A
PJali7. ,
Paulo aliter
Ixx.in-
terpretes.
3. Reg-1?.
“ quum
dcfcrucris
prarcepta
Domini
& tuin-
ccffifti
poft Baalim.
Hier. ju
B
Coutem-
plantur
Prophet?
Sc infpi-
ciunt metis
joculis
Dei cofi-
lia: & qu?
funt mot
talibus e-
ucturata-
quä fpe-
ttris qui
bufdam
ipfis obij*
ciuntur. c
Efa. I.
Grauiffiphetçquc
rclaaducr
fuspopulum
Iudai
cum diui
noru beneficioru
immemo
rcm,&c6
minatio
grauillimarum
pccnaru.
4 Et maxi
tneçu di-
xcrut, fan
guiseius j
in filios j
noftros.
Matt.i-j.
D
ibid.
Deus familiariter collocutus eft propter falutern Ifraelis^
diligens popuhim fuum ? Ec Daniel Rex no une pro \
Iftaele patiens dicebat, Mentoreftlo , Domine, (ynagoga tut
quampoffedifti ab initio. Liberaftivirgam hareditatis tua. Et
HcliasPrôpnètànonneadAthasdixic : Parcepopülo tues
y» quiperuertislfraelem, &'domumpatris tut. EtHelifæüsp'o-
püliimdefendens, ■ apudfedixit ; Dominefiar ce populo, &
non rtuelauit mihi; & dolorïbùs angor totä die. EtHiercmias
non dixit,pro populö plorans, Heu me, Domine,tune perdes
rcliquum ifraelis ? Et Efaias : Vbi eü multitudo mifertcordu
tua Domine, quia &miferàtiones tua feabßinuerunt a nobis. Tu
enim Vater es nofter, libéra nos. Ab initio nomen tuum fuper nos
eü. Cur nosk via tuaerrarefeeißi ? Induraßi cör noßrürti, vt te
non timer emus,& .cætërà. Ciira igitur hi omnes pro populo
Ifraeliticb pätiantur & eius caufam defendant, qüomodo
-ipfe dixifti,quod nos Prophetæ condemnant, rieque am-
plius’nobis opitulantur :
.. S. ARCHIEPISC.Nbn ad hahcfpeciem,fiue adhunc :
fenfumdixi, vos à Prophetis condemnari ? Quæ præce-
diipt,præterij: quæ fequunturad finêm, vide.
HERB AN VS.Qmenam funt in extreme,mihi e narra*
. S.ARGHIEP. Verbum vnum, vel vhius Prophetæ
abfque vlla longiçre enarratione tibicxplanabo,& vehementer
vertiginè Jaborare potes.
improbævtfiicçenfæ flamma peccäti, quia non fiîTlÜc|
confîlium diuina: aétionis, fed luis&improbitatis incen-
idium, quod venereis complexibusflagrati Regionem ve-|
I firam,id/fevobù aßieientibus, alienideuorant: videlicet humai
nam vicam , ôc cogifationcm maligni dæmones conful
i munt: &deuaßataeü,~diruta, &effoßadpopulü alienis, mens
& cor alicnisprauisa&ionibus. AnimaduerrisiSHerba-
ne, quomodo Efaias dicit abfblutàm Deidçièrtionem, &
à vobis feceffionem ? < v.
HERBÀN. Enarra potius &/expone nihilaindatus.
