e l&nSf a l f T ^ S Ï q 'T p'ioximSsi«ïtàfnSf.‘ Deinde Mtiplicxbv in a â met virtmem. vt hic i~~53“Gq '
prodnxit[ T O b à i , hominès in potentiafcriilif fine fc- i B imfittemmn; Terrain.intdhgDnt carnem, ijuam mi-
tbcifiltc fopeÆiii fe 'iliicf & p i« jrà , fidcles iû Cmplici- | pletanima, «edominatuty cum m m a t e tnujt.f.licatur 11
täte vire vicreutés
ferpemes qUopue inhoxiösv,faniftQS carnalem autem fetum non tunc nafci potui fie inparadi-
• -...... - — ' fo, fed fórisgignere, ficut faétùmeft. Nös autem hon L
dubiramus, iccundünvbenedidionetn Dei, corporaliter
pbtuifïè illos in paradifomùltiplicàri, ÔC fi non pecaflènc,
coituros, fine vlla libidinis pèmubatiöne, Vt membra fo-
la voluntas, non libido /tóouërèt. Illud1 tarnen treden-,
dum eft, quod tanta multitude» nafei potuit hominunv,
quoad vfque predeftinatorunr fanâorum numerus com-
pleretür, quanti fie nunc per Dei gratiam colliguntur.
Ef dominathmpifeibus maris, & volatilibuscdi, &vniuerfisI
attimalibus.il Salubintelle6lu, quo omnibus atsimantibus
homo dominatur : fpiritales vero omneS aflè&iones, &
motiis animæ,quoshabemùSiffisanimalibusfimilesdub-
ditos haberent > fie dortlinarentur eorum per temperan*
tiam. Quo modo acçepit poteftatem beftiàrum , cùml
videamus ab eis multos oç.cidi ? Poft peccatum enim -primus
homo dam tjatusamifit perredUonem illam,qua ad
imaginem Dei fuerat fa&us * vt omnibus dôminaretur.
vmeritoenim peccatotum aélum eft, vtnaturaliter profpe-
ràeftfcerentur homini aduerfà.
Vidtt Deus otnnia qua fecit, & er ant valdé bona.'] Attende
Vniuerialem creaturam valde bonam vocari, fingulatiter
veto tàntüm bonam. Qùareita, nifiejuia omnis pulchri
tudo, quæ in partibus cpnftat| minus eft laudabiHsin par
te, quam in toto: ficutfic membracorpbris, cumfintiîn
gulâ bôria, malus tarnen façiunt bonum , dum vnumval
de bonum corpus efficiunt, fie pulchritudinem fuam vn il
ueriàliter conferunt. Ante erànt fingula bona i propter
bomihëm,q»nia valde bona,quia omnia in deeorem ho-i
minis creàtaTunt.Homoveroingloriam, fie laudem con
dirons faifadtuseftv Sequitur| -
: IG IT VRperfe&tfunt tait & terra.|C“Bene pluraliter cæj
lospofiiftjfiüeillud cælum fpiritale,quodnon videmusJ
per qübd ahgeli fighificati funr : fme hoc corporeum,
quod videmus, quod firmaroentum eftvocatum.
C ap. IIi
Depcrft
Stionec
IX .
Et omnis ornatuseorum.~] Ornatus fpiritalis cæli, angeli
funt, fie prîneipatus : hums cörporei cæli ornatus?,fidera J
fol, fie juiia. ornatus aurem terre, maria, erçâa montiumj
fubda&à valiium,dénia Camporum, lapfiis amniumifon-J
tium iügitates>pratôr,um gemmæ, frugum varietaies, vmJ
bræ arbo.rum, gênera femrnum, diuerûta^animalium
Tpecie,atqiîè genereinùicem difFerentiumr Quod autem
créature hoininisTexta dîe perfeótaeft, fenarionumeroI
conuenit:ôe fenarius numerus mundi eft perfeâio *quia in
ipfo dietoii us generis, atqiie operis fu m m a compléta eft.
vhde fie fpecfâlemquandam teùet huius numéri pef feétio
dignitatem, vntim enim fié duo & tria, fex faciunt. hàbet
enim tres patres taies, fextam, tertiam, fie dimidiâm. SexJ
videlicéèviros aftütiïE yiüaclrate, bonUm a rnalö difêer^
nenrés’, 6eïnqöantuid.fasèfti”tèptaudqierutantes terr^-
xiaj' per qu x i n telïi ga n t fe mpi terha, fion ïtlqs v ehenofos,
qui Ie in huius mundi cnpidicacibus cerrenis collocanr.
