Synefi'tEpifeopi | _______ __________ . ,
S Y NES 11 S E L
M O D E D O N O
A S T R O L A B I I A D
Pæonium.
Ex interpretatione F e d. M O R £ l t 1 Profeß. Reg.
Vm non ica pridem te Philofophiæ vicèm gta-
uiter ferre, &conqueri audirem, quod finem
l i nullam aut modum fecerenrhomines impie
fe etga earn gerendi: torn qtiùd'tatti trifti &
difficili foi tuna vreretur, tam^ué iniqua at-
que ingrata : cùtirqui liane firhulatam affeéfcàntsob crebras
prxftigias, celebrentuT magnique fiant, tâm âpüd proceres
ac potences #quàm in populo: fêd iis qui véreèàmprofi-
teautur, fides noO ad hibeatur, nec pluris quam Cates xfti-
mentur: admiratus fiim iure iftuïii animi tui impetum ; is
enim motus à generofe plane natura fuit. Vérüntamen
fuccenfere quemquam opoftere non exiftimo, fi quidvt
ratiofèrr, eueniat. Iam verô rationi conlentaneum eft, v-
finmqucmqneeaconfequi, quæ vtobtineretelaborauit,
&in quibusoccupâtes fuit î & contfsî non alïèqui ea'quæ
neque appetiuit vnquâm, neqüe vt fibi adefïcnt, curæ ha-
buit. Quoniamergo alius hoc ftuduic egitquevt (aprens
elïet, aliusautem vt isvidetetur tantum j vterque certè id
habetquod^iconipetit, cùm hicquidemreveràeft, illc
videtur eflè. Qofidnî verbilligrauius affligeEentur, &iu-
ftiusindignarentur, qui exëaqux reapfenoneft Philolb-
phia, fedeius folùm fpedem præ fe fert, glbriam aucu-
pantur, fi iis qvtidèm vtrumqne fuppetar,qui de altero tantum
folhcijti fuerunt : ipfis autem neutrum fuccurrat ? ta-
îtaliam conferuarunt. EtcertèElæaticaAchenîs Scholali-
teras fimul Ôc arma, pan honore, curxhabuir. Nam hàud
facile numeraueris fcjuâm multas tyranni'des'Zenoexcide-
rit,& pro his integrum ftatum ciuicatibusconftabilmerit.
Xenophon autem decern millium excreitum qui füb oala-
mitatibus delperalïênt,& oppreffi iam oçcubuilïenr, ab extrema
regniPerfici ora accepcos reduxit, vincentes omne
quod ipfisadtierfaretur, Ad quid iam de D-one^iquisdicat,
quàd adiit Dionyfij principatum : qui Grcçcas quidem
in Sicilia vrbes feruituti addixerat, neque poicnra & autd-1
ritate minimas è Barbacisj turn Carchag'nenfium fiiftum
depreficrat ; iam verb vfqj ad oram mamimam .Icalix graf-
fabatur i Contra hanc Monarcbiam coüè&’S externorum
copiis,PlatonisiIleamator,& àPlatoneamatus, cum in v-
namnauem,& illäm quidem rotundam, totum fociorufti
execcitum collocaflet,in Stciliaqi adnauigaiiic. Ab hoc igi-
turtantoappatatude Dionyljusexpulfùs hiitj& turn Rem-
pub. Dion in prxftantiorcin formatn redegit, cùm legum
imperio ciuitates reftitueret. Ita fociatx olim Philolophia
Scduilisadminiftrado fuere: & vbi ficComienere, tantas
res przftirerunt. Porrö, ficut alias res honeflx & graues, ad-
uerfusquasvniuerfas tempus vim petulantcm exercuit : ira
hoc etiam duplex genus fuccedemem hominum astatem
deftituic,& àpofteris fuit feiundfcum. Vnde nam ergo ne di-
ci quidem honeftè queat, quo modo tes humanx (ehabe-
antPNunqitfd verb ex eo,quàd hate & alia nos delèruerunt
bona? Nulla liquidem vtbibus contingere poteft grauioir
calamitas.qnàm fi robürhabeantmcntisinops, & pruden-
tiamfineviribus. Aténim iplêhocaggreflurusvideris, vt
copulam hancad nos reüoces.Nam & publica négocia tibi
committuntur; & Philofophiæ ôperamdàndam elfe exi-
ftimas. Hac perge,maâe animo, vtpulchrumcerramen
pro nobis & pro Mulis dccertès : ne quishas vt vanas inefficaces,
& mancas, fbro militia __pumpij__m __ jpfic._.... . . . . î , î . que exagitet, ac, fi nihil conmen
