' Joan. ï.
Sip.'ll. 6
Quod omnis anima ex nuUoprorfiu elemento, aut quolibet
corporefit faß*.
C A P V T V I I I .
ECce habes omnigenum corpus ex omnibus dementis
in fabricam corporis humani æternæ illius Muficar
,tes in hecmundô non viderunt ? Sed incorporales oculi
Solem incorporeum requirebatït.Valdé autem mirumvi-
detur , fi lux ifta habear ocdlos quos illuminer i ilia autem
vera non habeat. Aut fi habet y fleuri verè habet, vndevi-
deri incorporeum poteft, nonfolumnon aérium, ledar-
bitror non elle corporeum.
vix cogitabilibus modis atque harmoniæ rationë permi-
xturaf Eligenuncex quo corporum genereanimafit, fi
corpus eft anima. Quialieft,aut exvnohorum.autexa-
liquibus,aut ex omnibus corporibus eft anima,aut non eft
corpus. Sed quid nuncfaciamus? quoue vertamus,acuti£-
fimi & dodiflimi difputatoris ingenio & arte przuenti?
Qui fcilicet intelligens nullum corpus elle poflè, nifi aut
prmcipaliterexnihil^creatum , ficut corporum funtcle-
menta.autexhisanalogicarationeformatum, animam
corpus die decernens, maluiteandemex vnoprincipaliü
corporüæftimarc fidä, quam ex omnib. faille compofitä.
Callido videlicet cautus ingenio, noluit anknæ fiibftan-
tiam multdrum corporum congregare mixtura, ne ex ijf-
dem contrada principiis, quibus corpus extrarium fi per-
indediceretur, potuilfe formari, earenusvidereturpofle
dfflolui. Quaproptec aerem delegic, ex quo aut cuiani-
mam fi mildem forc decernat. Adijciens teftimonium fui
nefcio cuius au6toris, cuius hæc verba funt, NonnulU funt
inqmt.fiiritalesnatura ,vt angelt,.archangeli, ceteraque V muter,
ipfa quoque anima nofir a, vel eerie aer iftefubtilis , tarnen incorpor
a nuüatenus aftimantU funt. Hæccine mandantur verba
membranis ?Et iftud agi cur negotium, quod agimus? Mif-
fis omnibus, hac tantum lance pendebit, vt fi animam a u
ex aere fadam, aut aeri fimilem ratio difeu fla patefcccrir,
nuncinadueriarij, tunc in magiftri, lentenciam pedibus
vt aiunt, tranfeamjnecdeprecatus, errorem poftponam. i
Sin autem propalat* veritatis iure rathi vindicaro , quod ;
lionhumana tantum , fed omnis omnino anima non fo-1
1 um non ex aere, fedex nullo prorfus confiftat corpore ra-1
tiocinandoprobabitur, fas eric vtnobisaut coniènrias, |
autignofeas.
I Animam ex nuiloprorfiu corpore conftare*
C A P V T IX .
TAm fuperius patuit ignis elemenrum elerhenro aeris fic-
-*utloco,iraetiampotenriapræminere. Quodeuidencer
oftendit ignis ifte terrenus, qui mobilitatç. vix comprehc-
fibili, velut in regionem fuam furfum verfus naturali pondéré
rapitur. Quod fi etiam ex hoc nop daretur agnofei,
velhincmanifeito poftic intelligi, quod omnis aer Solis
przfentia clarelcit, &c tençbreicitabfentia. Sed & illud
maxirnæ rationis eft,quod aer ignem patitur vt calcar,nec
ramenab aese aliqujd patitur ignis vt frigeat. Aerqurbus-
libet vafculis includi & contincripoteft; cum hoc prorfus
igninon accidat. Eft ergo ignis aere perfpipuaratione præ-
ftantior. Vifus vero nobis ex igne eft,qui vtique fenfus ho-
minibelluzquecommuniseft. Sic tarnen quod nonnul-
læirrationalesanimantespræhominibus vigeantacumine
videndi. Si ergo negarinequit quod vifus ex igne eft, &
fecundum tuam rationem anima ex acre, eminentior ergo
eft dignitate fubftantiæ oculuspecudis , quam anima hominis.
Quia ille ex igne, & hæc ex aere ; Non immerito
animam loçalemputat, & clauftro corporis confirmât include
qui eandem aerem iudicat. Alterutrum nuncigitur
eligas oportet, aut deteriorem vifu pecudis animam fi ae-
riam,aut non aeriam,fi præftan tiorem.Cernisquam facile
indo6tæ hgmentum przfumptionis euanuit, prærerquam
innumérafuper hoc argumentari promptiftîmû eft.Nem-
pefiaeriaeft, ergotenebræ illiuscotporcihuiusSolisab-
fceflusj&lux eius, huius ipfius icidem, Solis aduentus eft.
