A
Pfrl.13». I.
PftlsQ.lp.
Vfll.72.Z»
B
PhiU 2.J.
C0II.3Ä.
Matth, il.
29.
c
tMs7S‘
Rom.r. 24.
9j $ M
FfrL 16.7.
Vfrl.39.13.
D
lfa.6.6.
Moyfes. !
Exo 32.32.
r.loan. 4.#
njagifterio beatusPfelmifta conformât ad n.oftri modérait)
inis temperamentum, cùro precibus fuis præcendit rae-
i'itum humilitatis diccns: Dominenon efl exaltatum cor meum,
tiequetlatifuntocuUmei. JHeque ambulant in mdgnis,neque in mi-
rab dibits fuperme. Et deinde qui fe pr* cordis humilitate
nir C • M/ltf /1II »It Hit OV Il’tlttpIlA ill Cf A. PYfcopum
&patrem noftrum, ita ordinerurà vobis. Con-
feruuenim meum data in domino libertäte reddidimus-.
fed vt vobis in domb domini feruiat, de legatis adparen-
tum noftrorum memorial*! obfequijs ; vtperreligiofam
feruitutemobtinere firmam libertatem fub véftradefenrefpici
depopofeerat, dicit: Si non bamiliterfentiebatnfedex- j fioné mèrçatur. Age & apud fan dum presbÿterùm fra-
altauianmani we<tm;Sicutabladatum fuper matrem fuam, | crem Exuperium, vt in cafeEcclcfi* terruiam qua vidum
ita retribuesin animam méatn. Ideb retributionem po- ftram procured, accipiat.Prçterearogovtcpiftolammeam
ftular, quia non humilit'erfenferit, fed animam fuam exal-
tauerit. Nonne videbitur difeordate fibi Prophet* fen-
tentia, nifi ita hààcdifcerriamusintelledu; ficutihipfius
fpintu & corde ita vt fibi congruererir,fuere diftinda?
Conuenienter enim&humiliter didum eft timbre diui-
uino, quifacrificium Deo (vtipfe teftatur) Jpiritunt contribu-
latum & cor humiliâtum offerebat , fiilua tamen humilitate
'Cordis; Idemexaltabât animam fiiam non hümiliter fen-
tiens: quia non tertena fapiens Deo mentem habebat ad-
fixam -, vnicum bonuth ducens Deo adbstrere & ponere in Deo
Jpemfuam. Vnde &Apoftolus, qui nos hùmilitatem do-
eet dicens, vt eà potiffimûm imitatores Cbriftiejfe ftùdea-
mus. Hoc enim ( inquit) fetitite in vobis, quod & in Chrifto, qui
non rapinam arb'ttratuseftejfefe aqualem Deo,fedexinaniuitfeformant
frrui accipiens. Id tamen ad exaltandam animam in iu-
perna& dinina nos prouoCat cùm dicit : Qua furfum funt
quanti-, vbi Chriftuseft in dexter a & gloria oeipatris. Quamob-
rem tenenteshanc& humilitatis &exaltationisregulam,
vtrumque hob quod in peruerfitatefqua fupra dixi)pecca-
tumhabet, indiredione, inquadocemur gratiam obti-
net, fuis ordihibus menfiirifqufe teneamus. Pie fUtn-,& humiliantes
cdr£)eb, turn exaltantes animam ad Dominum
noftrum,nihil nifiilium tim'eamus, nihil fuprailium dili-
gamus. Iugo taiVtùm ipfius quod cftfiuàue, &oneri illius
quod eft leue, 'collafubdamüs , vt fupra omne poteftatis
inimicseiugum liberi, in c*leftiqjfubueharaur. Nam&ob
ho c Domini noftri iugum iuaue& onus leue eft, quiaè
terrenis nos 8c inferis leuar, 8c infexeelfe regni cæleftisat-
tollir. Leliitas enim omnis altipeta eft,.& fiurfum verfus vi-
gore fubtilitatis effertur^Huic autem grati* contraria pec-
catipondere|deprimunt, &ininferna deducunr. Qu*
quanti fint oheris -, Propheta teftatur cum gemens clamai:
Superpofiierunt iniquitatesmea caput meum, &(icutonusgraue
gfduktafunt fuper me. Sed grati* domino lefu Deo nôftro,
qui potens eft liberat e nos de corpore mortis buius, per multitudi-
nem miferationumfuarum 8c diuitias bonitatisfu* f quibus
fuperabundatàbundântiapeccatorumnoJlrorum.,&faluosfacitJpè-.
