31*
^ erat,vteremifolitudinem non'defideraret. Exvnoenim
Momftc- latere^ræcifa montis cxcclfarupc ambiebatur: reliquam
ihuitapud planicicm Liger fluuius rcduôto paululum fibu claulerat:
Ligcrim. I vna tantum eademque arôtaadmodum via adiri polecat:
B
Cap.8.
ipfe ex lignis contcxcam cellulam habe bat. Multi quidem
! è fratribus in eundem modum , pleriquelàxo fupericôti
montis cauato,receptaculafibifeccrant.Difcipuli vero o-
âogintaerant, quiadexempluhïbeatimagiutiinftitue-1
Monafticç bantur.Nemo ibi quidquam proprium habebatiomniain
vit* ratio.! medio confèfèbantur;Non entere,aut venderè (vtplerif-
que Monachis mods eft) quidqùam licebat. ArS ibijcxcc-
ptis fcripcoribus,nulla habcbatur :’cui tarnen operi mi hör
stas deputabatur : maiorcs oratiöni vacabant. Rarus cui-
quam extra cellulam fuit egreffus, nifi cùm adlocum ora-
tionis conueniebaht.Cibum Vnà omnes poft horam ieiu-
nij accipiebant.vinum némo nouerat j nifi queminfirmi-4
tas coëgiflèt. Pletique camelorum fetis Veftiebantur.iùol-
lior ibi haUjcus pro crimine erat. quod eo magis fit mirum
ncceflèeft,quôdmuiciiritereosnobiles habebantùr,
longe alitereducati,ad hanc fe bum ilitatem &p’aÈientiam
coëgerannplurefqvex his poftea Epifcopos vidimus. Qus
enim effet ciuitas,aut Ecclefia,quç non fè de Martini Mo*
naltcrio cuperet haberê Sacerdoces ?
Sedvtreliquas virtuteseius,- quas in Epifcopâru égit,
aggrediar,crat haud longé ab oppido proxiraus Monafte-
rij locus, quemfalfa hominum opinio velue confepultis
ibi marry ribus facrauerat. nam & altare ibi à luperionbus
Epifcopis conftitutum baBebatur. fed Martinus non réméré
adhibens inccrwsfidem, ab his qui maiores natu e-
rant Pesbyiferis.vel clericis, flagitabat fibi nome miartyris,
vcl tempora paifionis oftendi : grandi iè ferupulo permo-
ueri,quôd nihil certi conftartsfibi maiorum memoria tra-
didiflèt. Cùm aliquandiu ergoin locoillo fè abftinuiflèt,
nec derogansrcligioqi » quia ineertus erat:nec auôtorica-
tem fuarn vulgo accommodans $ ne fuperftitio coualefce-
ret.'QUodamdiépaucisfccum adbibicisfratribus, adlocum
pergit.Deinde füperfepulchrumipfum aftans,orauit
ad Dominum jVt qui^clTe t, vel cuiusmeriti lepuleus, ofté-
deret. T um conuerfus ad læuam, vidi t propè afliftere vm-
bramfordidam, trucem. imperat, nomen mericumque vt
loquereturmomeri edicit,de crimine côficetur, latronem
le fuiflè, ob feelera pereuflum, vulgi errore celcbratum,fibi
nihil eu m Martyribus efle' commune : cùm ill os gloria,
iè poena retineret.MirUm in moaQih vocem loque ris, qui
aderant,aadiebant,perfonam tarnen non videbanr. T um
Martinù$,quid vidiflèc,cxpofuit:iulfitqueex eo loco,al tare
quodibi fuerat,iubmoueri:atqùe ita populum fuperfti-
tionis illius abfoluit errore.
1 Acciditautem in fequenti tempore ,dum iter ageret,vt
Gcntilis cuiufdam corpus, quod ad fèpulchrum cum fu-
perftitiofo funere deferebatufjobuium haberenconfpica-
tufque eminus veniétium turbam, quidnam id eilet igna-
rus,paululum ftetit : nam feré quingentorur> palfuum in-
teruallum erat, vt difficile fuerit dignolcere quid videret,
camé quia rufticam manum cernere t , & agente vento lin-
teaminacorpori fuperieéta volitarent.profanos facrificio-
rum ri tus agi credidit:quiaeflèt hæc Gallorum rulticis co-r
fuetûdofîmulachradsmonum candido teéla vclamine,
mifèra per agros fuos circumferre dementia. Eleüato ergo
inaduerfum figno crucis,imperac turbx, nô mohetiioco,
onufq;deponere :hjcvero mirum in modum vfderes mi-
fèros primùm velue fâxariguiflè: dein,cùm prbmoiïerê fè
fummo conamine niterentur, vitra accedere nö valentes,
ridiculamin vcrtiginemrotabantur:doriec veéli pondéré,
corporis onus depönunt attoniti & fèmet inuicem alpc-
6tantes,quidnam fibi accidillèt tacici cogitabant .Scd beams
vir cùm comperiflèt, exequiarum eHè illatft frequen-r
tiam nonlacrorum,cleuata rurfnm manu, dat eisabeun-
di&tbllendi corporis potéftatem. Itaeos 8c cùm voluit,
ftare compulit:2c cùm libuit,abire permjfit.
