A Uncus.
It-lib. $>.
Diac.éf'
Precop.
Rhadag:
a ith o rafit
coramifla cftet, hoc eft, Ruffino oriental is auls, Stiliconi
NictphMb occidentaIisimperij,quid vterqùe egerir,quidve agere co-
nacus lit,cxitus vcriiit'q; docuit ; cü alius Ubi^aliUs nlio luo
affe&ans regate faftigium.vt rcBiis repente turbatis.necef-
fitas Rcip.fcelus ambitus tcgcret, genres barbaras illei tri-
mi fit,hie fo hit.,Taceb de Alarico rcge cum G ot his luis fae-
pè viéto,læpè concIufo,lèmperq-, dimiflb.T aceo de irifeli-
cibus illisapud Polentiamgeftfs,quum barbaro &pagano
duci,hoc eft,Saul i,fumma belli commiflaelheumsimpro-
bitate reuercndiilimi dies 8cfan<5lum Pafcha viplatum eft,
cedentiq; hofti propter religionem,vtpugnaret extortum
^ eft: cum quidem, oftendente in breui iudicio Dei Sc quid
'fauoreius poftet, 8c quid vkioexigerec,pugnaces vicimus,
vi6lores vicfti iumus.Taceo de ipforum inter le barbarorü
crebris dilace rationibus, cum fe inuicem Gothorum cunei
duo, deindè Alani atq> Hunni varijs csdibus populaban-
tur.Rhadagaifusomnium antiquorum prsfentiumq; hoftium
longèimmani<ÏÏmus,repcntinoimpetutotam inun-
dauitltaliam.Nam fui He in populo eiusplus quàm duccca
millia Gothorum ferunt.Hicfuprahaciocrcdibilcm multi
tudinem indomitamq*, virtutem paganus Sc Scytha etat:
qui,vt mos eft barbaris huiufmodi gentibus, omncm R o mani
generisfanguinédijs fuispropinare deuoiierat. Hoc
igitur Romanis arcibus im minente,fic omnium paganoirp
in vrbe cocurfus:Hoftem cfle cum vtiqlviriumcopia,turn
maxime prsfidio deorum potétcm:Yrbem autem ideo de-
ftitutam Sc mature perituram, quiadeos 8C liera perdide-
rit.Magnis querelis vbiqî agicur &continuo de repetendis
(à cris celebrandifque tradlacur.Feruent to ta vrbe blalp hern
ice,v ulgoSio men Chrifti tan quam lues àliqua prælentiü.
temporû probris ingrauatur. ItaqueinefFabili iudicio Dei
faéium eft,vti,quoniâ in permixto populo pijs gratia, im-
pijs poena debebatur, oportebatq; per mitti hoftes, qui in-
luadibilem in plurimis, & côtradicen tem ciuitatem fèue-
rioribus folito flagris coarguerent, non tamen eos qui in-
difcretè cunétos inte mpcrata cçde delerent,duo tune po-
p uli G othorum eu m duobus potentifiï mis regib'us fuis per
Romanas prouincia$ baccharentur : quorum vnus Chrir
Vincit
Chrifla-
Bus.pcrit
Paganùs.
Parumhoceft, nifi capcum Sc catcnarum.açfubiugatuni
fciant,quem timriereRomanisillumqjidololattam fiium
cuius facrincia fe magis pertimeîcere qua armafingebant,
fifleprslio viôlü ac vimilum fubnigo catcnilq; defpiçiànr;
lgiturrexRhadagaiiüsfolus fpem fugs lumens,clam fuos
delèruit, acq; in noftrbsincidinà qui b us captus,acpaulif-
per recentus,deindeinleifcélus eft.Tanta verb multitude)
captiuorum Gothorum fui/le fercur.vt vihllimarum pecu-
dum modo, fingulisaurciSpaflim gregeshoiriinü vendel
rctur.Sed nihil fuperefle Deus de eodé, populo huit. Nam
illicé cunûis qui emebantur moriehtibus, quod improbi
emptoreseorum no impenderuntcurpiter pretijs, expen-
derunt milèricorditer fepulturis. Igitur ingrata Rom^que
lïcut mine fèn ht, non ad remittendam,led ad reprimedam
idololatriæprælùmptionem,iudicis Dei obliquant miferiJ
cordiam, ita cô tinuo propter viuorum mortuorumq; fan-
étorum piam recordationcm, Deiiram pallura non plena,
fi forte confu fa poeni teat,Scperexperientiam fidem aifeat]
ab incurfu Alarici regis Sc hollis,lcd Ghriftiani,ahquantuJ
lo ad tempus lpatio,differtur.