rantes in fe. Aptid quem credimus,quod & orationum tua-
rumpronobisagahturexcubii. Scimusenimquiaàpue-
ritiaipfi militans & facris 1 iteris etiUtritus, nulla çonuerfa*
tionis terren* & carneælabe ppllutusinuenifti gratiam in
confpetftualtillimi, & pro nobis de fyluahuius feculiad
grcgem,vel àd currum DomiaiCetocaptis(quentâm ifiultipli-
"catafuntiniquitatestioftrafupercapiüoscapitisnojiri, & indigni
fiimus , quorum nomina diuiifts auribus ingerantur ) ne
fortè & labia tua immunda fiant, cùm nos nominaueris,
& neccfte firostuum igneo carbone perftrirtgi: potes tamen
vel h umili t ate, vel fiducia vatis an tiqui dicere : D omi-
ne dimitte illis, aut dele me de libro tuo, Quod ille diuini
colloquij parti ceps,non fàlutis fu* negligens,ncc inlolens
Domino profundi arte cohfilij aufus eft dicere vt Domino
iufto debi turn peccatori populo interitum corn minan-
t i,ob latione m fui poti ùs aboli tio ms opponere t,diu in æ vji
delicet pietatis iuftitiæq; fecu rus,v t parceret 8c iniuftis mi-
fcricordia Domini, dumiuftum nonpoteft deleteiuftitia»
Hac&pronobis Dominum altifiimum conditionecon^
ftringe, vt dum eximere te libro fuo non pot£ft> per obeen-
tum iufti lui recipiat & iniuftos» Nam quia maior eft qui
in hobis eft, quàm qui in hoc inundo; ideo fortior eft îufti-
tia pro peccatoribus defendendis, quàm iniquitasaduer-
fiis patrocinia fan6torum. Vellemf quantum in me eft)adadhlium
noftrum Daduchumfietiamnum in Gallijsagit,
linevlladilationefacias ab Epifcopo tranfmitti per con-
feruumfidelem&impigrum , fiClericumfortenoluerit
occupari. Vnum de Alingguauoneniibus dignamini mit-
tere cum epiftolis veftris quibus licersé noftr* iuuentur.
Dignam enim interuentU veftro caufam ex epiftola mea
quam ad eumfeci cógnöfcctis; Imprimis autem edentate
agendi opus eft, vtfahÓèiflimuspresbyter qui 8c vita &
£tatevenerabilisvimqualemexpofuifuftinct, quam pri-
mum ab alienarum*dium exiiio liberetur.
A R f iV M E N T V M T E R T I iE
E p I STO L AE.
. Cum Amando expofiulat, quod Delpbinutn Ep'tfcopum infligaf-
fet, vtafe aliquidfain tar is doärina peteret, qui vix dum prima ru-
dmentaftir^rum literarumprimoribtts( «***>«*< )gußaueritla-
bris.'
San&o 8c vefe Vnanimo & meritb diledifiimo
Amando,Paulinus.
O Vantum'intelligo, quod tibi in aiirem loqu.or, tu fii-
prateiftum pr*dicas; Quandoquidemdummeni-
mium diligis,&nimium tibi de fratreinepto places,etiam
fantftlacvenerabilis hobis CommUnis patris auribhs infi-
nuare non dubitas j infipienti* me* temeritatem qua te
magis audeo quam ilium in verbis meis contemnere.Nam
vnde meidoöeum putaretille, a quo aliquid fpiritu fuo
dignum in litcris defideraret> nifi tu illi perfiiafiftcs aftedtu
magis quamiudicroitafentiens, meum quoque os a Domino
inter ora mutorum &iufantiuth (de quibus laudem
fuamperficitomnipotens) fuifte referatum ? Iubetergo
nie fibi fer rnonemipiri tali j hoceftiuo (ale Conditum pro-
mere. Memiriitehim, quödmeverbi iuifale afperierir.