Falfumque erit illud, quod Euangeliftapronunciat, di-
cens: Brat lux vera, qua illuminât oninem honnnem verteiltem
tn hitncmüdum.Et illud quod Prophetafub^eccatoru per-
fona loquitur : Lumen ergo iuftitia non luxit nobis, & Sol non ■
est or tus nobis- Nun quid ifti hune corporeum Solcm viuen-
Quod iamforma autfubftantia nonpoieft
diet materia.
C A P V T X.
ILludiatn quale éft, quodinipfo difputationis tuæprin-
cipio admonendum credidifti cfle ledorem, vt ad fub-
tiliora cogirandaanimumpræpararet, & mine à iummis
ad ima, ab incorporels ad corporea rationale noftrum oo-
narisabducere. Et qüafidocens nos ad lubrifia mentis o-
culu præparare, paulo poft adijcis & dicis : Quicquid crea-
tum eft, materiam videri, quà corpoream eflè decernis. Si
adhuc creatura materia eft,nödum ergo formatus es.Quja
dicitur Deo ; qui creafti hominem ex materiainformi. Forma-
rum autem fiue minus fiueamplius pro qualitate, vel généré
fpeciofarum plenus eft mundus. Materia vero infor-
mis cft,mundufque formatus. Non eft ergo creatura ma-
Quod omne quicquid incorpóreum fiue corporeum tftt in-
creattm dici non pote ft.
€ A P V T X I .
POft basc argumencaris ac dicis*, Idcirço incorporeum
creatum nil effè. Quia quicquid faôtori fuo comprc-
henfibile fit, incorporeum eiîè non poflïc.' Sub hac ergo
rationeipfe fibi Deus ignotus eft: qui fi idcirço incorporeum
nihil creauit, ne aliquid creatum notitiam créatpris
excederet, cum vel corporeum vel incorporeum nihilnifi
præcedente (cientia creantis éxtiterit, videlicet quia nihil
nefrietisfecit : Seipfum ergo præomnibus nefeit , qui in-
corporabilirerantecellitomnem fubftanriam quamerea-
üit. Ac per hoc raaior feip fo eft,qui fui capax non eft.Quod
quia dici ratiône non finitür, confequens eft , vt ideoin-
corporeum qurppiamnon crcauerit,nefibi creatum aliquid
incomprehenfiBileeftèpoificj cumipfefummus in-
corporcusfibiignôtus cfle donpoftît. Videquamparuo
negotio veritatis cal or fîigentium verbotum pruinas li-
quefaciat. Etcùm difeernere nequeas àcreatomateriam,
ab informi formatum , ab aere îpiricum , in imaginem
Dei pronuncias, tanquam potilfimorum feitus, qui mi-
norum probaris ignarus. Iam nùnc teftimoniorum vel
maxime penuria coa6iûs., dé quodam opère fandti Hie-
ronymi capitulum quoddam ( quod quidem te conftac
non inrellcxiftè, ) fubiungis, qui ait : G lobos fyderumeor-
poratosejfejpiritus arbitrante. Omnem qui arbitratur, nu-
tare non dubium eft. Beatum vero Hieronymum de ipi-
ritibus corporatis qu’orundam referre dicis arbitrium, qui
fi arbicrantium, hoc eft, dubitantium fequitur forte fen-
centiam, cum eidem quoque tuIèquere.x Cumque non
nifi ab ignorantiaproficifcaturdubictas arbitrancis, agno-
feis te nobis quærentibus veritatem, pro vnaquam polli-
ccris feieritia, multorum nefeientias attuliftè.Nam cum
quafi probatiftimo teftimonio eius vcaris, qui de eisdubi-
tans, quorum teftittionijs vtitur, & eos dubitantes
affert, quosteftesadnibetj quidtepofièpro-
«nunciare cettfendum eft ,‘qui ab au6toris
tui dubi tan tis au6);ore dubio ,
tertius ipfe iam du-
4>ita$..
Quod
Quod auftor operis illiusphilofophos non intelligent,globos fy-
derunt corporatosfinit us arbitrants fit, & angelos corpora
ejfe décernât „ Contra qua Apofioli tefii-
monio dcRefurreéltone
C A P V T x i r .
