cöpringeret:yelcerceVicefimusannus, cumadhuc omnis gimbus',quid fignificent,;&: quopcrtfoeant, teuelamiï;
domus Ifrael poftDomihumrequieuir, abieâis videlicet quæcerttprprôpheiiaçft.nammagisipfamvpcatApolb-
idolis illi foliieruiensiqiiod earn feciffe toto tempore ptæ- lus prophetiaHi.ficut lofeph meruit intelligete,quod]>lu .
fulatusSamuelis.qui Iolépho telleddodecim anniscom- raondnnifi,videre:&Dan|elexpouitreguquod illecetnit,
pletus eft, & primo tempore tegniSaul, quod codera hi- & nefcit. Cum veto mens itaafKcituf, vtnon return inn.
ftoiicoaffitmahtevigintiannis tenuit,nullus fàncteh'fto- ginésconieanralie)tamiriationeintèlligat,(èdresiprasiti-
rix curiofts ignorât.Nanique poltmodum cum recefliflèt tueatur,ficut intelligitur faplenfià&iiillitia.omnirquein-
àSaulelpiritusbomini.&agiiareteumlpiritnsnequam, [ commutabilisScdminafpecies.adpropheiiamnonpeni-
maxime ad pctfcquendum Daliid innoxiutri 8c iuftum, net.dequa nuncagimus. Vtroqiautemmunetcproph'e-
neceflc eràtpartem militiaevel plebis eius non'nullam.ma-'. ticdpnantur , qui 8crerum imagines in fpiiicu viden^Sc
liti® iiltus extitiflb complicem. Cariâthiarim ipfaeftquæ quid v a lan t, fimulintclligufit:autcertemanifeltislociialionomineCariathBaalŸocatur,
cmitasfaltuum,vnade tidnibttsinipfademonlltatioljeinformantur.,ficutir) Avtljibus
Gabaonitarum, pertinefts ad tribumluda eunti- j pocalypii quædam exponuntur. Nefciefites autem afficit
busab Hietulalem Diofpolim milliatio nonOÆe hacfuit prophetic (pirinu , ficuc Caiphas cum effet pontifexpto-
VriaSpropheta-, queminterfecitloachiminHierufalem, phetauitdedomino,quod expedite! vnum mon pro tota
ficut fetibitut. .Samuel autem poll mortem Heli tegebat gente, cum aliud in verbis que dicebat, attenderet, qui
Ifrael., Congregate autem omni populo exdamauit ad nOndfeipfodicetenefciebat. Abundanr in fandlislibtisi
Defiliis
'ta m u c lis
Dominum pro Ifrael, Sc exaudiuit eum. Et cum offener
holocauftumaccedenubusalienigenisadpugnam contra
populum Dei,inton ui t Dominus luper eos, Sc cqfufi funt,
Sc offenderunt coram Ifrael,atque fuperati funt. Tunc*/-
fumpßt Samuel lapident vnum & pofuit eum inter Maßhat &Si-
celech: Sc v tin terpreces Septuaginta tranftulerunt,infer
pbat nouam & veterem&vocauit tiotnen eius, Lapis adiutorij, &
dixit, Vfque adhuc auxiliatu* eft nobis Deus. ^ Mafphat inter-
prctaturintentio. Lapis ille adiutorij, medietas eftfalua-
toris,perquemtranfeuhdum eft d Mafphat vetere ad no-
uam, id eft, ab intentione quæexpeélabatur in carnale re-
gnum,quod erat beatitudo falfa, ad intèntionem quæ per
nouum teftamentum expeäaretur in regnum coelorum,
-vbi eft beatitudo veriffima fpiriralis ; qua quoniam nihil
eft melius, hucufque auxiliatur Deus.Ifte Samuel inuoça-
tönpmine Domini exaudiuit eum Deus , & in tempore
meffis pluuiam impecrauit. pluuiaenim infànéfcis feriptu-
ris, verba funt Euangelij Hue legis, ficut & Moyfes dielt,
Expeäeturficut pluma doqmunnneum, & defendantficutrosvw-
ba mea. Ha nc igitur pluuiam dedit mundo Chriftus in tem-
poteraeffis,id eft,quando gentes colligi oportebat, vt ficut
frumen turn in horreis j ficintraËcclefiæfinum congre-
gentur. indicauit autem Samuel ifrael omnibus diebus vita fua,
fueruntque vfque ad eum iudices Sc principes fuper Ifrael.
