A
Cap- 2.
Babyloni-
' ci^ScRom.
Imp.col-
. lado.
B
Monarch
i s quatuor
oibis.
Garth.
Im p du-
ratio ext.
lib- 4*
e
Supra lib.
ö.capii4.
D
Abraham
*^uando
] [natus.
. jfVocabn?
[lum > iftud
eft Tcrt.'
| j* Hie an-.
[nusGhrifti
jnaci eft
Euleb.A
Niceph.
font tame
Chrono-
gtaphi |
qui 4i- alii
qui 43.,v? .
Tut* alii
qui 44-
Augufti
naium
(cribuntj.
3**
q u i » f u i t , n i f i c u m f a l u a t o r m u n d i C h r i f t u s i l l u x i r ; c u i u s j m u n i o n e m c e n f u s v n i u s f o c i e r a t i s e f f e d a e f t .
a d u e n r u f p r s d e f t i n a r a m f u i f l è i m p e r i j R ô m a n i p a c e m , l G i T V R a n n o a b v r b e c o n d i t a D C G L l I . n a t u $ e f t C h r i -
e t f i i a m l u f f i d e n t e r o f t e n d f f f e m e a r b i t r o r , .p a u c i s ^ t a m e n \ f t u s / a l u r a t e m m u n d o a f f e r e n s f i d e m , v e r e p e t r a m e d i o r c -
a d h u c f t i p p l e r e c o n a b o r . | r u m . p o f i r a : v b i c o m m i n u e r c t u r , q u i o f f e n d c r e t : q u i c r e d e -
P r i w c i p i o f e c u n d i l i b e l l i c u m t e m p o r a R o m a n a s c ö - r e t , f a l u a r e t u r : v e r c i g n i s a i d e s , q u c m q u i f e q u i t u r , i ll u m i -
d i t i o n i s f t y l i t e n o r e p e r f t r i n g e r e m v m u l t a c ö u e n i e n t e r i n - n a t u r ,- q u i t e n t â t , e x u r i t u r . I p f e e f t C h r i f t u s , C h r i f t i a h o r û
t e r B a b y l o n i a m v r b e m A f f y r i o r u m t u n c p r i n c i p e m g e n - c a p u t ; f a l u ä r o r b o n o r u m / m a l o r u m p u n i t o r , i n d e x o m n i u ,
t i u m , & R d m a m æ q u è n u p e g e n t i b u s d o m i n a n t e m , c o m - j q u i f o r m a m T u b f e c u c u r i s v e r b o & o p e r e f t a t u e n s , q u o m a -
p a * 5 t a c o n f e r i p f i , t a i l l e i l l a d . p r im a m , h o c v l t i m u m i m p e - ( g i s d o c e r e t p a t i e n t e s i n . p e i f e c u t i o n i b u s , q u a s p r o v i t a i -
. .il , * i •____ J ___r . r n . sw - in .M n r «(fi» nnnrrMP m n r v f „.„...rillud pau-latim cedens, atiftufffenfmueonualefeens: Vii"oitii« n a r h i fn i .