S.ÂRCHIEPICOP VSJEÏàiàs de vqbisdixit,immensü
atque invfitatum veftrorum feelerum tumèrem longe
ante oculis Prophetiæ fpeculatus, & quod non amplius
prioribus veftris pedibus, id eft, Iudaicis charaderibus
& fîguris, ftare poteritis, nifî in noua lege Iêfu Ghrifti di-
cens: Audicoeluthj &duribuspercipe terra, quoniam Dominus
locutus eü,filios genui &exaltauï: ipfiautem mefireueruni. Audi
at tente, v't in telli gas, & vertiginc tenteris. Cognôuit bos
pojfefforem fuum, hominem qui emit : & afinusprafepe Domini
fitiintellexii t lfrael àfitem menon cognouit, & popufus meus non
intellexit. V ides myfteriumquomodo etiam iuinentorurri
præfepe dixit,ad quod quotidie pàbulaeapiunc. ifraetàu-
tem me nonagnouit, & populos meiànon intellexit. Vides my~
fterium quomodo vos iumentis ftupidiores affirmauit :
Deinde fubiunxit ,Va genti peccàtnci, va populo iniquitatïbus
pleno, non in parte, pleno. Semen non amplius Abrahæ,
fed improbum dixit : filios non amplius filios D ei, ficut
dixit in principio, filiosgenm, fed filios nefauos appellat,
Etadditabnegationem, dum dicit : Dereliqtiifiis Dominum,
& a i ïramprouôcafiistpfum fanäum ifrae lis crû ci & patib u-
lo defigentes. Vide iam cûrii cçrtitudine diûinà orâeula.
Non modo dereliqjjiftis (ait) abnegantes eum , qui in
mediumyeftrivenit, ideft, Dominum,noftrum Iëfum
Chriftum, fed irritaßis ipfum fanäum ifraelis, eum crüci
fiiffigentes, fednequiequam. Quid percuffi & feuciati
fiiiftis corde à diabolo, adïjcientes iniquitatëm ? Non fa-
iis fu it, ait, prior tumor feelerum veftrorum, fed impijs'
conuitijs Hiccffentes1, & poenas vnigënæ Dei filio1 infe-
renfes, fuperverticibus * veftris iniquitatëm cümulàtisi
Omne cap ut (ait )àdlaborem:vt non dicas,^c vobis quofdam
piösfuifTe^quofdamveroimpios.: he*fimplieiîcr & o-
mni’nô minus quid cos peccafïë., fed in labare ÔC impro-
bitate,inquit.Ef omne cor ad dolorem. Vnufqüifqtiéaduer-
lusproximum fuum dolore contriftabatur prséinüidia, &
ira fieuâ& improbitate : quia multiplicata eft iniqüitasj
& quiain vobisrefrixit multoriim charitas. A pedibusvfa
adcàput, ait : nedicas vu.lgüs folum inique atqùe im.pic
cgiffc, fed ôçipfe reX & confiliiïm eius impie & federate
cgit. Hoc éhim déclarât,a pedibus v [que ad caput ipforum, nori
eüin ipfis integra finit as, neque vulnusinparte, nequeliuor&vt-
bex , nequeplagâ àrdens in extremitate corporis : fed ä parte
fiimmà vfquè ad imâm4profunda ægrotatio & dolör effe-
rüsatqüèindômabiliS. N on eft ^ârSnequeëxperiéncia,
quàS iuuet, & curare valèat. Haud licetmalagmâapblica-
re,nèquëoleum ëffundere, propter peccatipeüifeaciâm,
velut morbum tenàcem , ineluétabilem : nbh faèiarrt
eircumponere propter corimpCeniten^ Terraveflra defer-
ta,ià eft, terrena tabernacula, tanquain âlienataàfànébo i
quiapéccato & feelere referta. Templüm
mo pius. Vrbesvefiraignefuccenfafunt : i^ e ft, Synàgogæ
HERBANVS.PergevlteriuSj&inuenies.
S.ARGHIEPISCOPVS. Quænaminueniam? Nihi.
aliud, qtiam tuam exaétifïimàm ruinam. •-
H ERBANyS. Loquere, & feiam, quæ noftra fit ruina
■ &fubuèrfio.
