Deinen-
fata arcæ.
X L .
huif. Koe eft, illuis yeftigia fequebatur. Dixit Deus ad Shu,' qiix dixit bicamarata inferiorahaberetï Sc qua: dixïurT
finis vniueifa car nis venit tor am mei repletaejl terra iniquitate. j camerata fuperiora aloco oftij appellat» fint: & inde inJ
Significac interim m omniummortaliam,pr*terillosqui greffa fint vniuerfa animaliaper fuaqua-queloca, fecun-
in area faluandi erant; Illi igiturquafi fëminarium fècun- dom congruam rarionem, difcrcta ccénacula Sfctrigeftaj
djeöriginis feruati funt. Necfruftra fic crediturfa&ura et- quod alia translatio bicamerata,8c trieamerata voluit no-
fe diiuuium, iam non inuentis in terra, qui non erant di- minare, ita vc quinque habitationes diftinótas inea eflè
gni tali morte defungi, qua in impiós vindicatum cft: non aduertamus .* inreriora loca Itei coribus eflè deputata, ne
quo quidquam bonis quandoque morituris tale genus animalia Sc prascipue homines fimi fxtore vexarentur:
mortis faciat aliquid, quod eis poffit obeflè poft mortem.' huic autem fuperior Sc contigua bicamerata, qu* confer-
veruritamen nullus eorum diluuio mortuus eft, quosde uatur*feuftabulis animalium deputarCtuf. In hos ergo
femine Seth propagatos fan&a fcriptura commcmorat. | vfusinferiorespartes,qua: bicamerata: dicuntur* tradun tl
Quod vero a it: Et ego differ dam eos cum rerrrf. quo modo fuiflè diftindas: fuperiores vero partes, quae tricamcratae
cum terra homines dicuntur eflè perditi.dum illis pereun-
tibus materies terne poftea remanferit ? nifi quod datur
intelligi terra: fpecicm, vigorctn, velfecunditatem longe
inferiorem poft diiuuium quamanteahabuit; 8c fortaflis
idcirco hominibus carnes edere licentia poftea eonccfïa
eft. nam a v e diiuuium fru&ibus terra: tantummodoviitabant.
Sequitur !r ' '
Factibiarcamde lignislauigatis.'] Quidenimperlignal?-
uigata, de quibus arcapraecipitur fieri , nifi fortia Sc info-
lubilia: vnde alia translatio, non l^uigata, fedquadrata
prxeepit fieri: vt area nee yen to rum v i , nee aquarum in-
undatione fplui, vel euerti poflèt. Sequitur: ;
Etbitumnclinies.'} Bitumen eft feruentiffimum Sc vio-
lentiffimuni gluten, cuius eft haecvirtus,vt ligna, quae ex
eo fuerinc lita, neeverroibus exedi, neefolisardore, vel
ventorum flatibus, aut aquarum poffint affiduitatc difïol-
ui. Scqriitur: •
Trtcentorum cubitorum eritlongitudo arc<t,L. cubitorum latitude
,& XXX. cubitorumaltitudo tlltus.JTalem ergo ascae fpe-
ciem dd)cmusintell!gere,vtquattuot angulis earn ex imo
ad fumraum furgenrem,8cijfdem paulatim vfque ad fum-
mumin anguftum attra&is, in fpatium vniuscubiti fuiflè
cóljedam: 8cinfundamento C C C. cubitiin longitudi-
ne, Sc in latitudinc L. fint, 8c al titudine X X X ; fed colic-
d a in cacumen anguftum, vt cubitus fit longitudinis Sc
latitudinis. 8c vere nulla potuit tam conueniens 8ccon
gruens areas fpecies dari, quam vt fummo velut è te-
doquodam angufto culraine diftunderet irnbrium ruinas
: Sc in imo in aquis quadrata ftabilitate confiflens,
nee impulfu ventorum , nee impetu fludtuum, nee in-
quietudine animalium, quaeintrinfècuserant, autincli-
naripoflèt,autmergiT Dicere folentetiam quidam, non
1 potuiflè capereillius quantitatem animalium genera tam
. multa in vtroque fexu, bin a de im mundis, fep tena de mu-
dis. qui mihividenturnoncompurare nifi C C C . cubita
longitudinis,& latitudinis L. nee cogitare tantum aliud
effe in fuperioribus,itemque atiud tantum in fuperioribus
fuperiorum: aeper hoc ter ducla illa cubita fieri X C . &
in latitudine C L. Si autem cogitemus quod Origenes
