Martinas
ab Impcrant,
S. Setteri Bitvrkenßs ^ frch iep ijs
pcrtinacioribusftudijs, quxnon eft hui us tcmporis
explicarc,iram vi&oris emeriti. ÎUapræcipua cura, ne Tri-
buni cum iurc gladiorum ad Hifpanias mitterentur t pia >
nira cratfoiicicudoMartino,vtnon folum Chriftianos,qui
(îib illaeranroccafionevexandi, fcdipfoscciam hxreticos
liberarer.Verùm primo die,arquealtero, fufpendic homi-
| ncm callidus Imperator,lîuc vt rei pondusimponeret, fiue
| quia ni mis fibi implacabilis erat, feu quia (vtpleriquetum
I arbicrabancur)auariciarepugnabac : liquidera in bonaeo-
j ruminhiauerac. Fccturemm illevir mulcis bonifqueadti-
bus prsditus, aducrfùs auaririam parum confuluifle ,nifî
fortaftc regni neceffitate, quippc cxhaufto fupcrioribus
principibus xrario, penè fempcr inexpeditione arque pro-
cinélu bellorum ciuilium conftitutus, facile excufàbitur,
quibuslibet occafionib us f ubfidia imperio parauille. In-
tcrea Epifcopi, quorum communionem Marcinus non ini-
bat, trepidi |d i cgern con currun t,prçdam natos Ce con quc-
rentes,adumefli de fùo omnium ftatu, fi Thcognifti per-
tinaciam : qui eosfolus palàmlata fcntcntia condemnaue-
rat,Martini armarec au&oritas j non oportuifiè hominem
recipi moenibus, ilium iam non defenforem hærecicorum
elïe,fed vindicetn : nihil aûum morte Prifciiliani>fi Marri-
nus cxerceac df us vltionem. Poftremo proftrati, cum fletu
&lamentationepotcftatem regiam implorant, vtvtatur
aduerfus vnum hominem vi fua»Necmulcumaberat,quin
cogeretur Imperator Martinum cum hærcticorum forte
mi icere : lcd ilielicct Epifcopis nimio fâuore eilcc obno-
xius,non èrar nefcius Martinum fide, fân&irate<3c virtute
cuiidis præfkrc mortalibusalla longé via Sanâuravin-
cere parat. Acprimo fêcrcto accerfi tum, blandè appellac,
hxreticos iurc damnatos more iudiciorum publicorum,
pociùsquàm infedationibusSacerdotum, non elle caufi-
làm,qua Ithacij,cztcrorumque patris eius communionem
putaret elle damnandam.Theogniftum odio potius,quàm
caufla fecifle dilfidium, eundemque tamen folum eflê,qui
fê à comtnunione intérim fêpararit, àreliquis nihil noua-
rum. Qjrin etiam antepaucos dieshabita Synodus, Itha-
ciumpronuntiaueratculpanon teneri. Quibus cùm Mar- j
tinusparummoueretur, rexiraaccenditur * acfcdecon-
fpedueiusabripuit ; & mox percuflores his, pro quibus
Martinus rogauerat,dir?guntür. Qyod vbi Martine com-
pertum iam noâis te m pore eft,palatium irrupit: fpondet fi
parccretur,fècommunicaturum, dummodoyt &Tribu-
ni iam in excidium Ecclefîarum ad Hifpanias miffi retrahe-
renttrr. Ncc roora intercelfi t,Maximus induJget omnia :
poftridic Felicis Epifcopi ordinarioparabatur, fàndiffimi
fane viri ,& plané digni, qui meliore tempore Sacerdos fie-'
rer.Huiusdiei communionem Martinus inijt , fàriusoefti-
mansadhorameedere, quàm his non confulere, quorum
comma*
nionem
Mar.Sy- ;
aodo te
damnati-
oni Itba-
•unçnon
fubfcribit
D
Angelas
jniCtrenc£
[folatar.
