Dixit^ Dominus ad Abraham, poßqüam diuifus eft Loth ab eo,
leuaoculostuos, & vide a loco in qUo nunc is adaquilonem&me-
bri^.xxi fidlem^ & ad orient em&ad occtdcntem, omnem terrain, quant
conjpuis, iibi dabo & femini tuo yfqueinfempiternum,faciamque
fernen tuum ficut puluerem terra, fiqdispötejlhominum numerate
puluerem,fernen quoque tuum numerate potent. Sttrge3&peram-
bula terrain in longitudtne& in latitudine fua: qüiatibi datums
fan earn. Mouens tgitur Abram tabernkculum fuum, venit & habitant
iuxta conuallcm Mambre t quod efiHebron, adifiCauitcfoibi
ale are Domino. ] In hac promiflionevtrum lit etiam ilia ,
qua pater fadus eft omnium gentium ,,non euidenrer ap-
paret. pot'eftenim ad hoc videri pertinere, &facianffemen
tuum tanquamarenam terra: quodealocucione didumeft,
quam Grxci vocant hyperbolem, qua? vtique tropica eft,
non propria,quo tarnen modo, vt ceteris ctopis vti fble-
L- r ..........i ? il___ -2-1 1: __
hi conueneruntin valientfilueftrein > qua nunc eft parefalis. D«ö-
decim annisferuierunt Chodorlahomtir, XJill. anno.recejferunt
abeo. Igitur anno XIV. Chodorlahomcr, & reges qui er am in col
penufferuntfy Raphat'tttAftdrdthCarnaim & Suzimcutn eis & gl
mint m Sane Cariathaim, & Chorrbaos in thontibus Seit, vfquil
adcafnpeftria Pbaran,qua eft in fohtudine \ teuerfique [tint & ye-
ntrunt adfontem Mijphdt3ipfa eft Cddes^&'concideliiiflgtguntes m
Aftarotb Cam aim, &geHtes fortes fimul earn eit 3 &omnes eos in
Saueduttate[aiitequatn Sodomam petuenirent.J Quattuo^ rel
ges profedi de Babyloniainterrecerunt gigances, hoc eft I
Raphaim^ robuftosquofque Arabixi St Zotiin&Etniml
inciuitateSaue, qux vfque hodie fie vocatut. Zozimau-
tem&Emirn, terribiles& norrehdi ittterpretantur.
Et reuerternes venerttnt adfontem Mifphatt, ipfaeft Cades.l^ Per
___ r ._ r ___ __________P P P H ....... 4 anticipatiqnem hoc npmen dicitur, qUodpofteafic vo-|
refcripturam,hullusquieam4idicit,ambigit. Ifteautem catum eft: fignificat locum apud pettam,qtli fonsiudiejj
tropus, id eft, modus locutipnisfit, qpando dicitur, Ion» nominatur, quia ibi Deus populum iudicarer.
