î Eufebtj GaM'c ant
&in terra pax homifribtfs bortæ voluntatis. Quanto tern-
pore princeps pads Dominus nofterinhoc mundo con-
uerfatuseft, magnavbiq;gentiumpax&concordiafuit.
Quo recedente paulatim prælia fieri feditiones moucri,&
belloirumrumoresvndiqueaudiricoeperunt. Sed none-
ranthæcfigna finis feculique confirm mationis. Multoe-
him maiorailla crunc, magisque terribilia, quæ mundi fi-
nem precedent, de quibus fubditur: Confurgetgensin gen-
tem,& regnuminregnum , & eruntpeßilentia & fames & terra
motus per loca. Hæcaucem omnia initia funt dolornm. Omnia
ènim hæcîam præGefTerunt,lèdad comparationcm il-
lorum,quæ fututa funt,tam paruafuerunt, vt illa,cum ve-
nerin t,pro fîgno habeaiïtur,& iam mundum (tare, Sc diu-
tius durare non pofïc, manifeftèdcnundent. Vt enfin in
fcquencibusdicitur, Scerit tunctribulatio tàlis, qualis
non fuit,neque fier. Quia enim tune nafeetur perditiorris
films, bella, lites & contentîones, & omnia mala vbique
fieri oportdbit. Veluti enim pax præceffitGhriftum,ita
di fcordia præcedet Amichriftum. Tradent enim vos in conduis
&Synagogisfuisflageüabunt vos, & ante reges & prsfides ducemini
propter me, vtteftimoniumdetis illis deme. Hæcautem
prophetia, quiaiam completaeft, èxpofitionenonihdi-
get. Ipfa enim eius adirapletio, expofitio fuit. Poniteergo
in cordibus veßris non pr&meditari quemadmodutn rejpondeatis.
Quid enim refponderent,fi tantum per feipfos refponde-
renr peccatares 6c idiotæ, quidrefponderent ruftici &il-
literati ? Ipfi ènim flint,de quibus Apoftolifs ait:Quæ ftul-
ta funtmundi, elegit Deus, vt perdat fapientia •*& infirma,
mundi elegit Deus , vt confundat fortia. Non
multum igitur erat pneraeditandum eis, quia illius erat
quiloquebacurineis. Vndé ctiamScfubditur:/ Egoenim
dabo vobis os & fapientiam,cui rion potent nt reßßere & contradiçe-
re omnes aduerfar ijveßri. Sed quare non os fine fapientia ?
Quarenon fapientiamfine ore ?. . Sed fimulvtrumque os
& fapientiam fedatururaeflè promittit.Nocetenim mul-
toties os fine fapientia. Inutiliseftaliquando fapientia fine
ore. Vnde feriptutn eft : Sapientia occulta & thef auras
abfconditus,quæ vtilitas in vtrisque ? Hæretici aureraos
fitfefapientia habuerunt,ideoquefibt & alijs plurimum
nocuerunt. Non fit igitur osfine faprerntia, neque fapientia
fine ore. Qyi intelligit,loquatur>qui no intelligit,melius
eft vt taceac, quam vc nociua Si fiaei non conuenien-
tialoqüatur. Propter Hoc enim ad tabernaculum conftru-
endum,àurum firaul& argentum, &aes Dominus offerri
præcepit. In auro namq;fapientia, in argento eloquij pu-
IN N A T A L I C O N F E S S O R VM
Homilia prima.
Dixit Te fus difctpulis fuisparabolam banc : Homo quidam pere.
grèproficifcensyvocauti feruosfuos, &c. Matt.2j;-
HOmo ifteDominus & Saluator riofter intelligitur,
qui de hoc mundo ad patrem redietis ( hoceft enira
peregrèproficifcij prius fidelibusfuis bönafua largitnsJ
eft. Etvnt dédit quinque talenta.alij verb dùo, alijverb vmm, Vni~
cuiquefectindumprimam virtttiem,& profeäus eftßatim. Qui n.
que enim talenta quinque funt corporis fenfus. Duo verô
inteile&us&opefatio. Vnumautemintelle&us tantum.
