h * Comment ar ij in Libres Regum » .■______'
tem hilarirer, ëtïam de Et cumelefto eleüuseris. ] Et ab eo quern digis eligeris. hilarirer,etiam ïippïliïss,, qquuaz: f(uubb tteerr mmee ifuu n»c,roörtaïl
Et aim peruerfo jubuerteris. ] Et cum peruerfp vide ris per- bus rebus Sc membris. Et non fuht infimqta vefttgia tnea. ]
uerfus, ob quod eis iion faucs, peruerfus eflè videiis, quo- | Et non funtinfirmatafiueirinera mea, fiuefigna, quzitn-
niam dicunt:Non eft reda viaDomini, &ipfoïum via prefliadimirandüfequentibus.
noneft reda. Quoniam tttpopulum butmlemfaluimfacies.] } Perfequar tnimicosmeos&compr'mamiflo^PerfequarafFe-
Hoc au tern penjerfumvideturpcmerfis»quod;confitentes
peccaEa fua laluos facis.
Etoeulos fuperborum humiliabis.] Ignorantes autem Dei iu-
ftitiam, Sc fuam volentes coriftituere, humiliabis.
Quoniam tu illuminai lucernam meam Domine.] Quoniam
non eftnoftrum lumen ex nobis, led tu illuminabis lucer-
□ am meam Domine. ’•
Ùeus meus illuminabis tenebrdsmeas.]nos.n.in peccatis no-
ftriscenebrzfumus, fed Deus meus illuminabic teneliràs
meas. Quoniaateeripiaratentatione.]Qaonia.m non à me,
fed à te eruatà tentatioije.
EtinDeo meo tranfgrediar murum.] Et non in me, fed in
Deo meo tranlgrediar murum, quern inter homines &
catleftem Hidufalem peccataerexerunr.
Deus meut immaculata via eius.] Deus meus non venit in
homines, niftmundauerint viam fidei, qua veniat adeos,
quia immaculata viaeius.
Eloquia Domini igneexaminata] Eloquia Dorniniigne examinations
probantur.
Prote£tor eft omnium jperantium in fe.~] Et omnes, qui non
infeipfis;fed inillo fperant,eadem ccibulatione non con-
lumuncur.-fpesenim fequi tur ndem. QupniamquisDeuspra-
ter Dominum cui feruimus?
Et quis deus prater Dominum noftrumi] Et quis Deus pester
Dominum, quern poftbonamlèruitutem tanquam hzre-
ditatem Iperantes filij poflidebimus ? Deus qui pracinxit
me virtute. 1 Deus qui przeingit vt fqrtis fim, ne defluen-
tes finus cupiditatis impedian^ opera & grelfus meos.
Etpofuit immaculatam viam meam.] Etpofuitimmacula-
cam viam caricatis qua ad ilium vcniam,iicut eft immaculata
via fidei qua venit ad me.
Quiperfecitpedes meos tanquam ceru't.] Qui perreeit amoré
meum ad tranfcendendalpinofa&vmbrofaimplicaraen-
ta hums liculi.CeruoSjfpjritalcs viros appellat,propter a-
lacritatem veloçis curfiuj. robuftoru enim mentes in Deo
immobilirer fixz ran to aduerla quzquc delpiciunt,quanto
cernunt, quod contraprzceptaconditorisexcrefcunr.
Æternitatis quoque praémiapraeftolantes,vires ex aduerfi-
tatibuslumunr : quia crefcentepugna, gloriofioremlibi
nonambiguntmanerevidoriam. « Sicitaque eledorUm
delideriadum prcmuntur,aduerlirate proficiunt, licut ignis
flatupremitur vt crelcat, Sc vnde quafi extingui cerni-
tur,indc roboratur. In eo namque oftendimus,quanta ad
Deuro cupiditateflagramuSjli non folum ad eum per trati-
quiliaSc mollia,{èd etiam per alpera&duratranfimus. Bene
ergo per Pfalmiftam dicitur, Quiperfecitped.es meos tanqua
cerui. Genius'enim cum montium iugaeonfeendit,quzq;
afpera, quæquefe obijciuntfentibusilligata, datofalcu
tranlgreditur,etiam abfque vllo curfus fui obftaculo in fujerioribua
eleuatur.... Ira etiam eledorum mentes qua
élus carnales meos ne ab eis comprehendar ÿfed aprehen-
dam illos vtabfumantur.