etfi ei quod facillimumeft non minore cura ftudue- ducerenc ad lêrias aâiones, quæ lub aper to coe! ö geruntur3
rint, atque incubuerint, nempevt decipiant eos qui ea | fciræautetnfint ad delicias^fc^ludicra puerdia ,atque nugas
non norunt in qnibu«dedpiuntur^ Hi igicur Iplendidi & j effutiendas. Nosetiain ti*manum opitulatiicemporri-
illuftreslànè funto, &c i*theatrrscoroncntur, filubet : à j gerepareft fîngulos,quantum quifqu« conniiipoterie. Sic
vericateenim cumdeflexerint, denominecontröuerfiam
tnouerunr. Nobis verb qui^defpicimur ( quandoquidem
tu me vis iis qui èrariorë generefunt- annumctare, & propter
me potilfimum çie forte philolôphias fuccenlèns con-
queftuS es ) nobis igitur, qui ab hominibos contemnimur,
amplexandus locus eft, in quem ipfimet nos conftituimus:
neque æmulari,nec beatos putare illos femidodosdebe-
mus, qubd à plane indoâis in alturn euehantur. Nam per-
purgati animi dectls: & pulthritudinem intueri nequeunt,
qui purinon funt : ôc prasconem lui elle, atque ad oftenta-
tronem ÔC pompam omnia fàcere, non lâpientias eft, led
lophifticac verfutias. Quocitca eo%qui à vulgo honorem,
re ueren tiamque non obtinenc, praeclarnm reâum que fue-
ritdicerer •
Nit motor hune ego honorem :
luppiter, vt Jpero, ingenti me ornabit honore.
Prasclarè etiam fecum agi exiftiment, ôc in fînù gaude-
anç, fi eum nadi fuerint viram, qui prudentiam fimul &
5 ^otentiam poflederit. Siccnim neque cum indignis verfa-
bimur, neque ignobiles atque inglorij omnino cenfebi-
mur. Cur ergo cundarer tribuere intimum in animo locum
admirabili Pæonio ifoftro, qui longo iam tempore lè-
pimentorum te&orumque inteiüallis inter fe diftinâas
Philolbphiam&remmilitarem, vnum in locum adduced
re, & inter fe copulare orfus^eft/cùni antiquam horum ftndiorumcognationemelïê
enim abfolutus fäpiens fueris, non inchoates, neque im-
perfedtis & mutilus,vt qui eo folo euehitnr.quodd natura
lugger it ur. Et cum Repub. quoque pridar e agatur, c urn
tales huius curagerent: nobis hoc in bonum vertet, honorem
abhominibus Philofbphiae delpondille, iis moribus
perfeuerando qni decori funr. Nam ira verifimile exiftet
contrarium ei verifimili, quod paulo ante expofitum fuit,
cüm multicudinis infcitias & ruditati gentemSophiftarum
infidiari diximus%. vnde vfuueniatj, vt ver^1 Philolbpbias
alumni minus honorentur quam lubdititij, & adlcripti-
ji|4 Cura autem ij qui magiftratus gerunt , & duitatlim
negotia tradant, non quidam e vulgo fucrint, fedintelli-
gentes homines, confeftim illidifeernentIpuriumdvero
öc legirimo: neque iam difihcile populo efleterrorem (hum
dedilceic. non enim dicere his quicquam oportet, Vfe-
rum ignobilitaris nota indneere improbos& adulrörifiöS;
Et natura compatarum eft, vt is qui prasficitur, ex plena
fubditorum afienlione, in admirationem yeniat, Qütm-
doquidem etiamnum maxime rerum abfurditati Vulgus
adhxrens, cirratos, in tonlos & omneS audaciorespri-
mos 8C eximios qupfdam virbs eile cenfet. Reliqua autem,
magis varia 8Ccallidiora Sophiftiriim genera tantüm
non omni cultu & veneratione prolequuntur, eos pras-
fertim qui cum claua aut Icipione incedunt, & Iputa ante
quÄra verbafundunr. Quare & iniquas fofti,qua Philo-
iophia vtitur, fuccufres, neque illam criminabcris, qux
iniuriam non fecit. Nam quod aquum 8c con fen ta-
acutèoblèruaflèt? Ac enim cùm. , 4 . .
