re »o/iff.Vnde in labore vinculorum vita Apoftolica: fiue,
inquit,occafione,fiue veritatc,Chriftus anmincietur,&in
hotgäiidep, fed & gaudcbo: tanquam 8c ancilla pariente
de proie nuroeroliore. Lstatuséft quidem Lue afFcétus
ex bénéficié Rachel editus, cum virum fuum fecum débita
nodecubicurum, acceptis afilip Lias mandragoricis
malis cum fororpeubitare permifir. De hoc autem pomi
genere opinari quofdam fcio, qüod acceptu in efeam fte-
rilibus féminis fecunditatcm parettac per hoc pu tant ora-
nimodo inftitiflèRachél,vt hoc à filio lororis acciperet cu
piditate paricndi.quod ego non arbicrarer,nec fi tunc cô-
cepiflètinunc vero cu poll Liç duos alios ab ilia no«äe partus
Dominus ii prolé donau'erit, nihil eft cur de mandra-
gora tale aliquid lulpicemur,quale in nullafemina exper-
tilumus.Dicam ergo quid (entiam :dicanthinc,forte.me-
lioradodiores.cum.n.hscmalaipfevidiffem, Scproprer
ilium ipfum facrsledionis locum, id mihi obtigifle gratu-
larcr,rara, n. res eft.-naturam eorum diligenter, quantum
potui, perlcrutatus fum,nonaliquad communi fenlure-
motiori fcientia.quacdocet virtutes radicum fcpoteftates
herbarum.fed quantum mihi & cuilibet hominirenunci-
abat vifus,& olfadus & guftus.Pröinde rem coroperipul
chram, & fuaue olemem,lapore .a. infipido:& idco cur ea
mulier tantopere concupierit,ignorare me fateonnifi forte
propter pomi raritatem &odoris iucunditatem. Cui;
vero ipfam ré geftam landa feripturà tacere noluerir,qus
non vtique talia defideria muhercularum nobis pro magno
infinuarc curare t: nifialiquid in cis magnum quasrere
commoneret: nihil amplius conijccre valeo, quam quod
ex illo comunifenfu mini fuggeritur : vt illo mandragori-
co pomo figurari intelligam ramam bonam.nö earn, quae
confertur,cum laudanthominem pauciiuftiatqjfapiétes,
fed illam populärem , quaetiam maior& clarior notitia
comparatur.non iplam perfefeexpetendam,fedintentio-
ni bonorü,quagen6rihumanoconfulunt,pernecelïària.
Vndedicit Àpoftolus, Oportetetiamteßimoniumhaberebond
ah eit,qui forts funt. Qui licet parum lapiant,reddunt tarnen
plerumqi labor! eorum, per quos fibi confulitur,& fplen-
dorcmlaudis, & odoremhonsopinionis. Necadiftam
gloriam populärem primiperueniunt eorum qui luntin
Ecclefia.nili quicuttqjin adionum periculis& labore ver-
fantur. Propterea L is films malamandragorica inuenic
exiensinagrum,id eft, honefte ambulans ad eos, quiforis
funt. Do&rina vero ilia fapientis, qus à vulgi ftrepitu ré-
rootiffima in contemplatione veritatis d ulci dele datione
defigitur,hanc populärem gloriam quantulamcunq; non
allequeretur, riifi per eos, qui in mpdijs turbis agendo ac
fuadendo populis praefunt; non vt praèfint, fed vt profint:
quia dum ifti adüofi &negotiofi homines,per quos mulneccflarios
ip otio derinet vita ftudioibiü, mlliper I
pularem gloriam rcquirit.Proindc ,vr camiufte combaici,
impartit Rachel virum fuum fororifufcilla node i vtfcili-
cet qua virtute laboriofa regiminipopulorum acconmio.
dati funt,etiam fi fcicntias vacate deligéret)t,fulcipianr tx
perientiam tentationum curarumqjlarcinam provtiliraie
cômuni: ne ipfadodrina fapientis, cui vacarc ftatucrum,
blafphemetur , neq}adipilcaturabimpcritioiib. populis
cxiftimationc bonam,quod ilia poma lignificapt,&quod
necclïârium cftadexhqrtationemdifccnrium. Scdplane]
vthanccuramfufeipiaritjvicoguntur: fads & hoc fignifi-
catumeft, quodcüveniretdeagro Iacob, occurriteiLia,
eumq;détinenS aix,Adtueintrabis,conduxiienim te pro mandra-\
gorisfilij met:tanquam diceret, Dpdrirts, quam diligis, vis
conferre bonam opinionem, noli defogere ofticij laboré.
