitaret Abraham,& in Car-4 ■.
ra habicatio eius, & inde profedtio: non folum quia Eu-* |
febius in Chronicis abanno huius promiflionis cornpil- j
tat & oftendie poft quadtingentos &triginta artnos exi-,
turn efle de -dagy-pco .quando lex data, e ft: Verum etiam
quia id conimemorat Apoftolus Paulus. Egreflus eft ergo
Abram de Carra feptuagefimo quinto anno jetatis fua:: &
habebatin regno Ninus Aflyriorumrexquadragintatres
annos, quando natus eft Abram, qui erat annuscircite^
S. EücloerioLugduninßEftifiopofalJö afterivti, Lib. /.
alteram in occidence Babylonian» : cencefimo & qua- , Pharao multa donauerit, Sc Pharao pofteafitpercufliis â
w W IW W H M B f f l i r i Tl i'f f î —I __ T . e ,r \ ___ .. : ( ! . - j l ________ : ____ dtagefimoquinto patris fiii, cüm Loch filio fratris fui ,& ri— _________ i - *
Sara cpniuge perrcxitin terram Chanaan, & peruenic vf-
quead Sichern, vbi rurfusdiuinum accepit oraculu. Quis
autem aliusexijt in Abram de terra fua, Sc de cognatipne
fua, vtapudcæteros locupletaretur , Sc effet in gentem
Domino; ilia adhuc intadta ab eius concubitu permanente.
Sequitur:
A SC E N D Ï T eTgo Abram de AEgjpto tpfe érvxor eius & o-
mnia quababebat, & Loth cumeo ad auftralem plagam. erat att-
temdiuesyaldeinpoffeftieneauri&argènti. Sed&Loth, qui erat
magnam,nifi Chriftus,qui reli&aterra>& cognarionclu- cum Abram,fueruntgreges ouium&armenta, nec poterdt eosca-
dxorum præpoiletnunc in geh tibus ? Item moralis expo- pere terra, vt habitarent fimul. Erat quippefubftintia tor urn mul-
fitiohæchabet: Exinaus detercanoftra,quando diuitias j ta. ] Reuerfo igitur Abram ex Ægypto in locum vnde
miini^-huiusi'facultatesqtfecPntemnimus:&.dc cognatj- i venqirat, tunc LotK fratris filius ab illo in terram Sodo-
onenoftra,idéft, vitijs prioribus, quænobis à naciuitàte j morum falua cantate feceffit. Diuites quippefafti erant,
noftracohærentia, vclutquadatnaffinitatc&cônlangni- i paftoresque pecorum multos habere cceperanc , quibus
Cap. XIIÏ
Pe-diui- ’
inc A-
b t a h a m
8c Loth-.
nitate coniuntfta fu nt:& de domo partis noftri,id eft,dé o-
mni memoria mundi huius, qu» oculorum occurrit ob tu-
tibus^Sequitur,
Et egrejf i. funt,vt irent in terram Chanaanxumque venijfent in
inter fe rixarttibus, eomodo familiarum fuarumpugna
cem dilcordiam vicauerunt. Pdterat quippe hitic, vrfunt
hu mana, etiam inter ipfos aliqua rixâ conijurgere. Proin-
de hoc malum præcauéntis Abraæ verba ifta funt ad Loth;
earn, pertranfiuit Abram terram vftu ad locum Sichem, & ufefc ad Non fit rixa inter me&te, & inter paftores meos & paft or es tuos
(onuallemiUuftrem.]SichcipQieltc[üq ScSalem, quæ Lacinc quia omnes nosfracresfumus. Nonne eccetota terra qnte teeft ? Bi-
8c GræceSiçimavbcâta eft,çiuitasIacob,&fitaeft infini--Ifcede obfecro à me. fi tu in.finiftram, ego in dextram: velfituin
bus tribus Effraim. $ed ôtfilius Emór appellatus eft Sichc > dextram, ego infiniftram. J Hincfortaffis effcdla eft inter
à quo locus ndmen accepit. Fuir autem &aliaSiphem^in | homines pacifica confuecudó, vt quando terrenotum at
