4\6 Sedulij H yber.inEpift.
nunc videat nudum ad veltiendum , ficdereliquis mem- » Aurcs déle&abanturaudiru vano, vel-bonorum dérogé
bris. No» eßis fub lege] Non vos vincet pèccatum,non ff ni ra tionibus,nunc conuertanturad audiendum verbum Dei,
eftisparuuliy fedperfc&i, quafipædagogus puero dicat: ! adexplanationem legis , &ad càpiendamfapicntiædif-
Nolffacereviciumfermonis,nóemmadhucaudisGram- J ciplinam. Lingua,quæconuicijs, 8cmalediâis,Ôaurpi
Humana
loqui.
maticum,fed Oratorem. Sinon peçcffmus,non fumusfub
legèifedfub gratia: Si autem peccenras, vertimur fub lege* J
&i ncipietnoftridominari pèccatum, quia qui fàcit pecca-
tum,feraus eftpeccàti .Quid ergoipeccabimus,quonia nonfumUs
fub lege?] Ne dicetent.ergo cedante vindi&a legistimpu ne
peceabimus. Mfit] Qùia fi peccatis, fub gratia non criris,
fedjquafî fub lege, vel fub dominatiöne peccati. Annefci*
tis,eutexbibetisvosferuotadobedïehdum^. 3 Nuncnealiud pro4-
fitentes,aliüdfa'ciamus,& conférai Dei dicaittürjgcftisau-
tem zabuliinueniamur -, præmonet & denuntiateiuS nos
ferûôseffe*cuius voluntatem operibùs fedamut : Nam
hoc Deus accufar.dicens: PlebÆac Ubiis rnebonotràt^oi autem
eorumlongeeftàme. VideturparamintegraeloÇütio, quia
ait:Seruieftiseius,'cuiobédiftis, fiuepëccariin mortem,fi-
Ue obedftioni : iufticiæpèr obedientiam» cumratio^popo-
feerit dirigerai eftis eius cui obediftis, fiue peccati>imeiu-
fticiæ. Sed in eq> qui per initium fetmonis (ponté profite1-
tur, artecorapofitionisrequirere, fqperfluutnpüto, cum
fenfus habeatureuidcntior:hocautem eft,quod in h oc loco
Apoftplus dpcet, quia vnufquifque in maira fua habet,
& in «bitrijpoteftate,vt aut peccati feruus fit,aut iufticiæ,
fed pmnes quiFaciunt pèccatum, ferai funt peccati.’ Ad
h PC refpicit, quamuis non àdieeerié: & o m ms qjii facit iu-
fticianMcruus eft iufticiæ.quod fortaffis putetaiiusidcirco
fubrelidum, vt cum fequentib.quàfidebeatintèlligi, riu-
hi tarnen cqnfulte yidetur noh adLditum, nëque enim dici
cpnueniebat, quia omnis qui facit iufticiam, feruüs eft iu-
fticiæ:vt pmnis qui facit pèccatum,ferrais eftpeccati.Nam
& Deus ipfe facit iufticiam -, &non idcirco lèrausiuftitiæ
did ppteft : nam 8c ip fe diàbolus fine dubio peccatiferuus
eft,quippequi defeendft à feruitute iufticiæ; 'Grd.ima.utem
Deofqutafuiftis fer m peccati ] V tide Vereor.neforte pluresli-
mus, qui videâmur fufeepifle dpdtinam -, iufticiæ videa-
mur obediré, corde vero obediâmus peccato. Mouet me
ëtiam hodj quod non dixit* ©bedientes ex cördej in quam
tràditi cftis.fed formam do&ririæ pofuit,nec pu to quod v-
num efte fenferi't^fioftolus dodnnam,&f|frmàm dodri-
n i , quod minus efte fciiierit formam, quàmïpfam dodri-
nam. Et nunëquideminpræfemiyfiaduniin corpore fu-?
mus, formam dodrinæhabemus, non ipfam dödrinam*
fient alibididv.Vtdemusnuncperßeculuminantgmate.l^icu-
temdodrinafit, àeqüàdicitur ; Tuncautem videbimus
facie ad faciem. Yndc &.in præfenti vita, puto qupd formam
& vrabram virtutumtenerepoffimus,ipfas vero vir-
loquijs cofifueta eft, conuertatur nunc ad benedicendum
Deuminomnitempore, (ermonem (anum proferat, &.