Er non conuertat donee deficianti] Et ab ifta intentione non
conuertarad quietë.donecdeficiantqui obftrepuntmihi.
Etconfringam illos, neepoteruntftare. 3 Confringam illos, nec ■
durabuutadueifum me. :
Cadentfubpedesmeosi] Dileâosillispræponam amores,
quibus anibulo in æternum.
E tpracinxifti me virtute ad bellum.] Et conftrinxifti flrfentia
delideriacarnismeævittute, nein talipugnapræpedirer.
Supplantafii infurgentesinmefubter me. ] Decipi ^cifti eos
quimeinlequebantut, vt fubter me fièrent, qui fuper me
elle cupiebanr..
Et inipneos meosdedifti mihi dorfum. ] Et inimicos meos
conuerrifti Sc dorfum mihi eos Fecifti efle, id eft, vt fequefl
rentur me. Er odio babentes medijperdidifti. ] Alios autem
eorum qui in odioperdurarunt dilperdidifti.
iibi in hoc mundo obfiftere atque obuiare conlpiciunr,
contemplations laltutranfcendunr,' Sc more cetuorum '
defpedis terrenarü rerum lentibus in fuperna le euehunt.
Etfuper excelfa Statuit me.] Et fuper coelcftem habitatio-
nemfigetintentionemmeam , vtimpleatur in otnnem
plcnitudinem Dei.
Qui docet manus meat adprcelium.] Qui doçet me operari
ad fuperandos inimicos,qui nobis intercludere régna coe-
leftiaconantur.
Etpofufti vtarcum areum brachia mea.~] Sc pofuifli infatiga-
bilem intentioncm bonorum operum..
Et dediftimihiprotect ionem falutis tua, & dexter a tuafufeepit
?»e.]Id eftfauor gratiæ fufeepit me.
Etdiftiplina tuadirexit meinfinemi]Et correâio tua me de-
uiarc non linens direxit, vt quid quid ago, in eum hnem
referam qui cohaeret mihi,
Clamabunt, nec erit quifaluum facial. 3 Quisënim faluos
faceret, quos tu non iàceres ?
Ad Dominum necexaudieteos.'] Nec adquemlibet,fedad
Dominum clamauerunt, necexauditione dignosiudica-
uit, non recedentes àmalitiafua.
Er comminuam illos vt puluerem iuxtafaciem venti. 3 Et com-
minuamillos,aridienimfuntnonrecipicntesimbremmi-
fericordiæ Dei: yt elatiSc inflatifuperbia, ab fpe firma &
inconcufta,tànqua terræfoliditate Sc ftabilitate rapiantur.
Vt lutum plat ear um delebo eos. 3 Per latas, quas multi am-
bulâr,vias perdicionis,luxuriantes, ôilubricos delebo cos,
Erues me de contradiclionibuspopuli. ] Erues me de co n tradi-
dionibus eorumquidixerunt: Sidimilerimuseum viufi,
faeculum poft ilium abic.
Conftitues mein caput gentium. Populus quern non cognouufer-
uiet »«/«.JPopulus gentium quern corporali præfentia non
vifitauijleruiuit mihi,nequeoculis me vidir:ledrecipiens
praedica tores meos, in obauditu aurisobaudiuit mihi.
Eilijalieni mentitifuntmihi.] Filij non meidieëndi, fed po- !
cius alieni, quibus rededicebatur: Vosapatrediaboloeftts,
mentitifuntmihi.
Eilij alieni inueterati funt,& clatfdicaueruntafemitisfuis.] Et
tanquam vno pede debiles, quia vêtus tenentes, nouum
refpuerunt. Filij alieni, quibus, vtrenouarentur, nouum
teftamentumattulijinveterihominercmanferunt. Clau-
dieffedi funtetiam iniplâ vererilege,potius luastraditi-
ones fequentes,qua Dei. calûniabancur .n.de manib. non
lotis, quib.tales erant femitæ,quas ipfi feceran t,& confue-
tudinem tribuefant,errando abitinere prçceptorum Dei.
Viuit Dominus & benedict ns Deus we«;.]Secundum came m
autem fapere,mors eft, viuic Dominus Sc benedidus Deus
-meus.. Er exaltetur Deus falutis mea7\ Et non terrena con-
fuetudine deDeo falutis meæ fentiam, led stern am ipfam
falutem in .excel lo deillo Iperem. Deus qui dasvindiäas mi
hi.3 Deus qui vindicasme, fubdendo fub me populos.