Porro mij Samuel declinauerunt poft auaritiam SC acci-
piebant munera,& tarn iniqui iudices eXtiterunt,vt popu-
lusnequaquamferens , regemfibiinfimilitudinemgentium
cetcrarum poftularet : quibus dedit Dominus Saul
regem,cum quçreret afinas patris fui,&veniretadSamue-
leminRamatha:intcrcetera,quælocutifunt,fimulprædi-
censeifigna Samuel ; quæ Ventura erant eieo die, cum re-
cederetnb eo. cumque ab eo reccffiflet, venit ad collern
Domini, vbi erat ftatio Philiftinorum. iam primum pera-
étum,ficutlocutus fuerat homo Dei. Eteccecuneuspropheta-
rumobuiusei, & infilutt fuper eumJpiritus Dei, &prophetauit in
medio eorum. Videntes autem omnes qui noueront èum beri & nu-
diuitertïus ,quod effet cu mprophet is, dixeruntad inuicem, Quanam
exempla. Hoc autem verbo quodpofitum e ft, Infiluit in
eumjpiritus, tamquam exabditodiuinit^tisfecreto, repen-
tinus fignificatur afflatus. Horum igitur modorum quo-
nam potius affe&um efle intelligamus Saul, fatis apparet
ex eo,quod ibi feriptum eft, ConuertitDeus in Saul cor aliud.
ficenimaliam cordisaffe£kionem fignificat, quam con-
uertendo fecit Deus , vt imaginunv fignificantium &
praefigurantium capax fieree ad prophcjticam diuinatio-
ncm. Tantum autem diftat inter prophetiam propheta-
rum,ficut ifaiaSjficutHieremias, & ceteri huiufmodi fue-
runt,atque iftam tranfitoriam, quacin Saul apparuit:quan-
tum diftat inter loquelam humanam, cumloquunturho-
mines,&: cum eadern loquelapropter ncceflarium prodi-1
gium afina locuta eft,in qua fedebat Balaam propheta. ac*: “H
cepit enim hoc ad tempus illud iumentum, vt Deus quod
ftatuerat demonftraret, non vt habitu perpetuo beftia lo-
queretur. Autfi hocexemplummaipredifferentia remo-
tum eft, multo minus mirandum eft homini reprobo da-
tamfuifle^dmomentum temporis affe€tu trafitorio prophetiam,
quando ille dederat, qui Sc afinam, cum voluit,
loqui fecit.magis enim diftat pecus ab homine, quam homo
reprobus ab eleiftis etiam hominibus. non enim fi
quifquam dixeritaliquid , quod ad fapientiam pertinet,
continuo fapiens exiftimandus eft.-fic nec quifquam, fiali-
quandoprophetauit, iam inter prophetas numerabitur,
cum &Dominus in Euangeliodieat, quofdam cum gau-
dio yerbum cxcipere , Sc radicisaltitudinem non habere,
fed efle temporalcs. Ideoqueficut confequensindicat lc-
6tio,fa<5tum eft in parabola, Et Saul inter prophetas. Hobigi-
tur miraridefinamus,cum in hominibitsapparet ditiihitus
alibuid, quorum vel meritum Vel habitum cxcedit, cum [
forte vult Deus cufufdam fignificationis gratia tale »liquid
demonftrari. Si autem hoc mouet, qUodpofteaSaul
malo fpirituinuadente praefbcabatur,quipropnetiaeprius
fpiritum acceperat: r.eque hoc mirandum eft. illudcnim|
fadtumeftcxdifpenfationcaliquid fignificandi , hoc ex
meritavindicandi.Nec mouere nos debent hac alternanresacciditfilioCisi
num&Saul interpriphetasi Hocquidem I tia in animo humano,hoc eft,increatura mutabili,pr«(er-
nonputo habere aliquid quzftionis. (pirit us enim vbivult- timeodera tempore quo caro corruptibilis mortalifque
ß irat,. Sc fpiritum prophfetiae nulkrum animarum poteft portatur. Aut non videmusin ipfoPctro quantum indi-
inaculare comadus. attingit enimvbiquepropteifuam catEuangelium,extitifletantamconfeffionem,vtaudire
muhditiam : affici t enim omnes non eodem modo, fed alios