honeftum.vtdetgratiam audientibus,&veritatem loqua-
tur cum proximo luo. 'Sed quid opus eft hasc fingulaper-
f c q u i, cum pateat etiam vniufcuiufqpe niembri minifte-
rium,qnodexhibuitvitijs , aptare virtutibus, Sc adum
quem exhibuitimmundicite.nunc ad(anditatem,& cafti-
tatem conuertere ? Itaque & nunc exhibete membra veßra fer-
uireiußiiiAinfahäificaiione ] Videtur hie faneiufticiam no-1
minaile pro omnibus (mml virtutibus , ficut e contrario
iniquitatem pro omnibus fimül vitijs pofuifle. Gumenim
feruteßctüpeccatojibp’ifuißisiufthia ] Hoceft,innullofer-
uientes ei,.ita & nunc hberieftore ab omni peccatpi Qui-
iibera Dcö eft, (èruus peccat,ieft. Sane notandum eft,efte
8c libertatem cUlpabilcm, 8c laudabilcm feruitutem: näih
liberumeftff iq.fticia: crimeneft/eruumverocfie.laudabi- quïèal
leeft. Liberi a iufti dia noil funt, nifi arbitrio voluntatis;li- j
beri autem noh funta peccato, nifi gratia (aluatoris,vnde i
liberosaiufticia diiir, apeccatoautempon liberos,fédli- |
berat os, ne fibi hoetribuerenr. Quem ergofruftum habui- j
ßisin his ftn quibus nuncerubefeitis ? ]] Nullus line dubio fru- |Vni«al
duseftin e,are,qu£pffr ppenitentiam pubcfcitur,& cuius iapaw
etiamrecordatioverecundaeft. Quadriformisautemva-
rietasin omni iniquitate ,atque iufticiavidetur ineflff: Semen
tutes tune, cum venerint ilia quæperfedafunt. Et ob hoc
Hiercmiasfortalfisinlamentationibus dicit: Spiritus vultus
noftriChriftus dominus, cûidixitjïiivmbra eius viuemusin Genti-
cus. Qupd fi Chriftus eft îufticia, & fàpientia, & veritas, a-
matoreSeius videbimur. Libert Ait autem à peccato ] Quiseft
qui liberët a peccatb? fine dubio agnitio veritapsiSic enirfi
dicebat Iefus ad Iudæos quicrediderant ei : Si etedideritis
verbo meo ,àgnolcetiS Veritatem, & veritas libffrabit vos.
Humanum dicopropter infirmitâtem carnis veftra ] Hoceft.hu-
manuro dico, qùià nondumad plenum poteftis àudire di-
jiinUmi cumènitamultamagis debeatis ièruire iufticiæ,
qüàm peccato,cuiante feruiftis, ego tarnen concedoinfir*
mitati veftrjfe, vt taiitumiufticiæ ieruiatis, fiuè i ta humana
ratione dighaloquor, quod omnes me cum (entire pof-
fiititi & ftullus abnuere. Pudorem quendam perhæcin*
cutit Apoftolusaûditoribus, vthocfaltem obfequidebe-
ant iutticiædc fahdifi^tioni, quod prius immundiciæini-
quitatiquedetulerann Qujdérgotam humanum, quid
tara leue,qüidtamfineoneré,& quod nullapoflîtprqrfus
infirmitas eXcufare ? Sicut, inquit,fxfcii«/y?K membra veßra
feruireimquitati ] Mülto cnim amplius, ôc multo inten-
tius honoranda nifticia eft : Si ergo, inquit, humane 8t
communiterago,eadcm poftuiOjlimiliarequiro.Dudum
requirebant pedesveftri dæmonum templa,uunc currant
‘ulHtij Ij
pro onjttl ;
busTinJj
«bus.
(cili'cet,arbor,finis,frudus:Seiroen,eftbona,fiucmala
cogitatió: Arbor, bona vel mala voluntas: Frudus,ope- |j
raiufticisevel iniufticise,%eiiuftificatio,\velimmunditia:
Finis Vero eft mors,(eu vita peterna. Noneftomittcndum, |
quód f rudus quidem eos^ pro quifius nunc erubefcimus, I
inquofintnoluitnominate. Eorumvero ftudum quili-1
betati funt a peccato,/ 8c (eruifadrfiint Deo, dicit eflein
fandificationem; bonorum enimfrequentius quam ma-
Jorum habenda memoria eft. Nam finis eorum mors
Finem,dixit exitum vita: Ssaduum, cui aut mors, autvita
fuccedit, led huic fini mors, d morte autem ad mortem j
tranfir. Stipendium enimpeccatimors ] Stipendium pro ope-
re militiaeredditurpeccatum ,namideo dixit ftipendium
pcccatimOrs, vt mortem peccato non immerito jnlatam,
(ed debitam demonftrafet. Gratia autem Dei vita aterna ]
Bene autem metaphoram, id eft, figüram militi* ex initio
propofitam feru^t, vtmijitantibus lub peccato Rege, imo
potius tyrannide, ef a parentibus ftipendia debita mortem
dicat. Deum veto non eratdignulti militibus Jiiis ftipendia,
quafidebitumaliquoddarc , fed donum & gratiam,
qu^eft vitase.terna. Quinqueautem ipecies (unt mortis. I
nam prima mors,eft (eparatio animae a corpore. Secunda,
(eparatioanimx aDeo, quae per peccatumeuenit. Tertia,
eftfecundum illud , qüod autor mortis iplius diabolus,
mors appellatun Quarta mors nominatur inferni lacus,
quo pneuaricatricesanimaedetinentur.Dicitur verö&illa
tndrs laudabilis, qua peccato quifque moritur, & Chrifto
confepelitur.
