omnia cum de Arithmeticis iuxra formas parriijm'mun^i
quas video » dc his quas non video adminiculante ratione
j cognofcens incorpbreamundum capacitate ebmpleftor.
Qttod amnuiiKorporca viaeat per fe , corporea veto
per corpus.
C A P V T , X X I I I .
SEd dicis mihr, Non mundrnnjneirioria complefteris,
(edfigurammundi. Vel exh'oc intelligeanimamripn
elle corpoream, quia videseandem necçoçporalia corporaliter
polie conipiCere. Huicèrgö fuperpolitus eft non
fern aut hoc potiusseftimandum eft, quod fi quandofibi
illiquid imaginatur, magis cuiufuisintra femetipfum mo-
nbus occupetur.Et fi quid aliud eft quod afpicere videtur,
magis ei in recordationis fpeculo deferibatur. Iftud natu-
ram tu putas eius efle, non pmnam. Idcircoqueanima
tua in recognition® fuifallitur, quia fibi adueifantiapro
fe ampleftitur, & per lenfus corporis fallaciarum affe»
Ctaludibnjs ,eorenus implicaturer'tore, vt ranquamab-
fensfibifequ*rat,cpmipfafit quaerensfe. Non enim il-
lud eftanimaquodqu*ritur, fed quod .qu*rit quicquid
enim quasrit extrafeeft. Necquxrere illi opus eft , nib
quod fecum non eft. Ipfa autem fecum eft, quiafinefe
nihil eft. Quzrere feergo non debuit, quia line fe eile non
potuir. Quapropter cum fe non line (e qu*ri t, neceflario
in aliud incurrat, quia non poteft fe inuenire line fe, Hxc
eft ilia illulio, quam quiintelligit do let, ac dolehs gemit,
& cum Propheta plangit ac dicit .- Tota die cotttrfiatks in-
grediebar, quoniam anima mea completa eft iüufiombus. Sed i- P/i/i
ftiufmodi illuliones in memoria patitur anima , ex qua
nihil phantafiarumreuentilareacproferrepoflit, nili ea(-
dem aformis corpommper corporeos fenlushaufiflet. Si-
ueenim cadem, quae per corpus attraxit fibjmet^imagi-
natur, liue ex his qu* vidit ilia qO* non vidit conieftat
atque confingitK: Certum tarnen eftimaginariillam in-
era quendam ventrem memoriae.pequaquam pofle , nili
ea quae per corpus accepit. Et haec illi non naturalia, fed
poenalia funt. Vt quoniam afummo bono, quod ei D.eus
eft, illecebris pellefta corporeis, defluxit in corpus,patia-
tur illud intrafemetipfum iufte quod extra fedilexit iniu-
fte. Non ergo mihi tu illud efle animam pexfuaderc velis,
quo perturbari pocius eandem vides.llla namquc li in fta-
tus priftini fublimitate manfjffet, aqao fponte dilapfaeft,
nunquam contra Ipiritum Cato , nec contra carncm Ipi-
ritus concupillet. Etfi homo verus, hoc eft,anima rationalis
loco, fedvi ac potehtiaoculus quidam, quiliuefpiritus,
hue mens * Hue intelleftus vnum atque idem eft, etfidi-
uerfo nomine dicitim Ergo quod eft lapis ad inanimüm
viuens, hoc ihahimum viuens ad animatum viuens. Et
quödinanimttrti viiienS ad animatum viuens, lioceftani-
matum viuens ad viuenteih & inrclligentem.Adminiftrat
irrationalisanima corpus animale fh falutem fcilicet eius:
& adminiftrat animam rationalcm intelleftus rationis car-
pax, in falutem videlicet animas rationalis opérante atque
! adminiftrante Deo principali poteftace & ftabili motione,
! atque initiato fubftantiarum Cardine , primum vt fint,
I deincepsvtpto modo'vel merito taliter lint qualiter eflè
! debereilleconftituit, quinon nifi iuftevniuerfa difponit.
j Nam ficutdecorporibus ibi vel ibi efle propteilocalitatis
neceiïitatem congrue dicitur j ita de animabus propter
! illocalitatemVel qualitatcmcalisellè vel taliter iure pro- |
I nunciatur.QUaficiitviuenti corpori iucundum eft, lucu-
lentus locus vel remperatusaer; ita viuifiçatianimo tran-
quillitas in cogiratibne &fècuritasd timoré. Itidem, ficut
poenalia fuut corpori tenebrofus locus & afper attaftus,
lie animo cogitanti inftabilitas & angufti* formidandi.