Neqiie ceflat id facere. Nam onirtes mihi liter* illius fpiri-
talia condimentalunt. Eft enim 8C ipfe falterra viuidum, re-
fereps Appftplic*doi5lrin* faporem: led vereor pe feiern
eius infullb, corde non duxerim.necfentiatin quo condia-
tur, vt Doaiini fuauitafe fepiat fenfus meus, fi in eo & Del-
phini feporeuanefeere, & vigor potuit hebetari. Quis me
diccntem excitabit ? Leo efl in jHis, inplateis autem homicida.
Non apis myftic* ftudio, non formica folertis exempld, ad
prouidentiam vit* & vtilitatis operam fufeitamur, fed
modicum dorrnimus, modicum verb dormitamus,mödi-
cumautem manibüs complediimur peblus :&intereano-
bisinopiatanquam bonus cUrfor occurrit, & illediuesqtii
pauper faclusefl, vt nos verlegenosfuapaupertateditaret, videos
nos in nofttaegeftate duranteS, meritb pneclamaui't; Qua
vtilitds in fanguine meo dum defeendo in cotruptionem ? Sed vti-
nam veldumh*cloquimuripfo confeienti* noftr* iudi-
cio,&proprijfermÖnis querimonia excitaremur, vt vel
fero poffimus dlcere: Nunc ccepimus, htee mutatiodexter*
excelfi. Sed ventres pigri fumus, &idcirco adh*ret
pauimentoanimanoftra, quamuisiamdudum ei dixeri- !
tis:* Lrigere dmörtuis, vt attingas Cbriflum. Quemquidem
Dominum interuentu fidei veftr* per grati* fecramen-;
tumimpofuiftisinnauiculam cordisnoftri.. Sed quiafo-
mnoinerti*noftr*obdormiuitin nobis, opuseft'vteum
adlurg;
Dotlad
piftolj,
.adnôfçitattonemanim®>noftr*,imi
hucprorogarefermonem,nifi&chartadeficiens,&metus ! peret filentium tùrbidisécogitationum terreftrium flati-
farigationistuæcogeretverbismodumponi) &epiftolam ) bus, 8c fenfuum noftrorum flubtus verbi fui pace compo-
terminari. Tu in omnibus indulge temefitati me*, & re- j nat, vt fiat in corde noftro cafta trahquillitas, &ipiritu ve-
fponde mihijVt confoler&inftruarliteris tuis. Nuncfene | ritatisgubernatorefacDei Vcrbo rémige , dirigamur ad
Marium portitorem buius epiftol* commendamus fpe- j portum voluntatis noftr*. Namq«^ eft expeftatio noftra,
cialiter vnanimitati tug, vtficutrogauimusfanCfcum Épi- f nifiDominus Iefus , quipotenseft(aluosfacere nos'd pujilloam-
' / -, mo 8c
Mti.m
Lw. aj,
Pfdt.\
Safi, m
C0U.4.I
Mstt4
Mart#
LutaM
26 1>.f
?ro.t.lè[
30.1s.