C A P Y T V I I . i •
AN ignoratisfratres, fcientibus enim legem loquor ] Hinc
ineipit difticuftatem legis oftendere, vtillos horte-
turad gratiam fine eius timofe tranfire, vt animas eorum
firmetinjdo^rinadiuina,exemploquelegishumanævtitur,
vrper teirena fuadeat cceleftia. Sciunt enim legem
Romani, quia non funt Barbari * (edf comprehenderunt j
naturalem m^itiam, partim exfe, partim ex Græcis , led
Græci ex Hebràçis: Nam lex Romanis ex Athenis allataelL
Quia lex dorninathrinhomine, quanto temporeviuit. ] Non eft
occultum, omnem vitam hominis eile fub lege natural
hæc lex generalis eft. Nunc vero aliam propofuit (pecia-
lem * per quam probarevult aflèrtiohem fuam. Nam qv*
P M _______r ___ _______M H H ____ ■ ■ ■ ___ fubviro eßmulier,viuenteviroaUtgataeßlegt^ Hæc lex deEuadecclefiam
Dei. Protendcbantur prius manus vt aliéna angelio eft^non ex Mo(e, nequeex iuftitiaterrena.Suadet
râpèrent, nunc vt proprià'largiantur protendan tur, cir- ergo Ghriftianis mundum elle à lege faèftorum , non ab o-
cunlpiciant pauperes, debiles, egenos, ad miferandum. | mnilege, nec vitra iam expedireelfè fub lege, negratiamj
Romanos Coüeff. 4V
Deieuâcuet reuerfus in Iegem.Neq; legis erit adulter,fed \ mens ipfaintelligit;naturæfuæ elfe quod credit,nec oculis
Eoangelij,qui mortualegeiundus Euangelio, pofteare- cerhitur,necmanibuspalpatur. Eft &.alia interpretatio
dit ad legem. Mortua lex dicitur,quando quem comine- 1 legîs fpiritus , vc quia prior lex ab opère maloinhibuit
banc reutfi incognitus eft ei : Si autem feruiences legiacce-
dere fe putantad Euangelium -, rei èrunt 8c adultcri : qui
viualegeiunxeruntfe fidci,eruntin vtroque adulteri. Sci-
entibusautem legemloquitur Paulus,deleft-, fcientibus
quæ fit in lege-vetuftas li teræ, 8c nouitas fpinrus. Narnfic-
ut morte viri mulier liberatur à lege coniugis, & fociandi
viro alio accepit libertatemftta^nima,cuius vir lex eft vel-
uti mortua fibi lege tecundumliteram,libertatem accepit
nubendiàlioviro,quieftfpirituslegis, fpiritusautemdominus
eft,- ^ ' J • • 1 XT
QuodautemdixiuLexdomtnatttr quanto temporevtutt J Non
ad hominem, (ed ad legem refertur. Hocenim ôc in con-
fequentibus indicate vbi ait: Viuenteviroalligata eßlegt] Et
ipfius exempli quod aflumptum eft, plenius is ordodéclarât:
Legem enim viri loco pofuit,& deipfa dicit:
- Si autem mortuus fit erit vireiusfiolutaefia lege vin] Sed quo-
modo fit morttrtis peruidendum eft : poteft quidem etiam
in hoc videri mortuus, cumfpiritïialis intelligentia exclu-
dit , 8c velutinterimit corporalem, & oftenditrefugicn-
dam e(Te occidentem litcram.&fequcndum viuificantem
fpiritum. Itaquefratres met & vosmortificait eßis legi] N oluit
iuxta comparàtionem legëm illis dicere mortuam,fed
quöd inter ludæois dicere non audebat, intelle&ui noftro
reliquit per corpus Chrifti. Quomodo Saluator corpus
fuum zabulo crucifigendum permifir, fciensëflè pro nobis
contra illum.-idcirco per corpus Chrifti falups nos dicit
faôtos. Cui ergo dimittünturpeccata, moritur lègi, hoc
eft liberatur à lege. Mori autem legijViuereDeo eft. Per
corpus itaque Chrifti hoc confequimur beneficium. Tradens