noninclcganteraftruxit Moylen fcilicet, hominem Deie-
ruditum ^ficüt fcriptum eftj o mmfaptentu AEgjptiorum, qui
geometricam dilexerunt, geometrica cubita fignificare
voluiflè,vbi vnum, quantum fèx noftra, valere aflèue>
rent: quts non videat quantum, rerum capefe illa potuit
magnitudo? nam illud quod d ilu tan t, tanta: magnitu-
dinis arcam nó potuiflè compingi,ineptiffimecalumnian-
tur, cum fciantimmenfasvrbesfuiflèconftrudas; necat-
tendunt C. annos, quibus arcaflla eft fabricata: nifi forte
lapi^ lapidiadhxrere poteft, fola calce coniundus.vt mums
per tot millia circumagatur ,& lignum lignocementa-
tum,claüisfolidatum,gluten bitummis non poteft adh^-
rcre, vt fabricetur area, non cutuis, fed redüs lineis longe
latèque porre<fta,quam nullus in mare mittat conatus ho-
minum, fed lëuet vnda, cum venerit naturali ordine pon-
derum,magisquediuinaprouidentia,quam huthanapru-
dentia natantem gubernet, ne incurrat vbicunque nau-
fragium. Sequitur.*
Fenefiramin atcafacies ,& incubito confttnmabisfummiutem.
Oftium autem ar ca fonts ex latere deorfum. Canacula & triftega
facies inea.-] Idcircofenefttam in fiimmitate area: iubet fieri,
vthaberet vnde emitrere poflèt aues ad exploratidam
ter.rx ficcitatèm. Oftium autem, quod in latere arcae fa-
&um dicitur, eo loco fuiflè credendum èft, vt Sc inferiora
dicuntur, ad habitaculum primo beftijs vel animalibus
immitioribus vel fèrpÂtibus depUtatas eflè; ab his vero
congrua in fuperioribus loca, mirioribus ammantibus (tabula
fuiflè ; fiipra omnia vero in excelfb, auibus de horai-
nibus fèdem locatam, vtficut fiipientia omnia àntecedit,
itaj & homo cunéla praecelleret animalia. de fic quinque
rnanfionesineadem area fuiflè intelliguntur, prima fter-
coraria, fècunda apothctica,tertiafcris animanubus,quar
ta manfuetis, quinta hominibus.
Q V O D vero Deus pnecipit Noe , de animantibus
mundis deimmundis bina inducere in arcam , mafculmi J
fèxusdcfeminin!, devolucribus iuxtagenusfuum, de de
iumentis in genere fuo, de ex o.mni reptili ter ræ fècundum
genus fuum bina de omnibus ingredi præcepit. - Poftea
veroaddidit : De animantibus mundis tolles fcptena&feptena,
mafculum &femmam : de animantibus vero non mundu duo &
duo, mafculum &feminam : fed & de volat titbits edi feptena & fe-
ptena, mafculum &feminam ; non duo de duo, propter qua|
tuor, fedtantumniodo duo, proptermafcülum Scfemi-L
nam: dedèmundis(blufhmodoleprem: qui idcirco im-
munda pari numero pofuit, propter genus conièruandü:
munda vero impari ,-vt Noe haberet.vnde hoftias Deo
immolaretex mundis: vel certepluriorafuerunt munda,
quam immunda, propter futurum humano generi vfum,
qui ex mundkdebebaturhominibus, vcplùraeflentquæ
prodeflent, quam quænocerent. Quod autem fcrupulo-
fiflïme quærifolet, de de ininutiflimis beftiolis, non fo-
ium quales funt mures de ftclliones, Verum etiam qual
lès locuftæ, fcarabari, muicas denique de pulices, vtrum
non amplioris n u m cri in area illa fuërinr, quam qui eft définiras,
cum hoe imperaret Deus : prius admonendi funt/
quos hasc mouent, ficaccipiendum eflè quod dnftum eft :
Quarepuntfuperterram: vtnéceflè non fucrit confèruari in
area j quae pofluntin aquis viuere, non folum merfa, ficut
pifces, verum fupernatantia, ficut multas alites. Deinde
cumdicitur : Mafculus &femina erunt: profedo intelligirur
ad reparandü m genus dier : ac per hoc nee illa nçcefiè fue-
rat ibi eflè, quae poflunt fine concubitu de quibufeunque
rerum corruptioriibus nafci: vel fi fuerint, quxin domi-
buseflè confueuerunt, fine vllo numero definito eflè potuiflè.