Jcfcc-
^ Abraa:
AEgI‘
roOnte Effraim,cinitas fugiciuoru m .Sequicur,
Apparuitque Dominus Abram,& dixit ei, Semini tuodabo terram
hanc.Qui adificauit ibi altare Domino,qui apparuitei.] Nihil
hie de ill6 femine-promiflum eft,in quo pacer fa&us eft o-
j mnium gentiurt>:fed deillo folo,de quo pacer eft vnius If-
raelxticjegentis. Abhoefemineterraipfapoffeffieft. De-
indexdificatoibialtarij&inuocato D cp , Abram profe-
duseftinde,&habitauit in erem.o.Sequitur,*
Eaäaefl autem fames in terra. defcenditque Abram in AEgj-
ptum^tperegrinareturibi.Pr£ualuerat enmfdmts in terra.Cum-
queprope ejfet vt ingrederetur AEgyptum,dixit Sarai vxorifua,No-
ui quod pulchrafits mulier, & quod cum viderint te AEgyptii,diüu-
rifint.Vxor ipfiusejl,& interficient me,&tefeferuabunt.Dicergo,
obfecro te,quodforormeafts, vt benefit m ibi propter te,& viuat amnia
mea okgrattam tui.] Cu inter ignocospropterexcellert-
tiffimam p.ulchritudinem Sane Sc eius pudicitia& mariti
vita eilet in dubio, nec vttumque tueri poflet Abram,con-
iugis pudicitiam tuendam commitce ns Deo, & hum anas
inlidias cauens vt homo, quoniam fi periculum,quantum
caueri poterat, non caueret, magis tentaret Deum, quam
fperatet in Deuro , fecit quod potuit: quod autem non
potrtip; illi commific. neque enim Deus ab illo mortem
nonpoterat tepellere, quam timebat: eumque cum con-
iuge fua ab omni pernicie in ilia petegrinatiöne tutari, vt
nec vxor ei us, quam uis eflet pulcherrima, appeteretur ab
aliquo, necpropter illam moreretur. Si interrogatusA-
bram , illam feminam indicaflet vxorem fuam efle, duas
restuebdascommirterecDeo, & fuatn vitam, Sc cpniugis
pudicitiam. neque enim vtrum eius vxor effet,incerroga-
tus non efle refpondit, fed cum ab eo qutercretur qiiid ei
eflet ilia mulier, indicauit fprorem, non negauit vxorem.
erat enim &hocyquia propinqua erat fanguine. ita. vxo-
rem tacuit, non negauit. Sequitur i
Cum itaque ingrejfus ejfet Abram AEgyptum, viderunt AEgy-
ptijmulierem, quod effetpulchra nimis, & hunciaueruntprincipes
Pharaonif&laudauerunt earn apud ilium,&fublata eftmulier in
domum Pharaonic. Abram vero bene yfi funt jropierillam. tFla-
gellauit autem Deus Tharaonem plagis maxxmis, & domum eius,
propter Sarai vxorem Abram. Vocaiiitfo Tharao Abram, & dixit
« • Quidnam eft quod feciftitnihi i quarenon indicafti, quod vxor
tua effet) quam oh caufam dixifti effe fororem tuarn, vt tollerem
cam mihi in vxorem f Nunc igitur ecce vxor tüa, accipe earn & va-
de.}Deniquefa&um'eft,quod dc Dominopraefumpfit Ä-
brara, nam Pharao reX iEgypti,qui earn fibivxorem acce-
perargtauiteraffli&us, marito reddidit: ybi abfit, vt ereliquidpartiendumeft,
maiordiuidat,minoreligat, cum
ergo digrefli eflent, feparatimque habitarent Abram &
Loth,neceflicatefuftencandæfamiliæ? nonfoe<iitate djf-
cordiæ, Sc Abram in terra Chanaan, I«.oth vero habitare
coepiriri Sodomis : Abram, qui interpreràtur excelfus pa-
ter.quem aliqm fignificat, pifi Domimim Iefum Chri-
ftura. qui ait per Prophetam : Patrem vocabü me, & poft me jjiau. 6.