Italia quondam eofdem haberet ôc Pythagoras auditores, neqmeft, id apparuit fieri. Hoc tu transférés ad id quod
bcciuitatum redores, Magna Gtæcia cognominabatur : ( magis décorum & præftanrias eft ,■ quando Valentins ÔC
nec id iniuria.quippe cùm apudeasgenres Charondas qui- j fiagrantius te Plnlofôphica corripuerint: cum ne mmC
dam SiZaleucuslegesconderent: bellorum autem duces ! quidem fègnirer propugnationem adortusfis: quippe qui
ellènt Archytac Ôc Philolai: princeps autem illc Aftrono- j can&us latrantibus ailatrafti, & Deceliam nobis muro
monun Timasus vrbi præficererur & legationes obirer, cingere ccepifti. Haec igitür cùm acceperira de te ab fis,
aliifque ciuilisadminiftrationis muneribusfungcretariquo i qui ante me in fàmiliamstem tuam vénérant, &iplèpar-
etiam autore Plato,nobis de mundi natura dilputarionem ' uæconfiiecudinis vfo aniroaduerterim , aueo aftionomi-
inftituit. Cùm igitur horum fidei Refp. crédita fuillèt, ad | cas filas in animQ tuo inlidentes Iciritifias incendere , &
npnamvfqne à Pyxhagora atatem^ bearam ac-floremem- in- arkumpeeca-quas adfimt conot exaggetare.
Aftronomia enim fumme honefta & vencranda fderttia
eft, ac fbrtafle ad antiquius al i quid tradudio&fublatio ef-
fe polSc: quam ego continenrem qlicndaro traiedam efle
opinor cum recondicaTheologia. Nam/ubieiftam thare-
riarn habet beatum illud Cbeli corpus, cnius etiam"mohlm
mentis imitationem habere nobilibus&.clarisinphilolb-
phia viris videtur, & ad demonftrationes non controuer-
fb modo fe confert: fed adminiftris vtitur Geomtffriä &
Arithmetica, quas fi quis inerrantem & non faUentera ve-
ricatis regulam appellarir.haud quaquam a decoro aberrant.
Offerö igitur tibi munus, quod & me dare, & te acd-
pere maXim8 deceat: opus quidem excogitationisnoftfx,
kwuujiu.ua wiaguna. luauui auicuicx ijsquscapua nos iunc
adaigentetim opifidumelaborandum prxftantiffim*. De
quoliprxfatusaliquidfuero,-operae precium quod fitad
no tit iam fcopi, prasft itero. Scopus autem eft, nacUrx in te
ad Philolbpiiiam incitationes impetulque prouocare.
Quod fi cupiditas te incellerit inrentos oculos admoueudi
' ijs 9ua! apparent, tunc maius tibi mnnusqjonigam de i|s
quzad ipfartt Icientiam referuntur. Sed vt nunc etiam ad-
uertas mentem iisquxdicuntnr, de eo quod dernonftra-
tur, globofe fuperficici complana tionem in figurz diuerli-
tateptoportionem rationum conleruareeandem, dehoc i
quidem fubobfeure notauitaliquid Hipparchus ille peran- ^
tiquus, & primus huiccontemplationiincu^uit: Nos verb
(nififbrcegrandiui'hocfitquam vcid nobis tribuamusVvf- \
que ad excremam fimbriz oram pertexnimus & abfblui- ]
mus, cum plurimo illo interietfto tempore problema ne-
gleiftum fuiflet: quod fummus ille Prolemzus,& diuinum
iftud collegium lucceflbrum eins, illo tan turn vfd con tenti
fberint,quem ad no&umarnm horarum Ipeifta tionem pr^-
ftandam ledecim ill* fteilz fuppeditant, quas folas Hipparchus
rransferens dilpoluitin organo. Venia ramen conce-
(ipnfll viric nim .« rw M ----- 1
Set mo dd P&orUUm.
____ _________ _ 12 fi
dutebamus qualccunqse Muum com coffiort p e r ftä j
gtöbolo ndcircoplAii tabula cauura dcpritucndopnftd-
mus; mm aba «quffiuipm.quo orgtni fpedes lam e™
iptctacorem de veritatc admoneat. Nam & ftellas ill«,
quaruju ftna magnitudinum difenmiua fuut, ordme infe-
ruimus,&hacuminterIc confbrmatiqDcs.Icnia'Jitnus. De
circuits autem quofdam citcum alios, qubfdam per alios
duutntis : vmuerfos autem in partes lecuimns; fcquinca-
rum ceridpart urn lineasgrandiotes quam fingulatum par-
tium recimut: proptereaqu&d uumetotum etiaminicriptlonestujtahas
exculpfimus.atq; in argeoto,inqu0 atia
Itbn fceaem prt fe fett,id quod littetaseicipit.Dilfeäjaa-
quantum mihi in hoegenete contulif & i'uppeditauit ço -, ttec.mu rmunntt nnoonn ppaarni fleerniee *vnniiuueettfiit,.ttaamm iippffii ppeerr ffee .ouuuaamm tteeffppee--
* ■ ^ 1 w — —v *lwb| 3111 V CI O
niïquabilner Sttosqualiter fiti(u,ratione autem & æqua-
biltter&æqualiter : Idenim aeddeteopottet, »t confenta-
fier Gnt diuerfæ figuræ. Qüa de caufia & illi maximi citculi,
qui per polos & panda ttoptca deferibuntuî, cùm circdo-
rum rationem retineant, theoremate mutato, red * linese
fadt funt : Antardicufque ica infertus eft, vt maior fit quint
dit rnaxtmt: tumintetualla, quibus ftellte inter fediûant,
maiorafada fimt in ilia explanationit ratione. Deepigtam-
matis autem, quatei folidoauto in vacdsàftellis loris, fub
arculo Antardico exarata appofuimus : de his inquam, al-
rerum poftenus & quatuor vci fitum, id vêtus eft, quod A-
ftronomixlaudem continec, fimplirioris cuiufdam modi:
S um m o rta lis hom o , v it e qu o q u e p e rb reu is : u t eum
A ft rd g lo b o fq u ep o life a n d e r e fe r t * nim us; > *
T um p edibu s non c a k o fo lum : f e d c elfw r \'alto
A d fto Io u f, a tq u e <tlma p e rfru o r um bro fia.