Sequitur:. f , .. ' *
j ' Eacianm hominem ad iindginem,& finülïtudinetn nojtram j
iquodfcri-1' Qüare dé Tólo homihi? diSiim 'eft ,Fa!ciamus hornipem :
turn eft: j de alij-s au tem cieatuiislcgitur: Dixn Deus vt herent, fie
Faeiamus. {unt? Videlicet , quia racionabilis creatura conde-
adimaei- barur,vt cum confiliofiitfta videretur, öe Vt nobilitas ëius
nem & oftenderetur. Nunquid angelis di6tum eft: Faeiamusho-
militudi- ; mïnehi ? Sed quia iequitui, Adimaginetti nojlrato: nefas eft
qrèdére ad imaginem ingéloruin hóininem fuifie crea-
] turn; fed ad^m'agtncmDei. Keóteeigö'ihtelligiturpluta-
[ lïtaScrinitatis.: qu«e ramen tnnitas, quia vnüs eft Deus,
etiam cum dixiffèt : Faeiamus-, addidit,EtfecitDeus, inquit,
j hominem ad imaginem fuam: ad imaginem Dei creauieillum. non
| dixit, fecerunt. Ergo quia fiebat ad imaginem Dei,id eft,
:(trinitatis: prqpterea dictum éft; Adimaginem & Jimiiitudt-
I nemnojlram. Sed in interiore homine eft conditorisfui i-
mago .: imago in immortalitate, fimilitu<^ in moribus.
Rurfus autem | në ih trinitatè credentes | aibicrarentur
tres Deös, cum fit eadem trinitas vhus Deus/ Etfccttr^in-
quir,' Deus hominem adimaginem fuam.' Aqfi dieeréti ad i-
maVinëm Dei/ Interfimilitudinem 6e imaginem hoe ih-
tcreft: Imago Dei omnium , fimilkudo paucorffm. haec
namqüè imago Dei, ab excellemia diuins fimilitudinis
diftat, quodimagoDei, anima peccacrrx e(fe definit.^ad
Dei autem. fimilitudinem, nifi anim^iap^ia fuerit, UQn
peruenit: quiailla anima créata eft per natuiam, haec da-
bitutcopfiim^iari per gratiam., quoniam fi nihileftaliud
imago Dei, quam mens uaturaliter anima: hu man te collar
fa |^quid aliud^^eiit'fimilitqdoj nififellciterbeatirud’QCon-
ferenda ? Èt ideo quidem éft magnum, quod hominis
mélis jfafta adimaginem Dei datafitin naturk, cuius pri-
uilegio carent animalia cetera: fed illud eft multq prz-
ftantius, quodeifimUitudo dan da fit fui p M s É i
ria, vtibi fif füo creato.ri fimilis ^vbi erit angelisfanótis ae^
qualis. Quaeri etiam poteft/bur homo fexto die creatus,
èft, dum conftat, quod prop/er intelligentiarti nbbilior
eft ceteris creaturis, qus .in léxdiebns fat^ae fun| ?, nifi vt
primo creatórmündumquafi do mum praèparatet: Sc fic
poft introduceret habitatorem, id eft, Dominftm dotniis.
Eectt Deus hominem ad imaginem & fimilitudinem fuam. Non
enim fecundum formam cpfpotis, ,hómo fkftus eft ad i-
maginëm Dei, (cd fecundum rationabilem mentëm: iux-
taquodait Apoftolus: ienïüatoiniffitritji mWifirefirJ, &
m m
induite nomim hominern, quifecundàm Deum créants eft. Et ali- j ta eius vnùs eft, rertia duo , dimidiatrès. Idæ t>ium
!bi : Exuetitesvos, inquit,vercww hominern, induite nouurn, qui j par tes i nfu mm ad u <fta, id eft, vn.um, duo, Sç tria, fimiu
renouatur inagnïtmiem Dà, fecundum imaginera eius, cjuicrea- eundem confummant, perficiunrque lènariuni nutïie-
uit eüm. Hinc apparet quod nqn feeundum eorpus , fed rum. quæeft ratioinTeliquàtum partium numéro. Igitur
fecundum incelleaum mentis, ad imaginem Derfaâus j diùifio duorum, in vnum eft i diuifio crium, in vnum eft.
eft hbmo : quamuisÔc ipfum corptis noftfüm ita fit fabri- i Quid aljud hic humérus oftendit, nifi crihitatem, quæ
catüm, Vt oftehdat nos raeliotes éft&yqu^m beftias, & Ipeuscftl quæ quamüis ttesfint perfonae, in vna tamen
propterea di (fi mil es. ilia enim oui nia inclinata funt ad ! creduntur vnitate naturæ. Vnum ergo,&duo, SC tria, fex
térram : hominis autem co;j>us ëredum vft; quod figni- | façiurit. ideoqueproptereiusnumeri perfeéHonem, fex
ftcatanimam noftraminfupernis,ideft, ad fpiricalia dé- j dlebus operatus eft omnem creaturam. Tresiftae partes
beré fèmper eflè ereâam.