aut fi myfterium facratiffimum quod agebatur, del
tanta figura etiam vëritate fadialiter non poflèt impleri ,J
nifi vt omnia ibi certo illo numero èflènt, quae viuere iu a-
quis, naturaprohiberite, nonpoflent: non fuit ifta cöra
illius hominis, verillorumhominum,fèddiuina:none-
nim ea Noe capta intromittebat,fèd venientia inrrare pet-
mittebat. Ad hoc enim valet quod diftuto eft: Intrabunt
adte. nqn fcilicet hominis a&u, fèd Dei nutu : itafanevt
non illic fuiflè credenda fint, quæ fèxu carent. praefcri-
ptum eft enim atque definitu m eft, Mafculus de femina e-
runt. A lia funt quippe quçdc quibufq; rebus,fine cóncu-
bitüitanafcuntur, vrpofteacoricümbant degenerent, fi-
cutmufcæ. alia veto, in quibus nihil fit maris dffeminas, I
ficut apes.Ea porro quæ fie habentfèxum,vt non habeanr
foetum, ficut muli de mul&mirum fi fueruntibi : ac fi non
potius parentes eorum ibi fùiflè fufficeret, equinum videlicet
atque afininum genus, de ft qua alia func, quae com-
mixtione diuerfigeneris genus aliquod gignunt: fèd fi de
hoc ad myfterium pertinebat, ibi erant. habet enim de
hoegenus mafculum defèmihaiik Solent etiam moucre
nonnullosgenera efcarum, quæ illic habere poteranc animalia,
quæ non nifi cämibus vefei purantur, vtrum pfxtet
numerum ibi fuerint fine tranfgreffione mandati, qu*
aliorum
Cap.
^Ijoriim alendorum neceilitas illic .coegiflet inçludi: an | te,proculdubio figuraèft-peregrinantisj/i hoc fæcûlq 'ci-
vero;quöd potius eft credendum, prærer carnes aliqua a- uitatis Dci, hoc èft ëcclefiæ, quæ fit falua per ïignuthi ïn
litneotaeflè potuerunt, quæ omnibus conuenicent. no- quo pependit media’t'ór Dei Se hominum, homp Çhriftus
îimusenimquâm multa animalia, quibus caro çibuseft, ( ïeîus. Qupad s lfgnis quad'ratis èadè'm area fabricatuf,
duodfrugibus pomisq; vefeantur, de maxime fico àtque f vndiqùe ftabilem vitam fàndorumfîghificat,ad omne o-
caftaneisv Quid e'rgomirumifi virillc fapièns de iuftus, pus bonurn paràtarn; quadratum ènim quocumque im-
etîam diuiôitusadmonitus, quidcuiquecpngrueret, fine puleris -, ftare înuenis. Quod fèxies longa àd latitudicarnibns
apt^m cuique generi alimoniam præpàrauit, Se
condidit î Quid eft autem quod vefcfnori cogérer famés ?
aut quid non luaue aut falubrefacerepofiet Deus, qui'ét-
iam vt ûnécibp viuerent,diuina facilitate doharet, nifi,
vt pafeerentur eriam, hoc impleiidæ figurætahti myfterii
conueniret? Opinantur 'quidam tam màgnum fieri non
potuiflè diiuuium* vtaltillimos montes XV. cubitis aqua
crefeendo tranfeenderet, própter Ölympi monris verti-
cem.fupcr quem perhibentur hubeS non poflç concrefce-
te, quod ram fublimè iaîfi coel um fit, vt non ibi fit ifte aer
crafliorjvbiventi,nebülæ,ighesq;gignuntur: nec attendant
omnium elemencorum craflîffimam terramibi eflè
potuiflè:,an fortenega,ôt eflç terram in vertice montis.
Curigitur vfque ad illa coeli fpatia tetris exàltari licuifTe,
& aquis non licuiflç contendunt, cum ifti menforesSe
pen fores èlementorum aquas terris perhibeant fuperio-
res arque léuiprês) Quid itaque rationis afferunt, quare
terragrauiorSè inferior locum cæli tranquillipris inuafè-
rit per volumina rot annorum,Se aqua leüiorac fuperior
petmifla non fit hoc façere.fàltera ad tempus exiguum?