ge eft ampliuS* quam quod eo ditto fignificatur. qiiisenim J Et percufferunt omnem regionem Amalechitarum, &Âmbrnon
Videat, quam fît incomparabilitêr amplior aren* nu- ! raum qui habitabatinAfafonthamar.] Hoc opidùm eft quod
merus,quampotefteffeha|minumbmniumgcnusab ipfo nuhevoeaturEngaddi,balfami 8cpalmarumfercile. Por»
Adam vfque ad termmum fxciili ? Quanto ergo magis ! ro Afafon thamar, inlingua noftra refonat vrbs pal manquant
femen A b ra*, honfoiuro quodpertinètadlfraeli- —|j||Jv~‘* A
tidam gentem, verum etiam quod eft, & futurum eft, fecundum
imitationem fidei toto orbeterrarura in omnibus
gentibus ? Quod femeh in comparationc miiltitudi-
nisimpiorumproiedtoinpauciseft^ quamuis &ipfipau-
c ifiant,feçunduminnumerabilem nïultitudihemlùam,
quxfignificata eft fecundum hyperbolem perarenamter-
rx. Saqeiftamultitude,quæpromittiturAbràx,non Deo
eftinnumerabilis, fedhominibus: Deo auternnec arena
terrx. Proinde, quia non tantumgens IfraelitïCa,iêd vni-
uetfum 1'emen Abrax, vbi cflet promiffionon/ecundum
carnenl, fed ièçundum fpiritum plurium filiorum, con-
gruentiusarenx multituami comparatur, poteft hinc in-
telligi vtriufque rei fadta promimo : fed ideö diximus,
quod noneuidetiter appareat, quia Sf illius gentis vnius
multitudo, quxfectindum carnemnataex Abram,pere-
iusnepotem Iacob in tantum creiiit,vt pxne omnes partes
órbisimpleuerit: & ideópotuit & ipfe fëcuhdum hy-
pcrbolemarenxraiiltitudini comparari, quia&hxcfola
innumerofaeft homini. Terram certe illam folam fignifi-
catam, qux appellat a eft Chanaan, ambigit nemo. Sed
quod diâum çft : Tibi dàbo eam,&femini tuo vfque injaculum :
poteft mouerenonnullos,fi vfque in fxculum, intelliga-
turinxternum. Si autem fxculum hoc loco accipiant lie,
quemadmodum fideliter tenemus initiumfuturifxculià
fine prxfeiitis brdiri, nihil eos mouebit : quia etfi expulfi
funt Ifraelitxde Hierbfolymis,manent tarnen in alijs ciui-
tatibus terrx Chanaan, & vfqae in finem manebunr, & v-
niüèffa ilia terra cum à'Chriftianis inhabitatur ,'etiam i-
pfumfemeneft Abrax. Hó c re lp o nfbacceptopromiffio-
nis, migrauit Abram, & manfit iti alio eiufdem terrx loco,
ideft, iuxtaquércumMiunbre, quxeratinChebron.
C hebron qux quondam vocabatur Atbe,fcorrupte in no-
ftriscodicibus Arbochfcribitur, cum in Hebrxislegatur
Arbe, id eft', quatruor : eo quod-ibi très patriarch* Abraham,
Ifaac, & Iacob fepultifirif,& Adam magnus, vt in
Iefu Natie libro fcriptum eft : licet eiim quidam cóftdi-
turn in loco Câlüarixfufpicentuf. Hxc eft autem éadem
Chebron olim metropolis PhililllriorUm Schabitaculum
giganrum, rcgnumque poftea Dauid in tribu fuda, cinitas
facerdbtalis Sc fugitiuoriim: diftat ad meridianam plagam
ab Hieruîalem millibus circiteC vigintiduobus, & quer-
eus Abram, qqx eft Mambre, berihanensi vfque ad Con-
ftantij régis impenum » & manfiuncula eius in prxfèhtià-
rum^eërhitur : tümqùè à noftris ibidem ecclëfia iahi in-
ftru<5tafit,acuncfis incircuitu gentibus terebrnthi lbcus
fuperftitiofe cblittir ,ëö quod fub eo Abram angelos quór
dam hofpitio fufeeperit. Fuit autem metropolis Ena-
chirh, quosgigantesintclligere deberHUs. Sequitur.4 '*
Vallum efttflo teitiportivt AmraphelfèxSennaar,&Ariochrex
rum : thamar quippë, palma dicitur. Aftaroch pars eft
eremi, vbi Maria & Aaron contra Moyfèn locuti fiinc,
Ciuitas quondam Og régis Bafan. Carnaim, Aftaroth vi-
cus eft grandis trans fiuenta Iordanis ; traduntque ibi'fuif-
fe domum lob.