Hscin Ecclefiageri.quifquisaduerteric, cernit. Experi-
mur in cxèmplis,qùodinteIligimus in libris. Qtjis non vi-
deatgeritotoorbcterrarû,venirebmnesabopcribus fæ-
culi,&ire in otiumagnofeendæ veritatis,tanqUam inainplexü
Rachel,& excipi de tranfuerlo ccclefiaftica necclfi-
tate,atq-, ordinari in labore tanquam Liadicéte, Ad metrt-
OTiiw.-quibus cafte myfterium Dei di fpe n fan tib. vt i n huius
fieculi node Deo generent filios Dei, laudantur à populis
etiam in ilia vita, cuius amorc conuerfi fpé fieculi relique-
runt, & ex cuius profelfione ad minifterium regendæ pic-
bis afiumpti funt.idcnimaguncin oranib.laboribusfuis,
vt illâ profclfio ?dqua fe conuerterant, quia talcs redores
'populis dédit,latius &clariusglorificetur:tanquam Iacob
non reeufante nodem Lise,vt Rachel pomis fuaue olenti-l
bus & clare nitetibuspotiatur: quæaliquando & ipfa præ-1
liante mifericordia Dei,per fe ipfam parie,vix tandem qui-j
dcmtquia perrarum eRyvt,lnprimipio eratverbum,& verbum
eratapttd Deutn ,& Deuseratverbum:écc]\iiàc[u\d de hac rela-l
pientcrdicitur,fincphantàlmate carnaljscogltationis&
falubriter vcl ex parte capiatur. Seqùitur, Damthi vxôres &
liberos meos,pro quib.ftruiui tibi,vt abeam.tu nofii feruitutpm>qua
feruiut tïbi.Aitei Laban, lnûenïamgratïam iti conjpettu tuo. expe-
riminto didici, quod bencdixeritmihtDeus propter te.conftituemer-
cedem tuam,quamdm tibi. At ille, Tu nofii, inquit, quomodo fer-1
uierïm tibi,&quanta in manibus meisfutritpoffefiio tua. modicum j
habuifii antequam venirem adte, & nunc diueseffeiluses, benedi-1
xitj3 tibi Dais ad introitum meww/jSatis aduertendum eft &
notandusfcripturarumfenlus, ne, cumitaquifqj locutus
fuetit,quafî gloriarivideatur.multum enimintereft,quod
àdiecit, JknedixitteDeus in introitu meo. ingrefium enimvo-
luit intelligi,gratias hinc agens Deo. Scquitur,
Dixitfy Laban.Quid dabô tibi? Atiüeait,ïJthtl volo.fedfifeceris
quodpofiulo, iterumpdfeam & eufiodiampécora tua. Gjra omnes
greges tuos, & fepara cunftqs ones varias &.jparfo vellere: tir quodtitudinisadminiftraturvtiliras,
& quorum au doritaspo- tuméfcfuluum & maculofum variumtfcfuentjam in ouibm quatn
puliscaraeft,téftimoniuroperhibent etiam remotîorivi- 1 in capris,eritmerces mea.ReJpondebitçfe mihicrasiufiitia mea,qua-
tatpropter ftudium conquirendæ & contemplandæveri- doplacititempusadueneritcoramte:&omnia,quanonfuerintva-
tatis, otiofe quodammodo malamandragorica per Liam ria&maculofa &fuluajatn in outbus,quam incaprûfurtimear-
veniunt ad Rachel. Ad ip(âm vero Liam per filiô primo- guent. Dixittfe Laban, Gratum babeo quodpetis.Éifeparauit in die
genitum,id eft, per hbnorem foecunditatis eius, in qua eft tllo tapras,& oues, érfiircos, & arietesvarios& maculofosuunüu
omnisfrudus laboriofieatq;. inter incerta tentationü pe- j autegregem vniuscoloris,ideftalbi & ritgrivel&ù tradidit in tna-
riclitantisadionis:quam pleriq-,bono ingenio prçditi,ftu- nusfiliorumfuorum, &pofuitJpatium itinerisintergenerum &fi
dioqj flagrantes j quamms idonei regédis populis eflepofi
fint,tarnen virant propter türbulentas occupâtiones:&in
dodrinæ otio,tanquam fpCciofæ Rachel fruuntur ample-
xibus.Sed quia bonum eft,vt etiam h arc vitalatiusinnote-
fcenspopularem gloriam mcreatu’r.-iniuftAm eftaurem vt
earn confequatur, fiainatorem fuuadminifteandis eccle-
fiafticis curis aptu8c idoneum in otio detinel, nec guber-
nati oni corn munis vtilitatis impartit: propterea Lia forori
fuae dicit, Parum eft tibi, quod virum meuaccepifti,infuper& ma-
dragorasflijmet visaceipere : perynum yirum fignificans eos
omnes,qui cuni fintàgenai virtute habiles, 8c digni quib.
regimenecCléfiæcbmmittatur ad difpenfandumfidei fa-
cramentumnlii accenfi ftudiododrinæ,atq;indagand£e&
contemplandae fapientiædeab omnib.adionum m oleftijs
remouerè,atq;in otio difcéndi atq-,docèndi rccodcre volant.