Liberator meus de inimicis meis iracundis. j Clamantibus
Crucifige,crucifige. Abinfurgentibusinmeexaltabisme.'] Abin-
furgentibus in me Iudæis exaltabis rac, rcliirgentc à morte.
A vire iniquo eripe me.3 A regno eorum iniquo etues.
Propterea confitebor tibi ingenerationibus Domine.] Propter*-
ea per me tibi confitebuntur gentes Domine.- Etnomini
tuopfallam.] Et latiusinnotefces bonis operibus meis.
Magntficansfalutesregisipfius.]Deus quimagnificat, vta-
mabiles faciat lalutes,quas eius filius dat ctedentibus.
Et fastens miferkordiamCbriftofuo.] Deus qui facit miferi-
cordiam Ghrilto fuo. Dauid,&feminieiusvfque infeculum.
Ipfi liberatori manu potend , qui vicit hune mundum.
Sc eos quos credentes in euangelio. genuic in ceternûro>
Quxcunque in hoc pfalmodidafunt » qux ipfi Domino
Er diftiphna tua, ipfamedocebit.] Et eadem corredio tuai- non proprie^i.e. capiti Ecclefi^ congruere no poffutad Ecplamec^
ocebitpemenite.quodirexi, 'clefia referenda funt.totus.n.Chriftus hie loquitur,in quo
Dilataftigreffus meusfubmme.] Nec impedient carnales funt omnia membra eius. Has .a. funt verba nouiftima, quadi
anguftiz,quoniamlatam fecilti caritatero meam operan- xitDauidfiliuslfii.] Verbanouilfima Dduid'nonfinienda
; ____________ . | r T. dicit, fed1
perheienda; non confumenda, fed quas cundis
fideltbus perfedionis plenitudinem tortferant. Spiritus
Domini locum eftfuper me,&ferino iiusper lingmm ?«w?».]Spi-
ritü Domini,Ipiritumf^tidu dicit: fermo Dei,Chriftus filius
Dei accipitur,iple,eft enim Chriftus Dei Iacob»
prtuaricatoresautemquafijpin&èuèllentuïWiuerfi.fPcxüzn-
catprcs Iudzi atque haeretici.Yelut fpinzde ccclefia, quz
eft terra yiuencium,euulfi, atqaé iftcendiö combuftitëter-
no peiibiint.I-I.ee nomina fortui m Dan id: fedcns in cathedra fapi-
enuftnmis,princeps inter tres. Ipfe eft quafi tenerfimm Hgnt vermi-
culus,qaioclingentosinterfecitimpctu vnd.] Non Iesbaa,vt qui-
daputant,fedipfeDauideft didus quafi tehtrrimusligniver■
elfcn.t omnia niuibus plena, ipfa quoque nimio niuium-
aggeftu fuéritcoæquata : quam cum icofuperuenienspc-
ricuft nefeius incidiftètiibidemq; conclufus grandi rugitu
clamaretjaccurrebant homines videre quid eflet : & dum
cum alijs ad tale fpedaculum adueniret Banaias.defiliuic
ftadm in cifternam,& aggrelfum medijsin niuibus percuf-
j|cSc interfecit lcone(m. Dchinc texitur catalogus viroru
fortium in figura fandorum,qui forcitudine virtuturü boni
operis Sc feientia diuinæ trinitatis fulci,non tantummo-
do feipfçs ab hoftibus malignis defendunt, verü infirmos
quoslibec protegunti '
Pecpat pofthzc DaUid populum numerando.] Przce- pepeccamiculus,
per quod vircusfiröul belliça. Sc modeftaviride- pit enim DauidIoab,vcperambularettotumIfracl,&af- !i°po“ ,^l
fitmatur ciuilitas : quia videlicet ficutlignivermiculus,te-| ferret populi numerum. Et hoc ideo fcriptura dicit: Quia numeran-
nerquidcm&fcagilistotofuo corpore, nec non & per- furor Domini ccepit irafei contra ifrael. Qui din hoc fa d o aliud do. XII.