Tro.i.ir
12 Mb
H
z.CorM
wfim
f m
ffri- M
Epkifs'
pfaiitt
pjsfM
r
wo^Ftempeftate ? ôcadnuere orationibus veftris, ne fiat
fuganoftra hyemeautfabbato, hoeeftin otio fpiritalium
negotiorum, 8cbonorum operum fterilitatc. Sabbatum
enim otiofuro eft,ôc hiems nuda nafeentium. Iraq-, fi non
carnali obferuantia, fed ipiritali, abftinentes nos ab pmni
opere feruili quod eft vita peccati ( cui deditus verè.feruus
eft, &i,ndomo non manet, ) agimusfebbatuin, non illud
quod non fùftinet anima Domini# fed illud in quo Dei re-
quieseft, quiinhumilitrementiumfamulorumQorde fe-
quiefeit, nec hiberna tempefta^fugam noftram opprimer,
8c quafi frigore pigros pedes ab euadendi libertatc refine-
bit, fi (pegaudentes &ipiritu feruentes,non contrabtisa-
| uariti* gelu manibus , fed aperfis réfrigeriq miferieprdi*
furtiuus ille nos hor* nouiflim* fiiperuentus.inueniat, o-
pertosarq» veftitosfelutaribus operum fidelium teginfen-
tis,vt poffimus/ubfiftere an te faciem feigoris eius.Qui nos,
ideo nuncin timoréprgeepti fui vulteftici præparatoSÿ.vt
in die ir*ihueniatabibluendos. Fauete nunc igitur 8c orate
vtapprehendamusin quo apprehenfi fumus, 8c exten-
dentesnosad brauium fupern* vocadonis obliuifeamur
qu* retro funt, pQfitaque in aratro Crucis manu mentis
non fulcata refpiciamus,fed fulcanda prouideamus,donee
perueniamus ad montes , in quos leuauimus ociilos no-
ftros,vtinde nobis à Domino ycniaf auxilium, qui eft mirabilis
V 9
in fanctis fuis, ( qui funt montes Dei,) in quos bona
fidelis anim* operatione prouehe m ur. Si enim imyia-ye-
ritatis, qu* eft impolluta, digne ambulemus, tuc ipfe Do-
m i n us, ( q uieft via & Veri tas,J perfictetpedes noftr os,ficut ceru't,
& fuper excel fa ft atuet nos. Montes enim(inqùit) excelfueruis,&
petra ref,ugium erinaceis. Quiafi fuper iniqui t ate m alàcritate
ceruorumfugiamusNebroth venatorem,qui(vtScriptu-
ra defignar,)contra Do minum Venator fuit,& coopérante
Chrifto pijs aiftibus afeendamus excelfevirtutum,perdo-
drinas Prophetarum 8c Apoftolorum , qui funt montes
Dei, montes illi vberes. Tunc velutde cupe præcelfe de-
Ipicientes vanas prætereu n tis mundi figuras, in exultatio-
nis voce can tabimus: Exaltabote Domine, quoniamab infur -
gentibus in me exaltafti me, & fuper inimicos meos dejpexit 0 cuius
meus.Ex hac autem oelfitudine montium informati,ad hu-
militatem cordis & falubribusdifciplinis velut fpinis noftra
vndiq; membra muniti efficie mur, v t erin acei, qui par-
uacorpufeulaaiperoregmine armati, naturalibus taculis
aduerfum hoftiles,autcanum motfus,aut manus hominù
mun i untur:humiliatis autèm timoré diuino&gratia ipfius
humilitatis afmatis petra refugiù eft* id eft Chjust vs. cuius
verba nobis contra diabolumvelfepimenta, yelipicu-
lafunt. His enim & auresnoftrasfepimiis aduerfum lin-
guam nequami& in corde noftro vitia aduerfe côfigimus.
Itaperobferuantiam ipiritalem 8c diredam fidem,&eri-
nacei paritererimus 8ccerui, fi fecundum has minores bc-
ftiolas angufti 8c hu miles abfeondamur in Chrifto, vt in
refugij petra,&vcrboac fpiritu veritatis muniti ,& diabolo
8c mundi huiusiilecebrisafperi refiftamus. Maiores ve-J
roillasferas pedibusalacres , &fublimescornibus ita*-
mulabimur,fihabeamus pedes firmosad confiftendum in
via Domini, nee moueantur ab eius ijtinere veftigia noftra;
ijfdemq; pedibus vtamurad fugienda peccata,& huiusfe- 1
culi pernitiofecontagiajeaput felutis noftrç,quod eftfides I
Catholica bonis operibus velut cornibui ornatum.pariter j
&armatumgerentes,vtyelrepugnemusinimieis yenaro-
ribùs , vel adibus Deo placitis coronati veftr urn potifti-
niùm gàudium,& corona fimus, quorum in Chrifto plan-
ratio apud Çhriftum labor quotidianus fumus.Non enim
ambigimus quotidiedeprecarivos, vt perficiatut innobis
beata ilia mutatio dexter* Êxcelfi, vt yerè polfimus dice-
teiDefecit coi meum,& card mea Dens tordis met, & pars mea Deus
infeculat Quia tücDeuseffe dignabitur cordis noftri Deus,
cum cor noftrufh quod eft carnaje defeceritlpiritali ædifi-
catione deftrudum. Tuncaudebimus 8c vcftram-nosdi-
cer e portionem in terra vfaentiumycürn8ç ipfi pominofeno-
uati fenfu mentis noftr* fecùndum Çhriftum ad c*- .
leftera imaginera poterimus dicere: Deus cor-,
dis noftri & pars noftra Deus in
' jicula. j
Biblioth.Vet.Patr. Tom, c.