Ita ergo didum eft, Parum eft tibi quod ateepifii Virum
meum, infuper & mandragores filq met Pis accipere: àc fi d i ce re-
tur,•Parum eft quod homines fauorè rèr,iim gerend arum
dierum triü, qui pafeebatreliquosgreges eius. Tollens ergo Iacob vir-1
gas popu leas virides & amjgdalinas &explatanis expar te decorti-
cauiteasjetrattisqz cor t ici bus in h is,quaJpoHatafuerant)c'ador ap-
paruiniüa veroquaintegraérant viridia pertrtanferunt, at foin hue
modum color effeftus eft varius. Pofuitq3 easin canalibusvbieffun-
debaturaqua, vtcum venijfentgregesadbibencfum,anteoculosha-
berent vtrgas,&inaft>eftu earum concipcrct : fallu eft i n ipfo caloretoi
tus-,vt oues intueretur yirgas&parent maculofa& varia,&
diuerfo colorefparfa: | In fado lajcob q> virgas excorticauit, I
detrahés vtalhü varie apparérèt, fic iii côipedu foetus pe*
corü variaréntür,cu marris in aîueisaquarû biberét,& vi-|
fis virgis illâvarietafc conciperent: vt exduplici defiderio
dû aüide bibunt,& afeenduntur d marib.taies foetus côci-
perét, quales vmbras arietüdefuperafcédentiü in aqüàrü
îpeculo coiitéplabantur.ex virgis .n. in canalib.pofiris va-
riûà érât ét imaginü color. Necmirü hac jn côfpedu fcuni-
narû elfe naturâ,vr'qtialcs perlpexérinr, fiue méte çôccpe-
rihr, in extremo voluptatis æftu quæcôcipiunr,,talé fobo-
J ■ ‘ Icrrt
lem procréent; cum,hoc ipfum etiam in equarûm gregib. amjgdalinas & ex platanis, ex parte décorticaüit cas: 8c rcl iq u a
apud Hifpanosdicaturfieci. Militadicuncurfimiliterfie- Quideft vireas virides &amvedalina«Iifpai Quid eft virgas virides & amygdalinas 88cc dcxM pll aa tr àanniiSs Aantottee [
riinanimalium foetibus.-ôc Quintilianusin eacontroucr- bculbsgregum poncte, nifi per feripturarum feriemanti-
fiain quaaccafabarurmarrona,quodAethiopempeperir, quorum Patrum vitas arque fententiàsiu exeihpium po-
pro defenûone illiüs argumencarur, hanc concipientium pulis præbere î quænimirum quiaiuxta ratioois examert
elfe naturam.quam fupra diximus; Sed & mulieri accidif- | redæ funt, virgae nbminanrUr. QuibuS ex parte cçrticem
fecraditur, &fcriprüreperiturinlibrisanriquilfimi&pe- ;fubtrahic,vcinhis, quàeeîtpoliantur, intimuscandorap-
ritiflîmi mediciHippocmcis.quodfufpicioncadulterijfu- pareat:&ex parte corticem feruat,vtficut fuerânt, exteerat
punienda,cum pulcherrimum peperiflet vtriq, pared
gencriq', diilimilc,niii memoracus medicusfoluiflecqute-
ftionem, i 11 os,ad monens quxrcre, ne forte aliqua tabs pi-
dura clfec in cubiculo.qua inuenta, mulier dfufpicione li-
berata eft. Sed ad hanc rem, quam fecit labob, virgarum
ex diuerfis arboribus trium copulatio quid contulerityri-
litatis,quod attinet ad varias pccudes multiplic andas, no
apparet omnino: nec aliquid ad hoc com modi interelh v-
trum.ex vnius generis lignovarieUrur virgac, anplurafibt
rius inyiriditate permaneanr: va'riulque virgarum color
efficitur, dum cortex ex parte fubtrahirur 8c exparte reti-
netur, anteconfiderationisenimhoftraiocuios, prxcc-
dentium Patrum fen ten tire quali virgae variar poliuntur.In
quibufdamplerunqueinrelledumlirerjefugimus,&quaficouicemfubtrahiraus:
&dum plerunque intelledum
litersfequimur, quaficorticem referuamusr dumq; ab i-
pfis cortex liters fubducirur.allcgori? candor interior de-
monftrarur: 8c dum cortex rclinquitur, exterioris inrellilignorum
genera, cum folaqusraturlignorûvarieras; Ac|gentisevirentiaexemplamonftranrur. Quis bene Iacob