lNTEREAComes.Stiliço'W'andalortlmimbellis,auaiçJ
perfidæ Sc dolofæ gentis généré edi tus,paruipedens,quod
ïub imperatore imperabat.Eucherium nlitim fiium,ficiu d
plerilq*, traditur, iam indè Chriftianorum perlçcutionem
à puero priuat oque mcdi tan tem, in imperio quoquo mol
do iubfticuere nitebatur. Quamobrem Alaricum cup&â]
que Gothorum gentem pro pace optima, 8c quibufcuncjl
fedibus fupplici ter ac fimpliciter orantem, occulto, foede-
rc vouens,publicè autem,& belli & paciseop ja negata,ad
terédam terrendamq; Rempub. referuauit. Prætercagen-
tés alias copijs viribiilq; intolerabiles,quibus nuncGallia-
rum Hifpaniarumqiprouinciçprcmuntu^boceftjÂlano-l
rum,Sueuorum, Wandalorum,iploq^fimul motumim-
pullorum Buigûdionum, vitré iri drma folicitans, deterfo
lemel Romani nominis metu,fufcitauit j^as intérim ripas
Rheni quatere,&pulfare Gallias voluit,Iperansmifer lub
hac nècemtatis cii cumftan tia,quia & extörquere imperiü
genero pofletiri fïliüm, & gentes barbars tam facile com-
primi quàm cómoueri valerent. Itaqj vbiimperatori Ho-
'fuiJ1
ftianus propriorq; Romano, & (v t res; docuit) timoré Dei
mitisin cæae.-alius paganus,barbarus,& verè Scytha, qui j norioexercituiq; Romano h sc tantorum fcelertimfcenal
non tantum gloriam aut prsdam quantum inexfàturabili I patefadla eft.cOmmotoiuftiflimè excrcitu, occifus cft'Sti-1
crudelitateipfam csdem amaret in csde : & hie iam rece- licq:qui vt vnum pucrum purpuramindueretytotiu^gene-
ptus finu Italiç.Romam c proximo trementc terrore quaf- j ris Kumahi fanguiuem dedit. Occifus eli& £iich’erius,-qui I
labat.Itaque fthuic vltioni poteftaspermitceretur, quem j ad conciliandum fibi fauoiem paganorum , reftitutione
Romani ob hoc præcipuècimendumarbicràbantur,quia templorum&euerftoneecclcharum imbuturum feregni
fauorem deorum facrihciorumobfequijsinuitaret,&im- 1 primordiaminabatur,pariterquecum ijfdem fateilites tâ-
moderatioresdesfinefiu6buemédationisarlîflèt,&error- j tarummolitionumpuniti funt.Itaminimo' n’egotiopau-
nouilfimus peior priore creuilléf.quandoquidem in paga- j corumque poena,Ecclefiç Chrifti cum jmperatorereligio-
ni & idûlolatræ manus incidilTe,non lolü paganis refiduis , fo & libérât* finit & vindicate. Itaque poll hæc tanta aui
de in ft aur an do cultu idolorum efletindubitata perfiiafio', | gmenta blalphemiarum,nuiramquepoenitçntiam,yltima
led etiam Chriftianis pericuSila confulio,cum & hi terre- j ilia diuque lulpenla vrbem poèna Co^ilèquitur*
renturprsiudicio,&illiconfirmarënturexempfo.Quam- | Angst Alarichs,trepidam Rbmam obfidet, mrbat, irobrem
iuftus difpenfaror humani generis Deus perire pa- j fumpit.D'aco.tamen^scepco^rius»ytfi'quiin fandaloca
ganum hoftem voluit,& Chriftianura præùalerc.përmifir,
vt paganf blafphemantefq; Romani,&illo confunderen-
tur perdito,& hoc punitécur immifto: maxime cum impe-
racons Honorij admira n da in rege conrinen tia, &c fandif-
lima fides non parum diuins milèricordiæ mereretur.Cô-
ccduntur quidem aduerlus immanilfimum ilium hoftem
Rhadagaiium,alioriim hoftium eu copijs fuis inclinati ad
aoxilium animi. Adfunt Vldin & Sarus Hun norum & Gothorum
duces praefidio Romanorum : fed non finit Deus
rem pocentiæ fuæ, virdutem hominum & maxime hoftium
viderif Conterrifum diuinitus Rhadagailum,in Fçfulanos
montescogitierulq^fecundü eos qui parciffimereferunt)
ducentamilliahominum inopum confilij 8c cibi, in arido
&alperomontis iügo,vrgente vndique timoré concludir:
agnrinaqi quib'us dudum angufta videbatur I talia,latendi
Ipe in vnum aeparuum verticem Crudit.Quid mukis mo-
rer î Non dilpofita ih belluni acies fuit* nqn fiiror timorq;
incfcrtæ pugnæ prstulit,non cædes ada# non fanguis, èffu^
lus eft,non poftremo(quod felicitatis loco deputari folec).