I Stud ego tamenPhilofpphosreperiodiccre , qui non-
nullis difpu tat ionibus aftruunt, & ipfos Lu næ vel Solis
globosin corporeisvidelicet ipiritibus fub diuina quadam.
mente vegetari. Sedoportctagnofcas hoçidem teftimo-
jiium , non folum pr o fententia tua contra nos nihil, led
aduérlus eandem pro nobis valere pjurimum. Quod eo
tibi accidie, quia philpfophicam non in tell igend o fenten-
tiam,*iilùd pro tua videlicet parte pofuifti, quod probe
intç]le<ftum non nifi noftristantumpolIirpartibusfufFra-
gari. Si enim corporeos Ipirituse^e £phiîofopHi]]dixif-
tent, in eorundem non definientium, fed arbitrantium j
potiusautftoricate totusnthilomiuusargiftncntationis tuç j
cardo titubatét. Cu.m vero illi non dubitanter,fcd feien-
terj non corporeos, fed çorporacos fpiritus dixerint, non-
né dinolciturquodcuhq; eft corporacura non efiè corporeum?
Alioquin corporeos non corporatos fpiritus elfe di- j
xilïêiit. Quia illud eft corporeum, quodincorporcusfpi- !
ritus animat. Illud autem in corporeum, quo corpus ani-r
matur.Quaproptereum dilucide viuificatum corpus ab
incôrporco viuificante difcreucrint, videtur mihi quod !
ifte corporisaduocatus, aut philofophicamde fubftantia;
incorporali (ententiam non intellcxerir, autnequaquam
ptofe obicâare debuerir fub ipfo fanâi Hieronymi nomine.
Sequirqr, & adiungic. Siangeli, inquit, coelefiia etiam
corpora ad compatationem Dei imniundaeffe fiieuntur, quidputat
homoexifiimanduseft ? Quantum video violentiifimus dif-
putator neç iftud intelligit. Angelos enim vnius credit clTe
fubftantiæ, vt melius'defideribus fentiat, quæ corporatos
fpiritus indicat. Nunquidhicaliud vir dodlus Hieronymus
dixifiè ccnfebitur, nifi angelorum corpora habilitate
fui acque potencia, humanis longe præftare corporibus?
pariter cum dixit : Si angeli, & adicrit; Coelefiia etiam corpora,
duo quædam intelligi voluit , Angelos & coelefiia corpora.
Quia cü angelxci ipiricus corporati lint, funt in coelo quç-
dam qu* folaiunc corpora. Igitur cuidenter oftendit nullum
corpus quamlibec fupremum loco, qiAmlibct potens
motu, incorporels poiTc præponi. Rurfum ex compara-
tione gradum façiens dicit: Âdco diuinis hominem com-
parari non pofte, yt neçgngelispoflic. Difcernir præcerca
corpus &carnem , quia cum omnis çaro etiam corpus fit,
non omne corpus éft «aro. Vndc Apoftolus: Aliacarovo-
lucruift,alia caropifiium, alia autem b omnium. Et,corpora (cele-
\fiia & corpora terrpfirta.Euidcnter oftendens, terrenum corpus
etiam carnem fo|e , coelcfte veto non etiamçarnem.
Ne fottehicaptarfconueniatjlludquod eundem Hicro-
nymum dicerenîeminit globos fyderutn corporatos effejpiritus
arbitrante. Vtiplàfidet^fiue angelorum corpofa,corpora
vtique çoeieftia fint.Cum illi fpiritus, qui iftis cofporati
funt, cotporei non fine. Sicut & Dcum dicimus iucarna-
tum, & fîcutipfaanimahumanaincarnatur, vtique cum
adminiftrandaiq fufeipit carnem. Cûi quamlibetilludaccédât,
quod Scriptura teftatur.'dicens : Corpusquodeorrum-
pitur aggrauat animam. Non tatnen in corpus conuerti cre-
dendum eft,quamlibet pondère carnisoi\cretur,quia'nec
corpus vnquam in animæ naturamcommutabitur,quam-»
libetcadcm végétante moueaturj alioquin non erit corpus.
Vnde illud quod Apoftolus dixit: Et corpora coelefiia
& corpora tirrefiria : Vtrum nam de Angelisan dé fideri-
bus, an terrenis quibu fque corpofibùs, de quibus non eft
quæftio,intelligivoluerit, exconfequcntib.apparebit.In-
difiundimnamqjmoxadijcitacdicir: Aliacoelefliumgloria,
alia aut terrefiriu.Etquæ illa.coeleftiaèfientcorp6ra,vt eui-
denteroftenderét: Alia, in<\\ih,'claritasSolis, & aliaclaritdf
L u n a '&aliaclaritasfiellarum. SteUaenimabfielladijfertinglo-
riam j lia & refumttio mortuorum. Eandem fcilicet docens,
quæ eft in fiderum qualitate difcicpantia refufeita-
torum corporum fore pro meritorum diuerfitatc diftan-
tiam. Hic vtique abfque ambiguo doâor gentium de ftr
larefurrcéUone humanorum corporum diïpurans, huiufr
modi comparationibus vlûseft. Nam fie caufam loci htr
ius ingreditur : Dicit aliquis , Quomodo refurgent mortui?