Item, dum in vico quodam Templum antiquilfinpm
diruiftèr,& arborem-pinum quæFanoerâtproxima jcïïet
aggrclfus excidere, tum verö Anrißes loci illius, Caeceraq;
Aram la-
troni con-
lêcratam
dcmolitor.
FanaGoi- j ^en tiliü turba ccspit obfiftere. & cùm iidem illi du Téiti-
1 plumeuertitur,imperante Domino quieuxlicnt, fticcmdi
Cap.9.
D
Baioles reeftere
co-
gir.reddir-
ic lui imposes.
arborem non patiebantur.il le eosfedülù commonere,ni*
hil elle religion is in ftipite : Deiim potiùs,cui fcrüiretiplè,
fequerentur : arborem illam ckcindi opotterè j quiaeflèt
dæmoni dcdicata;Tumex illis Vnus qui erat ahdacior cx-
tetis f Si nabeSjinquit, aliquam de Deo tuo que dicis te co-,
lçrejfiduciamjnolmetipfifuccindemus hanc arborem, tu
ruétem exçipe : & fi tecum eft tuus,Vt dicis,Dominus eua-
dés. T*utti illeinirepidè confilus in Domino, fadturumfe
pôllicetur. Hic veto ad iftiuimodi condi tioncfn,Omnis ilia
Gentilium turba confentir: facile m que aibdrisfuæha-
buercia£turam,fiinimicumfàcrorumluorum, cafuillius
obruifleht. Itaqj cùm Vnâ ihparté pinusilla efletaccliuis,
vt non éilèt dubiu quam in parte füccifa corrueret,eo loco
vinâius ftatuitur pcoarbitrio rufticorüm,quôarborem efle
cafiirânèmo dubitabat. Succiderc igituripfi fuam pinü
cümingenti gaudio Isétitiaq; coeperünt.aderat eminus turba
miraûtiumdamqj paulatim nu tare pinus,& ruinam fuâ
cafùra minitari.Pallebant crninùs Monachi,& periculo iâ
propiore conterriti, fpem omnem fidefnque perdiderant,
folam Martini mortem èxpeâantes. At ille côfifus in Domino,
intrepidus OpperienS, cùm iam fragorem fui pinus
concidens cdidille t,iam caden ti,iâ fupérfe rüentfi eleuata
obuiam manu, lignum lalùtis opponit.tum veto turhinis
modo (retroaôtam pu tares) diuerlam in partem ruit.-adeô,
-vt rufticos qui tuto loco fteteran^,pcenè proftrauerit.T um
vero in coelum clamore fublato, Gentiles ftuperc miracu-
io,monachi ftere præ gaudio,Chrifti nomen in commune
ab omnibus prædicari: fàtifque conftitit eo die fàlutem illi
veniftèregioni.Namnemoferéeximmaniillamültitudi-
neGentiliumjfuit,qui non impofitione manusdefiderata,
Dominum Iefum, reliâo impietatis errore, crediderit. Et
veré ante Martinum pauci ad modum immo penè nulliin
illis regionibusChrifti nomé ceceperan t.-quod adeo virtu-
tibus-illius, exemploque conualuit, vtiam ibi nullus locus
fit,qui non aut Ecdefijs frequentilfi mis, aut monafte-
rijsftt repletus. Nam vbi fanadeftruxerat, ftatim ibi aut
Ecclefias,aut monaftetia conftruebat.
Nec minorem fub idem feré tempus eodem in opéré
virtutem edidit.Nam cùmin vico quodam,fano antiquif-
fimo & celeberrimo ignem immifillet yin proximam,immo
adhærentem domum agente vento,flammarum globi
ferebantur.Quod vbi Martinus aduertic,rapido curluce-
dum domus lcandic, obuium fè aduenientibus flammis
inferens:tum vero minimin modum cerneres contra vim
venu ignem rétorqué», vr compugnantium inter fe ele-
mentorum quidam coftflidus videretur. ita vircute Martini
ibi tantum ignis eftoperatus,vbi iulfus eft.
