J T 4
pli. YL
re prædicando, vel alia pietatisoflicia praeftando,&quan-| genus per quos ædificanda erat ccclefia, modification^
do rurfum conueniarad fuam ipfbrum confcientiamexa- rempli proceffit. Iudæî namque profelyci&gentiles con-
minandam, quafi ad infpiciendam domum fuam reuerti, | uerfi ad veriratem Euangelij, vnam eandcmq; Chrifti çC-
& hancotationibus ac iciuriijs fupernoinfpe&oreacvifi-> defiant,(Suerede viuendo,flueetiadocendo conftruum.
tatorc dignamreddere. Pracepitq3rex,vt toUerent lapides grandes, lapides pretiofos in fun
Fuerunt icaque SalomoniLXX. militaeorum quioneraporta- damentum templi,&quadrarenteos.') Fundamcncum rempli H B
bant,& LXXX. miüialatomorum in monte abfque Prapofitisqui nullum eftaliudintelligendum myftice, quam illudquod |p&* Vl]
praerantfingulis operibus numero mum miUtum CCC.pracipien- oftcndicPaulus,dicens; Fundamentumenim altud nemo pot eft1 jg i
tium populo, & his qui faciebant opus.] Latomos dicitlapidum ponere, prater id quodpofttumett, Chrtftus lefts. Qui propceica
cæfores. Idemaurem lapidum colores, quod&lignorum rede fundamemum domus Domini potcftvocari, quia
figurate defignarif,'h ob eftfariéfcbSprodicatores,qui men- Æ--*—--” | ***“ ‘ a ■ ÉHHÉÉÉÉI |jlÈÉj|jÉjjNttM
tes irifipientium de labore verbi Dei exercent, & eas ab ea
qua inquinati flint turpitudine ac deformitate tranfmutarc
contendunr,acregulariter inftitutos vnitati fidelium,«-
dificio videlicet domus Dei aptos-reddere edranti Quod
autem & ligna & lapides in monte cæduntur, & cofa ac
præparata vtraquè materia âd montem domus Domini
transfertur, pacet fenfus quod omnes homines in monte
fupërbioriatifumus, quiadeprouaricatione primi ho-
miois quam fuperbia fecit,originem carnis traxiraus.Qui-
cunqueautem gratia proordinati ad vitam excidimur, ca-
techizando ad lacramenta fidei percipiendo, de monte lu
perbiæ ad montem domus Domini traqsferimur, quieru-
ti de poteftate tenebrarüm ad arcem virtutum, quaccftin
vnitate ftnéko.ecclefiæ peruenimus. Notanidum autem
quodijdem operarij itaerantdi ftributi, vt pars in monte
lapides coderee, pars item obéra portarec. Diuerft namque
funt dona fpiritus, & quidam maiorëdicendiacpro-
teruosarguendi conftàntiarri babent,quidam mitiores ad
confolandos pufillanimes & infirmos fubleuandos exi-
ftunt, quidam vtriufquevirtutis munere prædici ad opus
domus Domini conueniuntiquales fieri voluit cos quibus
loquitur Apoftolus dicens : Corripite inquietos, confolamini
pufillanimes,fuf(ipiteitifirmos,patienteseftotead omnes. Propo-
fiti autem qui praeerant fingulis operibus, ipfi funt condi-
tóres ftcro fcripruro, quorum magifterio in omnibus eru-
dimur, quo modo infciosdocere & contemptorcs compere,
quo modo nosinuicemotieranolteapotcare, vtim-
ait Petrus : Non eft aliud fub calo datum hominibus nomen,
in quo oporteatnos faluosfieri. In quodfundamentum lapides
grandes & preciofi ponuntur ; cum præcipui faétis ac fan-
ditatevirifamiliari mentis fanditatc fuo adherent con-
dirori, vt quo firmiusin illpfpem fuam ponunt,eo fortius
aliorum vita'm dirigere, quod eft altituainem portare fuf-
ficiant. Lapides ergo quiihfundamentum templi ad portandum
edificium omne ponebantur, proprie funt prophète
& apoftoli, qui verbum & facramenta veriratis fiue
yifibiliter fiue inuiiibiliter ab iplaDei lapientia petcepe-
runt. Vnde&nobis qui eorum vitam fiuedodrinamftu-
demus pro noftro modulo imitari, fundatos dicic apoftolus
fuper fundamentum apoftolorum*& prophetarum.
