Commentary in Libras Regum,
%(m
eft, inquit,populus huiufcemodi vefbis EZecbia.' Vnde Rabiaccs < fitrex Ajfyriorum Dominus fuus.'] non enirn audemus Donù~
deftruerevult quoddleconftrùxerat,&loquituradpopu- ( hum omnium noftrumDomitïura dicere , -quo irafcente
\üm:EJonfeducatvosEzecbias,&hon'vobisiribuatfidùciamfuper | tanta pari mur; fed tuum dicimus Dominum, &haneha-
DominoDeo. Rurfum q; adijciehs cômtuinationem & ter- bernas vltionis fiduciam , quoniam viuensDeusblafphe-
rorcm : Vtcomedant,inquit,ßercorafta, & bibantviinampedu j ma'turà cul tore idolorûm mörtuörum. CumqivenifTent
fiiorumvobifcHm: çei qn-x o(lendit famé eos & penuria fitiq-, ! ferui regisEzéchiæadIfaiam , præueniteos Iiaias. etiam
c(îecapiendos : fimulque illccèbram iungitrörmidini, vt | abfentcm regem audiërat,&dicit quod reiponderedebe-
qüostèrrorenonyïcerat^èprbtuiffionibus&perruafîone rcncDominofuo , humilitatemixtafiduefa confeiehtiæ.
dccipiacdicens : Tacitemectimquodestvtile. ] Ergofenfùs Dïcite,in<\mt,Dominoveftro, quivefteïeftDominus, meus
eft5Facite,inqùic,quodvobisptofic,&inbenetlicHonem enim bac dicit Dominus: Noli tinïere verba, quibus non tu, fed
veftram proficiat. Siue hoc dïck: Bénédicité régi Aflyrio-
rüm,& laudatè eum vt Dômihtun,confitemini,vt præmia
onièquamini. Et danecreuertaràe Aegypto , fiue capta
Lobna redeam, hàbitarc in vrbe veftra, & rebus veftris
egofilm blajphematus. ECceego mittam eijpiritum, & audiet nun-
cium,&reuertetur in ten am fuam}&deijciam eumgladto in terra
fia i] Vt duopariter Ezechias, quæ optabat.audiret, fe de
obfidionc & periçulo liberandum, Sc inimicum iratumqj
fruimini, poftea autem veniam & transfer am vos in terram, regem in fuaterra eiïe moriturum. Reuerfus autem Rabfaces,
quafimilis eft terra veftra."} Quidam putantteci^meis Mediae inuenitregem Ajfyriorumexpugnantemlobnam, &cetera. Pu-
repromitti ,quæhabeBatte'rræIudææfimilirudinem tam t gnafle autem Sennacherib regé Aflÿriorum contraÆgy-
in fitü,quam in firugibus. QUod^juë inferr, Vbt eft Deus E- J ptios» S c obfediiïe Pélufium, iamque exttuôHs aggeribus
math&Arphath&Sepharuaim,numquidliberaueruntSamariam vrbe capienda, venifleThracamregemÆthiôpnminau-
^ew/twÂWMiOftenditorftniarri cftiitàtumfiiiègentmmdijs xîliumi ßcvnanö&eiuxraHierufalem C LXXXV. millia
ïèriiifle:Samaritas:& quia nonërànr dij^ied idola, mefito-
cultoresvanitatiSjVtdecebat,effe fiibmerfos oftendit. Eft
autem vrbs Coelciÿriæ,quæ nunc EpiphaEià dicitur, iuxta
Emelan,vtfupramonuimus. Arphat vrbsPamafci, quant
expugnaraih à rege Aflyriöriim etiâm Hiecemias feribit.