damna pugriçeuentu compcnfatavidoriæjedentibus,bi-
bentibus,ludencibufq; nolhis, tanti illi tamqueimmaheS
hoftes,elurientes & fitientèslàn^uehtefqueconfedi fiunr.
præcipueq; in fandpruxri Apoftoloruin Petn & Pauli bafi'
licas confugilTentjhos in primis inuiolatps fecuroîque eÜé
finerenc.T uni deindèinquantû pôlîcnt prçdæinhianteSjà
fanguiné temperarenc. A ccidit quoq; quo magis ilia ÿrbis
irruptio indignatione D e iàd a , quàînlîoftisfortitadinel
probaretur,vc beatujs Innocentius Romans BeçlefisEpi-
IcopuSjtanquâ iuftus Loth lubtradus à .S odomisjocculca
prouidentiaDeiapùdRauennam tuucpofitus,peGcato'ris
pôpuli non videret exoidium. Difcnrrentibus ppr vrb'em
baibaris,fortcvnuÿGothprum,idemqi'potens.&ChriftianusjlacramDeovirginemiam
æiatèprouedaminquacia
CjN'
S tilito iiii
ecdefîaftica dbrao reperitreumqi ab eaaurjjm araenmm-
que honéftè expolccret, jllafidcli conftarifiaelle appd fe
pluiimum* & uiox proférertdum fpopdudit, ae promût.
Dumqj expofitis opibus;atcdnitùni barbaru magnitùdine
& pondéré ac
cafe intelligcret^virgo Chrifti ad barbarum ait : Hsc Petri
Apoftofi facrâ miniftdria funt. Præfume, lï audçs, <lçfa<fto
tu videris.Ego quia defen’deie non val^nequeEenere au-
deo.Barbarus yeréadreuerentiam religionis, timoreDei
Ôc fidei vifginis motus,adAlaticum hsc per nuhtium ietn- _
cqntiftué réportari ad Apoftol j balïlicam vniuèfla, Luxo^
o V. .‘*s-p
Liber fiptimùè. %ot
vtïtànt; vafilimperdiiit: virgihcmetiamfimulqueomwes iteiordine patuic.Namtyranidcm ncmo,niîi celeriter ma*
quifcadiungcrenrChriftianos, eodem cü defenfione de- turatam fecretoinuadit,&publicèarmât, cuius luhimacft
v " : l -----üJ aftumptodiadcmateacpùrpura,viderianteqaam(ciri.Hi
R MTatem.
plinluan
duci.Ea doiîîus à lanélis lèdibus longo,vt ferunt,&mcdro
intericûu vrbisobérât., lead} magno fpedlaculo omnium
dilpofita pér lingulos lingula, 8c lu per capira eiata palà àu-
rea atq> argçn tea vafa portai)tur,exertis vndique ad defen-
lioncgladijs,piapompamunitur. Hymnis Deo Romanis
barbanf^*, concinenubus, publicè canitur. Perlonat lace
in cxcidio vrbis lalutis tuba,omnelq; etiam in abditis lacères,
inuicatacpulfat.Concurrimtvndiq; ad vafaPctri,va-
fa Chrifthplutimi etiam pagani Chriftianis profelfionc, fi
non lide,admifcentur:& per hoc tamen ad tépus,quo magis
confundantur,euadimc. Quanto copiofias aggregan-
tur Romani cofugientes, tanto auidius circumfunduntur
batbarï defenlores.O lacra&ineft'abilisdiuini iudicij dif-
erétio.O fandum iftud & falutare Humen,quodparua ex-
ortum domo,dum beato aiueo in lànétorum fedes tendit,
obetrantes pericli tantelque animas in falucis finum pia ra-
pacitate peruexit. O prsclara ilia Chriltians mill tis tuba,
quçg5neralitercun<ftosdulcilïimo ad vicam modùlamine
nunt.ms,quos ad lalutem inobedientes non fufcitaüit,in-
excufabiles reliquit ad mortem. Myfteriumhoc quod in