Ad imaginem Deicreauit illum.^ Hic homo (ècundum a-
nimam, çaüÊliratione cteatur. namadHuc fequicur,, vt
de-limo formetur. •
Mafiad^n&femitiamfeciteos. 3 Necdum enim Éuàfàtfta
defcrlHp:, quo modo.hic mafculuç. Sc femina perhibe-
tur ? (ecrauiàdeeodemlaterc erat feminaprdçëïîura, in
illoiamcomputatur per lubftantiam, dquoerat produ?-
cendaper formtfm.- Ergo fecundum origjnem , Adam 6c
Euafimulfa&i fiint,'(ècundùm fpeciem veroformæ, poft-
ea femina de larere viri formata eft.
Benedixitque illis Deus, &ait, Crefcite ér rnultiplicaminî:, &
repleteter ram. 3 Quidarti nbftri, non (ècuridum carnalcm
fenarij nuraeri, demonftrant nobis, trinitatem Domini in
trinitatè numeri , menfurx, fie ponderis feciljè omneni
creaturam; birinia in numéro, Sc menfura, fie pondéré i
diipofuit , idem quia ombia in fe difpofuit : quia oiiinia
qùae fecit, ntimeroSÿ fie menluram , fie pondus habenc.1
Pofthæcfecit Deus hominern adimaginemfuam ,-perfe-l
/turn fcilicet virum, qui nonquemlibet faniftorum viro-l
rum imitando, fediplam yeritatem conteraplabkliter in-
tuendo, opérâtur iufticiam, vt ipiàm intelligat, fie (èqua-
tur, a'd ctiius imaginemfaâuseft, Verifatem. Ifteetiam
accipit poteftatem pifeium maris,, St volatilium cæli yçc-
Corum qùo'qüe atqué ferpentium : quia jpiritalis quilque
cffeéius, fie Déo iimilis fa âu s,vftcündum Apoftolum,
foecundicatem Volunt intelïigf, fed animæ: vt ëlt illud j ' iudicatomma, ipfeaiitein iudicaturd nemïne. Quod yéro fe-
MafculWm&fcmïnamfecit eos : in ecclcfiàlpiritâles,
& obediences oftendit : quia ficut viro fubditaeft mulier,
ficôC fpiritàli, fié pérfedo viro obediensfcft is, qui minus
oérfe&us eft, ficut Apoftolus âit; Rogamtu vosfrâtres, vtço-
Inofcatis eos, qui hi vobis labor ant, grprafunt vobis in Domino.
Dicitur enim eis: Crefcite&mu\tipluàmini ; fiue ip lïnguis j
fiuein fpiritalibusintelltgelïtiægradibus, vtdominentuf
per ratiohis irttellectum , omnium càrnaliüm petturba-
tiooüm, qnafi iniènfibilium ànimantium. Omnis autem
herbafeminalis, Scpmne lignum früétuofum, quod datum
eft hominibus inefeam, fidcles funt, de oblationi-
bus SamStorum communicantes, vndefif Apoftolus ait
mm fi in Jpiritahbus participésfàftifuntgetitiles ^debent & in carperfe*
feione otatçm
feelerum fi n é impofuic, fié pOfterio'ribus beft N oe -,
a,c filijS eius prin.cipiüm dédit, huius vexera, fiiît confu-
fiolinguarum. TertiumfæcülumFadtumc(l, quanàc lè-
parauit populum fuumàgennbuS pé'r Abraham -t velut à
falfis fié amarifiîmis aquis, quafi aridatn ab aquis, vt pro-
ferret germen heibaruln atqtie lignorum,id feft, faniftos,
fié fruâus fanëtatum feripturarum. Huius vefpera, fuit
peccafum atque malitia peflimîregis Saul. Inde huartum
coepit fieculum a Dauid, quando confticuit Deus lu mi na-
riain firmamento coeli,ideft, fplendorem regni tamquam
folis excellehtiam, Sein fpecie lunæ obtemperantem,ran-
1 quam lunam fÿnagogam, fie ftellas principes eius. cuiuS
ætatis fit vefpera in.peccatisregum , tjuibus gens ijla tüë-
nalibus mittifirareeis. Hæc funt lignalrutftilerai Iniftisergo! ruit captiüari. Porro quinto fæculo, id eft, in tratifmigra-
gradibus tanquam in quibufdàm diebus vefpera eft, ipfa done Babyloniæ,fa(ftafuntquafi animaliain aquis fie vo-