S'épharuaim § quod numéropîuràli Libres vëlLittéras fo*
nat,nomen eftlocoruro,de quibüi Aflyxij tranfmigrantes
habitauérunt inSamaria,vt iri Locoriimlibris inuetfitn^Si
Verum in liàrà hóe quoique vocabôlum e(ïè ciuitatisap-
pàret,vbi aperte dicküi,Vbiéft Deusvrbis Sepharuaim'. TamJ
ëtfî pluralitér diôiùm.vt Thebarum,Athenamm .Pro Ana
8c Âuà vétus editio:'qäafi vriias vrbis nomen Ana & Aua
poióit:& quid'ém in Hebræo iraferiptum eft. Verum quia
fyllaba d,quæ in iuediö nónainis politaeft,coniunâionem
apud eos fignificät,J)oteft etiàm ita diftingui vtdicaturAn-
të&Gaue,yt Âquilatranftulirîfiue Ana & Anua,vt nofter
Vertit interprës. Tacüitife omtiiipoptilusi&nori rebondit ei 0 Mf
quam.Siquidempràcèp tum régis‘actejpefarHyvt nonreßionditent.^
Vërè iuftùs Eçechias àgébat'e’iihflEâ fidditet,Vftiueriàcum
confilio. ideôehimiüiferac blalpbemanti A^ytiohonre-
fpottderejne euipad majores blaïphernias próuocaret. Ët
ingnfm eü Elu’.chim & cetefi cum'eo ad Eiethiamfcißis veßibtu-,
Pèripicua rélinquentes,ea tantum^in quibus latens fenfus
eftdtfleramus.Sciridtfnt veftesj quiaRabiàcen àüdierant
blafphemantem. Scindit & iple rex veftimenta fita, quia
pcccatorum (uorum Sc populi efle credebat, quod Ràb faces
vfqueadportàs Mierufalem veneric, 6t çotitra Dominum
talia fit IoCutùs. Pro regio ergo cultu obuolutus eft
facco,& de palatio ad templumgradiens,He/Mtfciw^o/»$-
cem,& Sobnamfcnbamt&femores de facerdótibut midi ad ifdiaDi
filium Amospropbetam.ln quo régis confideranda eft humili-
tas,atque prudentia. I pfe pergit ad templum,principes
populi ôefenes fâcërdotum non ftolis (acerdotalibus, fed
cilieijscooperrosmittit ad Ifaiàm prophetâfiUum Amos.
E>ixeruUt, induit, ad eurn.H<ecdich Ez.echm,Dicst‘ribuUtionü,
& conuptionis y &blajphetiii&, dieshsctribulationisnoftræ,
eorruptionisDei, biaiphemiæ hoftium* Ponitquefimili-
tudinem parturientis mulieris,& dolentis,quod Venerunt
filij vfqué ad partum ,& vires nott habet parturiehs. Hæc
iuxtali tteram peccatis facientibus videmus, quia tum hô-
ftes irrilun t,defenfores noftri pröparatttut', fed nuliatenus
ad præpâratâcônüaleicunt.Scriptum hamqjeft* Rcquiefcet
fupereunt(piritusconfilij&fortitüdirtis> Quæ vtraque necefla-
rio fibi iunôta funt,quia neque virtus fine confilio éflè vti-
lis'valet, neqiifeconfiliumfine virtute* Quid igituï pro-
fimtyqurper confilium praspararitur, dura adproelium për
exercitus Afiyrij peftilentiacorruiflè narrat Herodotus, &
pleniffime Berofus Ghàldaicæ fcriptor hiftoriæ. Itaquectm
acteptjfet Ezechias litter as de manu nunciotUMy&legijfet eas,afcen-
dit in domum Domini,& expandit eascorath Domino,cetera.]
Contra Sennacherib tegis blafphemias folita Ezechias aima
arripuit,rurfiitnqUê pergit ad templum.&epiftolas expan’
4it coram Domino i audaiter Dôminum deprecatus,
& folumDeum aiïerit eile viuentenijpet quem idolaintel-
ligimus imaginum môrtuoïümjMi/îf autem ifaiasadEzechia
dicens, Hac diät Dominus Deus ifrael. Qua deprecatus es me fuper
Scnnacberilrrege Affyriorum,audiui. lfteett fermo quem locutus eft
Dominus deed. Spreuit te & fubfannauit virgofilia Sion,poft tergü
tuumcdputmouitfilialiieruftlem. ] QuiatamaudadfcerEze-
chiasDoroinüm deprecat* eft,neç mifitad Iiai'am, vtprius
miferat, nonipiepropherapergicadcum,redraittitnun-*
cios qui ei dicérent verbum Dei.S.upraSennacherib, contra
quem rögasjDominiifta iententia eft : Virgo.filia Sion Sc
filia Hierufalem, quæideo yirgo appellatur & filia, quia
cuniftisgentibüs fimulaeräadorantibushæcrolaconièr-
üat C^fticatem;religîonis.Dei, & vnius'diuinitatis cultunn
Subiannauit te àtq; defpexit,& quæ ne ad maiores te.blaC-
phemiâsconcitaret,præfenti pon rerpondcbat,poft,teab-
etinte/m'puëbitcaputfiium » certaaeyltione, fecura de
pt£na.& hæGlocutus efttNon contra itie, icd contra Dominum
fuperbifti|necipie per te, ièd pet ièruos tuos, vt
maioreilet arrogahtiablàfpnem'ântis* dixifti enim quod
in quadrigarum, tuàrum multitudine aieenderisalritudi-