ingredi non ccffabis, Sc cui omnes fideles fupplicanr dicen- |
do :Pater nofter qui eft in cedis. Qui rite excelfus dicitur,
quia ipfe habitat incælis, ficut pfalmifta de illo teftatur :
Ad teleuaui oculos meos, qui habitas in calls. Loth vero, qui i n-
terpretatuc declinans, fignificatpopulum Iudæorum,qui
declinaueruntàbillo, qui eft via .-veritas, & vita,& clait-
dicauerunt àfemitis fuis. Paftores Abraæ, fignificauerunt
lamftos Apoftolos : cues, ceceram multitudinem fide-
lium : de quibus ipfe ait : Oues mess vocem meant audiunt. Et loan. »a.
iter urn:: Alias eues babeq, qua non funt ex hocouili. Paftores i
autem Lo th , præfigurauerunt fcribas & pharifæos: non
quia hocerant, fed quod fallb fè hoceffè iaélabanr: quos
Dominus non appellat paftores, fed furcs &iacrones. Iur-
gium paftorum quid aliud fignificauit, nifi confliâum v-
triufque partis, piæ & impiæî fubftantia eorum, populi
multitudofidclium & infidelium, piorum Sc impiorum.
Illud veto quod dixit Abram ad Loch : Ne, quafofttiurgiunt
inter me &, te, & inter paftores meos & paftores tins : recede à me
obfecro : eccey niuerfa terra coram te eft : fi tu adfiniftram ierit , ego
dexterdmtenebofitu dexteram elegeris, ego ad fimftrampergaw.
Quid per dextram &finiftram, nifi vtrumque fignificatur
teftamen tu m : de quo ait Ecciefia in Canticis cancicorum; !
Lauactusfubcapitemeo, & dexteraillius awplexabitur me. qua- Cm*‘ 2'
fi enim indexteram partem declinauerunt Iudæi, quan-1
do ignorantes Dei iufticiam, & fuam volentes conftitue-
re, iuftitiæ Deinonfiiefunt fubieâi. Sed ille qu^fi fini-l
ftraorclegic, quando aif<No»venivocareiuftos,fedpeccatores. Lue- V*
Erlte rum : Amen dicovobis, quiagaudiutn erit in colis fuper y no j
pec cat ore panitentiam agente, quam fuper notiagintanouem iuftis ^
qui non indigentpanitentia^SedadCinilltsitn iterum illi ele- L
gérant, quando dixerunt ; Hie homo non eft à Deo, quifabba-
turn non cuftodit. Etad Pilatum: Hiefi non effet malefactor,non
eum tibi tradidtffemus. Sed Dotpinus iterum in fuis.prædjca-
toribus dexceram elegit, quando poft fuam refuneblio-
nem præcepit,dicens : Euntesin mundum vniuerfum,pradtea- Man ^
teeuangelium omnicreatura. Etiterum: I» indicium ego in hunc
mundum veni, vtqui non.vtdent,yideant, & qui vident,cacifiant.
Quod verb idem Loth rceeffic^b oriente , & elcgic fibi
damüsaiieno.cohcubitu fuillc pollutam, quia mulcoeft j regionem circa,Iordancni , quid aliud fîgnificauic, nik
çrcdibiliushocfacere Pharaonen), affliélionibusmagnis Iquodludaicuscarnalispopulusreliâapollicitatione cæ-
non ftiHTe permiffurn. Tamen poteft & aliter excufàri, | leftium , totamipemfuamdefixitinamore cemporaliura
qUodiuxtalibrum Hefter , quæcumque mulier placuiffet } rerum i Ëcpoftmodum quod habitauit in Sodoma, hoc
régi, apudveteres fexmenfibus vnguebatur oleo myrteo, fignificauit, quod peior effeciuseft, quam genres, quæ
& fcx mcnfibüsinpigmentis varijscrat& cutationibus fe-; \ ignorant Deum : dum modo quem illi ignorant, hi blaf-
miuarum, SC tune demum ingrediebatut ad regem: at- phemapr. impletumque eft illud quod pfalmifta ex eorü
que ita pqteft ëflè, vt Sarai poftquam placuerat régi, dqth j perfbna cecinir,dfcens dimifieos fecundum defiderium carper
annü eins ad regem præparabaturintroitus, Sc Abraæ j nis eorum,ibant in adinuentionibrnfuis. Sequitur :
_pixit£
Pjàtm. >à.