Agiturc'rgo anima non per locum, fed pro affeftuum di-
uerfitate öc deleftabilirer Ócpcenalitcr.llludtarnen liquet,
, honorem fuum» imaginem fcilicet Dei intellexif
L i- a . . I let,nunquam tnjiptenttbus fuifiètcomparata animam tine cprpore mcorporabiliter peratteccus pie vel n- * i Ti n n tumenttsu. vide- rrj. ! mul1 ceri• vel1 amftl-i gi■ poaft e; co1r p' us Vlin e an■i ma ve.ul l uaur-i a ve1l ‘licet vt ammahrerviuerer. Hinceft illcpræ oculiseius auj
poenalia fentire non pofle. Animae igitur corporatae,eft per
corpus fentite corporea,eidemque fine corpore videtein-
corporea. Ergo vt.cörpus illanimum nihil lentit, ita animus
line corpore corporea vniuerfa non (emit. Hinc eft
I quod etiam dum corpus adminiftrat atque lentificat, fl
imaginum corporearum tumultus, fe lemper obieiftans,
vt fi quando yel ad fe vel ad Deum fuum ratiocinando
nititur , femper ad corporea phantalijs corporeis auo-
cetur. T u enim cum dicis , aliud efle animam , aliud
animae cogitationem ; melius forcafle dixiftes ; illa de
! quando in fumma eademque femper attollitur>itaquo- WquibuWs coWgität aamnimmaa ,, ccuumm adee lfee nnoonn ccooggiittaatt,, nnoonn
dammodo cocpoteos tlclciit ienfus, abijldemqueilioca- >.'t.“f™ vero_cog.tatlol.em non^fle mfi
' licetabrccdic.vtcorarapodtanonvideac,vciuxca fonan- ammara : Offl“- V ° d lub.jaendum ^
' tia non audiat.vt percuiiam legendo pagiiiam non intelli. ;«««>“ “ ™ « n folere reqmef«« . vt prorfus cog,-
i .at. Adcflanima vtpccocuium literatim figna colligat. tct “ i*“ 1 ’ carct vcro- An,ma nara5' vat.ate cog.tata
eademque in fyllabaa fociata eoniungac, aeper verbadr- noJv™g.tare nonpoteft.-Quid autem .Uudeft.
ftinguar. & non adeft vt quid nerhafe fccemfciat. Lego ‘luod ,om,’ larc 1uod " ' M o qmdem
date aliquid, pronunciantem ole alter intelligit, qui in id 10 Kfol«oan.W v.S i coguauommentis
oculuinfigit i ego vetoiple quid legetim nefdo, bus vaeat. Tota veto lb. eft vb. coguat, qur. tota co-
quiainaliud animaillocaliter in ten ftd ifc Jt. Denique 8ltat- Verum to .dcrcovel mair.me de anno* fta.ufal-
I cumad memetipfumveladmonitustedeo . ego ipfe?um ;le" a ’ S“ 1* almd ammkm . almd efle .wma potemias
qui vtiqueredeo,&ego iple lum adquem tedeo. Etme- 1 “ ed,Si ^ od »ac.cld' n? « " «ft.fiibfcmcum
non fui, quia adme perinteruaUom no loci, led tem- t,a ver? } ax Hoceqmdem de veluntate oporporiste'dij.
Et exrrame non fui, quia line me efle non po- j Nam fieut tota ammacog.tano eft, .taatui.