Sed & generaliter perfeéti quique qui fidelitér ipfi Domino
adbçrere, &impofitasfibifratrumnecelfitatesfortiter
ferre didice'runt, hipoilunt lapidibus grandibus ac pre-
tiofis indicari. qui bene lapides primo quadrari, ac fic in
fundamento pom iubentur. quadratum namque omnè
quoeunqueVertitur,fixum ftareconlueuit. Cui nimirum
figurecorda'alfimilanturdo£torum,queitain fidei firrtii-
tate confiftere d.idicerunt, vt nulla occurrentium return
aduerfitate, nec ipfa etiam lùa morte à fui ftatus reétitudi-
nepoffintinclinari,quales videlicet doétoresecclefia non
folum de Iudea,verum etiam de gentibus perplures fufce|
pit. Vnde bent de lapidibus huiulmodi grandibus pretio-
lis&quadratis fubditur,
Quosdolauerunt camentarij Salomonis& camentarijHiram.']
Dolantur namque lapides pretiofi.cum eleéli quique prç-
cedentium lan éforum mftruébiOne & inftantia, quidquid
in le habent noxium 6c inane relinquunr, atque ante cpn-
fpeélum fui condicorisjfolam infiteiuftitiæregulam, quali
ftabilem quadrature formam oftendunt. Dolaucrunt ]
aurem lapides non lolumcementarijSalomonis, fed etiam
pleamus legem Chrifti, conueniat. Quanto autem quif-
queplusirt fuftentandis proximorum neceffitatibus, fiue
in câftigandis eorum erratibus laborat : tahto certiora in
futuro premia, vel quietis animarü poft mortem, vel bea te
corporum immortalitatis ex pe état. V nde re été profa-
ti operarij DXX. millia & LXXX. millia elfe perhibentur; ■
cæmentarij Hiram: quia ex vtroque populo fuerunt
LXX. videlicet propter fabbatum animârum, feptimus
doétoresfanétæ ecclefie, immo tam fublimes ex vtroque
enim dies infatbatum, id eft, requiem cbnfeeratuseft:
Dei populo fuerunt nonnulli^qui ipforum quoque dodo
LXXX. propter fpemrefurreétipnisquçoétauadiedd eft,
,rum fublimium iure doétores exifterent.&quafi qu ad r antes
poft fabbatum inDominopr*ceffit,&in nobis quoqueo-
cosad fubleuandum domus Domini edificium para-
ótaua die fimul & state oétaua, futura fperatur. Præpofi-
rent. nequcenim foliHieremias & Ilaias,& ceteriexcir-
ti aiitem erant tria millia trecenti, propter fidem nimirum
cumcilione prophète, verüm etiam beatus lob cum filijs
fan6tx trinitatis, quam fanóta nobis eloquia predicant.
fuis , qui erant ex gentibus , maxim am vire lue patientiæ
Quod vero pro tribus millibusttecentisPrepofitis, in li- formam _ |^ maxima doârine falutaris preconia .
lèquentis ætria
bro Paralipomenón tria millia ièxcenti lunt feripti, ad ean ui doétoribus miniftrarunc, qpo abieétis Verbis, aétibus I
dem prorfus fiiblimium virorum perfeiftionem refpicit. | cogitâtionum fuperuacnis , ad portandum onus lande
nam quia in fenarib numero Dominus mundi ornatum { ecclefiedignl&aptiinuenTifunt.
compleuit.rede in eo perfeda bonorum oper^folent fi- j PorroByblijpraparaueruntltgna & lapides adadificandant dogurari.