enim corpus Saluator, mortem vicie, 8c. pèccatum
dàmnâuit, id eft, diabolum, in ipfoenim peccaùit diabo-
lus, cum ilium innocèntem occidit per corpus Chrifti, in
quocorporeiniquitatesnoflrastulit, &peccatanoflraportauit,
& quiexuitprihcipatus 8c poteftates, triumphanscosin
(cmètipfo. " ' . 1
Vtfitis alterhis ,qui ex mortuis refurrexit, vtfruâificetûDeo ]
Ille frudificat Deo, qui operibus iuftitiæ, in pomorum
modum, pri miras in florem, deinde operibusin frudfcum,
poftremo ad fummam peruenit maturitatemmullus enim
fruiâus femper in flore eft. Vtfitisalterius] Hoc dicit, quia
ideo mortui finiras,vc de cætero Chrifti fimus ferui fofius,
& hoc meritfraâifiçareDeo.Adquiritur enim qui in gra-
tiaeius permaner,dignusrefiirre<Stione promrfta.
Cum enim eßemus incarne] HoCcft, cum eflèmusin car-
naliconuerfatione, paffio concupifcentiæ operabatur in
oculis, & in cæteris membris cæterté paflîones, quæ tarnen
per legem oftendebantur eflè peccata vitiaq;. Per legem
erantjhoc eft,per legem enim oftendebantur:per legem e-
nim oftendi, non per legem fieri ijfôftrat: Index enim pec-
cati lex eft, reosfaeïens peecatores. Quæ nam ifta lexeft :
per quam vitia peccatCirum operantur i Nunquid lex Mo-
fi, etiam fi fecundum literam obferuaretur, vitia générât
peccatorum î Sed in aperroeft , quodillamlcgem dicat
membrorum *quæ refiftit legi mentis. Ifta eïgo Iffx eft, quæ
facit tnhis, qui fecundum carnemviuunt, vitiapeccato-
rum abundare, vtfruâificarent morti. Ad hoc namqj eft
fftain membris noftri^ vcrefiftentesaduerfiim legemi métis
, captiuos nos ducat peccato , ôchos frutftus offerat
morti, fiue vt fruéfcificaret morti, hoceft, vt fruétum face-
ret morti fecundæ.Lucrum enim tuncfacit mors,cumpec-
catur. N«»c autem foluti fumus a lege mortis ] Id. eft,dum re-
miffiortem accipimuspeçcatorum:Non enim habetin nos
poteftatem,infidis auteni & peccatoribus dominatur.Lex
autem mortis ideo di&a eft,quia punit reos mortis.
Nuncautepifoluti fumus a lege mortis ] -.Hoceft, nos mor-
tuicumChrifto'per baptifmum fumusmifi enim quis mortuus
fueric cum Chrifto, ab ifta lege non foluitur.
Vtferuiamus in nouitateßiritus .] Hqc eft, (piritualis^ra-
ciæpræceptis,nonliterælegis. Lexenimvetusnoncriinihæc
cum nec in corde debere peccare dicit,lex fpiritus vo-
catur,vttotum hominem facit(pîritualem. Nonidcirco
nos Chriftus abftraxitàlegé peccati, vtvetuftatiliteræfer-
uiamus, id eft, vt circumçifîonem accipiamus, & cætera
quæ vetuftas legislitcræ continet, fed vtlegi Dei infeiritus
nouitateferuianras, id e ft, éxomnibusquæinealcripta
funtjfpiritualemfenfumfpiritudonantecapiamüs : ficut
idem Apofiolüs alibi dicit : Quia velamonejlpo/itum in faeje
Mofi: Cum autem conuerfusfueritquisad dominum,auferetur vela-
men. Dommut JpirittiMjl : Vbi auteni jpiritus domini, ibi libertas.
Qtûdergodicemus ? 3 Non ergo pèccatum eft lex,fed in*
dex peccati. Bona autem &iuRa ejllex J Oftendere enim
inaminensperiçulum bonum eft, fedhicmagis gratias a-
git, quierepcusàpericuloviifit. Naniconcùpifcentiamnefcie-
bam 3 Non dixit, non habebam,non faciffbaoi,fed nefeie-
bam, hoc efti nefeiebam cortcupifeentiam eflè pèccatum.