Quæti etiam poteft,quare in ingreflu h ominum in arcam,
feorfutn.viri Sc fèorfum nominatæ fint feminæ : in egreflù
veto didtum çft ad Noe, Egredere tu & vxortua,filij tuii&
Vxoresfiliorum tttorum cumeis. Nifi quia darptiato fæçulb, 5c’
pereunte omni genere mortalium, fpli illi à periculo libe-
rati vfque dum area requiefeeret, Sc exitia aquarum ceflà-
rent, àco.ncubitu ceflarcnt; Sc fie denuo reuercerenrur ad
id iplum corpori debitum nuptiarum, vt crefcerent Sc
multiplicarentur fuper terram ; Sc ideo in ingreflu diuifi,
in egreflu veto iugatim funt nominati. Computantur
autem ab Adam vfque ad diiuuium, fècundum editio-
nemSeptuagintainterpretum.anni I 1M C C L X I I . fe-
cundurtl autem Hebræam, MD C L VI. Sequitur,
FEC ORD AT VS ejl Autem Dominus Noe, cunctorumque
' animant tutu & omnium iumentorum qua erant cum eo in arcaf]
Neque enim obliuio in Deo eft aliquando, vt.recorde-
tur quod oblitus fuerat; fed recordationcm pro miferi-
cordiaferiptor pofuit. Sequitur,
Adcluxitfptri :um fuper terram, &imminutafunt aqua.~\ Bene
enim-de illo fpiritu intelligi poteft, de quo didlum
eft I Spiritus Dei ferebatur fuper aqiias. Tunc enim fereba-
tur, vt congçegatis acquis in fuum locum terra apparuifnem
fuam,& deciesadaltitudinemfuarn/humanicorpo-
risinftaroftendit ': quia in cotpore humano Chriftus ap-
pàruit. nam Sc menfu ra ip fa lóngitiidiuis, Sc äl tifüdinis Sc
latitudinis eius, fighificat corpiis nu'ihâhiitn, in cuius ve-
ritate ad homines prænunciatuis eft vettturus,Sc venir, hu-
mani quippe corporis longifiido à vertice vfqac ad yefti-
gia,fèxies tantum hàbetj quantum latitudo, quæ eft ab
Vno latere àd alterum latus 8c decks tamquam àltitudo,
cuius altitudinis menfuraeftinlatereàdoifoad Ventrem;
veluti fi iacentëm hominem metiaris fupinum feu pro-
num, fèxies tantum longus eft à capiteadpedes, quam latus
à dextera in finiftram, vêla fini lira in dexrefam, 8c decks
quam altüs à terra.. Quod cubitis qûinqûagintà latitudo
eius expanditui^ficutdicit Apoftolus, Cornojlrïim di-
latatumeH : ynde, nifi de cantate fpirirali ? Propter quod
ipfeitemdicir, Caritas Dei diffufa eR in cordibus noßris,perJpiri-
tum fanäum qui datas est woiw.quinquagelimo enim die poft
refurre&ionem fuam Chriftus fpiritum fanclum mifir,
quo corda crederitium dilatauit. Vnde Faftà eft àrca trë-
cençorum inlongitudine cubitorum, Sc qui'nquagintain
latitudine, Sc. trigirità in altitiidine, Sc deiiidè trecentis
cubitis Tonga eft, vt fèxies qirinquagihra cómpleantur : fî-
cut fex ætatibus omnè huius fæculi tempus exteriditur : in
quibus omnibus Chriftus numquam deftitit prædicati : in
qùinque per prophetiam ptænunciatus,in fexta per Euatt1
gélium diffamatus. Quod eius altitüdo in trigirità cubitos
lurgit, quem numerum decieshabetin trecentis longitu-
do ; qqia Chriftus altitudo noftra^ qui trigirità ànnorurri
ætatemgerensdoârrinam Euangëlicam Confècrauit,coni
teftànSiegern non fe veniffe folùere, fed implere. Legis autem
cor in decem præcepns agnofeitur. Vnde decies rricenis
arcælongitudoperficitur. Vnde 8cipfèNoeab Adarii de-
cimuscomputatur.Quod bitumineglutinâtur arcæ ligna
incrinfecus, vt incompagevnitàtis fignific'etut tolerailtià