Et quia fanéta feriptura cum fide veritatis&iufti- mum Domtno. J iiyblus eft ciuitas in Syria Phosnicis,aqua
tieoperadocethabenda, rcétePxæpofitipperum templi J Byblij funt vocati,cuiusmeminit Ezechiel,dicens:Sapienfi'cut
millia &fexcenti finfle perhibentur. Nec prætereun-
dum quod hec LXX. & LXXX. millia portantium onera
&latomorum cum Prepofitis fuis non fuerunt de Ifrael,
fed de profcly tis,id eft,aduenis,qui morabantur inter eos.
Sctiptum namque eftin libroParalipomenon: Numerauit
tes tui Tjrij faâi funt : gùbernatores tut, fenes Bybli^rprudentes
eins. Pro quo in Hebreo continetur Gobel,fiue Gcbal.qui
interpretaturDcfinicnsfiueDeterminanS; quod vocabu-
lum conuenit eis.qui cordahominum ad edificium Ipirira
le,quod ex virtutib.us animeconftruitur, parant, ficenim
igitur Salomon omnes viros profelytos quittant in terra lfrael,poft folum fuos adiutores fidem & opera iuftitie docere fuffi-
dinumerationem quam dinumerauit Dauid pater cuts, & inuenti j ciunt, dum ipfi prius facris paginis ed oâ i, diligenter que
funtCL.millidy&triamilliafexcent't,fecitqueeos LXX. millia qui \ fitfid'esténenda, quo virtutum calle incedendum, certa
oneraportarent: 6cc. Profcly ti aiitem vocabanrur Grece,qui i defini tione Veritatis didicerun r. Nâm fruftra fibi omcium
exalijs nationibus progeniti, infidem&cqnfortiumpo- d6<ftolisvfurpat,qüidiflêrtiônem fidei catholiceigtioràt.
puli Dei, accepta circûmcifione tfanfierunt* Fuerunt ita- ’ Neque fanduarium Domino, fed ruina fibi edificalit, qui
que dpferarij domus Domini de filijs Ifrael,fuèrünt de prb^ j docere alios règülam, quâ ipfi nô didiceruOt,cOnanrur. In
felytis, fuérùnt degentibus« Dc filijs videlicet Ifrael,XXX» ( edificàndadomo Domini, primo flint ligna &-lapides de
millia,qUiadpçecidetldasdeLibanocedros miififuntîde morttfc cçdéndi: quiaebs qüos in fide Veritâtis infttucre
ptofelytis* ifti dequibüsloçiitifumusjlapidiimtæüores: J quærimus, primonccelleeftvtrenunciarediabolo,acde|
degentibusjipfé Hiram&feruieius.qiticümlèruisSalo- forte prime preuâricâtionisi in qua riatifunt, doceamus
monislignacedebantdeLibaho»-Omueigitur hominuml reriafeendo erui. Dciride querCndi funt lapidespretioli
. ■ ■ | ' — ’ " ~ ~ ~ | ^ T ’ I 1 ’ § ” : ~ & grandes
prôphccàrûm,höcieft,fiipcripfilm Domitium. Qfiod n\e*
iiUsçpnfidefataex OfdSne ïpfiüs cémpli âdificaybne parti
bitjVt in'quibufdàm'vidèliç.çt figùràâdipfùmpominum,
inquibuïdam vero ad omnes êlcdos perrineai .in quibul-
däm ihtemctâtaniin'c'âîlisi angelöVum ffeHcftatém, in qur-
bufdam inuidam in terris bominüpatiëntiam delçribat :
in quibufdam collata hominibus angeforum.auxilia,in
qitibuldam temuherata cum angelis homihum- cerraroi-
nademónftret. Defignareandem domUm Dominilpiri-