Hæcautern etfi naturaliter ab initio hominibus data finit,
eatamen fidelibusfuis iterum Dominus’dédit, &quo-
dammodoinnouauit,dummagis interiusquàmexterius
habenda monftrauiti Habet enim & anima vifum & au-
ditum,guftum Sc odoratum tadlum. Et quidem multo
dignioresillis quiin cotporèfunt. Senffisenim corporis
cumanimàlibus cothinünes nabémüs.
Abiitautem qui quinque talenta acceperat,& op'eratus etl in eis,
& lucratifs èft alia quinque. Quiautem vmm acceperat, abiensfo-
ditin terram,&abfionditpecuniam Domini fui. Hæcautem in
fequentibus exponemusi Pofl multum verb temporis venit
Dominus feruorum illorum, & pofuit rationem cum illis. Poll:
multum verb tempotis venit, quia multum temporiseft
.inrerprimum&fccundumaduentum Chrifti.Tuncenim
cum ferais fuis rationein Dominus ponet,quia vtApofto-
lusait : Omnesaftabimusante tribunal Chrifti,vtreddat
vnuiquisbue rationem dehisquægeffit, fiue bona fiue
mala fuerint. Etaccedens qui quinque talenta acceperat,obtulit
alia quinque talenta,d^cens : Domine, quinque talenta tradidißi
mihi,eue alia quinquefuperlucratusfum. Vifummihi dedifti,
opérât us fum in èo,& multos illuminaui. Qdæ vidi, ofté-
di : quæ intellcxi, docui : non celaui, non abfcondi ea,
quaî tu meis bculisreuelare dignatusfuifti. Habeo igitur
hoctalentummultiplicatum. Dedifti mihi& auditum,
in hoc quoque operatus fum, & multis aliis aures aperui,
tuorumque fêcretorum verba eos audire &intelligere docui.
Hoc ënimtalcntum Dominus requirebat, cùfiidice-
ret: Qui habet aures audiendi,audiat. Item que : Vobis
datum eft nofTe myftcrium regfii Dei, cæteris auteminpa-
rabolis,yt videntes non vidéant, & audientes non intelli-
P Jw m m —r ____ , ___ o_______i —j r - ?anr Outturn quoque roihi dedifti, quo tuædùlcedinis
ritas,inære veroloquendifacundiaintelligitur. Sine his | lâporem intelligens dico : Quamdulciafaucibus meis e-
autem Dei tabernaculum ædificari non poteft. Et de auro i loquia tua fuper mel &fauum ori meo.Etin hoc quidem
^uidemfcriptumeft: quiadefidefabilisthefàurusrequfe- j operatus fum, aliosque mecum ad guftanduminuitaui;
mit in ore fàpientis : De argento verb. Eloquia Domini e- diccns : G uftate & videte quam fuauis eft Dominus, bea-
loquia cafta,argentum igné examinatum. Dexreautem: j tùsvirquifperatineo. Sed quiddicam de odor-atu, quo
Si linguis hominum loquar,&angelorum,charitatem au- : fidèles tuos inftruxi, qua ratiöne difeernere valeant inter
tem non habeam,faftus fum velue ses fonans ,aut cymba- jcatholi'cam doiftrinam & feetentem hæteticam prauira-
lumtinniens. Os enim &fapientiamacceperatille,qui item.Hocenimfèruituiilleâitefequuntur,dicentes:Tra-
dicebat : Sapientiam loquimùr inter perfebtos. Os au tern j henospoftte,8ccurremusinodoremvnguentorum tuo-
fine fapientiahabuit Artius,qui tot homines fualoquaci- ; rum. Pro hoc & famftaEcclefia denafo laudatur,vbi,dici-
tatc in errorem induxit. Quia igitur os & fâpientiam ha- j tur : Nafus tuus ficutturris Libani,quæ refpicit contraDa-
bueruiit fan<fti,idcirco eis refiftcre,eisq;contradicerc non i mafeum. At verb in taäu operatus fum, Si non minus in
poterunt omnes aduerfarij Chrifti. LegimusenimPhari- | eo quàm in alijs talentislucratusfum. Taé^usanimæ fides
fæ©s&fapientes àrafticis&illiteratis ,infiiper & abipfis i cft,hocemmDeustenetur&tangitur. Quanto enimv-
mulieribus ftepe loquendofuiflefuperatds. Scioautem ; nusquisquefidelioreft,tantbfamiliarius&propiùsDèum
quiamouèbituraliqiiis, quiamultainhöc volumine vel tangit. . Alij ënim ipfum , âlij eius ye'ftimenti fimbrias
addita, vel mutata reperiuntur, qute in illo,de quo excer- , tangunt. Höc ätitem ralentum duplicamus, quando fi-
pta funt, non inueniantur. Sed aliter hic,&alitëribilo- > demnoftrarti'alijs prædiçamus.