Abfentis
viitas.
binibus, extremum vit* omnium faille difaimen. In quo _
cùm quidam Ægyptius negotiator needum Chriftianus,
magna voce clamaucritjDeus Martini eripe nos: mox tem- r^u,li
pciiarem fuillè ledatam, fèque cmtatüm curium cum fiim- 1
maplacidixquorisquietetenuiflc. < i
Lycontiusex vicarijsvirfîdelis, cùm fàmiliam illius lues
extremavexarer, &inauditæcalamitarisexemp!o perte- L
tamdomum corpora ægraptocumberenc, Martini per lit-
terasiraplorauitauxilium. Quo tempore virbeatus rem
efie promifit difficile impetrari ; nam fpiritu lemiebar,do- Wm
mum illam diuino numine verberari / tamen non prius de»
fliti t fèptem totps dies, tocidem que nodes orando,& jeiu-
nando continuans, quàm id quod exorandum receperat,
impetraret.Moxadeum Lycontius, diuina expertusbénéficia
peruolauit, nuntians fimul Ôc agens grattas, domum
fùam omni periculo liberatam. Centum etiam argenti libras
obtulit,quas vir bcatus ncc refpuit,nec rccepit. Sed
priulquam pondus illud Monaflerij limen at tinge ret, red i-
mendis id captiuis côtinuô députa uir,tùm ci fuggereretui à
ftatiibus, vtaliqutdexeoinfumprum Monaflerij lefèrùa-
ret,omnibus enim anguflumefiè vidum, multis deefiè ve-
ftitum;Nos,inquit,Ecclelia & pafeat & veftiat* dummodo
nihil noilris vfibus quaefiflè videamur.
Succurrunt hoc loco illius viri magna miracula « qua
facilius admirari pofïùmuSjquàmrcferre. Aguolcius pro-
fedù quoddico,multafùnt illius qu« non queuntexplica-
ri. Velutiiftudeft,quod nelcioanita,vt geftumeft.ànobis
polfic exponi» Quidam èfratribus(”nomcn non ignoratis :
fêd eelandaperfonaeft, ne fando viro verecundiam fece-
rimus ) quidam ergo cùm ad fornaculam illius carbonum
copiamreperiflèt , & admota fibi fèllula diuaricatispedi-
busfupcrignem ilium nu datoinguinerefiderct, continué
Martinus fâdamfàcrotegminifènficiniuriam, magna vo* FôrnaciJ
ceproclamans : Quis,inquit,nudatoingùincnoftrumin-
ceftat habitaculum? Hoc vbi ille frater audiuri, & ex.con-
fcientiaquodincrepabatur}agnouit: continué ad nos eu-
currit exanimis > pudorem fuura non fine Martini virtute
ceufcffitsi
Quodam iridera die dum in àrea, quiparuaadmodum
tabernaculum illius ambiebat in illo fuo (.quod noflis om-
nes) ledili ligneo relèdi fie t, vidit duos dxmones in excelfà
ilia quæ monaflerio fùpercmihet,rupe confiflere, inde ala-
cresaclærosvocéiftiufinodiadhortarionisemjrtere : Heia
te Bridio,Heia te Btidio. Credo cernebant mifèrum emi-*
nuspropinquantem, confeij quantamillirabiemfpjricus
fufcuaiîent.Ncc mora,Bridio furibundusirrupit, ibi pie-
nus infaniae,euqmit in Martinum mille conuitia : obiurga-
tus enim pridieab eo fucratcutquinihil vnquam ante
- * , clericatum quippc qui in monaflerio ab ipfb Martino eceruicibusgladiusunmmebat
« VeKmtamen fumma viE- nutricus^habuifïètj equosaleretj mànripiacpmpararet.
pifeopu mtentibus, vt communionem illam fûbfcriprione Nam iam illo tempore arguebatur à mulcis , non folum
firmaretjextorqueri non potuir. Poftero die fe inde prori- | pueros barbaros, fed etiam puellas feitis vultibus coëmif-
piens,cum reuer cens inviamoeflus ingemifeeret, fe vel ad ! fe. Qitibusrebus infoeïiciffiinus infano Celle corn motus,
horam noxiæcommuniom ruifïè permixtum : haud longe I & ,yt credo, præcipuedamonumillorum agitatus inftin-
ayicojcuinomeneft Andethanna, quavaftasfblitudines , d u , Martinumitaaggrefluseft, vt vixmambustempera-
fyluarum fccretapatiuntur, progreffis paululum comiti- j ret : cùm quidem fàndusvultuplacido» mente tcanquilla
bus.iiielnbfedxt, cauflam doloris&fadi acculante ae de- infoelicis amendant permitia verbacohiberet j fed ita in
tendcntcmuiccm cogitatione peruoluens,aftitit ei repente co nequam fpiritusredudabat,vt ne fuaquidem illi, quam-
Angeius:Mento^nquu,Martine compungeris, fed aliter uisvanaadmodummensfubefret, trementibuslabijs,in-
exuenequiftnreparavirtutem,relumeconftantiam,neiam certoquevuhu,decolorpraefurore, rotabat verba pccca-
! ^ i ,^ nC“ :“ ragi<3ri* ’ fC-,,ra,llîtiS incurreris; Itaqueabillo ri/eailcrens fandiprem t quippc qui dprimis annisinmo- !
