Excptftolatricefitnafexta libri fexti B. Ambrofii I Ex Epißola^.B. AuguftiniadPaitlinum&Tberaßam.
ai Sahinum. I Vos audio oirisciufmodi expeditions libetiofefqi v f
Paulinura fplendorè generis inpartibus Aq'uitàttix hul- lucre , quare non impudenter ego rogo vos, öc pofttdo&
lifecundum , venditis faCultacibus tam fuis quam etiam
coniugalibus, in h os le induifle culcus ad fidemcomperi,
vtea in pauperes cohferat , quxtedegitin pecuniam, &
ipfe pauper ex diuite faâus tanquam deoneratus graui
farcina,doiruii, patrix, cognationi quoque valedicatquo
impend us Deo ieruiatJElegiflèaùtero amrmatur fecrctum
Nolanxvrbis,Ybitumulruirifugitansxuiim exigat. Ma-
trona quoque virtuti & ftudio eius proxime acccdic ,.ne-
que àpfopofiro viri diferepat. Denique cranfçriptis ina-
liorum fera fuis prxdijs,vtrum fequifur, 6c éxiguo illic cô-
iugis contenta Cefpice folatur fe religionis ÔC caritatis diui-
tijs. Soboles eis nulla, & ideo mericorüm pofteritas defi-
: derata. Hxcvbiaudierintproceres viri, qüæ loquentur?
j E * ilia fa milia,ilia pro(àpia,illa indole, tanta prxairam c-
loquentiamig.aiîèàSeriàtu, interceptam familix nobilis
j fuCce(Iionem:Ferri hoc noripoflè.Etcumipfi capita ôcfe-
j peicilia luaradant, fi quando Ifidis fufeipiunc facra, fi for-
j teChriftianus vir art^ntior facrofaîitt* rcligioni veftem
mutaueritjindignumfacinusappellanr.
Ex libri primi dt ciuitate Dû capite decimo B » Augußini.
Vndé Paulinus nofter NolenßsEpifcopusex opulcn*
tiifimo diuite , voluntate paupetrimus , & copiofiffime
fanâus , quandoôe ipfàtn Nolam Barbari vallauerunr,
euro ab eis tenerecur fie in corde feo , vt ab eo pofteaco-
gnouimus,precabatur.-Domine non excrucior propter au*
. rum 6c argentufn,vbi enim funt omnia mea tu feis. Ibi e-
nim habcbat omnia lira, vbieumcondereôt thcfaurizarc
Iille monuerac, qui hxc mala mundo ventura prxdixerat«
Ex EpiftoLt 3 z. B. Augußini qpud Paulinum.
Legi li tteras tuas fluentes lac 6cmel,preferences fimpli-
ci täte m cordis tui,in qua quæris Dominum,.fentiens de il-
. lo inboni<rare,& afrcrens ei claritatem Ô£ honorem.Lege*
runtfratres,& gaudentin^tigabiliter&ineffabiliter, tam
vberibus & tant excellétibus donis Dei, bonis ruis.Quoc-
quot easlegerunrrapiunt,qui rapiuntur cuni legunt.Quâ
fuauis odor Chrifti,& quam fragrat ex, dici nonpoteftul-
lx Litter* cum te offeruntvt vidcaris, quantum nos excitent
vtqnXfaris : nam & perfpicabilem faciunt & defide-
rabilem. Quanto enim præferitiam hobis quodammodo
exhibent,tanto abf entiam nos ferre non finunt. Amant te
omnes in eis, & a mari abs te cupiunt.Laudatur Ôc benedi-
citur Deus,cuius gratia tu tälis es.lbi cxcitatur Chriftus,vt
Ventos 8c mariatibiplacaretentanti adftabilitatemfeam
digne rur.lbi coniu nx excitatur, non duX ad mollitiem vi-
ro (uo,fed ad fortitudiném redux in ofia viri fui, quam in
tuam vnitatem redadtam 8credditam, 6c fpiritalibus tibi
tanto firmioribus,quantocaftioribus nexibus copulatam,
offieijs vpftr* fanäitatidebitis in ae vno ore falutamus.Ibi
cedri libani ad terram depofitx, 8c in arcxfabricäm com-
pagine caritatis e reüx mundi huius fluilus imputribili-
ter lecant. Ibi gloria vt acquiratur,contemnitur, 8c man*
dus vr obtineacur,relinquitur.lbi paruulifiue etiam gran-
D Vj^iufculifilij Babyloniselidunturad petram , vitiafcilicct
confufionis fuperbixq; fxcularis. Hæc atque huiufmo-
di feauiffima fpe&acula litter* tu* præbenr legentibus,
licterx ill* litter* fidei.non fi 6tx,licterx fpei bon*,licter*
putx caritatis,& cetera qu* fequuntur.