quali autem torpore ventent i Et ab hoc loco vfque adiftam
defidetibuscompatationem, idipfum finealterius cuiul-
quam caulæ interiedlione perféquitur, nullam faciens
de Anima mentionem , ne fcilicet illud , quod de Solis,
Lunæveÿftellarumque, corporum fcilicet coeleftium
diiferentijs difteruit, fcxuo force iudiciö de animabus
didtum quilque (entire t.
De Refurreâione plentui.
C A P V T X I I I .
NVnc ergofihumanum corpus terrenum fcilicet, at-
qué moribundum gloriæ transformabicur , vt fiat
de carnali (piritalc,ftcundum Apoftolum, qui aiv.Semi-
natur corpus animale, refurget corpus finritale. Et anima hu-
maha, fienunc fpiriralis eft,yttarnen corpus fir. Ergo humana
caro transfer-cut in animæ dignitatem , cum fada
fuerit corpus (piritaïe. Et anima quæ eorpori iufte domi-
nata, quæ Domino piefamulata eft , quæ Deum fideii-
tercredidit,autfortalfisôcfciuit, exæquatafibi carne lu a
ipfa quoque nihil pro fubftantiæ qualitate promouebitur.
Et vbi eft illud, non qui oculumcarnis, fed qui oculum
cordis mundaueric,Deum videbit, Nam Beatimundocorde
, quoniamipfiDétint videbuni. Ergo forfaii beatificabitur
corpus pro modo fuo, & anima itidem pro modo fuo. Illud
immucabitur, vtfpiritui per omnia ad nutum feruiat,
cuicontumax fæpereftitit. Ethæcimmutabitur,vtDeum-
videat, quem flagrantia caftz caritatis inhiauit. Et quo-
niam Apoftolus fpiritum, animam, corpufque difereuit
inquiens, vt integer fiiritusvefter, & anima & corpus, quia
p oft’refurre âioncm non animaliter viuendum eft, fcilicet
vbinon edendum velbibendum , vbi non dormiendum
neque coeundum eft. Tranfibic totum animale corpus
iu fpiritale corpus,quia& anima tota tranfibit in fpiritum,
& erit cotum fpiritale corpus propter inhabitantem fpiritum.
Qui vtique fpiritusfi in hac vita concupiuit aduer-
fus carnem, &concupifcentiaduerfum le carni non ceflît,
iure in æternum nihil illud difficultatis lêntiet, euius dif-
ficulcates coeleftis auxilij virtute fuperauit. Nec par erit vt
exæquecur Domino, qui eidem ceflît inuitus & in lêrui fta*
turemancac, qui vicit vohvntarius. Quocirca datur in-
relligi, quod ficut in hac vita animæ humane fubftantia
incorporaliter dignitate lui anteit corpus animale,itapoft
refurre6tioncro remuneratiônemque anceibit corpus fpiritale.
Omne autem quod fpiritali corpore potius eft,corpus
, vt arbitror non eft , ergo iuxta huius necclïarij mei
Tradatum, qui Angelosfolaeflc tantum corpora decer-
nit, humanæ fubftantiæ angelica natura erit inferior.
CertUm nam que diuina audoritatc retinemus , lando-
rum corpora,quæimmutarimerebuntur,in gloriarrt an-
gelicisexæquandacorpoiibus, dicenceDomino; Eterunt
ficut angeit in ccelo. Si igitur angelilpiritalia tarnen corpora
lunt, vniufque fubftantiæ, & prouehetur corpus hu-
manum ad ângelici corporis dignitatem , homo angelo
qualitate corporis exæquabitur, dignitate fpiritus præmi-
nebit. Quod fi, vt éft vtique, videtur abfurdüm, duplex
ergo eft angelica, ficutieft humana, fubftantia, hab ens
corpus tocius facilitatis maximæq; pulchritudinis,quod
hominibuscum iubecurappareac; habens incorporeum,
quo Deum Temper videat. Iuxta illud Euangelicum quo
didum eft: Qutaangelt eorumfetnper videntfaciempatrie met•
Spititualia corporeis faults videri nonpojfe.
C A P V T X IV .
a
Aide aut ftupeô quo tn odo quilpia Chriftian^ ,dodo -
ris prælcrtim loco, definiat, cuilibet pulcto iCuilibe,
Matt. ƒ.
V