naflerio inter fàcras Ecclefi* difeiplinas Jpfo Martino edu-
cante creuiflet : Martinum verô & à principio, quod ipfi:
diffiteri non pofïèr, militix adibus forduifTe, & nunc per___
inanes fupeiflitiones & phantafmata vifionum ridicula tu^c^
prorfusinterdeliramentafenuifïè. Hxccum multa,àtque ^quU11i
alia etiam quxreucere melius cfl* acabiora vomui(lêt,c
greffiis tandem furore lâ^iato quafi qui fê penitUs vindicaf
lèt,rapidus ea qua parte vtncratjrccurtebat, cùm interea,
credo per Martini orationes, fugatis ab illius corde dxmo-
nibns,redudusin poenitentiam,moxreuertitur, acquead
Marrini fê genua proflernic, veniam pofeens, f atetur erro-
rem, necfincdxmonc /efuiflè tandem fânior confitetun
Né erat ay ud Martinu labor ifle difficilis,vr ignofeeret mp1
plitari. Tunc & ipfi,& nobis ommb. fàndusexpofùit*qu3-
' ~ liter, i
tempore ûtis cauit,cum ilia Ithacianx partis commuhione
t mifeeri. Cxterùm cùm qùofdam ex energumenis tardius
quàm fblebar,&gratia minore curaret,fubinde nobis cura
lacrymis fetebatur, fe propter communionis illius mal uro,
cui le vel pundo temporis,neceffirate, non fpiritu mifcuifi-
fêtjdetrimentum fênrire virtutis. Sedecim poftea vixit an-
nos,nnllam Syriodum adijt, ab omnibus Epifcoporum co-
uentibus fê remouin
Sedplanè.vi experti fumus,imminutam ad tempus gra-
tiam mulciplici mercede reparauit. Vide prxretca ad pfeus
do thyrum Monaftenj ipfiusaddudumEnergumenum, &
prius quàm ad limen atringerct,fuiflè curatum.
Teftantem quendam nu per audiui, cùm in Tyrrheno
raari,cnrfu illo quo Romam rcditur,nauigarct, fubito tur-
1
, Di<
literillû à dçmonibus vidifïèt agitari,fê con uitiis non moae-
rr,qu* m agis illi à quo effent effufà, nocui fsét. Exinde cum
idem Bndio mulcis apud cum magnifque criminibus per-
Cxpc premeretur^cogi non pocuit vt eum à Presbyterio fub-
moueret, ne fuam perlèqui videretur iniuriam : illud fxpe
commemorans, fi ChriflusIudampafTùsefl, curcgonon
patiar Bridionemî AthxcPoftumianus: Audiat, inquit,
illud cxemplum nofler ifle de proximo : qui cum fit fà-
piens, immemor prxfentium , immeir.or futurorum, fi
fuetic often fus, infanic in fùa fe non habens poteflate ; fxuic
in clerieos,graftàtur in laicos, rotumque terrarum orbem in
fùam com mouetvltionem : in qua per tricnnium iugi-
ter dimicatione confiflens, nec tempore, necrarione fêda-
rur. Dolenda hominis de mifêranda conditio, etiam fi hac
fola infànabilis m.ali peile ptemeretur. Verum irta ei pa-
tientix & tranquilliracis exempta referre fxpius Galle de-
buf ras, vt feiret irafci,& furet ignofcerc : qui fi irtum ipfùm
bteuiter incertum fêrmonem meurn in fê ptolatum forte
cognouerit,fciat non magis ore inimici, quam amici animo
me locucum : quia fi fieri poflèt,optarem,vt Martino potius
Epifcopo, quam Phalati tyrauno iînulis diceretur. Sed i-
flum cuius commemoratio parum fùauis eft, tranfêamus>&
ad Martinum nórtnim Galle redeamus. Tum ego,cum iam
adeflê vefperum occiduo foie fentirem , Dies,inquam,ab-
iic, Portumiane ; furgendum eft,fimul tara fludiofis audito-
ribuscoenadebetur. »
De Martino au tem expeâare non debes vtvlla fit meta
referendi ïlatiusille difFunditur, quam vt vllo valeat fer-
mone concludi. Ita intérim de illo viro porcabis Orienti.