cransferendis valis,dicendis Rymnis,ducëdis populis fuit,
tanquam magnû cribrum fuifte arbitrer, per quod ex con-
gregatione pop uli Romani tanquam ex magna mafia fru-
menti, per omnia ex vniuerfo ambi tu ciuitacis latcbrarum
foramina effluxeregrana viua,fiue occalione fiue veritate
corn m o ta, omnia tarnende prsfente falute credentia, ex
horreodominicæprsparationisacceptafunt.Reliquave-
| C
verbplurimo tempore leruulos ranrüm fuös ex propiijs
prsdijs colligent e s , ac vernaculis alentes fumptibus, n ee
ailTimutaco propofitoabfque cuiulqtiam ihquietudinead
Pyrensij:lauftratendebanr. Aduerlus hosConftahtinus
Conftantetn liliuni fuum,proh dolor,-ex monachoCsfa-
remfadlum cum barbarisquibufdam, qui quodam in fee-
du^receptiatq; in militam alle£li,Honoriacivocabah’cur,
in Hilpaniasmifir.Hinbapüd Hifpanias prima mali labes;
Nam interfc&isillisfratribus,qui tutari priuäto prsfidio
Pyrensi alpcs molicban tur,his barbaris quafi in pretiü vi-
<ftoris,primü prsdandi in Palatinis campis licentia data:
dehincfiipradiblimonrisclauftrorumqi eiscura permifia
eft,remora rufticanorü fideli 8c v tili cuftodia.Igitur Hono-
riaci imbutiprsda,& illedli abundantia, quo magis fcelus
impuniturr. foret, atqueipfisfceleris plus lieferet, prodita
Pyrensi cuftodia,clauftri(q*, patcfablis, cüclas gentes qus
per Gallias vagabantur,Bi!paniarü prouineijs immi ttunt,
ljfdemqueipfiadiungüntür: vbiadlisaliquamdiu magnis
cruentifque difeurh b us,poft graues rerumatq; hominum
vaftaciones, quarum ipfos quoque modo pasnitet,habita
force,& diftributa vlq; ad nuncpofielliohe confi Hunt,
j M v l t a nunc mihi de huiufmodi rebus fäCukasloque-
di foret, ft non fecundum omnes homines apua vniufeu-
iufque mentem eöfeientia lecreta loqueretur.Irrupts funt rcPetU10-
HifpanisjCsdes vaftationefque pads funt. Nihil quidenl
nouum,hoccnim nunc per biennium illud j quohoftilis
& p ranch'
H u irru--
emda
Waul
tfte-:
liro à,
» ladif
I FC!u pcrô
ficut ftercora, & velut pales, iplà vel in credulirate vel gladius (suit,lu ftinuerc à barbaris,quod per ducécos quô-
in obed ien tia prçiudicata,ad ex ter minium atque incendiü I dam annos palis fuerunt à Romanis, quod etiam lub inl-
remanferunt. Qujs hsc perpendere plenis miraculis, quis peratore Galieno per annos propemodü duodecim, Ger-
prsdicare dignis laudibus queat?Tertia die barbari,quam manis euertentibus exceperunr. Veruntamen quis non Ce,
ingeeflï vrbem fuerant,fponte difcedunt,faélo quidem a- qUj fiij fijorumq; adluum vel etiam cogitationum côfcius,
liquantarum sdium incendio,led ne tanto quidem,quan- iudiciaDei metuit,iuftè omniapaflum,vel etiam parua fu-
tum feptingentelimo oonditionis eiusanno cafus effece- I ftinuiflè fatcaturî aut qui Ce non intelligit, Deumquenon
rat.Nam fi exhibitam Neronisimperatoris fui fpeélaculis | métuit,quomodo nbh iuftèifta &quidem parua fuftinuit?