In vico autem,cui Leprofum nomé eft,cùm idem templum
opulentiffimum fiiperftitione religionis voluiflet e-
uertcre,reftitit ei multitudo Gentilium, adeo vt non abf-
queiniuriafit repultus. Itaque fëceffit ad ptoximà loca,
ibique per triduum cilicio teôhis & cinere, ieiunans Temper
arque oranS,précabatur à Domino: vc quia Templuni
illud>euertere humana manu non potuifièc, virtus illad
diuina dirueret. Turn fùbitô ei duo Ângéli haftati atqaë
feutati inftar militiæ coeleftis le obtulerunt, dicentes mif-
fôsfe à Domino,vt rufticammultitudinem fugarent,præ-
fidiumq; Martino ferrent,ne quis,dum Templum dirue-
retur,obfifteret:rediretergo,&ôpuSCcéptum deuotus im-
pleret. ItategrefTus advicùm, infpédantibus Gentilium
turbis,&quielcentibus,dumprofànam ædem vfq; adfun-
dàmenturn dirueret,■aras omnes atque fimulachra redegit
irï puluerem.quo vifo, ruftici cùm te intelligerent diuino
mini obftupefaótos atque perterritos, ne Epifcopo repu-
gfiarent,omnes feré iniefum Dominum crediderunt,clamantes
palàm 6c confitentes, Deum Martinicolendumy
& idola negligenda q.uæ fibi adeflè non poflènt;.'
Quidetiarn in page Heduorum gefturn fit,referam: V"
bi dum Templum itidem euerte’ret , furéns Gehti-
lium rufticorum in cum irruit multitudo.' Cumquev-
nusaudaeiorcætcns , llriùto eum gladio peteret, rcie-
«fto pallio nudam ceruicempercuftoripræbuit.- Neccun-
âatus ferrée Gentilis, fed cùm dexteram aitiùs extuliflèt,
refupinus ruit ; confternatufque diuino rnetu, veniam pre-
cabatur. ' -
AeiEt»
lui Ta
plaDn
Cap.ii|
G
Adnot
B .M a ts
igDBOa
Itolànat
liam.
ap. 16.
C
~_ Nec diffimile huic fuit illud, cùm eum idola deftruen-
tem, culrro quidam fèrire voluiflet ,r in ipfo i<ftu ferrum
eidemanibusexeuflum,non çomparuit; Plerumque adeem
contradicentibus fibi rufticis, né fana eôrum deftrue-
ret, ica prædicationé fan ôta Gentilium animes mitiga-
bat.vt luce cis veritàtis often&i ipfifua Templà fubuerte-
renc. .Curationum veró tam pptens in e'o gracia erat, vt
nullus feré ad eum ægrotus acceflèriti qui non continué
receperi c fanirate m : quod vel ex confèquenti liquebit exemple.
Treueris, piïella quædam diràpàralÿfis ægritudine te-
nebatur, ita vtiam per multum.tempus nullo ad huma-
nos vfus corporis officio fungereçur, & om ni ex parte
praemortuaj vix tenuifpiritupalpitabat. Trilles ad fôlàhi
funeris expeôlationem adlîfte bant propin qui: cùm fubi-
tànunciatùr ad ciuitatèmillam venifléMartinüm.Quôd
vbi pater puellæcomperic,cucufrir exani m i pro filià rogâ-
turus. Et forcé. Martinus iâm Ecclefiamfueratingreflus.