cari taris: ne fcandalisEcclefiam tentancibus, fiue ab eis
qui intus, fiueab eisquiforis furir, cédât fraterna iunâu-
'ra,8cfolaatur vinculum pàeis. eft enim bitumeri ferueri-
tifltmum Sc violentiffimùm gluten, fignifîcans dileétionis
ardorem, vi magnæ forti radiais ad tenendam focietateni
fpiritalem omnia tolerantem. Quod cunfta animalium
genera in area clauduntur,fi.c 8c pmnesgerikes,quas etiatn
Petro demonftratas difcus ille fignificat, quem Ecclefià
let. nuncautem duiftusdicitur,vt,al>latis dc medio aquis j continet. Quod munda 8c immunda ibi funt animalia,
diluuii,faciem terrsreuelarec. Poteft Sc fpiritus nomine fic Sc in Ecclefiaé facramentis Sc boni 8c-mali vcrfaritur;
ventus intelligi, iuxta illud pfal mi Its, Dixit & Jletit Jpiritus Qnöd feptena funt munda, 8c binaim munda: non quia
procellai cuius flatibus crebris aqua cogeretur rcccderede pauciores funt mali, quam boni, led quia boni fèruant
terra. Sequitur, . | vnicatenifpiritusiii vinculo pacis. San<3:um autem fpiri-
Keuerfafunt aqu&deterra^euntes&redeuntes.~\ Quo reu erfje turn diuina fcriptura in fèprifor'mi opèrationè co m men-
funt aqu£cuntes Sc redeuntes? nifi quod omnes flimio- dat, fapientfieScintelledhis, confilii Sc forti tudihis, fcieii-
rum ac riuocum decurfusper occultas terne venas ad ma- tiae Sc pktatis Sc timoris Dei. Vnde Sc ille numerus L.
tricem abyflum redeunt : iuxta illud Salomonis, dierum ad aduentum fandti fpiritus pertinëns, iri feptics
vnde exeunt flumina reuertuntur, vt itcrum jluant. Sed hoe . feptenis, qui fiunt XLIX,vnoaddito confummatur: pro-
quxri poteft, qiiarp columba ramum oliute ad vefperum ; pte^a o d diéqmcfky Studentesferudrevkitatemin vinculopa-
vircntibustoliis reportauerit in ore fuo : nifi quod poft j cis. Mali auteiriihbinario numero ad fchifmata faciles Sc
■mfindi crimina diluuio qupdam modo expiara, effufa fi- quodam modö.diiiifibiles öftenduhttir. Quod ipfe Noe
militudine diuini muneris gratiam demonfttans, perpli- cuni fuis odtaiuisenumcratur: quia in Chrifto fpes te/ur-
usramum refeiftionis ac luminis pacem terris redditam reétionisnoftraapparüit,qüio6lauodie,ideft,poftfiibba-
nunciauit. Ecce vtpotuimus, 8c vt Dominus dedit, de ar- i ti feptimum primo a mdrtuis refurrèxit; qui diesapaflio-
ccfabticaiuxtahiftoriam aliquaexplanarecpnatifumus: rietertius, in numero autetndieruiti, qui per omne tèm-
nunc autem fpiritalis intelligentix vela pandamus, Sc | püsvoluuriturjo6tauusSc pririius eft* Quodarca colle-
quanra terra extulit aqua, fuper caelum effetat fpiritalis in- «fta ad vnum cubitpm defupër confummatur,fic Sc Ecclc-
Ccclefiam demonftrabat, quæ natat in fluólibus mundi I illud eft vulnusj quando latris-Chrifti lancea petforatum
huius: 8c.fic Noe cum fuis omnibus, id cft yxörc Sc fiïiis eft ;hac quippe àd ilium venkntes ifigrcdiuntur,quiairi-
ôcnuribuSiSccumanimaiibusquæadillümexDei præce- J de fâëramentà riianarünt, quibus crcdèntes initiantür.
pto in arcam ipgreflafunt, vt libè,rarenturà diluuii vaftita- 1 Neriio quippë iritrat in Ècclefiàm, nifiper facramentum
I V BÎbïioth.Veti Patr tom.$. ______ x w ~ x ~ Xxk 1 i [ remi^ ° '
. F
z. Cor. 6.
Rom. J .
'Matth, j. j
H
Ephef. 4.
Matth.ii.