, SANCTVS ARGHIEPISCOPVS. Sfvis,diligenter
attende. Derelinquetur (inquic) filia Sionis, vtvmbraculumin
vinea , &ficuttuguriuihincucumerario , &vtciuitas obfejja.l
Nunquid habes ad hæc dicere î Quemadmoduminquit, !
qui in tugurijs habitant, ■ & vineas (lias euftodiunt & eu- S
cumerariâ , non aliam ob caufam qüam plane proptër j
fruâus-fuos , quibus çolle&is ôc vindemiatis*, ^delerta j
pofteafua tuguria relinquunt, & ad domicilia fua rece-
d u q t, neque amplius Vineamfuam nudam euftodiunt
auf èucumerarium ; fie Deus erga veftramSyriagogam'
àffeétus fuit. .Quamdiu enim ante' Chrifti aduentum
quomodôcuhque fhnftum fecundüm legem-ferebatis,
vt bonus templicuftos , fànquam alio tabernaculo fibi
perfebto, ineo habitans', qüiomniaimplet, euftodiebat
tribus veftras. Cum veto prorfiis fine fruéku permanfi-
feis, &copiofàminiquitatisfbbôlem propagaffis î iritui-
tus Deus malum vcftrum infànabile à lege , alium.mo-
; d'um falutis vobisëxcogitàuit,&vnigenitum filium fuum
ôc feruatorem coelitus deihifit.Poftquam veroin lege,non
adiuti j nequein gratia probâti fuiftis4xfe»luens Deus ad
gentes traiëcit, quæ ipfum exceperunt % eafqite nouum
Ifraelemappdlauit, & hæfedes conftituit omnium quæ
vcftraerant, ®nieoeloriim. Nonneigitm'derehiïaeH
filia Sionisficutvmbràcuïum in vinea,&ficut tuguriolum in cuçu-
merarïo,&pelutciuitasquagrauiterobfidetur&vaftatur hofii-
liter ? Cæterumvosficutcanesimpudentes e'ftisnugan-l
.tes, &Deorebellantes, quoniamriullamomniri©ratio-
nem ad defénfionem habetis.
HERB AN VS^ RecitamihiProphetiam, ôc feiesquæ
infèrius.
SiARCHIEPISCOPVS. Quæ poftea dicit, hæc funt
plane. Etnifi Dominus reliquiffetvobisfernen, ficut S-odomafafti
ejfetù,'& Gomorrhafimilesfuijfetis.
HERBANVS. Hoc nobis fetis eft^ quod non funditus|
nos Deus exterminauit , fed fernen nobis reliquit. '{doc
enimfemen , quod-diatà Dominöreliäriimefte, plane
fiiinus, qui modo difperfi fùmusintoto mundo i Ôc qui
âfleraamuri vtexexiguo femine invltimis diebus in terra
prbmiflîonis ferâtur, ôc multiplied untur aruaclariffi-
mæ tribus Ifraelis, nempè ciuitates Iudææ, quæ eft vins
duodecim tribuUm populi.
. SANCTVS ARGHIEPIS'COPVS. -Toties iam hac
fpe reprefïüSinondum impudentiam repuliftiî Verum tarnen
cur tibi has reprehenïïones àdhibemus ? Canisénim l
locum obtines. Mos enim eft femper canibus, vt ver-
beribuscæfidomoabigàhtur, fed impùdentia fretin &
vèrberationis obliti, rurfus domumintroeant, aedenuo
feria'ntur, ,&expellantur. Quapropter iterumtuamini-
pudentiam verberabo, ôc perfequar vehementer, quial
‘temerë&früftra conuitiaris. Oftendam tibii, quod nifi
infàndtam Trinitafem fàcro lauacro regenerati &tih<âi
füèritis, non habebiris vitamin vobis.' Ergo illud^Ni/il
reliquiffetvobisfernen, fuperiüstibidixi, quod déclarât e-
iüsfpecies , delfiaelitis , qui per fidem in Iefum GhrH
ftum feruati fuerunt. At vero dé veftra parte, qui eftis in-
fidelesjdidum eftabeodemEfaiâ, Audite, ait verbutnDo-
miniprincipes Sodomorum , pertipite auribus legem Dei populo
Gomorrha,drCéfciSjÔc âddit : Quo mihimultitudo viâitus',
rumveftrarum, dicit Dominus ? Ne autem glorieris, quaf
Dominas omniho veftris fàcrificijs ôc viétimis indigeat
eamqiieob caufàm,veftras Synagogas inft^ura'tufUs“ 1;
Vlenus
fti
I pjmîüfu'tn (inqmt).holocaaftisarietum, &.agnorumadïpem& t tuumftupidumcormôuent,eiquefideni£aciünt,gratia&
I Qiivuwsm taururüm&hircorum nolo, neq^fiveneritis in confie- \ pax : lin minus<tibi perfuadent, gladiusvos ahfumet. Os,
c«;«>Vey.ç odium eft ÔCabom*nat^°*QîèP^A:-cluaP" 1 enim Domini hæc locututn eft.