defluxilfeillifiib vno tempore nouifllmum regem, ifti prb
mum fuifl'e.dllam deinde tücinuadente Cycacaptamvd-
■ ütiovmOEtem concidifle, cum iftam fiducialicet aflingen-
tem,poft expulfos reges, liberis vticcepiffc conlffijs: p racin
g cum vindicantelibertatem fuam Roma, tunequoq,
Iudsorum populus,quiapudBabyloniamlub regibus fer-
uiebat, in tandamHierufalem recepca liberate redierit,
templumq; Domini ficut k Prophetis prsdidum fuerat,
reformarit.Praeterea mterccififlc dixeram inter Baby ionm
'regnum, quödab Oriente fuerac, & Rtimanum, quod db
-occidcnte confutgens haereditate orientis enutriebatur,
»Macedonicum Africahumqj regnum, hoc eft, quail a me-
ridie aefeptentrione breuibus vicibus partes tutoris cura-
torisqjtenuiflè. Orientis & occidentis regnum Babylo-
nium& Romanum iure vocitan.neminenrvnquam dubi-
taflefeio. Macedonicum regnum Tub fepcentnone eflc cii
ipfa coeliplaga, rum Alcxandi i Magni stx pofits vfque ad
nunciub Riphsis moncibus docenc. Carthagineni verb
vniuerfaepraeceliuHlè Afric<*,&non iolum in Sicilia^,Sar-
diniam>c*t*iasque adiacenreS infulas,fed etiam in Hifpa-
niamregni terminos tetendifle, hiftoriarum fimul moni-
menca vrbiumq; declarant. Didum eft etiam vaftatx pet
Medos Babylonia,& irruptsper Gochos Roma pates ad-
modum annorumnumeroscucurriflè. Nuncautcmkisil-
lud adijcio,quo magis clareac vnum elfe arbnrumfseculo-
iiuiijregnotum,locoriynq-, ojnniumDeum.Regnü Car-
thaginienfe a conditione vfque ad euerfionem eius,paulo
ampiius quam feptingentisannisftetit-:aquc regnum Ma-'
cedonicumaGaranoVfqueadPerfcn pauló minus quim
D CC. vtrumqj tarnen lèptenarius ille numerus., quoiudi-
cantur, omnia terminauit. Roma ipfa etiam quamuis ad
aduentum D«^mini noftrilefuChrifti perfe<äo prouehe-
rerur imperio, tarnen paululum, & ipfain occurlii numieri
huius oiFendir.Nam feptingentefimo conditionis fua anno,
quatuordecim yicós eius, ineertum vnde conlurgens
flamrna conftimpfit,nec vnquam,vt ait Liuius, maiorein-
cendio vaftata eft, adeó vt poftaliquot annos, Caikr Au-
guftus adreparacionem eorutp qua tünc exutta erant,ma-
gnam vim pecunia éx arario publico largitus fit. Potcram
quoqj oftendere,eundem duplicatum numerum maniilïè
Babylonia, qua poft mille qu^dringentps & quod excur-
ricannos,vitiniea Cyrorege captaeft, nifi praierttium co-
templarione reuocarer. lllud lanelibenter adijcio , quia
ternaexciperenr.efleoporcere, moxvc Virginis partuedi-
tus mundo apparuicîde.palfionibusfuisroepiç. Namqj cü
rex IudaaHerodes fimul vt natum comperit, necaredc-
creuit,plurimosqjcunc;paruulos,dum vniiminfedatur,
occidit. H i n c ni a 1 ign is i mp ro b è incurrencibus dignapu-
nitio eft. Hinein quantum tranquillè agicut mundus, crë-
dentium gratia, in quantum pernicioseinquietacur,blafi
phemantium poenaeft;fccuris per omnia Chriftianisfide-
libüs,quib.aiicaternavKa.requies,iiuuro,autçtiam. huius
in lucre eft , quod.promptiuscumper .ordincm refc-
ram, ipfis rebus oftendam. Poftquam redemptor mundi
Dominus iefiis Chriftus venit in terras,& Cçlaris cenfu ci-
uis Romanus aferiptus eft,dum per duodecim,vt dixi,an-
noSjclaufabelliporta beatiffinia pacis tranquillitate co-
hibentur,Caium hepotewiluum CalàrAuguftuSad ordi-1
nandas ÆgyptiSyriarq-, prouincias mifit,qui præteriens ab
ÆgypiofinesPalæftinæ, apud Hierololymarain te.mplo
Dei tuuc far^o & celebri adorare contempfic, ficut Sue-
roniusTranqbillus refert. Q^od t Auguftus,vbi per qum
comperit, prauo vlus iudicio, prüden ter feci fie laudauit.