pcrhoccognouicinquiriprophetiamaliquamresiftajqua^inaquscanalibùspofuit, quia& redemptor nofterin li-
iine dubio, vrpropheta,fecit Iacob,Scideo nec Iraudisar- briseaslacrsfcientis,quib. bos inrrinfecus infuhdimur,
guenduseft. non cnim calc aliquid, nifi reuelacionelpiri-
cali eum feciflc credendum eft. Virgs populesdc amygda-
linsuue ex plaranis, teftimonia intelligenda funt ex lege
atqjprophecis &agiographis,quç Dominus no Her ex parte
decorticauit, &e x partein proprio colore dimifit. de-
corticauitenim cum dicir .Scriptumeft;oculumprooeulo,den-
tempro dente: ego autemdico vobis, non reddereaduerfario omnino
talu>nem:ve 1 cum interrogatus à Iudsis, fi dcberec vxorem
quisiuxtaplsceptumMoyfi quacunq;ex caulladimitte-
re,refpondifle fcribicur, ad duritiam cordis eorum fuiife à
Moylé prsceptiimmam ab initio non ira fuiife. & itcrum,
Scriptum eftenim, diltgesproximum tuum, & odio habebisinimi-
cum tuum :ego autem dico vobis, orate pro inimicisveftris, & bene-
facite his qui vos perfequuntur : 8c cecera. hunc enim verficu-
lumcx parce decorticate vilus eft, cum dicir,deberc diligi
inimicum; ex parrevéro in proprio colore dimifit, illud
j videlicet quod de diligendo proximo ante prsmifit., oues
enim accipiendi funt ij,quiad fidem veniunt Chrii(li:ane-
tes vero, beaci in celligendi funt Apoftoli/eu-Ecclefiarum
miniftri : canales autem aquarum, Euangehorum accipiendi
funtlibri : virg i vero teftimonia lunc veteristella^
menti,quseuangelijs,contextanofeuntur. Primum au-
tem tern pus conceptioms,auc pen tecoftes accipienduseft
dies, inqtiaperprsdicationem Apoftolorum, velutpri-
mitiuitria milli^virbrumfcribuntur limul concepilfedi^
uinKim fermonem-autcçrte remplis accipicndum eft qua-
dragefims autpalchsi in quopoenitcnnb.&catechume-
nisiuxcaintelligenti|: illorum menluram, aut fpiritaliter
feripturarum teftimonia profeluntur,aur cèrte fecundum
hiftpriseextum: vcrifque^/idelicet apta, exquibus vale-
antauditueoncipcre , 8c truclus bonorum operum procreate.
decorticantur enim ft mul virgs.cum feripturarum
fixir; AfpicientesarietescumouibuScoeunt : quiaratio
nales noftri ipiritus, dum in earum inteiiriohe defixi func;
finguli^ quibufqueaélionibus permifeentur : vc tales foetus'
operum procréent, qualiaexempla prscedentium in
vocibusprsCeptorumvident, &diuerfuin coloremproles
boni operis fiabeant: quia & nonnunquam fubtraélo
liters corcice, alcius interna Confiderat;& referuato non-
nu n quam hi lions tegmine, bene fe in exteriorib. format.
Igitur qudndoprimo tempore 4fcendebqnt oues, ponebat Iacob vir-
gas in canalibusaquarum anteoculosanetum & omum , vtmearum
contemplatione conciperent: vlqueineumlocumj vbimu-
tafttmercedemmeam decern vicibus. ] hoc enim quando 8c
quomodo fiuSlum fit? leriptura non narrat : fed vrique fa-
dum eft quod ifte commémorât, ham dixie & hdc vxori-
bus luis,quando eas vocauit in campo. conq uerens enim
de pane illarum, ait inter cecera, Etmutauitmehedem meant
decern vicibus, fiue decern agnorum. intelligitur ergo per
lingula rempora partus oumm, cumviderct Laban tales
foetus elfe natos, quales placuerat vc ad Iacob pèrtinerér;
fraude padum mutalfe: 8c dixifle, vt futuro fcécu alios pe-
cudum colores in mercede haberer Iacob. Cum iutfeni
iile virgas varias non fupp/onebac, non nafeebantue varii,;
fed vnius coloris , qus IaCob ex non« pado auferebac.