LalIialapëecatiim frigid um peipcuat-? Vos dileótos Dei
aboitninabile-s&: excemndos reddidit. Nw/o (inquit) r.eiffi
V0cfttis in confieçlùm meum. Quisenim exquifiuithac, nempe ]
faci:ificia&; yïùlimp.s,demanibusyeftris,vtcklcetisatrium meu ?
\iWoftçrct,is. Êrgó qucvi^maudicmus? Daiiiäem, an Dominum
Déimi noftrum, hucanimumaduerte. Tufiquidem
dicis, c[iioàadificans Dopnnrn difierfiones ifraelis congregabtt:
? hicautem iflcipfe Dominus Ôc Deus ad vos dicit, vtcalce-
I titanium tneum : ne vitraofferatis.Cx^ecum vtrofqueaudire
debemns : hæc enim præcipua capita congruenter fuolo-r
j coeounciaralunt. Vos autem tardi corde & focordes, ni-
I hillcicntes,monftrofasanimofingitis&concipitisnotio-
ncs.Cum iam audieris Dominummeum dicente’m, Vf cal-
Fortaflc
labraçnca
c.
HERBANVS. Non de veftrobaprifmäre Propheta'di-
xit,quodperipfuml^.uamini*.fedinexteriore porta tem-
pli Salomonis eränt vndiq; lauacra expofita. Lex autem
erat lata,vt quiinre aljquapeccat,& vultrefipifcere,dicät
facerdotibus,& oblapfum, templum ingrediprohibetur:
cxpleto vero termino abfolutus, & animo expiatus, fic
poftea in templum intrepide ingrediens , fu,a facra pera-
git. De hoc igitur lauacro Propheta locutus eft, non autem
de veftro baptifmate. I
His igitur fecundo' die difputatis inter H e rb anum ^ Finis dif-
Archiepifcopuni, cum Rex furrexillct „iterum fine ordi-1 putatio- -
ne & promifeue feccflerunt. Iud»iautem exulcabant fu-1 J
_______ _____________________ ____ per Herbano,quod idoneus inueniretur,qui cum Archie- j ^ d jf_
; ittis atrium meum-.ne offer atislciit tu pudens es ? Etenim fi o f - 1 pifcopo differeret: Chriftiani yero ftupebant fuper beato pU tatioDe
i feratis medullam grani ii[iginei,fruüaneumfuffimentumJiue i GregcntioJ quod gratia Spiritus fän6ti efle.t cum eo. Ter- _ tertij dici.
! tn'.en!um,abojninaUomihieü.l*eo}nenias&Sabbata,&ftatUsfe- tip demum die rurfus, cum Rex primus fediuet, deinde 1
I rissjiuediesfeflosodit animamea ,& diem magnum non fufiineo. Archiepifcopus, omnes.deniqueineundfcmlocum con-
j Hac igitur apdiens, quam ob. caufam canis faciem, & o s ! ucnerunt congregati, nec non ipfe Herbänus cum fua cu-
durum habes, &ceiobtrudis tuas vidfcimas, &tuosfcftos j ftodiaaduenit,quicumadftitit,S.Gregcntiusadeumfer-1
dies impudenter celcbras ? Bellüm cum Deo, vt opinor, Imonem conijertit. . I
funttui dies fefti.Dicit cnimDeus,ieiunium,otium,ferias j S . ARCHIEPISGOPVS.Heri dixiftiillud^i«4»ii«i & pifputa-
&feftos dies veftros pdit anima mea: fa ä i mihi in fafti- mundiefiote, de lauacris legeinftitiitis dieftum efle, non au- tio tertij
I dium.Deusitaquedicit, quaecunq-, facisIudaicisritibus, temde Chriftianorum baptifmate. Nonne Deus eftqui
j fe ex animo odillc&abominari: Tuvero impudenterre- dixit vobis,quod relinqucturƒ /i<* Sion,vtvmbraculum invi- j,robatio.