Itaq; anno imperij Gaefaris quadragefimo o£lauo,adeo dira
Romanos fames confecu ta eft, vtCaelar laniftarum fa-
miliasjoranesqi peregrinos,leruorum quoqj maxinias copias
jexceptis medicis & præceproribus, crudi vrbe praçce-
peric.Ita peccante principe in lànâium Dei,& correptoper
famempopulo, quantiratemoffenfionisqualitas vltionis
oftédit.Deinde,vt verbis Cprnelij Taciti loquar,fene Au-
guftolanus patefa6tus,dum apud exrremos terrarum terminos
nouæ gentes fæpè ex yfu, 8c aliquandocum damno
quaeruntur.vlq; ad Vefpafianidutauic imperium. Hucuf-
vque Cornelius. Gæcerum & tunccapta'euerfaqj vrbe Hie-
rolblymorum,ficuc Prophctç pr*nunciauerunc,extin(ftil-
que ludæis,Titus qui ad vindicandum Domini noftri Iefu
Chrifti (anguinem iudicio Dei fueiat ordinatus jvhftpr tri-
umphanscum Vefpafiano patre Ianum claufit. Igituretfi
fub extremis Gælarist,emporibus apertus eft Ianus, tarnen
pet multa ex eo tempora,quamuis in prodmftueilete.xer-
citus,nulla bella lonuerunt. Vnde etiam Dominii; ipfe Ie-
fus Chriftus in Euangelijs,cum temppribusillis in fumma
tranquillitate vniuerfus mundus ageret, cun&asqj gentes
pax vna velaret, & à dilcipu I is fuis in terrogatus eilet, de
conclufionecempptumfublèquentium, intet cæterafic
ait ‘.Audituri autem efiisprdia& opinio lies prdiorum-.videte netur-
bemim. Oportetenim bacfiertifed nondum eßfinis. Confurgetenim
E|
Cap,,,
cMü|
qo° J .
porcnJ
CaflioiT
rcrikit,
tumcn
LcntuUj
M.Mdtl
la Coff.
VIb- 7J0.
& -otb. 1
$50) Ni.
«Ml
cap. io, |
i f
'»lUctinuJ
pucto* q
quos in J
Syria Hcj
ro{fcsip.i
terfeend
fi'inmoM
qucaos
lorriRim
t i» A J
«(•U
Infra cap
9. «clip
primiillius regum omnium Nini ( quamuis & pater eiüs gens tngentem, & regnum in regnum> & erunt pefiilentia, & fa-
Belusoblcurè.primusregnaflc referatur^illius ergo Nini i mes,&terrmotusperloca. Hacautem omniainitiafuhf dotorum.
annoipoftquam regnare ccrperar, XLII1. natus eft fanitus , Tunctradent vos in tribulationem, & Occident Vos: &critis odioo-
ille Abraham, cuididtefuntrepromiftiones, ex cuius fe - ! mnibusgentibuspropter nomen meum. Hocaucem diuina promine
promifius eft Chriftus; deindè nunc primi iftius im- ■ uidentiadocens credences prtemonendo firmauit, Sc
j peratorum omnium'Augufti Cxlaris (quamuis &cpatere- j incredulospraedicendo confudit.
J ius Cxint'f metator imperij potius quam Imperator exth Anno ab vrbe cpndita feptingentefimo L ^ V 11. poft
terit)iftius inquam Caefaris, poftcjaquam imperare ccepit, | mortem Augufti Caefacis Tiberius Ctefar imperium.ade-
i f emenfo propemodum anno XLlI.natus eft Chriftus,qui ptuSeft.maniitqj in eo ann.is viginti & crib. Hie per femet-
1 Abrahxfub Nino primo tege fuerat repromiftiis. Natus ipfum nulla bella geftit, led ne per legatos quidem aliqua
. eftaurem VII.Kalend.Ianuarij,quandoprimum increme- grauia ,nifi quod tantum aliquatisinlbcis praecognitl cito
ta omniaanni venientis incipiunt. Ita fadum eft*i Vt cum . gentium tumores comprimebantur. Sane quarto imperij
( AbrahamX’LIII.antios natus fit,fub fine X LI1.natiuitas :eiusannoGermanicusDrufifilius,CaliguliepaterdeGer-
) Chrifti conueniretjVt iam non ipfe in parte tertjj an ni, fid ; manis. ad quós ab Augufto fene mjflfusruerac, triümpha-
I in ipfo potius tertius annus oriretur. Qui annusi quantis, ' ui,t;Ipfe autemTiberius piurima imperij fui partejcum ma-
qUamnouis,quamqiinufitatisbonisabundauerit,latis et* gna&gratii modeftiaReip.pra:fuit,adeó vtquibufdaprs-
iam me non proferent e compertum haberi arbitror. toto j lidibus augend a pr ouineijs cributa filadentibus/firiplerit:
j tetrarumorbe vna pax omnium,non ceflatipneifid aboli- l Boni paftoriseiTe,tondere,pecus,non deglubete. Atpoft-
I tione bellotum, claufaHanigeminiporta:, c^tirpatisbel- | quam paftuseftDominus Chriftus,atqj d mortüis remrire-
! lorum radicibus,nón reprelfisjcenfus file primus & maxi- xic,& difcipulos fubs ad pradicandum dimifit,PilatuSpr?-
1 mus fuic , cum ip. hoc vnum Qefafis nomen vniueria I KesPalxftinxprouincixadTiberium imperatorem atque
magnarum gentium creaturaiurauit > fimulque per com- I ad {cn^cum retlilit de pamonefk refurre&ione Chrifti, có-
~ ~ .. fèquen-
|Di»»’
I Sa«. W
|cic.Ni«f
i Zonare
Tribu9
njoder*9"
Web.