Ipfa’fticeftanima , vtperoculumquarleguntur. vi- ” ra a “ ta V0.1‘I" US > & q iw p e r fc am I . tota vult.
d e « , & ipfaifticnoneft, vrquarlegunrurnonintelligat. 1 E‘> vtfuprad.aumeft , qua.cunqoe .il. velle acadenca
I An. non lupins hoceocmt.vt fiuecuiulfcemodileaionib. eft.‘ ,P®un ve5° veUelbbtonm. Have « .amm lactish-
! accommodantesvifum, Cue telatioui cuipiam adhiben- P ' / ' ^ f i m u o , ptoutdludeft , quod
! tes auditum , cum hsceadem non minus intelligi quam >»vehtavcdu.t,damnab.l.s laudab.lifq, eenfe tut.Sicm
I videriatqueaudiri facillimum fit , vtroque ramen fenfu Eua"S e,(0 Doramus: Qutmdmt, mquu
\ fonos ac ngnacapiamus, cum quid hsceadem (ignificent ', “ “ mxcbim ef? “ ‘ori' /««•, Et in
noninreiligamus. Ettame rurluminidquodintelleaum “ ° ,la‘T’ Partara loco al,° «gelotttmyrodb«, diCitut:
non erat , animi referentes obtutum , abfque vlla hoc v f r n V lZ I J l * b° ” * V°lu*~
idem difficultate comprehendimus.
Quodtioneftatiud anima, aliud memoria, cogitt*
tio vel voluntas, cum hoc eadent vna
fit Anima*
. G A P V T XXIV.
' •. :<s>-
SEdfubiiingisacdicis i Aliud eft animai ftatils, aliud is
qui je anima nafcicut çogitationisaffeflus^ Quamobtatis.
Ecce diled:io yt tu arbittatis,animi quædam poc-
tio.eft : Vt ratio.doCet t animus torus eft. Si quid ergo
totoamoreamoi non idiplum toto animo diligo.? Sc v-
bi vacat illud quod dicitur i DiligesDominum Deum tuuiitfid
tx toto cotde tuo , & ex tota anima tu* 4 ft animæ pars pu- ij>
tatur eflè dileäio« Si enim parte fut diligit anima*non'
vtique tota diligit* S id vero tota diligit $ tota: abfque
ambiguitatcihledioeft. Diciturenim, vereque dicitur,
quoniam Deus dileftio eft. Seddileólio illa taliseft, vt ntc
iplàdiligerenilîbonum,neçpetcamdiligipoflitnifibene.
-V Hate
Hxc autem dileófcio quod eft anima humana | propter j origo linêée, abiplbincipitUr,iplbfinitur:cumpUil<5ttim
affcAuum mutabilitatem poteft & iri fupériora, quod ei \ necoririd quoquam pateat,necfiniri. Hocnamquccon-
iblusDeuscft , ccelefticaritate flagmre , & in ïnferiora tinetinfiguris pun(ftum,quod vnusin numeris. Ifta ërgo
damnabiliamorè diffluere. Quodlibet tarnen diligat , | 'r- r ' || 1
ft toto amore d ilig it, totadiligit. Etcum tota diligit,
tota dileftio eft, quae vnitas in corpore fcilicctnoneft.
C A P . XXV.
SEd dicis,Quando ablentem carum fuum cogitat,null-
quid velut iplo conlpeft:o deliderijs fatisfecit : Ifta
vt egoconijcio, atque vt plane probo, potiflimaadmo-
dumcaufaeft, quaetc tuimet ignarum perpulit animam
reri efle corpoream. A fenftbus quaefo corporis pau-
lifperattollcre, acli vales, perlpice, quae vel quanta vis
linea, quætranluerfimfecaripoteft', fcindiperlongum
non poteft. Quia vtique fi fdiiditur, habet lâticiidinem s
cumfecanda eft punfto ceditur: cüm pilnftüm fcilicet
noncedatur- Pcrfe£tiorergolongitudolatitudine, quiâ
iatitudo & tranfuerfim & direftim recipit fedtioném.