fiagito }vt in Afrieammaiore talium hömihumfitii quam
ficcitatis nobilitate laboräntem, venire dignemini, Seit
Deus quianon folum propterdefiderium meum , neque
foldm propter eos , qui vel per nos veftrüm ptopöfitüm,
vel vndecumquefamaprxdicantc didiceruiir, fed etiam
propter ceterös, qui partim non audiunt, partim audire
non credunt, tarnen poflimt comperta diligere , vosiftis
terris etiam eorporalitet adefle cupimus. Quamuis eiiim
(edulo atque mifericorditet id ägitis, tarnen etiam coxarti
homimbusrrgionum nofttarum luCCantoperaveftra, vt
vidcant bona fadia veftra, 8c glorificent patreth veftrum
quiinc*liseft.
Etpauüo poß antefinem.
Aducrfus paganos te feribere di did ex fratribus: fi quid
de tuo pedlore meremur, indifferenter mitte vt legamus;
nam peClus tuum tale Domini oraculum eft, vt ex eo no*
bis placita contra implicita , 8c aduerfus loquacifiimas
qu*ftiones explicatimma dari refponfä prxfiimamus»
S.Gregorius Papa libri cercij Dia lo go r tim cap.i.d e
Paulino Nolanst yrb is Epifcöpo iiiA fr ic a capti-
uo m enibrabile fadlum re fe rc .& c.
Sidonius Apollinaris CarmJib.p* '
Sed netu mihi compatare tentes
Quos multo minor ipfe plus adoro,
Paulinum, A mpeliumfo Sym maebumfa
Mejfalam ingenijfatis profundi.
- IdemCarm.22.
Quam generis Prmceps Paulinus Pontius olint
Dum UtuspatrUdominabitur, ambiet altit
Manibus,&celfa tranfinittent aera turret.
Eurfuslib.i.epiß.n.
Efle Leontius meus facile primus Aquitanomm, eile
iam parum inferior patente Paulinus.
EpifloU n. ad Lupum.
Si a te inftru&io Rhetorica pofeatur, hi Paulinum, illi
Alcimum non requirunt.
trbenii
Q
BAPTI ST A MA N T V A N V S , POÈ^
TA CARME LI TANVS IN APOLOCSXI
CO, D E P A Y U N I
feriptis.
QVid de Paulino Nolanç vtbisËpifc.Hicrönyml coti-
temporaneo, Scfamiliari? quiddicam ? nonnepul-
cherrima qü*adhucexftant,ÖC icmpetexftabunt, excudit
poëmata ? Cura adhuc adole fcc tu I us elfem ,8c à ftudijsEc-
clcfiafticisjil lius *tatis more abhorrerem, forte in ea poëmata
incidi, & carminis fuauitate dcleClatus ani-
mum ad res diuinas paulatim appuli,& cx illo
tempore litterarum facrarum ftu-
diofior fei«
DE VITA B.FAV.
L I N I
Exejfis potißimum operibus,&■ e. ƒnncb
tibus Scclefiafl. Ctejaris Cardin.
cBaronij.
P Av11n i patensCofRom*cumIuliano, opinor,
feit anno V.G. GlaLXXVII. Chrifti 325. quo an*
no Nic*naSvnodus prima CG CX V lll. Petrum
haberi coepit,vcin Faftis Onuphrius docet. Paulinus vc-
ro filius natuseil.Couftantio Aug. I X. Gallo, & Iuliano
Cxf.IL Coffi anno Chrifii 35,7. vel ( y t vidor Gifeliausin
Prologom.ScueriSulpicij numeral) anno Chrifti 348,quo
8c Prudenuus Poeta (acer fit natus 6c decimo poll anno Se-
uerusSulpicius. Vrbis conditx M C X. cum Atiminenfis
öf SeleudanS fit habita Synodus. Natus itaque Paulinus
farauguftaoo tune innotmfiè purant. Barcinone presbym
à Lampio Epifc.ordinatur, tarnen lege ne vlliEccIefix al
ligaretur, vt Epift. ad Seaerom VI. oftendir. Aufonius iam
in Galliasretrabere defiderium eius non ferena, fatagebat
epiftolisdatisX5tl.XXIII.XXlV.XXV. Accufanstiquanî
vxoti nimisdcditum,quam T anaquiiem appellat. Refpon-
ditlÜeperuenufte: r
—— N ecT anaquil mibi,fed Lucretia ceniux.