Occafione ergo accepta per mandatant 3 O m nem d i ce ns cpn-
cupifcentiâm.curtâà peccata fignificat.
Sinelegeenimpèccatum mortuumefi] Hic duplici genere
intelligendum eft,vt & zabulum in peccato feiat fignifica-
tum. Mortuus dicituç fuifte zabulus, quia ceflabit ab illu-
fionehominis, quiafecurus erat de poftèffioneeius. Pec-
catum autem mortuum dixit, quia putabatur quodnon
imputaretur apud Deum, ideo apud hominem mortuum
erat, quafi impu ne peccaretur; Sine lege enim penèlexin
obliuionem ieratnaturalis,quæ fuggerebat quid effet pec-
catum. Idcircolexliteræ fupra dida eft,.vt cJmmemora-
retoblitos. Quid eft fine lege vixilfe, cuilex femper fit i
nam quia fine timoré Déi viuebat, lecurus quodnon effet
Déus iudicaturus a élus humanos.
Sed vbivenitmandaturn, pèccatum reuixit 3 In fine obli-
uionistecognitumeftpeccatuftiadueniente niandato, vt
omnis qiiiilludfeceric:mortuum fe elfe cognofeat. Pecca-
tum autem reuixit, quia vixerat per feientiam naturalem,
8c mortuum fuerat per obliuionem ; idcirco dicitur reui-
xifleper legem. Ego autem mortuusfum 3 Mortuus eft homo
, qui vider fe reum apud Deum , qui ante fe putabat
non futurum obnoxium ex his quæ peccabac.
N am pèccatum occafione accepta per mandatum feduxit me 3
Pèccatum hoclocozabulum intellige, qui autor eftpec-
cati,quiqbedecipit hominem fuggeftionibus malis,nefa-
ciat quod lex præcipir. Itaque lex quidem fitnfta 3 Vt nihil
fufpicionisperuerfæ remaneret in lege,fieillam commen-
dat, vtnonfolumiuftam,fedôdand:am, ôcbonàmpro-
nuntiet,& mandatum bonum: Quod enim prohibet ma-
lum,bonum eft. Quodergobonumefi,mihifaftumefimorsiAb-
fit 3 Non enim mihiipfà lex caufà mortis exiftit, fed ego
qui peccando inuenio mortcVn Sedvtpèccatumappareatpec-
catum,pér bonumoperatumefimibimortem] Inimicus,hoceft,
diàbolus, quem in peccato fignificat, vt appareateffe ini-
micus, per bonum accepit occafione operafi hom ini mor- J
tem:Dum enimad illicitafilum fuadet,apparët elfe inimi-
cus. Vtfiatfupra modum peccanspèccatum per mandatum ] Ante
legem modum habebat per ignorantiam,fupra modum
eft cum feienter admittitur. Scimus autem quod lexJpiritualis
eft ] Quia fpiritaalia mandat, arduapræcepit opéra fpiritus,
prohifiens peccata,& ideo non poteftimpleri.
> Ego autem carnalisfum ] Egoquicunq;legemaccipio,&
carnaliter viuere confueui. Qupd enim operor 3 Hoceft,
carne, fiue carnali concupifcentia. Nohintelligo ] Non in-
telligit quod opératur, quia videt fe aliud (cire, & aliud a-
gere. Si autem quod nalo illud facio , confentio legi Dei qùia bona
eft 3 S iipfum rhalum nolo’facere, quod committo, vtique
cum lege fentiq,qûæmalànon vqlt, fedprohibet. Nune
autem non ego operor illud 3 Hoc eft,fecundum fpiritualede-
fiderium non ego illud operor. Non ego operor illud,
qui vëlutinuitus operor.-fed confuetudopeccati,qiiam ta-
men neceflitatem ipfe mihi paraui.jl
Sed quod habitat in me pèccatum 3 Hoceft, confiietudo
Mortuum
peccacum.
nis nomen eft,fed temporis,vel ætatis. Senuic autcm,quia ! peccandi ab A^dam transfufa.Habitat autem quafi hofpes.
celïàuic. Lexautem fpiritus,eftipfalex fidei,quiafidesin ! &quafialiudinalio,nonquafiaccidentiafcilicccnonna-
animp eft,nec operibus.addifciuuy fed corde creditur , & j turalia. Sicytverbigtatiaifi quis iam diuiurare, vel irafe:
Biblioth. Vet. Pair.Tom.
Carnal es
homines.
Pèccatum
habitare
in nobis'.