I fiftis?& e i tuas vi&imas öfters. Define: folum enim labo- i nea,at/L vt tuguriolum in cucumcrario,alua recuperationc fi- ne & legies
1 remfuftinesjDeoaduerfaris, necmercedem in feculum jue derenfionenimirum: &quodnolo , netfcfit vetieritisin abroga- j
! refers. EcenimdicitDominusfadtieftis mihi infaftidium cotfieäum meum-.Sc quod ad calcandum atrium meuranon -
| non amplius fuftinebo peccataveftraDei indignationem : offeretis. Etfiofferatis mihi*femidalim,vanum incenfutn, abo- ^ ^ j j ^ j
i & graue pondus conremplare. Vc cum qüis ab äliquo raa- minatio eü mihi: 8c quod Neomenias veftras & Sabata & dient pai.jna|
I la perpeffus fuerit infinita , neque amplius fuftinere po- magnum non fufiineo, quianonindigeo ab hoc die: &quod alba & j
| teft,fed oneri fuccumbit defefrus,dixerit, odium multum ieiunium,&ferias,&diesfeftos veftros oditanima mea: & quod flös feu de,
I ferens- Non amplius.tefuftineo,fed often damin te vltio- mihimfatietatemfaäi eftis:&cum expandmtis manus veftras ad W
nem.ficdicitDcus,facti eftis mihiinfatietatem &pleni- me,auertam ocidrs meosa vobis: &fimultiplicaueritisorationem ^ Vij aJ
; tudinemirse &C indignarionis. Proptereanon amplius fu- (vtftram,non exaudtam vos. Quandoquidem harc omniaDe F[in ■ fiiSa j ftinebo: nempe veftra peccatäbaiulo, fedretribuam:im- repulit& odit vehementer & vidimas noftras fibi oftern ca. io. n*t.
__ . s c . - . ___ y ___-__ c ... 1 wror sinimartitn o
mo veroeijciam vos äucie mca.Etenim infert Prophetia: fecundum.legem vecat &animarum deprccationes&o- >ß-
confecutionem j cum dicit; Ét quum expanderitis manusve- rationes & occurfus j manuumq-, eleuatiqnes iurat fe de- <
first adme,dvertamaci!osmeosavobisiV3ircespominehis<{\3i teftari&abominari, lauacra populi interim ei cur^func, vu, ne
iperaueruntmte. Horrendum verbum Domini, &non fuperuacaneus 8c abfurdus fermo. Nam proculdubio 0{fcratjs
enarrabiie odium aduerfus Iudzos propter feeleratas Chriftianoruqibaptifmaoccultomyfterio Deus per Pro- vitra'facri
L* ipfbrtim ttanfgreiliones, & propriumfuccum, &folirum phetaminnuit. * _ . .r -
Kliiij
liuirmuradimorem, Scintemperanterrebellandi. Audias i HERBANVS. Quid tibi faciam,oArchi^ifcope?No “ “ »‘« J -
2* igitur,b Hcrbane, & vertigine torqueare* Nonequidem eft yerbum quod non peruertaS, non qftvattcinium quod m jnano
i comniencus fum^ ne aliquando dixeris,me ftudio tu? 'non alio decorqueas. Cur igitur fiibinde verba fubiungit eftnnhi.