EatempeftateMaximusTyrannusGratianüm occidir,
hunçTheodoûus feperauit. Cuiviftori Panegÿricùm Pau-
linus ad Endelechium fcripfit.fcd intercidit.Fama iamPap-
linus toto orbe celebratus, abfènsrenuntiarur Nolanus E
pifc. Chrifti anno 395, xtatisfer 38. Noix Natales S. Fcfi-
çispertexuic^Secundo vtqueaddecimum; Primurn enim
in Hilpania inchoarac : vnde in lealiam traiecit, & Nataltm
oélauam condens carmine^anno.opinor^oz. Chrifti quo
Gochi &A1ani,Hifp.aniani occuparant.hofce Natales verfi-
buspie cófcriptos profa vertïflè Beda venerabilismemora-
tur. Sub fenocencio Papaanno Domini 4C4.5creato Pela-
gij dogma exoritur, anno 513. cnius & iu/peéium infi.mula-
ococieuuanaui iiaoïra oynoaus.inacus ïcaque rauimus rant Paulinum ^ xmuli,l - jfed rcCèc fenfiftè, vel vnus hic locus
.C o.. n lu laai iH.. cb rom_ a g iv tb en o n lo u g e° d iffita iT a r - I 9 .N it“ClOXfl,tnPrrmogbmanrt/eKV btllorumfinibus, & Burdigaia, leupotius Garumna flu-
Conformemque Deo T‘dimc aeUna,conrégfiaturtis rrn:
honorera
mine,quailledTerbellis venientes proxime Burdig lam
Âcçipiet Çbrijlo fipiilts ,fe i munere Chrifli.
dixcit,quôfelocoprxdiaà maioiibusrelifta w Lucaniaco
Aufenij non minora poflèdit:& Aufbnio vfus prxceptore
vnàcum fratribus eduftuseft: neque dubito quin ibidem
maximam *tatis partem habitant,doneemutato vit* infti-
tuto in Hifpaniam fe ad Larapium contulitac cominigta-
uit. Hicigitur Paulinus cum totaEpift. j.gtatulati fibinon
defiuit amicitiam à. primis anuis cum Seuero feauiiEme
cubain , eamque ipfam deinde ex fiaculari iu fpiritalem
commutatam : planiifimè ijfdem verbis innuit, Sulpicium
EtEpifladSeaerum i . icemqueXI. «
De Paulinoautem (c yicarium dame pro redemptionefilij
vidux , quia controllerti video dilpurancem findeo legas
Baronium ad annum Chrifti 43i.quo enamreducem exAfrica
exftinftum plerique ôpinantur«
Nunc de Seuero Sulpicio, ad quem pleràquePaulmiE-
piftolx funr pan ca dicàmus.
Pferes feifie Sulpicios, vt&Paulinosex Annalibus no-
imuuiaiatu;pianiuioieiiiaem vernis innuic,duip!cium tum; mine de Pauünci f-àfem, iliari acg amus. , Errant enim ^qui
eo tempore non longeadmodum ab Hebromaao vixifle, j n Ça ” .. * 1 Vlx|r<lue
m l b l o f v . v e n ü a u k c i l p a . r i o M d v e r o v e l T o l S à n .& u r c ^ P a u lm , Èm.l'ans h.cp.e.by.-r
veiltlo c-u. -in. tT ojl orî-* - vicinu‘ mnondjicffcic i-lii-s e.aft cOn•l erât ura,par- i mj.-ifte P;™ri,m'.™u liacènilSjhonâutem ,E p‘ ilcopk.n s, 6,c S Th. arrraiuii
trlimtn eAxvbPpniiliti. PDaiunliiimni XYTI. &ÂrXVTIIi. qnx fce c>u' nad * Sce uen Bnarfi - riucipuJuSi cutus etinamn nvicna ma eleg• antiftime d,e laipfar , &,
lies apudPrimuliacmn Pauüiji cood,« menaoncm&c- j
j rp artim ex ?3 .Epift.ad Baflulam focruni. Confcuulceym-iuiiu*- ji Panhenlisidem Ecp ifrc . cfo erit di iclp utans■ , 6,c i-l,l ui<;lirül. Baroùenemetiamnum>(
fedvtpiuoe]taaordtnârium)feâum *~î i ï r» L • ,v ^ r — . fetibit Aa ufro nius Ecp if/ti. Xv Xv ^: Nxto men enim inCon/f•e il ani bus musàdânnum Domini 4?®* De hoc ita Paulinus Euift » aA j - • s
Faftis nonseperias. Baroniusconijci, « B. Hicranymi I e“ T ^ a,'d'“oera . ^ “ » «m q n c ta ils &poft vxoris
CGhhrtoonniiccoo>.aannnnobCChbrriiffttiiccoonnfbeilleemmffeiîiïfftfep3A75s.i AKc vÀixaknnwos Çpnfidisfiliimoncni,fiecolainrclismflc.Socrum(andain
XXV. natus feiflet. Aufenium quarto poll anno Cofi fa-
61 urn vna cum Olybrio reperiö in Baronio , anno Chrifti
379. Stylum Chrdlimis iam iacris initiatus, 8c rice baptiza-
tus mutauit, verb or u m iam lenoania fugiens: 8c fecras lit-
teras pieutemqueadamaflepixipfiusad Seuerum Sulpicium
, aliosquevEpiftolx mid* declarant, darumque Epift.