perfeâio fingulorum operum i 5c mane » inchoatio fe- latiliacælii quia tune ïudæi intergentestartquàm inmaa
quentium. Sequitur: ri,viuerecoeperiint,neehàbebaht Itabilem locuitt
4 Compleuitque Deus d'ie feptimoopmfuum quûdfecerat.'] At- \ quam volantes auès. Huius diei quafi vefpera eft mülti-
guuncutludæi,qui de otio fabbari gloriailtur,cum fic tune j plicàtio peccatorum in populo Indæbrumj^tiahdo fic ex-
in principio fabbatUm dillblutum eft,dam Deus opéra- cæcatifunt, vtetiâmDomiuumlefumhônpoflentagno-
turinfabbatocomplensineooperafua. feere. Iamfæculum fextumfit* in aduentu Domini no-
Reqiïmitfy Deusab vniuerfoûpere.'] Sine ttânslato genere j ftrilefu.Chrifti. Nam ficut inillâ {cxtadieprimils homo
locutionis, ipfe requiefeete Creditur, quando nos in fe fa- | Adam de limo terre,ad imaginem Dci formatas ed : fie i A
cit requiefcere: flue quad ipfc, per quern omnia fada funt, J ifta fexta fæculi ætate fecundus Adam, id eft, Chriftus, in
ipfa die in fepulcro quieuitî fiue quia omnium creatura-1 carne de Maria Virgine iiatus eft. ille in animàm Viueh^
rumitâin ipfis fex diebus eXpleùit originem,vt nouam de- j tem, hic in fpiritum viüificantem. Ec ficüt in ilia die fit à-
inceps non condeïet creatütâm. Sed quo modo conue- j nima viua, fic fic in ifto (àeculo vitâm defidetantesæccr^
niât ülud, quod DominusittËuangelio ait: Pater meus v f j ham. Et ficut in ilia fëxta die ferpentium, f ic ferarum gé-
quemodo operatur, &egooperori cum hocquûdait, rcquie- nera terra produxit, ita fie in haC fexta ætate feculi, genteiS
uttDeusàboperibusfuis. Requieüicfcilicet, quiadein- vitamappetentesætetnam.Ecclefiagencrauit: quem ét^
ceps nullam nouam condidit creaturam, operatur autem j iam fenfumvas Petro oftenfum manifeftaüit. Ec qüemvfquenunc,
quiaomhia ex eis facit, quæ in illis fex die- j admodum die fexta creaturmafcuiüs Sc fefaina* ficiti iftâ
busmyfticis fedt. Ergorequieuitàcondendisgeneribus I fæculi ætate manifeftatut Chriftus 6c Eéclefia. Et ficutî
creature, Aon autem ceflàuitàb opère tegèndi, veladmi-1 preponitur homo irf die ilia pecoribus, ferpentibüs, fié
niftrandiomnia quæ crëauir, cæli volatüibus: itafic Chriftusin hac ætàTe fæculi genti-
Etbenedixitdiefeptïmo, &fanftificaiïtteu»t.] CurDomi- | bus, populis, ôcnatiombusvtabeorcgàntürivelcarnali
nus(andtificauit diemquietis fua:, nifi quiaie creature,
quam fecit, diligendum pröpofuir,non fanclificans diem,
quo ea facienda inchoaüit, nec ilium itt quo eaperfecit,
ne illis aut faciendis, vel faiäis aügmehto fciUS gaudere videretur,
fed tunc fandtificauit i quando abiptis in fe ipfo
concupifcentiædeditificutipecora j vet terrena curiofitäte
obfeurati,quafi ferpentes ; vel elati fiiperbia, quafi aùeSi
Et ficut in ilia die pafeitur homo, fie ânimalia,quæcOm il-
lo funt, heibis feminalibus, ficlignis fuudtiferis, fic hetbis
viridibus: fic fic ifta fexta (æculi ætate, fpiritalis ho mo,qui
bonusminiftereftIefiiChtifti j cumipfopopulo(pitirali-
terpaiciturfandtarum feripturarum alimenris , fic lege di-
uina ad concupifcendam fecundiratem rationum acqUê
requieuit. Poftiftorumicaque quafi (cxdicrum opera bona
valde fperat homo quieremmentis, conftiturus in pa-
radifofpiritali, quo fignificatur vita beataivbifons e f t l a - .