quendum fui t, quia aliter pro popiilo>aliterque fcholafti- \ Sed audiamus, quid huic Dominus refpanderjt, qui
cisloqui oportet. Tradetauiem fratremjrater in mortem, & ëi quinque talcntaduplicata obtulit. Eugebonefetue &fide-
paterfilium,&infiirgentfilij in parentes, & morte eos officient, & Its,quiafuper paucafuißifidelis, fupra multa te conß'ituam,intra in
eritisodio omnibus propter nomen meum,&capillus de capiteveßro gaudium Domini tut. Eugenam'que voxgaudentiseft. Sed
»0»/>m&ir7Confideratemodb,quantactudelitatetyranni ■ nota qubd pauca Dominfis reputat, quæ in hoc mundo
cæteriqi homines iniqui in eos fæuiànt, quibus ipfi quoq^
parentés &propinqui nbnparcunt. Quod au tem dich,
quia^capillus de capite véftro non peribir,in eo locô ëxpo-
fifum eft,in quo dicitur, quia capilli capitis Veftri omnes
numérati ffint. In patientia poßidebit'ts animàsveftras. Magna
eft virtuspatientia, fine qua perditur,
Sc per quam anima poffidetur.
meliorahabemus. Qua in re illius regm diuitias inæfti-
mabiles efïè o,ftendit,de quibus Apoftolus ait ; Qjjæ ocu-
lus non vidir,nèc auris audmit, nec in cor hominis afeen-
dit,quæpræparauit Deus difigentibus fe.Paruâ igitur funt
Hæctalenta illis diuitijs comparata,fiquidemeas, quales
‘liintmer hæc ne_q; vidcre,neque audn e,neque ad plenum
cogitare poflumus. ______^_______ .
“ ; _ " ^ , I I Quis
Jti nataliCpnft (Jorum.
Tuis enim iliud cogicare pqteft ? Quisillud cogicaré ira- mrhi vindicare valeam. ' QuainrenuHam te excqfatjo-
'mc quöd in Qörhönfinis non afcondiç.lncra in gaudium, i nejn^abere.mànifëftumeft.Hæcautenipeçunïaveraa.ÿi“
Domini tui. Dehocenim gaudio Pfalmifta ait-, lieaci qui ; tææcernæfunt. Nummularii verb,quibus ea comnmti I
Inbicanrin doriio tua, Domine, in feculum fecult lauda- rar, fi tarnen in,ea négociantes, ociofam effe non patin n-
Ijn nr re. Icemque |Ynam petij à pominip,hanc ttquiram^ ' tur. , Hanc âutem Cum vfiira Domihu's reçipit,qui% mfil-
vcinhabitemin do mo Domini omnibus dieb. vitæ meæ. | ti fidèles cum frubtu boni operis cam acqiiirunt. Nus-
Hæc ai item de quinque talentis dida funt, nunc verb de j quam efrautem ,vbi Dominus no feminaueric, nufquam L
duobusaudiamus, perquæintelle^ym dc opefatipnem j-eft, vbigrati^fuæfemcntem non fparferir V quia proper
lignificaridiximus. Quæ n i m i r u me tfin u m erofi n tpau- jhoc,quod in omnem terrain exiuit fonusApoftolorum,
ciQra,-preciô tarnen Ôifignificanone non funt inferiorä. omnibus honiinibus ràtionem & inrclledum, me mou-1
(^uienim beneintelligitjôc quæ intelligit,operatar,nihil ! ara §ci ngc n iurrt largi t qs e lt. Co nftât igi t u r ,liu fie m a! u m j
in vifu& auditu,nihilin guftu ôc odoratu Sc tadu minus |fi:ruûaduerfùseumefie'méntitû,de quo Doininus fubjn- I
habeti In his enim duobus ilia quinque pleniflimè conri- i fgrens air; Toüitettaque abeotalentuni,& date et quifiabet quin -
oenrur : quæ quidem libimutub coniunda funt , fie fine ïqUetalenta. Per quodintelligcre poilu mus, lolusbonos
alceio alterum non valet c inutiliaenim funt fic intdle- j earn bearitudinem poilidere, quamfimul cum cis Sc inali
dus fine operacione,ficopcratio fine intelle&u. V ndebe- | poflèdi lient, fi in bonitate permâfiilènt. Talentu m;ejn(m,
ne dicitur : Inrelle.&us bonus omnibus facientibus ëum, ; ideft , talenti retnbutionem Sc menrumfolfbpnihabe-
laudàcioeiusmanet infeeulumfcculi. . i bunt. yndeÔc.fubditur: , . >
Acceßtt igitur & qm duo talenta acceperat, & ait : Domine,duo | Omni cninihabenti dabitur, & abundabit : elantan, quinon
talenta tradidiftimihi : eccealia duofuperlkcratus fum. ! habet,& quodvideturhàbere,ab eo auferètur. Quicunque enim
Intellediim & operatipnem mihi dedifti. Tu enim das j hæc talenta duplicata habuerit, ei talençorum meritum
intelligentiam intelli^entibus, tu & bonanfvoluhtatem, dabitur , &omnium diuitiarum plenitudine abundabit.