taîèm'1, etiam tàbernaçulum quondarn fSdiim in eremo
per Moyfeh, Verum quiailla domus in itinèrë qiiq ad ter-
! ram repvomifiionis venicbàtùr.hecaufëm edificabatur in
gi gran dés , atque in fiindamentam tem plLponchdi ,^ t
nremioerinmsyabdicataconue'rfationepriorir eoriim vi-
tain In o mnibus moresque inlpicei:e, eosque n o (Iris au-'
d ttórib usi mi rand os pr ypO n etc; qu oSperVir t ü te m hu m i-:
iitafis fpiritaJiter Dei mi noadhetcretoouctim Usrquös iö-'
uihcibjinteentisftàbilitate^quafîqüadratosquôdamm'0-
doatqueadomnes tcncationumincurfuSimmobilespet-
durare c6n(picimus,quospretfofos,<^grandesmeritö-hac
faina Compcrimus. ' Poft fundamentum vero taljbiis ac
tantislapidibuscompöfitum edificanda eft domus, pré-
paratis diligenter lignis ac lapidibus j.ac decenti oidinfc
colloçacis, que olim de ptifco fóo ftacu velFadice;fuerant
abftrada:.quia poft prima fidçi rudimentacollocata in,nO- [ ipfa terra repromifiionis, Örin ciuitate Hierufalcm : illudl
bisiuxraexeroplum. fiiblimium'virorum humilkate, ad-i vfdb loco adlppiirfi crebro Lpuirarum minifteititf'jporta-
denduseft in al cum paries^bonorum quafi fupeiimpoficis turn, tandem inrci'iarcpromifi.Ehereditatis inductie mr J
(ibi.inuicemordinibus lapidum,ambulando acpioficien-; hecvemoxin parria ipfaÖciiiciiiirareregia con{liuda,in-
do de virtute in virtiucm. V el cette lapides fu udam en ti uiólabilrfernper fundamento confide ree, donee indicum
grafidesjpretiofi, quadrari, primifunt.vc^fiipra diximusf' fibtfigürarüceleftium.münusimpleretr 'pöteftinïlJapre- ,
ccclëfiarum magiftri, qui ab ipfo Domino verbum audie- j fendiseccléfielabor &ëxiliutn, in hiacfùturà quies 6c bea-
runt ft lut is;- Superpofiti' àUrem ordines lapidum vel li- • titüdofigurari.Velcettc quiaillaffolis fi1ijsl(rael,hecau-
gnüium, lèquentcs fuó quolqiïë centpore defignant fa^ trem aproftly tis ctiam 6c gehribus fa<fta eft, pofl’unt in ilia
cerdores ac doétores", quorum vei predicacione-ac mini- principaliter patres veteris teftamenti,&annquus ille Dei
ftcrio fabrica Crefcit ecclefie , vel oriUnacurvimuibus. populus: inhac au tem congregata de gènlfibusecclefiàfi-
Quales.autem colorefoerint lapides, qiubus faétum eft guraliter exprimi : quamuis xdificium vtriufque domus
templum,in libroParalipomenunapercedeclaratumeltj' efiucleatius fpiritalifcnfu difcurfu-rn, 6c laborespreféntis
(licence Dauid ad Salomonem, cum ei impenfas templi eççlefieqiiotidianos,'&ptèmiain fûturb perennia,gà:u-
quas:prepàrauërat, oftendjefet: omnemprettofitmUpidem ér I diaq^ regni ca;leftis,& eleélronem prime de lfrael ecclëfi^,
mamorParrnm abundantïfme praparaui. Marmot autem Pa- , & làlutcm omnium gentium iri Chrillo, muleis modiso-