5 Q V A R T iE E P IS TO L iE ARGV-
mentum.
Amando modefte infinuat, inuitumfe facris inttiatum) ob fulcrum
fu or um confcientiam: quare bortatur, vt cuius authoritate ad
tantamproueftusfit dignitatem , eius etiam diligent ia inftruatur.
Nouerat virfanttus, quanta puritas ,fanttinwnia vita quanta, in
presbytero requiratur. Olimpracipiebaturfacerdotibus, ne ebriefate
& crapula & curis buius vitapragrauarentur corda eorum , tie
partem habeantin terra,nififolumDeum,netruncis auribus, lafo 0-
culo, iimis naribus, claudopede, denique nulla corporis debilitate fe-
gnesfinf.quaomnia adamma vitia referuntur.
Dorainofratri dilediftimo Amando,
Paulinus.
PO f t cempus accepimus Iiteras diledioms veftr*, f e d
quo diutitisdefid'erat*, hoc aifidius d nobis fufeept*
funt. Nam vcaquafrlgidafitienti duicior, &niinciusbonus
de,terra lpnginqua iucundior eft;ita & fermonisveftri
fuauitasimpmguauitoilanoftra, & animam efurientemfa-
tiauitbonis.X)md nos talibus dignum reddemus eloquijs,
ingenip tenues, corde crafli, ore ieiuni, 8c ( ficut feripthm
etyventrespigri l Verumxtfi omnibus rebus inferiores, ta-
raen cai itas ibla nos vobis p’rgftar gquales. Diledioni e-
nim quam in nos habetis pari menCc certamus: qu* qui-
demvifce^ibusnoftrisinfica&adfixaprgcordijs& anim*l
ipfi permixta eft (piritu Domipi ,,,qui habitare facit vnius
moris in domo, qui innurheracredentium milliavno corde
cqnnedic. sQtiia vnus omnia in omnibus adimplet,vc
nunc huic Domino placuitjn vafe fiddi ponere thefeuru
fendum., qui me vocauitpergratiam fuam ,fufcitansde terra ino-
pem,&deftercore erigens pauperem, vt coUocaret eum cum principi-
buspopulifui,8c inter feceraqtcsindueretfelurare, vt dum
cmto inpdoremvnguentdrum eius, Eetem gutta eius vnguenti
quoddefeenditinbarbam Aaron. Incuius domo domefticus fieri,
&benedicere Dominum defpntibuslftael, cum pro
m e r i t o m m m e p r u m c o n f c i e n r i a r e t u f e r e m , v e l p o t i u s n o
a u d e r e m r e c i p e r e , e g o v e r m i s & n o n h o m o , v i f i i b i t a i n u i -
t u s ( q u o d f a t e o r ) a d f t r i d u s , & m u l t i t u d i n e f t r a n g u l a n t e
c o m p u l f u s , q u a m u i s c u p e r e m c a l i c e m i p f i m i a m e t r a n f i -
r e , t a m e n n e c e l f e h a b u i d i c e r e P o m i n o : ; V e r u m no mea voluntasfed
tua fiat.C u m p n e f e r t i m i p f u m d e fe D o m i n u m d i -
x i f l e l e g e r e m ; F ilius bominis non venitminiftrarffed miniftrare. j
P r * u e n t i i g i t u r a D o m i n o & a p p r e h e n f i a b e o q u e m n e c - j-
d u m a p p r e h e n d i m u s , d e f e r u i m u s a l t a r i o D e i , & p i e n f i s I.