Seddumrecurris, diuerfàfque regiones, loca,portus, infû-
las, vrbefque prxterlegis, Martini nomen & gloriam fparge
per populos. Inprimis memento nonprxterire Campa-
niatn,etfi maxime curfùsindeuiofit, nontamen tibi ranci
fine,vel magnarum morarum vila d;fpendia,quin illic adeas
illuftrem vitum.ac rotolaudatü orbe,Paulinum: illi,quælo
ce, primum fêrmonis noftri, quem vel heflerno confed-
mus, velhodiediximus, volumen euolue» llli omnia référés,
illicundlarecitabis, vt mox per ilium fâcra, viri laudes,
Romacognofcac : ficuc pnmum ilium noftrum hbellum
non per Icaliam tantum, fêd per totametiamdiffùdit illyri-
cum. IlleMartini nonmuidusgloiiarum,fàn<âirumquein
Chrifto virtutumpiiffimusitrthnator , non abnuet præfu-
lem noftrum cum fùo Felice componere inde fi force ad
Africain cransfrerabis, référés audita Carthagini : licet iam-
pridem,vt ipfê dixifti, virum nouerit, tarnen nunc prxdpue
de eo plura cognofcac, jie folum ibi Cypriànum martyrem
fuum , quamuis fànxSo illius fànguinc confecratamiretur.
Iam fi ad lxùam,Achaixfinum paululum deuexus intraue-
ris, (ciat Cori nthus, feiant Achenx, non fâpienriorem in A-
cademiaPlatonem,necSocratem in carcerefbrtiprem.Fce-
licem quidem Grxciam , qux meruit audire Apoftolum
prædicanrem i fed nequaquam à "Chrifto Gallias dercli-
xäas , quibus donaüerit habere Martinum. Cum veto ad
Ægyptumvfquc perueneris, quan quam ilia fùorum fân-
lâoruin numéro & virturibusfit fùperba, tamen non dedi-
gnetur audite^ quia illi, vel vniuecfx A fix , in fblo Martino
Europa non cefïêritv
Cxterum cum Hierofolymum inde petitutus > ventis
curfùutn vêla commifèris, negotium ribi noftri do loris in.
iùngo, vt fi vnquamiiluftrisifiius Prolemaidis lictus accef
ftris, folicirusinquiras vbi fit confêpukus nofler illePom-
j ponios : nec faftidias vifitare oilà peregrina. Multas iÜic k -
I crymas, tamexaffeâu cuo, quam ex noftris fimde vifccri-
i bus : ae licet inani munere, folum ipfùm flore purpureo &
fuaue redolentibus fparge graminibus : drees tamen illi, fêd
non afpere,nonacerbe,compatiencisalloquio, nonexpro-
brantiselogio. Quod fi vel te quondam, vel me femperau-
uire voluiflêt, & Martinum magis quam ilium quem no-
minare nolo, fùiflctimitatus, nunquamàmetarocrudeli-
terdifparatus, ignoti pulueris regionc tegeretur * naufragi
forte prædonis, paflùs in medio mari mortem, & vix in êX-
tremonaiftus littorefepulturam-, Videant hoc opus fuum,
quicunque ex illius abfceflùmihi nocere voluerune,videant ;
g oriam luam , ôc vel nuncaducrlùm me graftàri definant j
vmdicati. Hxccum maxime flcbili voccgemcre-mus, 6--
W - ' ___________ jU
omnium lacrymis per noftralamrntacommons, cum m
gna quidem Martiniadmiratione , fed non mmoreex no
ftris Hctibus dolore difceflùm eft.