'riUm,tnarnioi:canditiümdicitur-,.quale eademinfulagi- ftendaturinfinuarc in figütis. Quodauterttdicitylnanno
gnere confueuit; Vhdepoetadeillaï ; quarto,meQfëZio,ip(ceftmenfisfecundiisregisSajömq-
Olearpn, nutum j, Paron,jpa>fmj,per aquor nis fuper lfrael, ordó fenfus eft : In anno quarto régis Salomo-
. Cydada-s, 6' crebrh kginwsfréta connut vent is. nis,menfe Zlo,ip[ceflnmifis fecund tti: menlèin autc lecundum,
Niuea érgo Paros dicicür, eo quod candidiifimi generis Maium dicic. nam Aprilis,quo pafchacêlebratur, princi-
nVarmOr mittat. Eft aiitem vnade Gycladibusihfula.qao | pium’âpud Hebrços primùsëraf in meirfibpsanni.Exquö
videlicet lapide tempiuen fui(Téfaâ:unrt;Iolèi»hus ihfinuat, ! ma'nifefte claretxqulamöic perado pafeha coepit ædificarë
di'çens : Eieuauit itaque templum vfque ad cameràm ÿ ëx< i domum Domino,& conft'cratusmyfticaioll'emnftate pd-
lapide cohftruétum albo. Altitudo fuit viginti cubitorû, pulus mantis admyfticum Opus mi fit; Fitautem comme-
6c centüm; Nec myftérij1 fenfus in abdico eft. cuiüis enim rtôratrocgreilionisdëÆgypto,quandô tabèrnaculû;scdi-
patet,quu marmor candidum, ex quo domus Domini fiéaricdsptumeft,ytadmaneatuf lèétor.^ quoi annbrum
conftiuótaeft,mundamelc6toruma6tioneffiJmul& cofi- tempusintcfedificatioheinvtriufqtie domus tra'iTfiern,^
feiendam ab omni nçuù corruptioniscaftigatam defignat, ! huiusquôquefummçtempbrisfatramentumfpitirSlecôY|
quales voluit elfe fapiens ille arcîïiteéius eos quos fuper J gnofcat.Quatet nàmque ccnceni & viceni quadi ingentos
fundamentum Chrifti locabatlapides pretiofos, auro ar- I 6c odogimaficcinnt.- quatuor aurecuangelicæ pcriectio<
gentôqueÆedî’mitoSi -C<twj?iw*,'inquit, mundemus nos ab o* | ni apte conUeniuht propter ipium euangi^ftaTum'niime-
mniinquïnamentoca?nis&Jpiritus,perficitntesfdnïïificationemin ! rum : CXX.do^rinsèlègàli'pTopter arinbs tbddein fé^ii-
ttmoreDtii' - - ilàtOris.in quo etiam nurneto^ïrorum gratianr(|>ifituslan-
_ I Faétum eJligiturquadringenteJîmo-& ottogefimo annoegrefio- • éd ptimîéua fiilccpijt ecelefia,patentèrbfténdehs,' quia qui,
*£* mis filtdrunit frael deterraÀEgypti, in anno quarto, ménfeZio, ipfe ! lëgë legitime vtuntut,idbft,qûi Ghriftiin ea geatiâ cógnö'ii
ïmejlmenfis fecundiuyregtsSalomonisfupérlfratl, &'àdificare coepit fcentesàmple&unrur, ifire lpiritùs eiUs gratiareplcntur,-
'domum Domino.'].Domus Domini quâmaedificauit Ccx^Sa-' quiain cantateeius'ampliusigneftu'nfc.'Diximus auté pet
loin on in Hieruialemfih figura taóla e ftfa h éfæ vniu erïal is tabernacülum.quodfccitMoyïèsôcfilij'Ifrâel in dëfërtb,
ccdefioe, quæà primoeleéto vlque ad vlcimum, qui in fi- I fynagogam,perccmplum vero quod Salomon ÔC filij Ifia-