.i twig«..«. vLtii4uuiciM.uiii.c- Alte"rïam verô LorMdutninec ppriiiuuss ,, qquuooda ooeâxtoo vvcernfiuiss' hnaabneett,,
denda viris,cùm ex res,quxmaioris moment! era olumen11 compofitum eft ab eo à quo & opus à me lalicet. Sparfem
tique erantjtum eflènt inablôlutz; & veluti adhneab vbe- J autem contract &generalem confiderarionemcorum quç
rependens&tenellaGeometria,fiin hypothefibus labo-1 cernuntur, proferturquedurius, cùm irafà&ntti fit, vedo-
rarint. Nos autem pro elaboratopukherrimocorpore fei- J ûtipae plusquàm elegantiæ ha3eat. Enarrat qnippe tan-
entiz huius, cum id fine vllo labore noftro tradicnm acce- j Aftronomo, quid fruâus ab organo percipere poflir.
péri mus, gratiam habemus illis qui præmonuerunt beads Nam & loca protaittit fideruip, non ramen Signifiai re-
mn».«<snMm—iiD i..u c ..i -x“’. fpeâu, fèd^Ëquiaoâialis.- hoc enfin de ëxpofidoneicripca
iam pacuir, fieri non pollè, vt illo modo deprehendantur.
j Tnm obliquationes ait effi&as elle, partinm fcilicctZodia-
d ad partes Æquinodialis, & in fingulis qnz cum illis vnà
fe proférant: id eft,cnni qnot par tib us Zodiad,qnor Æqni-
noâialis per ilium iplumÆquinoâialcm tranfênnr.Eftau-
tem Epigramma quod pofteroram caulîà hoc loco alcri-
ptom eft, qai fine îetfturi. nâm dbî quidem lads eft,in tabula
eflè indfiun.
viris: non tarnen äPhilolophia alienum ftudium ducimus,
8c txpoliciones ipedofes modo introducere, acque arte
tholin quippiam, & amplius atque elegandus aliquid per-
ficere. Quemadmodumenim vrbes cüm condnntur ,äd
ncceftäria tantum quz Hint relpiciun t,quomodo & cooler-1
uatzdurare pollint:augelcentcs autem non ampliusnecefi
feriis Ulis contenrz firac, fed maxima pars impendioram
iam in porticos Ipedolas & gymnafiorum amplitudinem
transfertur, &forifplebdorem. Ita Iciendzaditusconliftit
in rebus neceflariis, incremcntum autem in excellcnriori-
bus. Hane ergo de cxplanatione globi confideradonem,
curtipfem perfc dignam ftudio & enra ftatuillemus, ela-
borauimus, & feriprum edidimus, quod cüm copia necel-
läria,tum Varietate theörematum ftipauimus,& ad tnäte-
riam traduceredilputadones ftadüiraus,pulcherrimumta-
bulz mundi fimulacram moliti. Güm verb eadem traJfta-
do & planam luperficiem, & zquabiliter cauam in rationes
certas fe care concedar, quia maiotem cognadonem habere i
Iuuemt Sophia ad ccelos dditum.o via utha l
Ft mens ebditibus vyütab atberiül
tc e eglobi expanditfinuata volumin aorbes
Aequos ufurisimpanbusfeeuit.
Omnia ßderd contemplât or m orbita,Apollo
Tempora noäurnis qua aqua diumafacit.
Obliquafy v'uufignorum habc:4ttncljtapunäd
fe baud ßugient, médius quels palet axe dies.
S Y N E S I I