i nflam madone m recéfeam, proculdubio nulla compara- Quae cun 6ta ita fint, illud tamen cîemétia Dei eadem pie-
tione squiparabitur fecundum id,quod excitaueratlafci- j tate qua dudum prsdixerat, procurauit,vt fecundum eu-
ui?pcinc-ipisjhoc quodnuncintulitiraviéloris. Neqive- angeliumfuum,quoincefTabilitercommonebat, Cumvos
ro Gallorum meminiflè in huiufmodi collatione debeo, j perfecutifuerint invnacïuitatejugitein aliam, quifque egredi-
qui continu« penè anni fpatio iricenfs euerfsque vrbis a t - 1 ens quo abire vellet,ipfis barbaris mcrcenarijs minilkis ac
tritos cineres pofiederunt. Etnequifquâfortèdubitarct, defenforibus vteretur. Hoc tune vitré ipfi ôfferebanr. Et
ad correptionein fuperbæ lalciuiæ, & blafphemæ ciuitatis I qUj auferre omnïathterfeélis omnibus poterant, particu-
hoftibusfuifiè permifium,eodem tempore clariffima vrbis j lam ftipendij ob mercedem feruitij fui & tranfuedi oneris
locafulminibus dirutafunt, qusinflammariab hoftib.us ' fllgitabant.Ethocquidemàplurimisfadumeft. Qtuau-
nequiuerun t. tem non crediderunc euangelio Dei,quafi côtumaces, vel
A nno itaqj ab vrbe condita M.centefimo fexagefimo-1 fi etiam non audierunt,dupliciter contumaces,non dede-
quarto,irrupriQ Vrbis per Alaricüfadaeft:cuiusrei quam- j nuit locum ir s , iufteàfiiperueniente ira comprehenlî &
G Uatth.i
uis recens memoria lie,camen fi quis ipfius pop uli Romani
8c multitudinem videat,& voce avtdiar,nihilfadnnr, ficut
etiam ipfi fatentur,acbitrabitur,nifi aliquantisadhucexi-
ftentibus ex incendio ruims forte doceatur.In eairruptio-
ne PlacidiaTheodolijprincipis filia , Arcadij & Honorij
imperatorum (oror,ab Ataulpho Alarici propinquo capta
cft,atq; in vxorem affumpta, quafi eamdiuino iudicio ve-
1 u r Ipeciale pignus oblide Roma trädiderit, ita iunda bar-
ban potetilfimi reg s coniugio,multo Reip.comodo fuit.
Intereaante biennium Romansirruptionis,excitatsper
Stilicqnem gentes Alanorum,vt dixi.Sueuorum,\^a:nda-
lorum,mulcsq> cum his alis,Francos proterunt,Rhenum
tran(eunt,Gallias inuafiunt, diredoqv impetu Pyrensum
vfque perueniunt: cuius obice ad tempus repulls, per cir-
cumiacentespiouincias refunduntur.His per Gallias bac-
chantibus, apud Bricannias Gratianus municeps eiufdem
infills tyränus creatur,& occiditur. Huius loco Conftan-
tinus,exinfimamilitiapropter lolam fpem nominis, fine
meri to virtues' eligitur,qui con tinuo vt inuafit imperium,
in Gillies tranfij t. Ibi fiepe a barbaris incerris föedetibus il-
lufiis,detrimeto magis Reip.fuic.Mifit verdin Hifpaniarn
iudiceSjquoscum prouincisobedienceraccepillent, duo
fixeres iuuenes nobiles &löcupleteSjDidymus&Verinia-
nus non alfumpferfejne aduerfus tyrannum quidem tyran-
nidenj , fed imperatbrilufto aduerfus tyrannum & barba-
ros*tueri fefe patriamcj-, fuam moliri fimt.Quod iplo geft^
opprelfi funt. Quanquam & poft hoc quoque contihuo
barbari execrati gladios fuos, adaratraconuerfi funt refi-
duofq; Romanos vt fbcios modo Sc amicos fouenr,vt in-
ueniantur iam inter cos quidam Roniàni,qui malint inter
barbaros pauperem libertärem,quàm inter Romanos tri-
butariamfblicirudinemfuftinere. Quanquam fi obhoc
folum barbari Romanis finibus immifli forent, quod vul-
gé perbrientem Sc occidentem Ecclcfis Chrifti Hunnis,
Sueuis, 'WandalisSc Burgundionibus, diuerfifqueSc in-
numeris crcdentium populis replentur,laudanda 8c attol-
lendaDei mifericordia vidcretur:quandoquidem etfi cuni
labefaäione noftri tants gentes agnitionem veritatisac-
ciperent, quam inuenire vtique nifi hac Qccafioneiio pof-
fent. Qjjidenimdamnieft ChriftianoadvitamsterhahiJ
inhianti, huic fsculb quolibet remptire Sc quoquo patio
abftrahi i Quid autem iuçri eft pagano in medio Chriftia-
norumaduerfus fidem obdurato,fi paulo diutius diepro-
trahat,quandoquidem morituro defperatäcdniierfio eft?
Etquiainéffabilia funt iudiciaDei * qus neefeire omnia, RtifhU
nec explicare qus ferm us*p ofCumus, breuiter exprefleriui
cörreptionem iadicis Dei,quoquo padld acèidat, iuftèfo- j
ftinere qui fciunt,iüftè luftinere qui nelciunt. Cap. 42.
A n n o ab vrbeeonditamillefimocentèûmbfèxagcfi- Conftan-
moquinto, Honofiusimperatorvidens * tot oppofitisty- tius Hoad'
rannis,nihil aduerfum barbaros agi poflc,iplos priiis tyrâ “ j iaflu ty-
nosdelereiubct. Conftanrio comiti huius belli fuir.ma tannotde*
Biblioth. Vet.PAtr.Tofn.-j. “ U