modicusappaiet, nihilominus tarnen Fprtilfimum robur j dempnftratur, nifi qui^ fic pro qualitatibus fubditornm j
cxedens confumit, Sc cprrofum reddft ) sVnde Sc a teren.do | difponuntur adaregentium, vt fzpe pro malo gvegis ena
ligna teredonis nomen habet: fic ille aftabilis omnibus viri boni délinquant in vitapaftoris? ifte enim Deo atte-
domi Sc quietus atque humilis Vidëbatur, &in certamine liante laudatus ,iftc fupernorum myfteriori! confcius Da-
publico robuftum fe acintolerabilé hoftibus exhibebat, | uid propheta, tumôre répentinæelatianisinflatus, popu-
Ab find urn non efti vt ij tresfortiflîmi'Dauid, Sc Eleazar Sc j lum numerandopeccauir,& tarnen vindidä populus,Da-1
Saina^îhtellrgâtur Jrinitas, Deus pater, & filius, &fpiritus uid peccante, fufeepit. Cur hoc? Quia videlicet lecundu
fandus,ad quorumæqualitateitf ceteri fortilfimi non per- meritiim plebis,dilponuntur cordarcdorum. luftus vero
uenerunr. Itemiple Dauid in picelioPhiliftinoium cum iudexpeccantisvitium exiplbrumanimaduerfione corri-
fitiens vetfaretur in bcllo, & aquam quaireret : Quis mihi J puit,ex quorum caufla peccauit. Sed quia ipfe fua fcilicec
potum dabit, ait, de f lacu qua eft in Bethlehem : & ad portas jvoluntatefuperbiéns, àculpa alienus non fuit : vindidâ
erat iter Ci ftérnæ, &Dau,id.intcrfulus hoftibus, & media | culpa: etiam ipfe fufeepit. namirafzuiensquæ corporali-
holtilium cinxerat feptacaftro'rum: præciderunt très viri ter populum perculit, redore quoque populi intimo cor-
multitudincm aduerlariorum, hauferunt aquam de la- dis dolore proftrauir : ccrtum vero eft,quod ita fibi inuiçé
eu quietatin Bethlehem, Sc obtuletûnt régi bibendam, J Sc redorum méritaconnedantur, 8c plebeium,vt fzpe ex
fed céx noluit bibere,fëd profudit illam Domino, dixiçq; * culpa paftorü,deterior fiat vita plebeium : 8c fe pe ex me-
Non concingatmihifinefacere, vtfanguinem virorüqui ritoplebeium,mutetutvitapaftorum. Sed quia redores
abjerunc', exanimis bibam,. Vicit ergo naturani, vt fîtiens habentiudicem fuum,magna cautclafubditorum eft,non
non biberetj&exemplum de fepræbuit.quo omnisexer- Iltemerëvitam iudicareregencium.nequeenim frufteaper
citustolerarefitim difceret.Q^odfialtiusvelisfpçdate Sc femetipfumDominusxs nummulariorüeft'udit,&:cathe-
introfpicere myftërium,fitiebatÔauid,no aquam,qùæeft dras ven'dentium columbaseuertit,vnimirum fignificans *
Bethlehem,iedoriundum inéâdem Bethlehem ex vir- quia per magiftrosquidé vira iudicatur plebeium, fed per
gine Chtiftum in Ipiritu przuidebatk Ergo volebat bibere,
femetipfum fada examinât magiftrorum : quamuis etiam
non aquam fluminis,ledlauacrum exlatereChriftifluens:
fubditorum vitia,quçàmagiftiismodp.vel diflimulantur,
hoceft,nonaquarum fitiebat elementum,ledlanguinem
veliudicarinequeunt,eiusproculdubioiudicioreleruftn-
Chrifti.Vnde etiam non bibit pblatam aquam, feddpmi-
tur. Igirur dum lalua fide res agirur,_virtutis eft meritum,!!