Perfeftiorlatitudo alüitudine, quîaâltitudo non loluiil
findi aC fecari,verum & a latere cçdi potcft.Ergo altitudo
finelatitudine& longitudinc eflè'non poteft. Et vbî
hæctriafunt, hauddubie corpus eft. Latitudofinelon-
gicudine efle non poteft. Longitudo fine his omnibus j
elle poteft, fed fine piinfto efle non poteft. Sine his vero
punftum femper eft, neccuiufpiamvtfit,indiget, quia
..dendifitanimo : & ,f i quid potes, animi yifumcorpo- vnius nullum poteft efTeprincipium, Circulus igitur vna |
I rifquc difeerne. Corpus ccrte nihil vider , quia nihil j eademque circumflexa fit linea , fed ficut in trigonis& i
vtique fentit abfque anima. Ac per hoc animus corpo- j tetragonisper angülós pitnfta fü n t, quibus figuraruni |
j rea per corpus v idet, incorporcaper Ce.' Hæcipfa nunc ! ratio confiftit » fie in circulo eius medium punftropofli-
} quantum inpraefentiarum res poftulatfcqucftrenms , vt debitur,vt circulus rata dimenfione formetur.Nam cum
! qiiie fint animi vifa per corpus,quæ fine corpore euiden- | vnum circini radium fixeris , atque alium a centro ex- j ter appareant. Nam velut qui aliquid eruditus eft , ere- : trinfecus circumduxeris,attcnte, quantum potes, centri
! do nouerit in Geomctria difciplina quid fit.punftum , potentiam ab ftabili radio , ilium qui circumagiturra-
quidvëlinea. Sedintereos , qui ifta dignabuntur lege- diumregere, &illicvbiloçalitcrnoneft, pötentialiter
I re, efle poteft quinefeiat ■, de hoc ipfo paululum difïe- ^cirGU-lum. figurare. Hie fipurgata mentis inténdas acicj
1 rendo quæramus. Linea eft ( vt doftiflimi atque excel- fubrUtilare tibiiam debet, quid fit anima. Illud etiam
' lentes viri non dixere folum , fed ratiocinando proba- quale eft , quod fifenfum corporis confulâmüs per me-
uerej longitudo fimplex, quæ in corpore prorlus ne- dium circulum duæ parcs lineæ iunftim duci pofle cre-
queat inueniri , eo quod omne corpus longitudine danturj cum ratio manifeftaconuincat,nequaquam p e r,
longumfit, non tarnen îpfà fit longitudo, nequepoffic cundem medium duci duas pofle , nifi vna fit breuior. ;
ficeflelongum, vtnon latum fimul altumquefit. Quo- Videtur mihi, ficut fuperius de trigonapatuit, ifticquo- :
1 circa, ficut aiunt, etiam fi araneae filum cogitaueris, quia quc cftculi ratio infolubilibus atque æterùis manere le -,
■ vtique corpus eft , nonfolam longitudincm cogitafti. gibus ftabilis. Tu mihi nunc dicasvclim, fi ifta localiter;
Habet enim pro modo fuo indifl'ociabilem longitudinis. confpicit anima, quid caufie eft, vtmihialiquodrotun-J
fuæ laticudincm atque altitudinem. Igitur fi, vt fateri. ve- ^um trigonum, vel tetragonum in occidente de corpori- j
ritas cogit, aliudeft longitudo quam altitudo, fepofitala- bus formaremolienti eadem fine tumore vel mocu,raciaj
titudinc folam lôngitudinem cogitemus. Scio autem- rotundi vel quadri non defit^ cum eödem temporis pun-*,
hanc eandem liquide confpici non efle multorum, quam fecundum eandem rotundi & quadrati legem in o- ;
cum Marcius quoque phifofophus negaret Mathemati- .rientc alius paria de corporibtis valeat fabricare. Vides
I co Adrafto fe viderc, cum lineas fabrorum viderct : V- nevel dehisquçconfpicacur anima, quid fit vifusanimiî j
; tique non mirumeft , inquit Adraftus, quodhabeso- Jntclligisneintelligibile&intelligensncquaquampoflc
! cuIqs fimiles fabrorum, ingeniumdiffimile Pythaeoræ, jfeiungi? Anunaduertis ne etiam quid interfn inter lilas.