ibi infpeôtante popul o , mul risque alijsEpifcopis praefen-
tibus, eiulansfèneXjgenua eius ampîeôtitur.dicens ; Filia
méa moritur mifero genere languoris : & quôd ibîà eft
hiôrté-crudeliüs y folo fpiritu viuit, iairi Cârné pr^môit-
tua. rogo vt earn àdeas-, atque benedicas : confido enim,
quodper te reddéftda fit fahiiath': Qua ille vöcetonfüfus
obftupüit, & telfiigit dicens, hóé fa x non eflèvirtuttè i fe-
nem errare îudicio.non cflè le dignùm i perquemDomR
nus fignum virtütis often«deren Perftare v^hemehtiùs
flens pater,& ofare» vt exanimem vifitaret.Poftremo à cif-
cumftantibus Epifcopis irecómbulfiis, dcfcenditad domum
puellx. Ingens tutbapro fotibus expedabat, quid-
ham Dei fèruüs eflet faóturus. Ac primùm, qux erant illius
familiâtia in iftiufmodi rebus artna, folo proftratiiso-
ïauit. Deinde xgraiùintùehs, d^ri fibi óleum poftulat :
quod cùm benedixiflèt, in ospijellx vim fandi liquoris
infudit, ftatimque vox redditaeft. Tune paulatim fin-
gula contadu eius coeperunc membra viuifcere, donee
hrmatis greifibus, populo tefte furrexiti
Eodem temporeTetradij cuiüsdàiïi Proconfularis vi-
ri ferùuS dâètftônio torréptüs y dolendo' exitu cruciaba-
tur. Rogatus ergo Martinus j vt ei mahiim imponeret,
irruptiohem cogitare : ita cùm hxc immundus fpirituS
media in Ecelefia fateretur, metu & turbationeprxfenti
ciuitasliberataeft. . r
Apud Parifios verè, dum portam ciuitatis ilhus ma- r
gnisfecum turbiscuntibusintroiret : Leprofummilèra- 'ofaloie-
bill facie horrencibus cundis ofculatus eft , atque bene- profum
dixit-, ftatimque omhimaloëmùndaçùs eft. Poftcro die
ad Ec'clefiam venietói hitënti cute, gratias pro fànîtacëj
quam recepèràt,agebat, Sed rtec hóe prxtereùndum eft,
quôd fimbriæ veftimenti eius,çilicioque detradx,crebras
lupcrinfirmantibusegcrevirtutes. Nam autdigitis iîliga-
tæ,àu'c collo inditx, perfxpe ab xgro'tantibus tnoibos cf-
fugauërunt»
Arbotiüswtcm,virpoefcaonai>faniâiadnibdum& Cap ao.
fidelis ingenij, cùm filia eiusgrauiffimis quartanæfebri- bp1® “ 1»
bus vreretur, epiftolam Martini, quæ cafuad eum delà- f
rajfuerat i pedlori füellse in ipfo acceiTu ardorisinferuits OE S S
ftatimqifijgàtifcbriseft. QuircsapudArbviumintana
tum valuir.vtftatim puellaDeo vouerit, & perpetutevir- !
ginitati dicârit : prqfeaufqs ad Marnnfi.puellarn ei, brse-
fens virturum eius teftimonium ; q u i per àbfentem li-
cet curataeflet,obtulit .-nequeab aiioeam, quàin àMar- j
tino, hâbitu virginitàtis impofito.paflus eft coiifecrari.
: Paulinus veto , Vir mâgni f oftmbdum fûturus eïem- >, ,
pliicùrnbculumgraui'têrdolerecapiireti&iàibpupillam
eiuscrafliornubes filpeiduaàrexiflèti bçuiumeiMarti- fine rat
nüspeniculo contigit s priftinamiqueeilàhitatcm fublato au peciomni
dolore reftituic. , culi,
Ipfe autem cùm cafu quodam eflet de coenàcaîo deuo- r
lutus i &per confragpfos fcalxgradus dcciftens, muleis ipTcafa
vulnéribus effet affedus , cùm exanimisiaceretin cellu- vulnerarus
la j & immodicis doloribus ccujciaretùr, nodë ei Ahgelus «b Angeld
vifus eftelucrc vulhëtà,&falubri vnguihë contufi corpo^ curacur-
ris membra cohtihgere : atque ita pofterö die reftirutus I
eft fanitati, vt nihil vnquara pertuliflë incommo'di pu- '
taretur. Scd quia longum eft ire pet flngùla-, fufQcianc
hxcvel pauca deplurimis: fatisquefithos&inexceileh-
tibüS non fubtrahere verirrtem, Sç in multis Vitare fafti-
diutm
Arque vt minora tântisinfèram (quamuis, vtefthôdeduciéumad
fèiubec : fed nequam fpiritùs nullo pro- ftrorum xras cemporum ; quibus iam deprauata omnià
ferri modo excella, in quà erat, potuiti ira in aduenien-1 atque corrupta fünf, penè prxcipùum fit,adulatiôqi Re-