i,Beatus es Simon Bariona,qu 'ta non tibireuelauitcaro &
per informational! fpiritus eorundem hominum, vbi Janguis.Jkdpater mens qui in caliseft: Scpaulo poft tarn carnali-
rerumdemonftranturimagines,alios perfrudtummentis ^gjtfjr- —r.-nirL wAr
adintelligentiam , alios vtraqueinfpiratione: alios etiam
nefeie nces per informationem fpiritus duobus modis: aut
per fomhia,ficutnonfolum plerique fandi,fed Sc Pharao
Sc Nabuchodonofor rex vidit, quod nemo co’tum intelli-
gere valebat, fed tarnen videre vterque poterant :aut de-
mon ftratione in e cftafi,quod Latini non nul 1 i pauorem in-
terpretantur, rriirumfi proprie, fed vicine; Sc tarnen cum
fit mentis alienatio a fenfibus corporis, vt fpititusbominis
diuino fpitituabfumptus capiendis atque' intijctmis iriia-
ginibus vacet, ficut Danieli demonftratum eft, quod non
intelligebat;&Pettö illud yas fubmifTum eft de carlo quat-
tuorlineis. nam & tint, quid illa dembnftratio figuratet,
poftea cognouit. Pet frudura autem mentis ad intelligent
tiam.vno modo cum h^ecipfaqux demonftrantur mimamerueri
ter cum de Dtimini paffione fcnfifle,vt ftatim iuditetyVade
poft me Satanas ,fcandalum m ibi es. non enim fapisquaDeifunt-
fedqua hominum. Et for caffe aliquanto interius intelligenti-
bus tantum valet ad illayifa mentis hsec differentia , qual
Petrus intelléxit, Deo patre reuelante, quod filius Dei elfer
» Çhrijftus ,& poftea nçmqrereturcxti.muit : quantum
valetaddiftuiguejida vifa,quæin fpiritu hominis alieRatal
menteimaj^nariefiunt-rfcuelatioprophetia:, qua piimol
afflatus eft Saul, Sc commixtiö fpiritus mali, quopoftea
^remebatùr. Vngiturpofthàec,iubente Domino,
prior àpro.phctain regnum.qui& ipfç quidem, inid quod
yn^useflt,imaginém Chrifti pqrrauit. vndc &beatus Da* |
uid,&ip',eChriftus nuncupatus,airad eum qui fe finxerat
Saulum occidiftè. Quo modo nonttmußitnqcere manum tusni.
i» Chnfi swPo^iw^Hinceft^uod abhumerqfurfum Sam
.fti'per-
»
(upéretninebar omnibus : quia caput noftrum furfum eft
fupranos.quodeft Chriftus. In id autem quod reproba-
tus poftea& reiedbus eft fucccdente in regnum Dauid,po-
puli,vt pr*di<ftumeft,IfraelpetfonamgeftaUitiqui popu-
nis regnum adeptum fuerat amiffurus ,• Chrifto Domino
noftro per nouum teftamentum, non carnalitcr, fed fpiri-
taliter regnaturo. i Tiliusvn'matlnieratSaulcumregnarecce-
pipt,duobus autem annis regnauïtfüper Ifrael.]Vno anno poft-
quam rexeledtuseftdSairtUele, in domefticadomo fedés
diflimulauitfecflèregem, rcliquisduobus annispublice
ludicauitomnem lfracl, tenens obedientiam cum humi-
litate; Sc hoc fhitiilud tempus antequam mandatum Do-
minitranfgredereturin Amalech : reliquo Vero tempore
quovixit Scimperauit, tranfgrefTor mandati Dominiex-
titit. Poft hzcexpedtans Saul Samuelem in Galgalis»videos
'ciunlo
quod tardaret, obrulit holocauftum. VeniemqueSa-
muel, inter cetera ait ad Saul, Stulteigifti, nec citftodifti mandatum
Domini quodpracf pit tibi. quodfi nonfecijfes, iam nuneparaf-
fttDominus-regnum tuttmfuper Ifratlin ferhpiternum.fed ncqua-
quam regnum tuumbltra conftirget. 1 Quafiuitftbi Dominus virum
luxtacorfuum ,-^rpractpitei, vtejfetduxfuper populum fuum, eo
quod nonferuaueris quapraceperit Dominus i f Non fic accipi-
endum eft, ac fi ipfum Sauleittib sternum Deus pr¶-
uerit regnaturUm,& hoc poftea noluerit fefuarepeccanti,