Scbene operandi âfFedutmtribuis.VndeApoftolus,Neq-, J Eiautem quitalentûm non habuerit dupliçatum , fed o-J
volentis •, iilquit, rtfcque currentis, fed miferentis éft Dei. ciofum,&lîne frubiuillud eflè permiférit, Sc iam id quidç
Nam neque volentis eft voluntas,neqüc currentiseftcur- ; yidetux Habere, auferetur ab e ö qupniam fine ratiöne
fu^fèd miferentiseft Dei ^ qui prius béne agendi volunta- , & ;intelle<^u ftulcusSc infipiens appàrébic.E t tune inuti-
teniifteinde beneeurrendt ttibuitfacultàtem. Duo igitur lisferuuseijcietur in tenebras exteriores, iüiçeritfletus &ßridor
talenta mihi dedifti, ecce' duo fuperlucratus fum. Quo- } dentium.
iiiam quidintelliganc,fi:qualiter incelligenres operari de- j
béant,aliQS'docere<pigçfndhfui. Huicitaque Dominus'.i,. , .r*
refpondens fic congaudens, no^minora bona largitur,
quàtnillialiLThodàfpperius largitusfuerat. Beati rfti fer-
IN N A T A L I V N IV S C O N F É S -
ui,quiDoininofuotalentadupricatarçddiderant ;beati,
fons,Homilia.
in quorum manibus Doraini fui pescùhia-non eft minora- . x
ta: beàtiyqui animifplendorem, que m in.tushabebapr, a- | ÔixttTefus difeipufis fuis paraholam hanc: Homo quidam
lios quoque illuminahdofbras oftertdebant. Inde eftfc- 1 nobilit abijt in regionemlonginquam, aùiperefibïregnum $ c à
nim qaodaccam delignis Sethimfierimffitl&lntus &ex- j Luc.i^.