Et tulerunt omnem equitatum Soiomorum & Gomorra : nee-
non&Lotb->&fuburbaniem. Eteccevnus,quicuaferat.nuniia-
uit Abram Hebrao, qui habitabat in conuatte Mambre Amarrai,fra-
trisEfcol,&fratris Aner.] OftenditMambre & E fco l& A-
ner Amorrxos atque germanos focios ftfifle Abrax. Et
percufïèrunt eos vfque Dan ad'Phoenices opidum, quod
mine Paneas dicitur. Dan autem vnus eft defontibus Iordanis:
Nam & alter vocatur lo r , quodinterpretatui Ri-
thron,ideft,rïuus. Dudbus ergo fontibiis qui non pro-1
cul à fe diftant, in vnumxiuulum foederatis, Iordanis dc-
inceps dicitur: Deinde abdubtis his'qui Sodomis irrue-
rant, cum quinque reges aduerfus quattuor bcllum gérèrent',
&vidisSodomicis etiam Loth captusefïêt, libera-
uit aim Abram,abdablis fecum in proelium ÇCCXVIII.
vernaculis fuis, &vi<ftoriam fecit regibus Sodomorum,
nihilque fpoliorum auferre voluit, cum rex cui vicerat
obtuliftet. Sëd quid hxc viÀoria Abrax de quinque regibus
indicabat, quos illc fidei pater myfterio fuperàuit ?
nifiquodfides noftraficconfirmatafitin fpiritu principa-
Ji , vt tbtidem corporis noftri fenfus Dei verbo fubigat.
nam ficut ille deproximoin regibus vibfcor, ita Sc fid es per
animam viétrix de exteriore nomine triumphat. Qiiod
veroille non ih multirudine, nec virtute legionum, fed
tantiim in trecentis decemobto comitantibus,aduerfarios
principes débellauit: iam tunc in facrx crucisfiguram,quf
per tau, litteram Grxcamj & Iefif nomen, quiiota & theta
Grxcis charadaribus fc-ribtcur,quiSaIuatór interpre tatùr,
in numero trecentoxun^.-decern od o éxprimitur : quod
nos Chrifti paflio libcraret à dominatu quinque carna-
liiim febfuum ,qui nos an tea varijs vitijs capturantes ex-
fuperaucrant. Sequitur: ,
At veto Melchifedech rex Salent protulit panent & vinum, trat
enimfacer dos Dei excelft, benedixitq3illi, &ait:Benediftus Abram
Deo excelfo, qui creauit calum & tei'ram, & benediftus Deusal-
tifimuij'quopotegentehoftes in manibustuü funt: qui tradidit ei
décimas ex omnibus. J Tradunt HebrXi hurtc cfïc Scm pri-
mumfiliumNoe, &ep tempore, quo ortus eft Abram,
habuiflë'xtatis annos CGCXC.quiita fupputantur. Poft
diluuium anno fecundo cü.'cçntum efïèc annorum Sem,1
genufc Afpbaxat. Poft cuius orcum vixit annos D. hoc
eft fimul D C , Arphaxatanno natus trigefimo quinto
genuft Salé, qui 8cipfenatus tricenarius procreauitHaber
,quem X X X X I I I . annorum legimus-gcnuifTePha-
lec » qui.rurfumexplctisannis X X X . genuit Rehu,qu*
Sc ipfè poft'trigefimùm Sc quintum annum ediditSe-
Ponti, & èhodorlahàmor rex Aelaniïtarüm, &Thadalrexged~ | rach. ae quocum ad X X X . peruenifïet annos, ortus
iium, mirent bèllitm, contra taira rdgèm Sodômorum , & contra • eft Nachor, qui X X X IX . annorum genuit Thare,quein J
Berfa regem Gomorra, &xohtra Senaab regim Adama, & contra , legimus quod fcptuagènarius genueric Abram 8c Na-,
Senneberregem Seboim, contrat^regemBalîyipfdeftSegor. Omnes' ) chor‘ 8c Aran. Supputa per fingulas xtates annorum
numerum,
^mevum^muenic,ab.,p|tu Setn diqi a3 gciieracionem , Hradpuispr^disAbrinpattiarcKidcciraas icoitur obm-
A b fim C C C X Cannos.iportuuScll autem Abram een- j liffe.d cjuo «tbeUedidlus eft. qut tnïm benediaf.roaiol eft.