neque enim cum nefciebar,fedpr;£parauerit regnum eius,
in quo figura'eftct regni sterni. Id e o a d d id i tEt nuncre-
gnumtuumnonftabittibi. ] Sretit ergo, &ftabitquodinillo
fignificatum eft , 'fed non huic: quia non in srernumipfe
fuerat regnaturus/nec progenies eius^ Vt faltem per pofte-
rosalteralterifuccedentes, videreturimpleriquoddidtü
clïylnaternum. Et qttterer,inquit, Dominusfibi hominem. ] Si-
ue Dauid, fiue ipfum mediatorem fignificans noui tefta-
menti.qui prsfigurabatur in chrifmate, etiam quo vndbus
dftipfe Dauid &progenieseiuS. Non autem quafinefeiat
ifta, fibi hominem Deus quserit, fed hominibus more hominum
loquitur, quia fic loquendo nos qustit. nonfolu
enim Deo patti,verum ipfiquoqaevnigenito eius,qui venit
qusrere quod perierat,Vfque adeo iam eramus noti,vt
in ipfo eftcmuseledbiante conftitutionem mundi. Qturet
fibi, ergo dixit, fttum habebit. Vnde in Latina lingua hoc
verbum accipit prspofitionem, Sc Acquirit dicitur, quod
fatis aperturn eft quid fignificet t quam quam & fine addi-
tamento praepofitionis, qusrete in telligatur acquirere: ex
quolucravocantur&qusftus. PortofabtrferYarius nonin-
ueniebaturin omni ifrail.cauerant enim Philtfiiim,ntfortefaceret
Hebraigladium autlanceam.] Sicutenimtunc Philiftiimca-
uérantne forte fecerent Hebrsi gladium autlanceam, &
rte haberent fabros ferrarios, qui arma ad Tepugrtandum
facerent:ita Chaldsi,deftruifta Hierufalcm, &vaftata o-
mni terra repromiflionis, fatageban t vt nullus in ca rema-
neret attifex, nullus clufbr, quivelfcedata vrbis mcenia
componere,vel poflet refiircire diruptaiquid potius quid-
quidapud gen tern exterminatam artisinuencrant,totum
inBabyloniamrransferunt, vtVclad nihilumvltra vale-
at, Vel illius ciuitatis vtilitatibüs proficiat. Arma quibus
contra diabölum repugnantes, libertatem a Domino nobis
attentum,reddiditqjXonfufum.*quo fa£ko admoneremu1
omnes illeccbias voluptatumin fieculo debere con tern-
nere, quiDeonitimur militare. non enim potefteontrà
Allophylosfpiritalcs, id eft, aducrfusprincipestenebia-
ram viribus animiconcurrere,qui adhuc huius mundi ne*
gligitdulcedincmdeclinarc. we/enim dtftillantlabia merc-
tricis,quod eft deletftatio voluptatis carnalis.de quo puta-
turiuxta myfticosintellectus huneguftaffe Ionathan, Sc
fortedeprehenfum vix precibus populi liberarum .Inijt ite-
rum Saulpraliumaduetfus Amalech, interfeüis cunüis hoftibusab
EuilavfqueSur. ] Eft vnaEuilathtegio , quam circuit fiu-
uius Phifon.exiens de patadifo,qüæ hodie India vocatut:
dicta autem Euiiath à quodam nepote Noe-. Eft & alia E-
uilath,folitudo contra faciem Aegypti.hscenim Euila, ilia
Euiiath debet nuncupari. Sur quoque eft folitudo inter
donatam defendamus, qua: funt alia,nifi eloquia feri-
Ipturarum, in qüibus& ipfiüs Doynifii, Sc fanótorum eius
exemplis, quo ordinebella viciorum fupeparidebeant,luce
clarius difeimus ? Sed Philiftsi filios Ifrael jkbris ar-
tnorum priuant, cum maligni fpiritus animos fidèliiim a
Cades &Batath , extendehs defertum vfque ad mare
D e p r æ lio
Saul côtra
A m a le c h .
pay*
rubrum, Sc Aegypti confinia. Percuflb hoc termine
pepercit Agag regi,nec voluit difperdere omnia iuxta prç-
ceptum Domini,irafeiturqj ei Dominus. Fattum eft autem
verbum Domini ad Samuel, dicens, Panitetmequodconftituerim
Saul regem, quia dereliquitme, & verba mea opere non impleuit.]