no fudit, fignificans.fc fitire facrificium,non naturz fluen-
quidquid priptisefttoleratur : debet taméhurriliter fugged,
tum,led illud facrificium in quo eflet remiflio peccatoru:
fi Fortaflè valeat quod difplicet emendari : fed curan-
ilium fitirefoutem zternum,non qui periculis quzreretur
dum fummopere eft,ne in fijperbiam tranfeat iuftitiz inor
alienisy Fed pcricula aliéna deleret. In hoc fado cogftandû I dinatadefenfio: & dum reditudoincaute diligitu'r, ipfa
fummopere eft,quantum ad mores hominum peTtinef, vt magiftra reditudinis humilitas amittatur : nec eum fibi
qui fe,illicitav meminit commififlè,à quibufdam etiam lici- przeflè quifquédefpiciac,quem fortaflè coptingitj vt in a-
tisiludeatabftinere, quatenus per hoc conditori fuo fatis- liquaadione reprehendat. contra hune tumoré fupetbiz,
faciac: vt qui çôniifit prphibita,àlcmctipfo abfeindere de- fubditorum mens ad cuftodiam humilitatis edomatur, fi
beat etiam co ncçflà, &fereprehendafin minimis, quife infirmitaspropnaincelianterattenditun nâ vires noftras
meminitinmàximis deliquilte.Lex certe veterisreftamen I veracitcr examinare negligimus, Sc qui> de nohisfortia
ti alienam vxoïé concüpilcipiohibec, legi vero fortiaiii- credimus,iecircpeos,qui nobis przlatifunc,diftride iudi-
berc milicibiis|vcl aquam defiderarceon pçnaliter vetat. camus, quo enim nofmetipfos minus agnpfcimus.eo illos
EtcundinouimiwquodDauidconcupifcentizmucronc quosreprehenderenicimur,pIusvidemus.Singulahfcma
transfixus,alienam vxorem Sc concupiuit &abftulic,cuiüs la funt, qùæ fzpe àfubditis in przlatos, fzpe aprzlatis in
culpam dignîivërbeia fônt feçuta,& mal urn, quod perpe-1 fubditoscpmitdintur: quia&fubditosomnesij quiprz-
tra.uit,per pzniteptiziamenta correxit. Qui cû longe pôft i lune,minus qua ipfi funt làpientes arbitrancur; &rurfum
contra hoftium cu^eosfe daret * àquam bibere ex çifterna qui fubiedi funt,tedotum fuprum adion« iudicantc & fi
exdefiderio voluit^ chi“ s eJcâ:i milites inter cateruas ad- ipfos regimen çeuere cpntingereç, fe potuiflè^re.ipelius
ueçfantiiwu médiaseçumpentes,aquam,quam defiderarue putant.VndeplerumquefityYt&redoresmïnusprüdcn-
•,iU?çfi dctùlerunt. Sed vir Domini flagelÜs eruditur,fe- tefea quzagendafunt videant»,quiaeorüpculos ipfane-
' ' ’ ^ bulaelatio.ni&pbfcutati &nonnunquamis,quifubiedus
eft,hoc,cum przlatus fuerir,f?iciat, quod dudum fieri fub-
iedus argucbac: Sc pro eo qubd illa quz iudicauerat per-
petrat; làltem quiaiqdicauiterubefeat. Igitur ficur przla-
tis çutandume.l^j ne éorü corda æftimationis fiqgularis fa-
pientizlocus luperior extpllat : ita fubiedis prouidendiji
eft,ne fibi redorum fada dilpliceant. Si autem magifttp-
rum vita iuré reprehenditur, pportet, vt eqs fiibditi etiam
cum diüiphna yenerentur. Sed hoc eft follqtter jncuendû,
neautquem venerari necefli eft,imitari appetas: aut quë
imitariaefpjcis, venerari contemnas. fubtilis etenim via
cenendaeft, yia reditudin^s & bumilitaris,vt fic repreben-,
ûbiliamagiftprum fada dilpliceant, quatenus fubditorü
mens à Fernanda mngiftcrijreuctenria non recedat.
! D d d d 4 S. E V C H E -
metipfum protinus cum periculo militum aqüam deu-
detaflè reprehenditjcamqj Dominpfundens libauit,licut
bieferiptum eft: Libauit earn Domino. Infacrificiô qiiippe
Domini aquaeflFufa conuëtla eft» quiaculpâ concup.ifçe^n-
tizmàdauitper pznitcntiam reprehenfionis fuz. Qui ergo
quondam concupifççre alienam coniugem nequaqua
timuit,poftcaetiam quia aquam concu,piller,expauic. qui
enim fe illicitaperpetrafle meminerat,contra lèmetipfium
iamrigidusetiamalicitisabllinebat. Ad hanCaquâhaù-
riendam irruperunt très fortes ; Abifaifrater ïoab,Afael&Bd-
naiatftltiu loiada. ifte Bana 'mpenuftit duosleoües Moab,& ipfe défendit
& peteufiit leonemin media cifterna diebus niuis. Quo
modo fit fadum, loîephus nàrrat apertiusquia videlicet
cifterna fuerit nin^rum profunda»quç tempore h y en u s eu