tefiino&leptuagennio.qmntoattatisfuaeanno. Hac ta- quamqui benedidtun tn d e& faeerdotea ex femifte A-
iionededucta , inuenietutSemabUepotifao decimiera- j braatnatijtattesriiosbenedicebaht, id eft fUioSlfrac1
dusA'braffifiipcruixifleannos X X X V . Simulqucde libc quibusilUdecimasdabanc .fecundum leois mandatum’
tradunt quod vique ud faUerdotium Aaron omnes primo- vere vt maioribus fceminentioribus iibi, Sm ipm vr A-’
genui êxiftius gcnere,curus(èties Ör ordödefcrib.tur.fue- poftolus iit,fmmatrc,finé£aiMlogia:wcimtiumditrum ,ncc
nnrlacerdores.,.& Deo vnftimas imrnólarint:.&ha:<:efle quod vrique nulli homini,in congroere
prnnogemta qMEfiuftatti fuo Iacob vendiderijtnecelTe j poteft, niftDominofoli. loco enim quod fiib,to nomen
m,rum. fLMel^,fedeeh: Viöotf Abram proceflerir ob-j einsindudtür.&ex quaftirpefitproctcarus .nequaquam
uiam .& m reteaione tam ipfms quatu pugnatorum eins. penitus indicaturiac de inirio v panem vinumque pfotuletit, 8c benedixërit'd^cum abne- it i eins, vél fine, nee ante
poti fuo hoclUrejdeberec : 8c decimal prxdx atque vido-
rix acceperit ab eoffiue quoiiiam habetur ambiguum, v-
trumipiedederit eideeimas fubftantix fax j 8c habitam
largimteiti oftehderitin nèpotem^ Vtrtonque enim rntel-
ligipoteft, 8c iuxtaHebraiCum, 8cSeptuagintainterprètes,
quod 8c ipfe àccepeçit décimas fpoliorum, 8c Abra*
dedërit décimas fubftantix fuæ : quàmquàm Apoftolus in
epiftolaad HebrXos apertilfimedcfiniak non Abram fuf-
cepiffe a Melchifedech decinias diuitiam eius, fed dp fpq-
lijshoftium partem accepilfe pohtific&im Salem autem
non , vt Egefippus Sc npftroritm omhesarbitrancur, eft
Hiprnfalem, nomën exGrXcoHebrXoquecompofitum:
quod abfuraum efle peregrinx linguX mixtura demon-
ftrat,* fed eft OppidumiuxtaScytbopplim | quod vfque
hodièappellatuf Salem, oftenditur quo que ibi palatium
Melchifedech eX m agnit udine niinârumveterispperiso-
fteildenstnagnifice,ntiam,dequoinexterioriparte quoq;
neC poftmodüm quidquam refertur : Dei filio Domino
noftro affimilatut. Ipfe eft enim folus de pâtre, fine inacre
genicus per diuinitatem.-ipfède màtre fine parre per hüma-
picatem:ipfèqüoquefàcerdosæternus,àd quem dicitur,
Tu es facer dosin aternum, fecundum ordiném Melchifedech. ipfe
iuftitia 8c pax,rex 8c faberdos : rex videlieetex Deo^patre,
facerdos ex virgine matre.finematréenim eum fuifîe, ma-
nifeftum eft ex pâtre, Cura dicitur ab Euangeliiba, Inprinu-
pio er at verbum, & Verbum er at apud Deum, & Deus er at verbum:
hoc er at in principio apud Deum: omniaperipfumfaäafunt, define
ipfofaäumeft nihil. Sine patte qiioqüê eum extirifîè ex ma-
tre,Euangeliftapronimciat, ciim MàriXa’hgelüs loquitur,
Spiritusfanftusfuperueniet in te,& virtus aUifimi obumbrabit ttbi:
propterea quodnafeetur ex tefan ft um, vocabiturfilms Dei. Sine a-