Neque enim ficut hominem, itaDeum cuiufquamfaófci
fuipænitet, cuius eft de omnibus omnino rebus ram fixa
fententiavquam certa præfcientia. Nos vero cum de Deo
hocin diuinisferipturis audimus, indignum arbitramur
hocdeillo fentire:fednecefTeeft, vc aliquid dicatur, pet
quod hoc aliquo modo demonftretur.Cùm Verba omnia
quibùs humana colloquia cohferuntur, illius fempiterna;
virtus 6c diuinitas mirabilirer arque incunâanterexce:
dat, quidquid de illq humanicer dicitur, quod etiam hominibus
afpernabilevideatut, ipfahumana admonetur
infirmitas,etiam ilia quæcongruenter in feripturis fànétis
deDeodiâaexiftimac, humànæcapacitatiaptiora efîe.
quamdiuinæ fublimitati ; acpethoceriamipfâ eflè tran-
fcendenda,eftfaniorintelleôtus,ficutiftaqualicunq; modo
tranfcenfafunt.quiscft enim hominum, cuinôoecur»
rat in Deo cunôta præfcicntc pænitentiam elfe non poflèi
Sc certe tarnen hxc duo verba funt, pcenîtentia, Sc pixCcv
entia, quotum quia vnum congruere credimus Deo t id
eft,præfcientiam,negamusinCo effe pænitentiam. Cum
vero alius liquidiore confideratione ifta pertraélans quæ*
fierit quemadmodum vel ipfàpræfcientiaDeo congruat,
&inuencrit huius etiam verbi notionem illius ineffabili
diuinitate longe alteq-,fùperari,non miratur vuumque de
illo propter homines dici potuifïè,jde quo vtrumque propter
ipfum incongrue diceretur. quid eft enim præfciétiaj
nifi feien tia futurorum i Quid eft autem futurum Deo*
qui omnia tempora fuperéreditur? fi enim fcientia Dei res
ipfas habet,& non fontei futuræ,fed præfentes,acper hoc
non iam præfcientia,fed fcientia dici poteft: fi autem ficut
in ordine tem poraliu m creatutaru m ,ita&apud cumnó-
dum funtjquæfutura funt,fed ea præuenit fciendo:bis ergo
ea fentit, vno qüidemmodofecundumfuturorûpræ-
fcientiam j alterovero fecundum præfèntium fcjentiam.
Aliquid ergo temporaliter àcciditfcientiæ Dei * quod ab-
furdiffimumatque falfiffimumeft. necenim poteftquæ
ventura prænofcit nolle,nifi cum venerintjnifi bis innoté-
feant, & prænofcendo antequam fint, ôç cognofcendo eu
iam funnitafitvt quod longe à veritatefeclufum cft,tem-
poràliter aliquid accidat fciétiæ Dei, cum temporalia quæ
præfciuntur, etiam præfentiafentiunrurj quænonfentie*
tneditationefacræledlionisjfæculatiaillis riegotiainféré- j bantun Si vero etiam cum venetint quæ præfciebantur
do,retardatit:ne vel ipfi per huiusèxercitium refiftendifi-
duciam fumant: vel alioi forte qui legere iiefciunt, ad re-
filtendum vitijsexhortando aut corripiendb ädeehdant*
Töilunt fabtes armorum, cum eos, quifàcfaéloquianô-
rünt,in tantisfceleribusobruunt, vtdicereboiïaqüædi-
diceranr, prorlus erubefcant^.Saulaütem póft hæedum
pergetet dimicatütus aduerfffiÉËhilifti j m,, indixit cuntfto
exeteitui ieiunium* quoufquc reuertèrenturà prælio :fed
Ionathan filius eius yidens fiipraïâciem agri mel, ex tendit
elfe Ventura jnihilnouiaccidet fcientisDei, fed manebié
ilia prsèfcientia ficut erat * èriam priufquam venirent qu^
pKèfciebanturjquom pdo iam pr^fcientia diceretur quan=
do nofaeft rerum f uturarum?iam enim pra*fentia funrjqü^
futura cernebat,& paulo poft eruncpraercrita< Preterita*
rum autem return ficut praifèntium , nullo modo poteft
dici pr&fcientia. Rediturefgo ad id,vt fiat rebus iam pr&
fentibus feien tia,quseifdem rebusfuturis erat praifciéria,
& cum ea qute pracfcientia erat prius, poftea fcientia fiat in
fummitateMvirgd,&iMinxitin fauumtnellis,&guftauit,&il- Deo, âdmittit mutabilitatem, & temporalis eft, cum fit
luminatifunt oculi eius. ] Non vtiqufrad Vidcndiim, illumi- Deus,qui vere fummeque eft,nec vlla ex parte mutabiliS*
nati.quia antea videbat, fed ad difeerftefidum, quia vcmâ I nec vllo motu nouitio temporalis.Placet igitur vt non di-
tetigerat. tunc enim cafus illc, ficut & Adam, fecit ilium Camus præfciçn.tiami fed rantummodo feientiam. Qqæ^
v; Biblioth.Ver. Patr.Tom.j. ??- C c c c ramus