ttero montium,& iuga Libani fiicciderisi cedros afqj abie-
.tes illiusjqute vel de ctiiiCtis gentibus metaphotice princi-
pibufq-,earum debemuSaccipere; vel Hierufalem quæ interpréta,
tur LibahuSjVt Cedrös eius atque abietês adpoté-
tes quo (que & oprimàtes,altitudinem vero fummitatis il-
lips4(altumqj Carmelireferaruusad templum. Quodque
in feit,Ëgofodi ér bibiaquam,&exficcaui Veßigiapedis met, omnes
riuos agger um : hocintelligipöteft iuxta hiftoriam , quod
pro multitudine exercitus omniafluentaficcauerit, vtpu-
teos fibi fodere fit cottipulfus: iuxta translationem, quod
omnes pOpu/oS) qui fub aquarUm nornineinterdum feri-
buntur,fuo vaftaret exercitu. Numquid non audißi quaolim
fetetim ex diebus antiqUislEgo plafmaui iüud j & nunc adduxi. E-
runtque in colutnnam $ coUium pugndn tium äuitates munit &, &
qui fedent in eis humiletupanu contremuerunt,&confufi funt.Eaäi
funtqüafifctnutHagriférViïensherbateäorumi quaarefafiaeft
dntequdmvenifetadmaiuritatem. Habitaculu&jgreffum tuum,
& rianitüamegoprafäuf&furoretntuum contra me.Infanißiin
mei&fuperbiatuaafccndtt in aures meas.JHxc ex peliona Dofbrtitudinemnön
procedurtt ? Affli&us.igitüratquctur- mihi contra vetbaAffyrij fentiendaiunt.quod ad blafphe-
batuS Ezechias re-x loquitur dicens* Diestribulationis &blaf- miam eius ficrefponderitDominus. Nom ignoras quod
phemixdiesiße, vtnefunt filij tfque/adpaftum, & vifes non habet hæc, quæfecifti, meafeceris volunratc, & ego hæcfutüra
parturiehsR Filij^qUfppeviqueädpartumveniunt» qüandö prædiXerimjacpertc facienda mandauerim. Itaque quod
aptacörffilia vIqUe ad defideriumefficiendi operis pröcc- | olim deCreueram.hoc expl'etum eft tempore^t collcSj id-
ddftfeied virtutem hon habet parturfénS j dum infifmus ! ,éft>ptindipeS,qui inter ie pugnabantjôd eiuitates mutiitiflb
quîfquè cônfiliahæcad vtilitâtem àliquam per partum o- j mæ me contrahenre matium meam,nec folitu m præbente
péris non perdücir.'Sequituri > auxiliümeradicarentur,& contremifcerenr acperirent,&
SiforteaudiatDôiÿinustuusvniùerfaiserba Rabfacis,quem mi* compararentur non olluæ & vineçfrudtuofifq; arboribus,
1^ - ----- -— , Z Ü — - Tnr-—r - _ ', : i | led~
S. Ëücherio Lugdunenjî Eptfctpofalfo afcripti. Liber 1 F. Ç13
fsd foeno & gra m i n ih erb isqù e-d o m a tum quæ feugibus; | ex fe ipfo ficut angclosita homilies beatificat : nec a ir
iinpedimè-ntafunt,&antemarcefc,une,quamadmaturita-: j qua ex aliquo tempore, aut ab angelis, aut ab hommi-
tem peruenianr. traque feffion'em Sc egreflum dêinttoi- \ busçqgnouitvtnofletj.fedfuturàomniatemporalia.at-
rum tuum ante cognoUi.infaniam qua contra medebac- que iri eis çtiam qüid 6c qüando ab illo petituri fuera-
cbatumscraSjprophetisvaticinantiDqs/uroJpcutus, per j mus, Sc quos & de quibus rebus vel exauditurus, Velnoti
quos olim di ftirrum eftè te noueram :lncalumafcendamfu* 1 exauditurus effet, fine initio arttepræftiuiti VniuerfaS au-
perfideracaliponainthronum meum, etoqueftmilis Altifiimo. Ita- | tem creaturas fuas Si fpiritales Si corporales non quia
que furor cutis&fuperbia tua perUenic in aures meas, & j funt, idconouit, fed ideo funt,quia nouit*
ncquaquatmcvltiaportabo, vt intelligasquod potuifti, Cumque diluculôfurrèxijfet, vidit omnia corpora mortuoruni
non cuis ce potuilfe viribus,fed meo arbitrio. Merebancur & frendens abijt, & teuerfus eft Sennacherib rex Ajfyriorum &
cnimimpiæ genres&infru6tuofæ arbores,vc per tequa- j manfitinininiue. Cumque ddoraret in tenipto Neefrach Deum fu-
fi fecurim Sc ferram meam fucciderentur & Cadercnt, Po- i uni, Adremelech & Sarafarfilij eius pereufferunt eumgladto ,fugie-
nam itaque ùrculuminnaribustuisy&chamum in labijs tuis ,v t \ runtei in terrant Armeniorum, & regnauïtproeo Aforathanfilins
blafphemantium ora conftringam, Sc nequaquam vitra
j CumenimrexiftereuerfusefletNiniuen vrbeinfedern
talialoquiaudeas, frenumque inijciamlabijstuis, quod
regni fui, &adoraret in templô Nefirach deum fu-
tuamfcrocitacem domec, Sc te reducat in Aflyrios.