liquaetiamfacerdotaligenealogiahoifioexritit ex homi-
nibusjvtpote non ex tribu Leui ortus,fed ex tribu iuda: ex
qua tribu.nihil de facerdptali præceptoaccepic : vtiq;.propter
myfteriumfacramenci , quod Chriftianis celebràrë
Gcuiefeos fen ptum eft, FcwrLjcoii» 5oc/iöif «/tó, intaber- præcepcum e il, vt non fecundum Aaron pecudum vicfcinaculd)
& fecitjîbiibi domos atque tentoria, '& tranfiuit in Salem
ciuitatem regxonis Sichern, qua èH in terra Chanaan. . Çonfi-
derandum quôquëquaiido Abrax à cæde hoftium reuer-
tenti, qüqsperfecutuseft vfque Dan, qüXhodiePanëas
appellâtur, ndpdeyia Hierufàlem,fcd dé oppido métro-
polëos Sichern iti itinere fuerit, de quo || Éiiangelio legimus,
Er at autem loannes baptizans in Arnon iuxta Salim, quia
qq.vamultaerantibi. Nec réfère vtrumSalem,an Salira no-
minçtru:, cüm vocàlibus in mêdio Ikteris perraro vtantUr
Hëbræi, &pro volun täte le.étoru m, aç voluntateregionü
eàdem vèrba diaerfîs fonis atque âccentibus proférant.
Hæc ab eruditiffimisgentis illius didicimus,quiin tantum
non recipiuntfpinrum fanftum, yel angelum fuilfe Mel-
chifedech , vtetiâmcertiffimùm hominisnomënadfai-
bant.' Et reuera ftultum eft, id quod in typo dicitur, eo
qHö^’Chriftifacerddtmm finëm non habear, 8c ipfe rex 8c
m^s, fed oblationem panis 8cyini, id eft, corporis 8c faiir
guinis eiiis faeramentum in facrificium pfferamus. Ibi
quippe primum apparuit facrificium , quOdnuhca Chii-
ftianispfFertur'Deototoorbeterrarum : impleturq;illud
qupd lpnge poft hoc faétura per prophetam dicitur ad
Chriftum, qui fueratadhiic venturus in carne, fu ésfacerdos
in aternum fecundum ordinem Melchifedech. non fcilicet fecundum
Aaron * qui ordo fuerat auferendus, illutefcen-
tibus rebus,qu* illis vrhbris enotabantur. Quod veto pa-
triarchamagnus decimas o,ranis fubftantiae fu* Melchifedech
facerdoti poft benedictionemsdedir, feiens fpiricali-
ter melius facerdotium futurum in populogetium, quam
Leuicicum , quodinlfraeldeipfberatnafciturum.'futu-
rumq; vt facerdotium Ecclefix habens prxputiura, bene-
diceretin Abram circumcifb.facerdptiü fynagog*. Sequitur,
His ttatranfaftis,fallus eftfermoDomint ad Abram per vijiofacerdos
nobis vcrunquedonauerirj Vt Gmus genus regale nemjicens, 'mktimm Abramjgopritellqr tuusfum, & meue$
6c Iacci:dotale,& quaii angulanislapis vcrumque coniun- tua magna minis. Dixity Abram, Domine Dens quid dabismihti
xerit panetem,ytde duobus-giegibus bonus paftor vnum Bgo vadamabfque liber is, & film procurators domus meat fteDa-
emcereegregem: lie quofdanvrefëfïe ad anagogem, vt hi- mafcispie^r. Addiditq3 Abram, Mihi autem non dedi(tifemen,&
Itoriæaurerant yenrarem, Sc dicant non fu.ifïè regem, fed f eccevernacnlus meus,her es »mu erit^Scmini Abramiam fada
llVra ■ omiiiisangelum demqoftratum : dumiritan- eracpromiflio , Sc innumerabilismukicudinisabundan^