tra dè àuro purifîimo deaurari præcepit. Area enim Sç tota j -
Ecclefià, Sc vnusquisquefideliyinteuigipoteft,iti quibus j t j Ömöifte nobilis Iplc eft,qui hæclpquftu^Saliiator
coeleâis fapienjiiæ th^iàuri rgeonditi funt. Intus enim &• ! X x n o f te r : quinpn folùmfecundumdiuinitatemiquî
extra deauràtus elt, qui fapientia, qua interius eft illumi- j & ahgelprum.Ôc.hq'minum creator Sc Dominuseft, verü-
natqs/ori) quoqueario^UutRinare non cefTat.Qui enim j famen fecundum humanitatem ex nobili généré ortùs
fibidatam'upïenriam'cblàntjiiHintüs&nonforisdeaura.- | çft.petribunamque Iuda& de^progenieDauidmariiseft
ti 'm m CumVnitn Apoftolus diçit : Sapienyiam iôqutmur jÔomïnusVquæ inteiyalia| tribus nobdior, regnu mtènuit
inter peifet5tos,tunc & intas &fdris fe daturum efïè figni- j principatum. Hic aurem abiit in regionem Jonginquaj
fieatsHoc enim lignificabat iilalatninaaufea,quam potitifex
ex Deipræcep tor n froncé ferebar. Inde eft eciam, | Exiui à pâtre & veni inmundum. Iterum teliriqüo mûn-
quod menfam propoûtionis Sc candelabrum aurcum, np ! dum?& vado adpatrem.'Hæcaütem regio longinquàeft,
intca velum,fèd potius extra Dominus pdiiiiuflîfi qüat.e- | quia cummultolaboreillucperuenicur. Pér mulrasenim
nas ab omnibus viderentur,& nulli illac. ac'eederë vHlen- | tribülationeS,ait Dominus,öportetnc^ intrarein regnum
ticclàri potutflrenr.Sienimcibosfpirttaalesfie fideiifimen j coelorum.^bhacauterh vnusquisque tantô longius eft;
Dominus ëelàre-voluifïet, nequaquamextravelum, fed quantointër cæterosîniquiot'éft. Ad hanc igirur pomi-
pocius intra menfam Sc candelabrum puni pfæcepifteç. j nus rèdit acçipe^e fibi regnum & reuerii. Tünc.enim fibi
NunC autem & iam deillo videamus,qui abiensfoditin Dpùjthus règniim accepic, qüandoeiushumahitas fùper
terrain,fii abfcondit'pecnniam Doinini fui. Per qüemfçi- ! coelpS ëxaltataeft,çiquë àpatre djdum eft: ^Sede àdextris
licet ëos intelligimus , tjuibus ingenium Sc intelletftum meiS,ddnecponainitnicpS ruosfcabellu pedum cuorum.
Dominus dédit, quem ipfi m terre no Ôc carneo eorde fuffodientes
ÔC abfc6ndentes,neque infua, neque in alio- uis fuisxa|ioném poriat. Prius enim quam illuc àfcéndc^
ram Mute ëum expeùdunt.Taies aucem multos vidfinps, re t, vpearis féruis fuis dédit illis decem minas,.qüsèalius
quî.fivpluiflent.multis prodeflbporuiflènt.Etifti^uidem Èuangelifta talentayoçat. DeCem funtferm,dëcemfuuç
dignè fatisamiflo intçlleâ:u,quo male vfifueranr, dtinïfe ôc talënfa. Noli dicere, pauci funt , comméra prius quid
exeufare po te ta n t , i u d i cis i r a m co n t r a feprou.ocant j di- decemfignificcntv Hpcènimnumerb nul lus aluismàtor
centes : Domine,fcio quodbomo duras es,metis vin non feminafii, eft : quia omnés numefi in-hoc folo coii ti ne» tur. Dccerii
& congregasvbi non Iparfifli. , & timensabü, & abfcondt talen- igitur aliquando mülcos , ali q ua n a o iign i h can r omnes.
tumtuuminterram,(uehabesquodtuumeit.: Sieniminteüer;
étuirnhabuiffenr, Sc fenfum non amififfent, nequaquam imsdecem mihas, id eft,ömriiä talenta lua, quoa alibidi-
dutüm &iniuftum vocarent,cuiUs bcneuolentiam capça- eitur , &dédit illis b ona fuà. ,
bant. Tabs-igitur excufatioquàmfitvana&inmUis,om- ; EtMtadßos_,negociamm dumvento. Bonus n é g o c ia^
nisque ingénu SC rationis expers ,\ipfc Dominus oftend,i^, beatus Paulus,qui omnibus pmUia taelus eft,vrpmne«Iu-
dicens : Sm<e»iale&j)/^crfàebas,q:iia metovbinon fennno, & . crifacerer. Q^otidie nam que in Eccieiia nuiidiiiïhu nt,
convrevovbinon(barß\opnniuierçotccommuttreptaimam nmm. guprjdie Deichelaiims nii Ecclcinvenflitar. Thelàurns
vfuru. Acfi djcpreliNonfLiK coiniptucns, vemeampetu- | negoçiarores omnes lime (au:, & nihilaiiud n;£i lc£L10^ c'|
niijte ntfmmttkrij»eamnmcei«,eàoein.e CMn&rtçmtffe jNihilçnim üiudile mundi diuiti)?, mil MoslçieoguüueraSjVtnon,
folnmmeajmeiiamalicnamihi ô, .