I l •»Piïhctp.
I mç.Vir-
V-i. Aen.
IïTqaentibuscpie virtutibus,quàï Vtl per ipfum palam faftæ
fuerant,vel per difcipulos iplius in nomine eius fiebant,&
de eo quod certatim crefeente plurimprum fide DeuS fcre1
( deretur. Tiberius cum fuffragio magiii fauoris reculicad
fenatum,vt Chriftus Deus hapererur.SdnattiS indigrtario1
ne motus, cur non fibiprius fecüdummoreiti delâtüm fef-
lèr,vtdefiilcipiendocuitu priusipfedecernefetjconfeera-
tionem Chriftirecufauit, edibtoqj conftituit exterminant
dos eflè vrbe Chriftianos: præcipuè cum & Seianus præfe-
(ftusTiberij.fufcipiendæ religioni obftinatilfimè contradi-
cerer. Tiberius tamenedicftoacculatorib. Chriftianorum
mortem commitiatuseft. Iraqi paulatimimmutataeft ilia
Tiberij Cæfaris laudatiilimamodeftia, in poenam contra-
dieftoris fenatus. Nam régi, qu æcunq; voluntate faciebat,
voluptaserat:atq;ex manfuetilfimo principe fæuilfima be-
ftiaexarfit.Nam plurimosfenatorüprolcripfic, & ad mortem
coegit. Viginti fibi patricios vitos confilij caufaelege-
rat, horumvix duosincolumesrcliquit, cætèrosdiuerfis
caufis necauit. Seianum præfeélum fuum resnouasmoli-
entem interfecit. Elios fuos Drufum Sc Gcrmanicu, quorum
Drufusnaturalis, Germanicus adoptiuuserat, mani-
feftis venéni fignisperdidit. Filios Germanici fiiij fui inter-
fecit.Referre iingillatim faifta eius horret animus pudetq;
tanta libidinis 8c crudelitatisrabie effet buit,vt qui ipréue-
rant Chtifto rege faluari,rege Cæfare puniretur. Huius ta-
men imperij anno duodecimo noua& incredibilis clades
apudfidenatium vrbem accidir. Amphitheatri caueapo-
pulogladiatoriummunus fpe&antecollapfaeft, 8c pluf-
quamvigintimilliahominumoccidit. Dignum ianèpo-
fteris tantæ correptionis exemplu, tunc adipeâandas no-
minüm mortesauidos homines conuenifle , quando pro
fa lute hominum prouidenda Deus homo effe voluifiet.
Deindeannoeiufdem ■}* XVII. cum Dominusfefus Chriftus
volun tarie quidem fe tradidit paffioni, led impie à Iu-
dæis apprehenfus, 8cpatibulo luffixus eft, maximo terræ-
motuper orbem fa&o, faxain montibusfeifiafunt, maxi-;
marumq; vrb.ium plurimg partes plus fohta con'culfionc
ccciderunt. Eademquoq; die ad hbram diei fextam fol in
totiim obfeuratus, tetraq; nox fubi to obdudta terris eft, &
ficut didtum eft,Impiaq-,ætemam rimuerunt fiecula node.