VI. ad Seuecum, in fine. Quin 8c Äuiönio ad pqccieum
ferio reuocanti fic reipondet: -
Quid abdicatas in meam cur am,pat er,
Redire Mm fas preetpu ?
Niigant Camoenisnecpatent ApoBini
DicataCbrißopeäora.
Aufbnius illi,vt Virgiiq quondam leftori 6c imitato^f,
fed vc piorepudiantizclodu&oinfcripfit. Ccntoncm nu-
ptialcm e Marone, feit autem Seueri Sulpicij cxeraplo,(qui
vxore morcua fieculo, renunuarat,fequeS. Martino adiun-
xerat) a Delphino Burdugalenfi Epife.baptizatus: Coniux
illiTherafia,piamatrona , qua afientienrePaulinusven-
ditis plutimis prxdijs, vt Fundis, (quod feribit Epift. X l . J
ia:culum relinquere ftacuic. De quo Ambrollus lib. 6. E-
pift.& Auguftinus,de*<iluitate, cap. 10. Seuerus in vita
Martini. ViennamGallix prim um piofeäus. B. Marti-
num cum Sulpicio imiilic, ibi ex oculis laborans a Martino
curatur, 6c cum Vidlricio , (qüi poftea Rotoroageniis E-
pifeifeit) amicitiam contraxit. Mine Mediolanum profe-
<äus, vbi B. Ambrolio fatniliatiter eft vius. Rom* etiam
▼ ixit: tunc 6c Nolam iecelilt»vt Ambtofius Epift. adSabi*
num lib. v i. merainit, 6c ipfe Paulinus Natali in S.Felicem.
De hinein Hifpaniam iter inftituk.Peragrata deiuceps Hi-
fpaiiia C.oitiplucum venic, ibique cx Therafia ♦ xorc primo-
gcnituni diu dt iiderat urn feftulit. A t oftauo die fnortuo
mfaate ibidem ad Mai tyres iepclfeur. Prudcntio etiam Cxfbrtituoi,
inparentem & marrem : quia cxleftem patrem
terïüboahccuërterat,qu3m Baflulamd^ftam ex Epift X. di-
fco, docetque in Seuei i « t Victor Gifelinos. Ad
pietatisfilenriumconfegiffe, & a fe Nolam vt habiratura
veniat,inuicaffejalibi vetoS. Martini hiftoriaro condidifl
fe. Primuliaci bafilicam exftruxic,vtEpift. X. reftrt PauU-
nus. Cetera ex Gbnna^io coliigas, 6c viftore Gifelino.pro*
legomenisadSeueriSulpirijopcra, 6c deaique ex Baronio
EccIefiaft^.nual.Tom. V.
' E x Btllarmîno de Script. EcclefiafP. >
S. Paulinas Nolanus Epifeopus, æqualis feit Aufonij
vel potiusaliquantoiunior.notusfeit opinione fenftuau
Ambrofio, Martino,HieronymojAuguftino , Sulpitio:
obijeanno Dom.43i.ex Card. Boron, reflu. 5- Annaimm-
S cr ipfi c tpifiolas elegantes &pias.
Ad Sulpttium Stutrum, 14,
A>1 Delphmum Epifcop, 5.
Ait A maudum Eptjbip. 6.
Ad nfirimm. 2.
Ad Apr urn. 3 .'
AdFlotenwtm. .1 . ~>
Ad Alkbimtt Epifeop. i.
Aduuertosdegjzjpbjlacièi
Ad Defiterium. i .
Ai Maurispn. i.
’ Ad Pammaebium. i.
Adlouiurn. i.
| | | Admtlitemquendim. r;
Ad Stbajl.Ertmit.’ j.
Ad AuguftinmH. 3.
Ad Alipium. i.
Ad Romanianam. t.