f a l u t a r i b u s m i n i f t r a m u s , iam nomineofficioquefeniores, fen- j-
f u a u t e m a d h u c p a r u u l i j & f e r m o n e l a d e n t c s . Q u o d m i - j;
n i f t e r i u m v t b e n e m i n i f t r e m , & g r a d u m b o n u m m i h i a c - 1.
q u i r a m , & f c i a m q u a l i t f r o p o r t e a t m e i n d o m o D e i c o n - li
u e r f e r i , & t r a d a r e m y f t e r i u m p i e t a t i s , t u d o m i n e v e a e r a -
b i l i s 8c f r a t e r & d o m i n e i n ^ C h r if t o n o b i s o r a D o m i n u m ,
i n o m n i b o n o d i u i r e m , v t a b u n d e m u s f i d e & f e r m o n e 8c
f e i e n r i a & o m n i f o l l i c i t u d i n e , & i n f i i p e r v e f t r a i n n o s c a r i -
t a t e v t & i n h a c g r a t i a a b u n d e t i s . i 3 r * t e r e a i p f e e p i f t o l i s
t u i s n o s f e p e in ft r u e n e c e f l a r i j s f u p p le m e n c i s . E n u t r i t u s e -
n i m f e r m o n i b u s f i d e i & b o n * d o d t i n * , q u a m a p u e r o i n
f a c r i s li t e r i s f u b f e c u t u s e s , i n f o r t n a n o s a d r e g u l a m d i r e -
d i o n i s , p a f c e n o s f p ir i t a li c i b o , i d e f t v e r b o D e i , q u i e f t v e -
r u s & y i u e n s p a n i s , & in q u o m a g i s q u a m i n p a n e v i u i t u r .
Q u o n i a m i p f e e f t e f c a i u f t o r u m q u i e x f i d e v i u u t . N e c h i n c
n e g l i g e n t i o r f i s c i r c a f o l l i c i t u d i n e i n f t i t u c i o n i s m e * , q u o d
l o c o E c d c f i * , n o n t a m e f i c o r p o r e f e p a r a m u r . Vnus enim
Deus,vnus & mediator Dei & hominum, qui eft Ecclefiacaput. I n *
q u a c u m o m n e s v n u m f i m u s , t a n q u a m i n v n a d o m o v i u i -
m u s . N e c p o f t i i m u s d i c e r e n o s e l l e f i n e v o b i s . , c u m v n u s
{ p i r it u s f i m p s , 5 f i n v r t o q u i e f t v n u s h a b i t e m u s . I d e o fer-
uantesy.nitdtemjpiritusificoniunQionepacisvtvnum corpus&v-
nusfpiritfis, y c l o c i a l i i n u i c e m m e m b r o n o b i s c o l l a b o r e -
m u s , v f c r e f e a m u s i n i l l i u s c o r p o r i s g d i f i c a c i b n e m , c u i u s
c a p u t C h r i f t u s e f t . I g i t u r q u i a f a d i f u m u s d e hoftibusciiies,
d & l o n g i n q u i s p r o x i m i j d e o u i b u s p a f t o r e s , & p o f i r i f i i m u s
i n 'f u n d a m e n t o A p o f t o l o r u m 8c P r o p h e t a r u m , e r u d i r e &
c o n f i r m e e m a n u s a d * d i f i c a n d i f c i e n c i a m , v t a d l a p i d e m
q u i f e d u s
Hum. ig .
Dent. 10 .
&18.
Leu. 2 1 2 0
diftin.f.
hinc iteric
■ y.i.Sa-
cerdttes.
Tit. r. 12.
Crennfes.
Pfrl.07. :
Ephefi. 2:
it.Çor.#. :
i Gah if.
Pfaint.]
Vfaf 131.1
G
Cant. 1.3
V Ça I.1312
Eph.z. is
P f r l 67.27
Vfrl.21.7
Rom.to. 12
H
2 .Cor.t.7
Dettt.%. 3
Mat.4.4
Luc.*.#.
Rom. 1 17
.Tim.t.s
Eph.4.3
C0Ü4.U.
Pro ho/pi-
tib.vtCtc
..Qffc.
Eph. 2.17