Tfbi autem Ezecbia hoc eritfignum, Comede bût anno qua rt-
pereris, & in anno fecundo quajpontenafcuntur,porro tn anno tereius.
um, quafi viâoriam de hoftibuSreportaret, Sc delubrum
idoli iui triumphator gratulabundusingrederetur, con-
temptor veri Dei in fano Jfalfi numinis rrucidatur, nec
tio feminate & mente, plant at evineas, & comeditefruäum ea- angeli perijt gladio quod erat commune cum pluribus,
nim.] OmmahaicPip^hetapecnuuciosadEzcchiam lo- fedparricidiofiliorum quifugieruncin terramArarach,in
ijuitur, quid Sennacherib dixerit, quid ei Dominus re- | qua feriprura Aforachan filium eius qui regnauit pro
i iponderir: non ad ipfum fermonem facie, neforfitan du-
I. bitet futura qusediifta funt, & iccirdo vel maxime prophe-
tx.ipud populu fermonum fuorum habebantfidem ,quia
npn (blumdehis,quxmulta poft fiecnla futura erant, fed
etiam qu^e in continent,& poft non grandis temporis fpa-1
tiumeilentimplenda, memorabant, & quod intra'bien-
nium Sc rex Aliyriorum interiret, & vrbi Hicrufalem fccu-
ritasredderetur. Hoceritfignumeorum,qusfuturapro-
nuncio, quod, hoc anno eacomedasquarrepereris} anno
aucem fecundo qux fponte nafeumut, in anno aurem ter-
tio,fugato iam Ailyrio Sc obiidione laxata, feminate Si
nietite, plancatc v jneas Sc comedite fruiftus eatum: fiqui-
dem vrbis huiusreliqnis, qua;nunc hoftili vallantur exercitu
, Sc euafuras efle non credunc, tancam recipient rerum
omnium abundantiamacfelicitatem, vtinftararbo-
ris, alta tadice fundatte, pomis denfifiimis impleanrur. Et
quodcumquereliquumfueritdedomo luda, mittetradicemdeorfum
& factet fruftum furfum. Quid hoc loco radicum nomine
nili latences cogitationes accipimus, quae in occultopro-
deunc, led in oftencatione operis per apertum (urgunt.
Radicem ergo deorfum mitcere, eft cogitationem bonam
in abditis mulciplicare. Frutftum vero furium facere ,eft
efiicacia operisre&a quae cogitauit oftendere. Mittie ergo
radicem deorfum vc faciac fru&um furium, ac fi aperce
diceretur: in imis cogicatio nafeitur, vc in iumrnis retri-
btirio reddatur. De Hierufalem etenwt & de monte Sion e-
gredtentur reliquia, Sc implebunt terram ludaeam non fuo
merito, led Dei miicricordia, imrao zelo quod adueifus
impios zelatus eft populum fuum. Quod aucem ad extremum
infect: Propter me & propter Dauidferuum meum, d-
iud fignificat, quod non merito (no fed Dei dementia
con(eruentur;immopatriseoruuiDauidmemoria,in quo
admonentur&iua: negligentix,& illius fidei atque iufti-
tiae, quod in tan tum iuftitiam diligatDeus.vtetiatnpofte-
ros hominum ian&orum non fuo merito, ledmaiorum
virtute tueatur. “
Eaftum eft igiturin nolle iUa, venit Angelus Domini &percufiit
caftra Ajfyriorutn CLXXXV. millia. ] De hoc quoque in
U2. j Paralipomenon legitur:Etmifit Domnins Angelum quipercuf-
ftt omnem virum robufium & belUtoretn & print ipem exercitus re-
gisAjfyriorum,reuerfustfeift cumignommainterramfuam. C L -
X X X V* milliafortiffimotum virorum ab vnoangelo v-
na noifte cxduntur.&abfque vulneribus occifotum mors
feua d.ifcurrit,excludens a corporib9 animas, Domini vo-
iuntate: Scipferex Ailyrorum iccirco icruatuseft, vtfei-
ret potcntiamDei Sc blafphemantia ora comprimeret,fie-
retqueteftis illius maieftatis quem paulo ante contempic-
rat. Detalibusautern rebus agic rnulta omnipocens Deus
ceftatur mififlè habicatores Samariæ, ne terra remaneret
inculra. Ararath autem regio Armeniorum campeftris,
per quam Araxisfluuiusfluit, incredibilis eft vbextatis,ad
radices Tauri montis, qu* vfque illuc extendicur. Ergo
& area in qua liberatus eft Noe cum liberis fuis, ceilante
diluuio non ad montes generaliter Armenia: delata eft,
quæ appellatur Atarath, ièd ad montes Tauti altiflhnos,
qui Atarath imminent campis.