nemundi'nafcitntuSeft, quotidië'per gcàtiàm ïègis paçîfi-1 cl cum prôlélytorum & êèntiliurh auxilio conftruxic,ec-
ci fuiyviddîcerredemptônsÆd+ficatutVquîfc pârtitfiYdbilc clë'fiàm gentium polie défignanv Pe'rmanfitàu'temrdultus
peregrinacur ab ilibîin terris, paicim eiialispcregrinandi ; & religiotabernaculiannos G C C C .& LX X X. ac lie tem
J ærumnis, cum illo iavn régnât in cælis, vbi peraélo vltimo | plu ædificari incepic .-quia lcriptura veteris ccftarnenri can-
1 mdicio to ta eft régnatura cuit) illo> Aihartçdomùmpertinent
eleéti Angeli » quotum nobis fimilitudo in fuiînra H cunéta in le noiii féltàirSënti -my ftena concineat ‘ patres
pi.îi ÿita pïomiftituriditfenteDominO’iJflirfMfnMgtfii/jgwi^te«-
turfktttfôïlhf &itfllrrefttÿire ex niôttuü, nequ'enubunti neque du-
j cunt-vxores. neque cm in vitra mort potentat, squales enim Angelis
' funt, & filij funt Dei, & filij refurreftionis. Ad hànc pertinëtf-
I pCttnediutorDet&homiMtmibomoÇbriflus lefus,iplbatrcâan#
te cum ait ; Sohiite templum hoc, &tn tribus diebus exeïtabo ïl-
\lud. QuodexpohcnsEuangeliftafubiunxit : Hàcâutemdi-
Icebdî de templo corporisfm. Dicic autem Apoftolus de nobis :
1 Neftitîïqiiia templum De'flefiis, & jpiritusÊfi bàbitat-in vobifii'JSi
ergoille teinpluin D eip er ali il mp ta m humanitatem fa-
t\as elïij & nos templum eius per inhabitantem ëïüs IpirP
tum efticimur; cûnftaD veiquequia figuram omnium no-:
ftrùm,& ipfiusDbmmividëlïcétôcmèmbrorum eiusîqüç
n osldri) ùs^ te m pl ûiïi tllu d materialé tenuihlèd ipfi ùs ta'nqfiamlapidisYhgulari^
fingiïlaritere'k'étF&prétiefîinfuiv
qamenro fahditi : noftri autem dtqquâift lapjdum viùodü
(upeng^licatofiim.lùpet^fundameiktith ap'gftblbium Sc
quoque veteris te.flamenti tanta perfeèfcione arcem perfe-
didnis tenuerunt, Vtm hullp apOftolis Virisq} àpoftoliciS
putàndi fine effc 'minorts. Vermahebaç Èàbernàculum
vfque ad eonfttuâionem rempli in populo Dd per an nos
CGCG; Sc LXXX. id eft, GXX. per quatuor multipliëa-
tos r quia ex tempore datælegis vlqttë âd iûcarnâtfbnem
Demi n i càm,’&re mpüsreuelat.-e gratis, no rt-defuerlïntvi-
ri qui in legé co nftit ut iëu a n gelica peremnia perfèéfioné
ryientë 6t opéré ftruafent ; non dekijt feriptura, quts:gra-
tiamnouiteftàmèntiyinvewripropneticiéidtimarerelôl
quijS.Quodautem quartqannoregisSalombnisædmca-
r-i cçptâêlt domus Domim>pöteft(fö ieferrî myftice, quod
pd ft ex pl e ta m di (pen fationé Do m i n i eæ i n carn at i obi s, q u ç
iri quâtuorëüringelij libris fcripfa'eft, rnilTo de CSlis Ipiritu
fahârb EcclefiS ftrué);uraéoeperir; & quod rii'enfe lè’cundo
crtpta eft, poteftad elcâiôncgentinm rcferri,quæ fecùn-
dolocop6(Hfrael èdificarioncm in ft (ulceperic cicatorfi
f .. ' . . , .... . .. •. Vnjlc