:e]igipni a.duerfandi,R£ec in medium protulifl'e. ScdDe9 | Propheta? Quod quidemprepter peccata noftra, &quia quidlfit
i teijncrepatipfe die,Jöcdicit, Manus tuas, b Iudæe, neex;
j tendas ad me, àquo die vnigenitum meùm filium ad vos
I mifero.Sin autem,auertamoculosmeqsavobis: Etfimul-
I tiplïçaueritispreçationem veftram, nonexaudiam. Omnes an-
; nQs,vitætuæ,cxquodieaudiftiDeifiliumveniffe, neque
j ctedidifti, fi multiplicaucris orationem tuam adme, non
j exaudiam te. Quamobrem ? Qmniam{i\\f\xsxt) manusveßra
j [anguine plena funt, id eft, cædefilijmei, ôc reliquorum fan-
€torumeius, quos, quiaip.nomenvnigenæ filijDeicre-
diberunt, intcrfeciftis. bgofeorationem veftrkm multiplica-
tier it is,nonexaudiam vor.Cur denuoreligionis ritum& çul-
tumretines fecundum legem Deit u i ,. qui tuas preçes &
i occurfus auferfa aurc reijcit ? Quænam^aufa eft ? Qu}a
[ manus veft/a unpiafanguine madent. Quo fanguine-î Teftor
J ‘ %| vobis hoc quodeft hodie coelum Sc marc, teftor etiam v-
■ “ “.''i numin Trinitàte Deum, qui,in æternüglorïficatur, quod
Kbapti non ob aliud quiequam dicit, quam propter predofum
ilium fanguinemDomini -Iefiu, quem vtpotefcelcratief-
'c, fudiftis,acculât. Nifi igitur abluti , & facto lauacro tinefti
> '°| feeritis in fanbtam Trinitatem, ab hoc fcelerenonexpia-
La “ Bimini in æternum. QuapropterPropheta,immovero
Deus ipfe hxc fiibdit,dicens : Lauamini & purieftote Käufer-
■ teprauitatemexanimisveftris: ideft, baptizemini, fiuelu-
: ftrifieoiaviaero tingamini vnufquifquë veftrüm , inPa-
: trem & Filium 8c Spiritum fanbtum, lege rclidta & mura-
ta,; eximentes yeftfafecleraà copl'pebtu oculorummeo-
rùm,id eft,coram meadiuinitate, ôc cætera. Hgcomni^ fi
fàn<ftumâd iracundiam prouocauimus, hæcitafunt apud
fobrios 8>c fançmentishçminesmeqj eft côcradibtio verü- ^
tame,quiafunditusnosabomnifpeexcludis,&noscer- nu$>
to admones, ab hoc tepore nihiladiùmenti ÔC præfidij in ,
lege relidtu e(Tc,addiiVtophctadiccns:Adducam.manumea j
adte,&igne te excpqua adpurum. Perndos& i^credulos abs
teperdam , ôcauferam omnes exleges ac néfàrios ;fe*
Deinde, reftituamindicestuos vtprius, &ftnatorestuosvtantiquitus.
. tis ftuftra
Turn tandem v '»caberis ciuirasiuftttia,vrbium mater,fi-
delisSion. Attente audias quædicunturper Prophetami
intclligens propter reuocationemnoftram hæc Prophe-
tam prædicere. Siquidem poll ilia dibta horrenda fubiun-
xit,Conftituamiudicestuosvtabinitiofucrunt, &tuos confilia-
riosficutprius. Si igitur aliam legem erat excitaturus, vel a-
liamfidem & legionem ftabiliturùs , non hæc profeôo'
dixifïër. Vocaberis, ah,ciuitasiuftitia, metropolis fidelis Sion.
Quid igitur habes ad hæc dicere ?
.SAN C TV S ARCHIEPISCOPVS. Gumlerufalem
in captiuitatem 8c ferUitutem redadaeft, tunc hæcpera-
d a funt. Redijt enim populus à captiuitate : & qui
ineaerant , fublatis iiuprobis ac nefarijs , illi qui confer
uatifuerunt , cumeffentbonæôc redæ-confcientiæ ,
cimuerunt D o m i n vm , 8c iufte iudicarunt vt oi>
initio , & fanum ficut priiis confîlium dederùnt, ambulantes
fecuhftum legem D e i . Neque enim infi-
cior.Ipfe enim declarat Prophetadicens :Nam cumiudicio,
inquit, faluabitur captiuitaseius, id eft, ciuitas lerufalem.
"---- ----- :---- ^ ' ; fiERBA