In diebus Hits agrotau'tt Ezechias vfque ad mortem, & venit ad
eum iftias filius Amos prophètes, dixittfe ei : Hoc dicit Dominus:
Dijpone domuitua, morterisenim tu &non via«.] Quem diligit
Dominus corripit, caftigat omnem filium quem recipit. Ne ele-
uaretut cor Ezechiæ poft incredibiles triumphos, 8c vi-
ftoriamdemediacaptiuicate,infirmitate corporis vifira-
ttit,Sc audit ie eile moriturum, vt conuerihs ad Dominum
fieiftat fententiameius, fed nulla quæ in hoc mundo ho-
minibuseueniunt,abfqucomnipotènti&Deiocculto confilio
fiunt: nam cumftaDcus futura præfciens, ante fccu-
la decreuit qualiter per fæcula difponantur* Statutum
quippeiamhorainieftvel quantum hunc mundi profpe-
ritas fcquatur, vel quantum vnumquemque aduerfitas
feriat, nceledos eius autimmoderata profperitas cleuet J
aut niraia aduerfitas grauet. Statutum quoque eft in ætéc-
naveritate quantum in ifta vita mortali vnufquifque tem-
potaliterviuat, quia etfianuos X V . Ezechiæ régi ad vi-
tam addidit, omnipocens tarnen Deu$^ cum eum mori
permifir, tunceum præfciuitëfte moriturum. Qua in re
quæftio oritur, quo modo ei per Prophetamdicatiir: Dif
ponedomui tuaquiamorieristu&non vines, cui mortis ienten-
tia dicta eft, fed protinusadeiuslacrymas eft additavita.
Scd per prophetam Dominus dixit quo tempore mori
ipie debebat, per largitatem vero miiericordiæ iilo eum
cempored morte diftulit, quo ante iæcula ipie præiciuiti
NecPropheta igitur failax , quia tempus mortis inno
cuit* quo vit ille mori merebatur; nec dominicainftitu-
ta conuulfa funt, quia Vt largitate Dei anni vitæ ereile
rent, hoc quoque ante fiecula præfixum fuit, arque fpa
tium vitæ quodinopinäteforiseft additum,fine augmen-
to ptæfcientiæfait intus ftatutum.
Conuertitque Ezechias faciem fuam adpdriettnt. ] Quia ad
templum ire non poterat, adparietera templiiuxra quod.
Salomon palatium extruxerat: vel abfolute ad parie tem.
nelacrymasfuasafiidentibus fibi oftentare videretur*
i Et dit : Obfecto Domine,memento quafo quo modo dmbulauerim
corant te in veritate & in cordeperfetto » quod placitum eft coram
te,feterim. ] Perfcdtionem cordis nunc in eo dicit, quod
i4oladefttuxerit, templi valuas aperuerit, ierpehtem æ-
neum comminuerit, St cetera fecerit, quæfcriptuta libri
petangelos, non vtipfeabeisdifeat,fed vrabilloipfi per 1 Regum Sc Paralipomenon commemorate
verbum eius agant aut nuncientfine corporaii fono etiam j Eleuitfyfletumagnt.^ Propter promifiionem Domini ad
quodvoluerit,abeomi(fiadquosvoliierit,totutnabillo jDauid, quamvgdebatin(ua motte perituram. Eocnim
pet verbum illud eius audientes, id eft, in eius veritate in- tempore Ezechias filios non habebat, poft ter«rfum.enim
uenientes,quid fibi faciendum, quid .quibus, quando, annum conceflæ vitæ ManaiTengenuit. Ergo ifte omnis
'nunciandumfit. Sed tamen nonex angelis homines, (ed 'eft fletus, quia defperauerat Ghriftum defuo feminena-
Bibhot h. Vet.Patr.Tom.f.