tescabidisdentibus fxuiebati TumTetradius ad genua 1 gix facerdotalem non celuflc conftabtiara ) cùm ad Im- j
bead viri aduoluitur, orans vt ad domum ,ib qua dæmo- peratorem Maximum^ ferocis ingenij virum, & belloru m
niacushabebaturdpfedefcenderet. Tum Verô Martinus ! ciuilium vidoriaelatum, pluros ex diuérfis partibusEpi-
hëgare fe profani&Gcnçilis domum àdire polie. Nam ! feopi conueniflent, & freda circaprincipém, omnium a-
Tetradius eodem tempore âdhuc Gentilitacis fertoteim- i dulado nçtareturfèque degeneri ihconftabtia •, Régis
plicitus tenebatur. Spondet fe igitur j fi de püero dx- clientelxfacerdotalisdignitasfubdidiflètj in folo Marri-
mon fuiflè t ëxâduSj.Cnriftianum fore. Ita Martinus im- no Apoftqlicaaadoritaspermanebar. Nam etfiproali-
pofita manupuero , immundum ab eo fpiritum eiecit. [ quibus fupplicandum kegifuit, imperaiiitp'otiusqildm
quo vifo Tctradius in Dominum Iefum crçdidit, ftat.' n- j rogauit : & àconuiuioeiu*frequenter rogatus abftinuit,
que catechumenus faôtus , nec multô pôft baptizarus j dicens,femenfæeiuspatticipemefîènonpoflè, quiduos
eft, fèmperque Mattinum falutis fu s auôtorem miro co- Impetatores,vnum regho,alcerum vità expuliflèr.Poltreluitaffeélih
- Péï lderti tempus in ëqdem' óppido ingréfïus patrisfa^
milias cuiufdam domum, in fimine ipfo refticit,dicens:
Horribile in atfiö domus dsraohium fe videre: Cui cü ni,
vt difééderei j fm^ërarëtjquendam è familia,quifh in teri-
ore parte xdium morabatur,atripuit: fxuire dentibus mi-
fer cccpit,& obuios quoscunque laniare. Commota do-
^iüs, familiaturbata, populus in fugam verfus. Martinas
fëfurenti obiecit,ac primum ftare ei imperat; Sed cü den-
ubusfremerec, hiantique oré morfum miharetur, digitos
6i Mattibusinos intulic: Si habeS^inquitj aliquid pöteftä-
tiSjhos deüörä; Tum vero,ac fi cahdens ferrum fäucibuS
accepiflet)lohgè fedu&is dentibus digitos beäti viri vita-
bat attingére ; Sc cüm fugeré de obfeflb corpore posnis &
crueiätib. cógèretur, nec tameh eXirfe ei per os licerct,fo^*
da relinquens veftigiaj fluxu ventris egeltUselh
Interea cum de motu atqüe impëtu Barbarorum fubi-
tä ciuitaremfamacurbaflet, dsmoniactim adlèexhiberi
!fir ^ rar*VC Vet9 eftecft‘GduhciuSi,fatetetur;Tunc
éonteflus cftjtèdecim daémones fuiflè,qui rumorëm hunc
per populum diflèminaflènci vc hoc<ëm tpètU} ex illo
artinus öppido fiigaietur; barbaros nihil minus quam
Biblioth. Vét.Patr. Tom. 5
inô cùm Maxim us fè non Ipbhtcfùrbpfiflèibipérium affir1
raaret j fedimpoficam fibi àmilitibus diuino nutu régni
necelîitatem ai mi s de&ndiflè, 8c noh alienam ab co Del !
voluntatem videri, pênes quem,tam incredibilieuenrù !
viiäoriäfuiflet, hullum^ué ex.àduferfarijsnifiinatieocr {
cubuiflè : tandem viôtus vélratibnë vel precibus,ad con-
uiuium venir mirum inmbdumgaudeiiteRege, quôd id
impetraflet; ConuiuX autem aderabt veluti ad diem fe-
ftum euocati, lummi atque illuftres viri,prsfeôtusidem- ;
que ton!u 1 Eubdi us, vir quo nihil vnquarrî iuftius fui t, co- i
mites diio fummapbteltate prædicij frater Regis & pafru- j
us: médius inter hos Martini prèsbÿtêraeeubucrat: ipfe An
autcfèllulaiuxtaregëpbfitaconfedérat. Ad mediùthferé ß, 38<j.
conuiuium (vt mons eft) patêram régi mihifter obtulinil- j
lè fanôtoadmodum epifcopopotius dariiubec,expeôtans T
atqiambienSjVtab illiuS dexterapoculum fumerec. Sed y
Martihüs vbi febibit pâteram Presbÿtero luo trâdidit.hul-
lum fcilicet exiftimans digniorem,qui poft fè biberer: nec *
integrum fibi fore, fi aiit regem ipfumj aut ëos qui à Rege |
eranr proximi,Presbÿteroprætuliflèr. Quodfaâumlm- !
peiator,omnelque, quicuncaderanr,itaadmirari funr, j
vc hocipfum eis,m quo concempii fuerant,placeret : ce-
leber- '