Vfq; adeoautem neq; lunam lumini folis ,neq; nubes ob-
ftitiffèmanifeftumeft,vt X I V.ea die lunam cota coeiire-
gioneinterieda, longifiimèà conlpedu folisabfuiffe, &
ftellas tunc diurnis horis,vel potius in ilia hortenda node
totocoelofulfiffèreferatur. Quod non folum fandorum
euangeiiorum tides,1 led etiam aliquanti Græcorum libri
atteftantur.Iam hincpoftpalfionemDominiquem Iudæi
quantum ia ipfis fuitperlècuti funt, continuæ clades lu-
dæorum, donee exinanicidilpecfiqj deficiant, inceffabili-
terftrepunt. Tiberius fiquidem iuuentutem eorum per
tpeciemtacramenri in prouincias grauioris caeli relegauit,
reliquosgentiseiufdem veifimiliatedances vrbetubmo-
uit,fubpoena perpétuas lèruitutis,mfiobtemperalïènt. Sa-
ïiè Afiac ciuitates illo terræmotu dirutas, tribu to dimiffo,
propria etiam libettate do n auir. Hie ambiguis fignis ve-
tieniobijt.
Anno ab vrbe condita feptingentefimo X C . tertius ab
Augufto 2 Caius Caligula ccepit regnare, manfirqj in imperio
annisnon plenis quatuor, homoantefeomnm fia-
gitiofiffimus, & qui verèdignus Romanis blalphemanri-
bus,&Iud«is perfecutoribuspunitor adhibitus videretu r.
Hie, vt breuiter magnitudinem crudelitatis eius exprima,
exclamaffè fertur; V cinam populus Romanus vnam cerui- i
cemhàberet. Sæpe etiam de conditione remporumfuoru
conqueftus eft,quod nuliis calamitatibus publicis infigni-
rentur. Obeatagerminatemp.oris Chriftiani, quantum
præualuiftis in rfebus humanis,vt etiam crudelitas hominis
magis potuerit clades defiderare,quàm inuenire. Ecce de
tràqquillitàte gcnerali feritas ieiuna conqueritur. Furor
impiusintusSîeua fedens fuperarma,& centum vindus a-
henis Poft cergum nodis,frémit horridus ore cruento.Ser-
ui rebelles &fugitiuigladiatoresperterruere Romam, e-
uertcre Italiam, Siciliamdeleuere,iam pene vniuerlo hu- .
mahogeneri toto orbe metuendi.. In diebus autem falu-
tis, hoc eft, temporibus Chriftianis, conuellere quietem 1
Biblioth. Vet. Patr. Tom. J.
t Suit, in
Cal. cap.
44-Admi-
niocitiu
BclIiniB.a-
taiiortim
regis filiû,
legit.
F
4 Pilatus
ann.2. Ti-
3érii,ma-
nus fibi in.
iuiit Cad
nonpoteft vel Cæfarinféftus. Hicfiqüidem magna 8Ciij-
credibïli apparatu profedüs quærcré hoftem vicibus otip
fis,Gèrmaniam., Galliamqj jiercUrrebs^in orioceani circa
protpediini Britanrii* reftitlt» Cumqj ibi ^ Minocynóbel-
hnhm Britannorüth itgis filiiirri,quid patre pülfus tfipau-
cis oöërrabat.in deditî’onë'm recepiffèriddficiête belli materia,
Rômàm redij t. llfd^nî^utem diebus Iudati, qui iàm
tune ob pâflioncm Chrifti rarfkis vbiq*, cladibus exagita-
bantur, apud Alexandriam feditione cxcitara, profligafi
caède, atqj vrbe propülfî, expromehdarum querelaru call -
fa Philofiem quehdam virum tanèin priniis eruditum, le*
gatum ad C.tfarem rtiiferurit; Sed Caligula eum omnibüi
hominib. ’turn pràêdpiiè Iud^is infcftî(Emus -, fpretà lega-
tiöhe Philoiïis, omnes Iudæorum facras ædes -, atq> in pri-
mis antiquum illudfn Hierôfolÿmis facrarium profanari
tàcrifiëijs geiltilium, acrfepleri ftatuis firaulàchrisq; impe-
rauitjfeqi ibi vt Deum coli praêccpit: 4 Pilatusautem præ-
fes,qui ienteritiàm damnatioiiis in Gktiftuiqdixerat,poftquam
plttrimas feditioiiesin Hierofolymisexcepit -, ac fer