l ï ï l l l ^ i ï s i m Mc|c!1,/ edech regem Salem, hlium tiamondum tamen erac patefadum , quo modo illius fe-
INoeSein oftendere,vt ante feriptum référant, EgrcffuseH I minis efïèc futurapromilfio , vtrum ex carne Abraæ fi de
mem reX Sodomorum inoccurfum ei : hand dubium quin A - 1 ipfo generaree ; an ex voluntate, fialique'ro forte adopta-
bram tpojlquam reuerfusella cade Cbodorlabomor & regum, qui ret. itaque Abram cum fibi viderec non nafei filios, Sc ta-
cumeoerantin valleSatie> hacellvallisregis. dequoftatim fe- , men feminifadam,promiftionemserncret,primo de àdo-
quit^t, BtMelchifedech rex Salem protulit panem & vinum\&re- ptione cogitabat.H ocindicat quod «mi Deo lócmens ait
i S i S I er8^ H i ? uitasI S i i 8 1S i ® | rf§is.> l i l >vt devernaculo|UQ,Hicheresmeiism^tamquamdicerec,Quia
Cap X V;
Deler- •
Septuaginta tranftülerunt, campus, qucpi hodieAulo-
hemPalaeftini vocant.: Aulo'nveio nonGiiecum , vt quidam
putant,fèd Hebrxum voeabulum eft : appellatur autem
vallis grandis'8cçampeftris, in immenfamlongitudi-
nem fèextendens, qux circumdatdtex omni partemon-
tibusfibi inuicera fucpedehtibus 8c éoh*reritibUs,quiih-
cipientesà Libafio 8c vitra eum, vfq; ad defèrtum Pharan
peuieniür.-funtque in ipfo Aulone, id eft, in Valle campe-
$J! nobi Ies,Scy.c hppoliS,Tÿberiâs, ftagn ü quoqiGe-
»ezareth.fèd 8cHietichö,mare inortuG, 8c regiones in cifc-
cuicu,per quas médius Ioidaneis fluit, o nés clefontib.Pa-
headfs,8c in marimoren o intenésmianifefifi eft Melchife-
dechnqminéfuiflèjquiin fertenaScvalleScVrbe régnauir.
mëm-iVlelchifedech I qui interprétât,ur rex iuftitix|ciuica^
llsYflfheet Sa|em,quxinterprecatür pax,làceidofq; Dei
uirnmi, panem Sc vinum in fac'rificfiim óffererls : citiècde
BibliothrVet.Pat.tomip
de mcmctipfo mihi femen nô dedifthin ifto co.mple,quod
meo femini promififti. fi enim femen cuiufque non appel-
larëtur,nifi quôd de eius carne nafceretur/necnos appella-
retApoftoliisfemenAbra*5 qui certe originenicatnis de
illo non duciraus; fedimitatione fidei, lemen eius fadi iu-
mus, credente? in Chrifto , cuius caro ex illius carne pi o-
pagata effc.Tunc Abram audiuit a Domino, Nwi hit trithe-
Vesiuus :fedquiexietdevterotuo. | ipfeeritherestiius.f^kmnunp
adoptionis cogiratione fublata, cum de fe ipfo fehiefïfpè-
raret Abram i reftabacincertum vrriim exSata • ah ex alia;
quodilliDeusoccultare Voluit, donee prius ex ilia vécus j
figurareturteftamenturn. Sequitur, Eduxit^ ilium foras, &
aitiUi,SuJpiCecalum | & numerajttll.is Jipotcs. Etdtxtt ety Sic erit
femen tuum. - Credidit Abram Deo, & reputatum çft ïllï ad iufii-
tiam.f Rurfîimque fèitifen innümerabile, non ficut arena
terrx, fed ftellx cæli : vbi mihi magis videnir p rom if la po-
" " T y y ______ fteritas