DE Q. IVLIO HILARIONE
ET EIVS
C H R O N O L O G I A , P E R
M. D. L B.
lumultumqutdubitaui, mm Autborihuhlocum in
hue Bibliotheca darem : -primum quidem obfturw
adhucneque vlli feriptorum Eccleßaßicorum Cat* - '
/ tga cognttus, dewde quod infubducendis tempor um
fummis & ration/bus, fideinonpror/ftmindubitata
aut hör effe videatur, ac pofiremo quod Daniela Hebdomadae, magis
vt ludat quam vt Chrifiiani voltint, C hrifli aduentu & atate, non
definiatommno , & adchlyaftarum etiam deltriafubvptrisßnem
deliraffe pofttvideri. ' Sed cum magno vfui futurum Jpir/m , in
defignanda confittueniaque Chronologia(qua non aliud omnium hi-
fioriartm momentum varie magis ab biß or ids defer ib it ur ) fit tear,
mihirsltgiofuit, feriptorem elegantem vix dum in hac Bibliotheca
not um, idfy Pithoei beneficio, tarn cito profenbere, vel (quod non le
uius ) mille annis antiquiorem, vglut deponte deiicere ex hac Bibliotheca.
Proindeampiehere (b Leäor) hoc Pit hod donum, quod ante
annos ducentos eleganter quidem fctlicetnon accurate fit is vt opinor,
exferipfit Rudolph us presbyter, vt teßaturfrond codicil adferiptu hoc
Elogiu: H u n c li b r u m R u d o l f u s l u c r a t u s e f t S . B o n i f a c i o , a n .
D o m . 1 3 6 0 . Ptthoeus veto plunk us locis recognouit, vrproinde non
vnotantum, fed altero nomine etiam, quod lulium Hilarionem,
Scnptorem antiquum eumque caßigatum & ornatum ttbi donate
Pitboeofis deumetus:
QVINTI IVLII
HILARIONIS SCRIP
T O R I S P E R A N T I Q J f l , C H R O -
N O L O G I A , S I V E D E M V N -
D I D V R A T I O N E , L I-
B E L L V S .
V A NTOcumqde tempore •, in drainis le-
gibus, curafcumquerimentis Deum inten- Icfifcrt pin
tus fueAt anynur, tantOjClsgere j qux veraj"!Tluni ^
funtdifeet, vtdifeendofapiensefticiatur:
quia duxoculorum cordis eft e i, in Lege,
virtus Dei Parr.s&fapiencia Chrifhis. £c quafi parefa&is
ianuiscoeli, -fore proprio Dciaudierit, exultac , in Lege;
aliquidf vere fapienteraddifeens: f vnde, lapicnt.a Dei,j^ fortc
hominem filerenon patitur, compellicur (ipla vcritateco-
gente _)Ioqui,vc alios fapienres cfficiat. Sapientix veto f qui
iun^us inuidere non f pocuit. quaprop ter Sapiens vulcfper
fapientiam Dei a qua fapiens enedus cftjdereh Aainuiden-
tk per quam mors dominatur 8c regnar, omnes homines in
mundo fapientes exiftere.Prxdidum enira in Lege efle fcic,
quod maldtudo Sapientum , formas e f or bis ten or am. Igitur
cum ex Lege coram fratribus Sapienria duce T radlatus f b - t Alias,
ret opponeretutque ab iifdem, roundi initium hnemque e-
ius penitus a nobis feiri non pofle: quodalii affirmant plus
xx. millia annorum haberefam inundum ,alii, initium 8c fi • | ^
nem dare ei nolentcs,alii(inicium concedcntes) xternu fb-1 yariz, de
revoluemntkAdhzcegoaio:Adftrucrefiocperanera,phi-1 mundi da
lofophiam mundi, & inanem deceptionem, verb oru pom- jtaqone
pam opintonifq;, magis qua-verirate amauere, 8c funtama-
cores-. Nam fi nos impetiu Dei ( quod fideleeft) audiamusj
aedpiamus neccfle eft,quicquid nobis diuina Lex fidelitei
enarrauit: quod annuete Dommo(fi permitricis) vobis fi m-
pliciter enatrabiiur.Suntenim quixftimanr annosdn Lege,
inaniter aut fiifieiftue, quafi no ncceftariefuiftc cofcriptos j :
E e 4 nefben