cit, tantis irrogante Caio angoribüs üoartatus eft j vt fua fe (
trafifuerberânsmaHujmaloruntcôttipendium mortis ce- ifi^d.SiEu-
leritatequæficrit. Caius Caligülàlibidînibüsfiiisëtiàmil- Ifeb.'N«^,
lud fccleris adieeit * vt forores fuas primum ftupro pollué- Mod
ret, deinde exilio dahinareti qui poft orhries finiul exules
iuflît occidi. Ipfeâutém à iuis protedorib. occifiis éft.Duô
libelli in fecretiseius tepertl mnt, quorum alteri pügioj al-
teri gladius pro figno nominis aferiptum eratrambo ledif-
fimorumvirorumvtriulqüeordinis fenatorij &equeftris
nominale notas Continebant morti dcftihatoruhiilnuen-
ta eft & area ingens variorum venenorum.;» quibus mox
Claudio Cælàre iubente demerfis, infeda maria tradun-
tur non fine magno pifeium exitio,quos énecâtosbet prô-
ximalittora palîîmæftuseiecit. Magnum veto indicium
miferantis Dei,propterfuffragium gratiæin populum continuo
ex parte crediturum ,& propter ira tempêramentü,
in populum,tuncinfideliterobftinatum,vt quanta multi-
tudo hominum præparatam mortem euaferit,ek mnltitu-
dinc interfedorum pifeium difcerétur:omnib usque note-
fcéret quid tanta veneni moles arté auda, agere in mifera
ciuitate potuiflèt:quæ negligenter effufa, etiam raariacor-
rupit.
A n n o ab vrbe condita D C C X C V . î Tiberius Claudius
ab Augufto quartus, regfium adeptus eft, manütq; in îCl.Cçfat.
eoa.nnis6 quatuordecim. 7 Exordioregnieius Petrus a- ^
poftolus Domini noftri Iefu Chrifti Romam venit,& lâlu- \ Antiq. ca.
tarem cundiscredentibus fidemfideli verbodocuit, po- j.ItcraXii
tentiflimisq; virtutibus approbauit. Arqjexin Chriftiani [phil annos
Romæeffecoeperunr.ScnfithoccollatumfideiluæRoma
beneficium. Nam cum interfedo Caligula multa de ab -1^ ^ ,,* ,1
rogandoimperio,açrepub.inantiquum ordinemteffitu-L .Annba.
enda, euertendaq; penituts Cælàrum vniuerfa familia fe- Saturnino
natus&confulesdecreuiflènt, Claudius mox vtcôfirma- &v«iufto
uit imperium magna arque adbuc Romæ incognita vlus ■
dementia, ncinrantam nobfiium multitudinem vltiofi\Eujeb.m
effet ccepta,feuiret8biduumiliud,qaodereip.ftatuinfoe- \ch.H
$ Suet, in
Clxap.uP
liciter confultatum adumq; fuerat, memoriæ exemit, o-
mniumqj fadoram didoruinve in eo veniam & obliuio-
nem in perpetuum fanxit.Ita illam præclaram 8c famoiàm
Atheniehfium amneftiam, quam quidem Romicinduce-
relulip Cælàreinterfedo fenatus, ? Cicerone fiiaderite,
tentauerat: fedAntoniô&Odauiano propter vltionem
extindi Cælàris'irrumpenribus, in irritum ceffèrat: hanc
Claudius, quamuismultocruculenriore caulàincædem
confpiratorum ftimularetur,vltronea dementia nullo ex-
petente firmauit. Accidit etiam eodem tempore præfentis
gratis Dei grande miraculum: liquidem Furius Camillus
Scribonianus Dalmatiæ legatus,bellum ciuile molirus.le-
gionesmultasfortiflimasq;ad façramenti mutationepel-
lexerat.Itaq; die10 dido,vt in vnum vndiqs ad nouum imperatoren!
conueniretur,neq; aquilæ ornari,neqjconuelli
quoquo modo ligna mouerîvepotuerunr. Exercitus tan-
ta& tam inufitara miraculi fide motus 8c conuerfus in poe-
nitentiam,1 Scribonianû quinto ftatim die deffitutum in-
tcrfccitjfcfeqjfacramento prioris militiæ côtinuit.Triftius
acpernidofius vrbiRomae nihil vnquâfuiflè, quàm bella
9 Philipp.
.lup.li.i.
C.I7.
K k