pienti^diuifusinquatcuorpartesvirtutumvvbiedatligni! fermonum, tanqUam herbis feminalibus; partimäd vti-
vits gratiam, vbi vtiles difeiplinasmorum, quafifrudus jliratemmoruro conuerfationis human*, tanquamlignis
lignorum carpat. Eft namque paradifus vita beatorum, jfrudtiferis: partim ad vigorem fidei, fpei, fic caritatis in
quattuorflutnina,quatcuor virtutes,iignaeiusomnes vti- viramsternam, tanquam herbis yiridibus,qu*nulloäS*
lesdifciplins, lignorum frudtus mores piotüm .- lignum ftutribulationumarefcunt: fic in iftisfpiriralil?us cibisä-
vire ipfa bonorum omnium mater Sapientiaeft, de qua j limentisque pafeitur, Vt mulra intelligat. Carnales au-
feriptumeft,Salomo, dicerite: Lignum vitaefiiis, quiappre- j tem,ideft.paruuliinChrifto,tanqüatn pfccus Dei,vcmul-
bendunt earn, & qui tenuerit earn beam. LignUm fcienci* bo- tacredat, qua: necdum intelligere valet,Vel poteft: tamen
ni fie mali, tranlgreflio eft mândati. Expleta ha&enusfex
dierum opera, qualiter in Eeclefia fpiritaliter intclligan-
tur,expofita fuut. deinde quid in figura fçculi fignificent,
fubiiciendum eft. Sex dicbusconfummauit Deus omnia
opera fua, fic feptimo requieuit. Sex æcatibùs humamim
genus in hoc fæculo, per fucceffiones temporum Dei opera
infinuantiquarum prima eftabAdamvfqué àdNoe»
iêcunda à Noe vfque ad Abraham, tertia ab Abraham vfque
ad Dauid, quartà à Dauid vfque ad tranfmigratio-
nem Babyloniæ, quinta deinde vfque ad hutnilem aduen-
uentum Domininoftrilefu Chrifti » fexta, quæ nunc agi-*
tur,vfqüe quomundusfiniatur,doneCexceifus veniatad
iudicium : feptima verointelligitur in reqüie fandtorum,
quæ fcilicet vefperam non habet,quia cam iam nullus terminus
claudit. Pergamus ergo breuiter per has mundi o*
nines ætates, replicantes ordincm temporüm earum, fic
myftice eius difterentias-diftinguamuS. Primo enim fæculo
, fadfcus eft tamquam lux homo in paradifb. In qua
ætate filios Dei in lucis nomine, diüifit Deusdfilijs homi-
num, qüafiàtenébris, fitque huius diei vefpera diluuium.
Sæcundum feculutneftfa'dhira, quafi firmamentum inter
aquam fic aquam. Arcavcique ilia quæ natauit inter
pluuiam maria, ficanteriotibuspopulis ptoptcrimmani-
BtbUotb.Vet, Patr.Tom.$.
eofdem cibos omnes habent. Huius aetatis autem quafi
vefpeta vtinam noS non inueniat. Ilia eft enim de qua
Dominus d icit: PUlasne veniensfilm hominis inueniet fide'M
fupetterrain ? Poft illam Vefperam fiet matte, quando ipfe i
Dominus in claricate Venturas eft. Tunc tequiefeent cum j
Chriftd ab omnibus operibus fui$ij, quibus di<ftum efts |
Efioteperfcfti,ficut &pater vefierqui in ctelis eft. Tales enim fa-
cittttc opera bona valde. pofttalia enim opera, foeranda
eft requies indie feptimo, qui vefperam nonhabet. Sequitur:
J Dé get
ratiouc cz
ti & tenç. ;
iftagenerationesuli & terra, quando creitafimt indie, qudfe-
citDeusulum&terrain. ] Qiii enim fuperius per dies fin*
guloSidiftindteomhiaconditaretulit.qualitetnuncfimul
omniavno die creata fine, fubiunxic: vt aliquando often-
derer, quod creatuta omnis fimul per fubftantiam extitic,
fednonfimulper fperiemproccflit. Rerumquippeorigo
fimul creata eft,fed fimul fpecie fbrmata non eft: fic quod
; fimul extitic per fubftantiam materi*, non fimul apparuit
pet fpeCieln form*, cum enim fimul fadhim c*lum fic
terta fcribttitr,fimul fic fpiriralia fic corporalia,fimul quid-
quid de Cario Oritur, fimul fadbum, quidquid de tefra pro-
ducitur,indicatur. Sideraquippequarta die in Caelo fa-
6ta perhibentur. Sed quod quarto die proceflltin fpecie,
''7" ' V u u i _______ primp