I !fed .n on. idc. irco, tardioribut.; def..p erandSu' m eft, mod.o vel l( /fLoir nmi as..,r q u aT sl c.oVi rAp Tonr eI :r tc ive>rmni..m.*u,.s,,,t v&rIf"t a s, quas mente con-1 : ' authoritaticedamus, qui fationera forte non capimus.
fp.icimus '? Iftas / efle (fèmpiternum i mundum 'I -,,1 ,, nS , cuiushic
'I, l* n j Hæc ergo de qualoqui inftitUeram, longitudo cum fuè-
mundus imago lit. vndcdiuinitusdiftumeft: Prétérit figura
rit punfto inchoata, punftoque hnita -,... à Græcis
huiustnundi. Videsetiam quodcumlongitudincs,là-
! ^dfapc.*i, ànoftris/iwM dicitur. lam nunc fi quid fit lon-
! gitudofinç latitudine cognofccrevaluifti, Stlincamlon-
ÿtudine finitam formafti. Duas æqualcs lineas fibimet
titudines&altitudinescorporûfcire nullius propemo-
dumfitmomenti, fàtiseflealiud, vndcdicit Apoftolus ;
Oportere nos no fie qitidfit latitudo&longitudofiubltmitas &pro- Ephtf.j.iO,
i è rerioncconftimc, quad cumficeris inrelli- Quidcpimmihipvpdcoeylpiam altirudinécor-
! getefiguramduabus lineis paribus non fcciflc.Fi• gura e- porei coeli.quære.re, planorum il derum dtetpifia.(ç/j, vel
I nim dicitur cum paribus imparibufvc lineis capitibiisfe-
fc con tingentibus locus ambitur.Duabus ergo paribus li-
I neisfiueaduerfim pofitis, fiuca capite contingentibusfi-
j guranonclauditur. Tribus vero lequalibus lineis figura
nttrigona hoe sterna atque indemutabilis ratio
cftomnihumanai mcntivclnonadmonitieclarensliqui-
die. Nunquid ergo tribus lineis paribus, qua: ferner mu-
tuocapitibustangunt, fierivnquamfigura, nifitngona
I poterit? Aut iftud magis nunc verum eft quam fuic , aut
effe hoc verum aliquando co:pit, aut aliquando dcfij-c,
aut non eft facilius corporeum interire mundum , cuius
vtique tumid* localefque form* iftariunillocalium in-
corporaliumquefunt, & imago formarum, quamvtali-
quid ex his Vel variari fpccie, vel tranfinoueri loco vel fe-
nioveterafccre,velquoquopafto mutari queac. Neergo
peromnestedifeiplin* iftius minutiös traham, ncuein-
'tentionem tuam in afpeftandis planarum figurarumvel
cuborum yel pyramidarum rationibus tcncam propter
circuliperfeftioncm, dc vna tantum figura , vt adnuc
feämus, breuiter cblloquamur. Circulus fit ex vna linea.
Scdiurc nunc illud admoneberis, quod linea fin'e altitu-
dine atque latitudine perfeftior eft, qu* tarnen habet aliquid
feipfaperfeftius. Punftum ncmpeprincipaliter eft,
Bibl. Vet.Pat.Tom.f. _____________________
circulorum vias, vel fingulotum incerualla rimari ? quid
fpaçiaterræcognofcere, velabyflî profila da penetrare ?
Non dehis ine, vt reor, Apoftolus commonitum voluit,
qu* non folum laboriofalunt, fed etiam noxia, fi quum
perhæcad çternafemperquemanentiatranfeundum fit,
inhishæreatufatq;remaneatur. Reuertére nuncatque
intuereomnclongum longitudine longum fieri, ipum
yero longitudincm longam dici non pofle, vt omne
caftum caftirate caftum fieri -, ipfam. vero caftam
non dici vllatenus caftitarem. Cum ergo meram
lôngitudinem concemplari cupis, aut cum in trigbnumj
vel lcxagpnum mentis oculum figis ,proijce, quantum
vales, ac refuge non folum omne corp'oreum, led quicquid
fimile elle poteft corporeo. Eccumtrigonam, yel
tribus punftisac tribus lineis, velrotundam punfto vel
linea conformari incorporaliter arque illocaliter vide-
ris; vim quoque ac fupereminenriam confpice name-,
rorum , & intellige vniucrlpm corporeum numerabile
per numéros fieri j ipfbs vero numéros non pofle numc-
rari. Nam quisnon dicam cloqui, fed cogitate digne va-
leat, quod numtrus cum cx vno, & per vnum, & in vno
lit, principiumtainenacfinisilliusnon fit. Sienim di-
xerimus vnum numcri efle principium , ipfius vnius
Mmmm