Quod cum vidiifet Laban, rurfumpadum fraude miita-
uit,-vr ad Iacob varis percinerenr. Tunc illarum fuppo-
fic^one virgarum, varia nafeebancur. Ergo quod ait Iacob
vxoribus luis, Mutauitmercedem meant decern vicibus : 8c poll-
eaipfi Laban fimiliter: non ita dixit, quafi proueneriefo-
cefo eius ipfa frausrvc enim ei non prpuenirec,Deumlibi
dixit adileffum ilium adfuilfe. Decern vero vices pro decern
temporibuspofuit.quibus oues, quaspafeebar, per
fexennium pepercrunt.-bisquippe pariebanr in anno, cbteftimonia
, qus fecundum hiltoriam nequaquam llare j ri'gerac euimvc primo annp, quo inter fepadifunr,&ad
videntur, Ipiritaliter à facerdbtibus explanancur, vi de le- eas pafeendas placico huius mercedis aecelfir, femel pare-
praparieris & pelliculs llaminis & fubtegminis in Leui- rent in fineanni: quiacum accelfic,iaui femel pepercraht;
ricojeriptum ell. Quod autem pro mcrcede fua Iacob rurfulquefexftaanno,idell, vlrimo, cumfemelpcperifvarium
& fuluum fiue luaculofum tarn in ouibus quam in
capris fibidicic da ri, hocfignificat, quod in Euangelio
fcribis 8c pharifsis legit urrelpondilfe:Non veni vocare iuftos,
fedpeccatores inpeenitenttam. Qjrod veroaic, Keftondebit mihi
fenc, exorta necelficate profedionis , prius recederec
quam icerum parerent: aepetboe cum primus annus atm
vltimus duos ouium partus fub illo haberent, hoc ell,Angulos,
medij vero quatuor anni binos, Hunt omnes decc.
crasiuftitiamea-, fudicij tempustndicar, quando'fidelibus Nec mirum quodhsc decern tempora nomine vicilficuredditurus
eft bearicudinis fempiternam mercedem,&in-
fidelib.us.ac prsuaricaçoiibus poenarum illacurus eft vl-
cionem. Inceileduslacrieloquijipccrtextum &mylle-
rium'cantaeftlibrarione penland uSjVCvtriufq-,partes lan-
cempderata, hincneqae nimis difculïîonis pondusde-
primat, neque rurfum torporinciiris vacuum relinquar.
MultsquippeeiuS fententis iuxra allegbriarum conce-
pripucm lun t grauids, vc quifquis eas ad lolam hiftoriam
tenere niricur , earum notitia per fiiam ineuriam priuerur.
Nonriulli vero itaexterioribus prsceprisinferuiunc, vr,fi
qui eafubtiliuspenerrace vpluerinc, inms quidem nihil
Jnuenianti fedhocfibieriam,quodforisloquuntur, ab-
fcoildant. V,ndé bene cjuoque narratio ne billorica per fi-
gnincatipnem dreitur, Tollens Iacob virgas populeas virides & :
dinumappcllauic, quiaijfdem cemporibnsnafeebàncur :
velutli qüifquamdicac, percoc vindemiasaut.cocmelfes,
quibusinrclligacurnumerusannorum. Pecudum aurem
iliius regionis h r cu nditas,ficut Italicar uni,un ta fertur,vc
bis in annp pariant. Sequitur. .
SFRREXITitaq3Iacob,&impofiiislïberis&coniugibusfuper ;CÀp.
camelosabi)t,tulitq3omnemfubftantia&greges,&quidqutdin Me- XXXI-
fopotamiaacqui fier at, per gens ad iftac patrem fuum ad terra Cha- P e rc<Ü?u
naan.EotemporeLaban ieratadtondendasoues,&Rachelfurütaeft jçhariaïti
tdola patris (ui. noluitfo Iacob confit en focero fuoquoHfugerèt.Ciïfo I yi;
abtjjfet tam jpfe,qudm omnia, qua iurts eius er anti &amnetranf-
menfopergeretcontrdmontem Galaath. ] Non quod eo répore
Galaach mó/ dicerecur,fed perancicipationé.vt frequéter.
diximas.illö yocatur nomine, quo poftea nücupandus eft;.
Nuttfiatümp'