7S*
S. EVCHERI I
L V G D V N E N S I S EPIS
C O P I , C O -M M E N T A R IO R V M IN
G Ë N E S IM A D V E R A N N 1VM E T
S A L O N X Y M F R A T R E S ,
Epifeopos,
Ü B E R S E C V N D V S .
ferutisfratrtbusfu is. Chanaan porro natus fuerat.ex ClianP
qUi patris dormientis nee texerar,.led potius prodidciac
nudiratem. Vndeetiamlecutuiadiungitbenedi&ionem 1
duorum filiorü, maximi, & minimi, dice ns; HencdiftusDo-
niinusDeus Sem, erit chanaan ptter eins 1 dilatet Deus Iaphet,c? ha.
bitet in takernaculis Sem. quanquam enim fit Deus omnium I
gentium,, quodam modo tarnen proprio vocabiilo, &in
ipfis iam gentibus dicitur Ifrael. Et vndc hocfkduin eff I
nifi.ex benedi&ioneIaphet ? in populo epimgentiü, totü I
orbem terraruoccupauirEcclelia. Hoc prorliis, hp.c: pro-1
nunciabatur.cum diceretur: Dilatet Deus Iaphet,& babitet in
tabernaculisSem.Sem quippe de cuius femineincarnatuseft
Chriftus,interpretatur no.minatus, Quidautem nomina-
* _ - tiusChrifto? cuius nomen iam vbique fragrac j'ita vt...
È C V N D A Uamque ucculi «tas a Noe v - 1 C antjco canticoru,etiam in fe prxeedenre prophetia.vnqueadipfum
Abraham,velutpueriri? ^ '**' ■ ^ ■" • - *' : ■ ■ -------
^ que adipfum Abraham,velutpuenna uit : guentocompareturefFufo: in cuius domibus,id eft,eccle-
S É | | fic poft iæculum,t! fijS)habitatgentiumlatitudo. nam Iaphet, latitudo inter-!
fie diiuuium, nouum apparuit (a
quafi qnafi lecunda fecunda humani generis «tas::
tas • ita oc aj min mA^AiliUrif Hahc
lhobis>Deoiuuantc>fecundusincipienduscft| tabcrnaculis§em,ideft>inEcclefijs,quasfilij Prophèta
Cant. 14,
pretatur. Ecce quo modo diktat Deus Iaphet, & habitat
ptumclt:
Ccepic
N üc,& c
. . , . . I rum Apoftoli conftruxerunt : fecundum quod Paulus ACcep'tttfi
N ot vir agricola exercere terram, & plantauttvtneam. | p0ft0ius fideljfc>us ex gentibus ait : Qui at at is illo tempore,fine
bibensque vinum inebriatus efi, & nudatusin tabernaculo juo. J £]ntft0alienatiafocietateifrael,& per egrini teftamentoru, &pro-
Quue vir iuftus inebriatus eft, nififorte inebriati vino mißtonisjpem non habentes,&fine Deo in hoc mundo. Perhçcverpofle
nefciebac ? neque enim ante diiuuium legunturho- .
mines vino vd: & ideo fpecialiter de Noe fcriptu,m eft:
PlantauitNoevineam. VineaDominiSabaoth,domusIfia-
Matth.z6 el eft'. Bibttde vino eius. Siue file calix hic intelligitur, de
quo idem Dominusdicit; Potefiis bibere calicem, quern ego bt-
biturus[am. 8c, Pater,ftfieripoteft ,tranfeat à mecahxiHe. quo
fuam fine dubiofignificatpafliohem.fiue quia vinum fru-
| £tus eft vine«,hoepodus illo fignificatum eft,quod exipfa
j vinea, hoc eft, exgenere Ifraelitarum, carnem pro nobis
i fanguinem, vt pati pofl'et ,affumpfit : & inebriatus eft,
Fid eft,paffuseft-& nudatuseft. lbinamquenudatuseft,id
ba oftenditur, quod nondum habitat Iaphet in domiBus
Sem.Sed paulo poft quemadmodum conpludat,aduerta-
mus. Igitur iamdnqait, noeftis hofiites &peregrini,fedeftis dues
fanüorum & domeßici Dei, fuperadificatifuprafundamentu Apo-
fiolorum & Prophetaru, ipfofummo angulari lapide ex'tftente Cbri-1
M i k Porro Châ, qui interpretatur callidus,médius Noe
filiüs.tanquariviè ab vtroque difcèrnens, geinter vtiumq;
remanens,necin primitijslfraelitarum,necinplenitudine
gcntium,quidfignificat,nifihçreticorum genus callidum,
non {pirituiàpientixjfedfmpatientix, quofolenrhæreti-
corü fe.ruere primordia, &pacem pert.urbare fan.Ptorum ?
Mulra quidem ad fidem catholicam pertin.entia,dumlix-
reticoru calltda inquietudine exagirantur, vt aduerfus eos
defendi poffint,& confiderantur diligentius,& intelligun
tur clarius,& inftantius prxdicantur,&ab aduerfario mo-
taquxftiodifcendi exiftitoccafio: quamuis non {Pluqui
funtapetrilfime leparati,verum omnes,quiChriftianono-
minegloriantur, & perdite viuu'nt, no abfutde polfunt vi
deri medio Noe filio figurari. paifionem quippe Chrifti
qux ifiius hominis nudïtate fignificataeft, & annunciant
prpfitendo, 8c male agendo exhonorant. Defalibus ergo
didtum eft : Exfruäibuseorum cognofcetis eos. Ideo Cham in
filio fiio malediâuscft,tanquam in fru&u fuo, id eft, in oJ
pere fuo. Vnde conuenientçr.dc ipfe filiuseius Chanaan ■
interpretatur morus eorum. quod quid aliud eft, quamol
puseorum? Semvero&Iaphet, tanquamcircumcifio&
prxputium : vel ficut alio modo eos appellat Apoftplus,
Iùdxos & Grxcos, fed vocatos &iuftificatos:cognitaquo- Rww,,‘
dam mbdo nuditate patris, qua fignificabatur paflio Sal-
uatorisjfumentes veftimeptum ppfuerunt fupra dorfa fua,
8c intrauerunt auerfi, & Pperuerunt nuditatem patris fui,
necvideruntquodreuerendotexerunr. quodâenimmodo
. Cor. ij. 1 , apparuit eiuS infirmitas, de qua dicit Apoftolus : Etfe
Cor.i.» (rucifixusefi ex infirmitate. Vnde item dicit; Infir mum Dei for-'
! tm efi bominibus, &fiultum Deifapientius eft honjimbm. Quod
j veiocuiùdi&um eflet: Et ntidatus eft, addidit fedptura: In
! domo.fua. eleganter oftendit quod a fuæ carnis gente, &
domeftiçis fanguinis fui, vtique Iudæis, fuerat crùcê mor-
temque pafiurus. Sequitur,
Quod cum vidijfet Cham pater Chanaan, verenda fcilicetpatris
fui ejfe nudata, nunciauit duobusfratribusfuis foras, at vero Sem &
Iaphet pallium impofuerunt humeris fuis, & incedentesretrorfum
operuerunt verenda patris fui. fattest^ eorum auerfterant, vt patris
fuivirilia non vidèrent.'] Proindein duobusfilijs, maximo
j & minimo, chip populi figurantur, fcilicet circumcifio, &
pr«purium: vnamveftem à tergo portantes, facramentü
fcilicet iampræterit« dominie« paffionis: neque nudita-
j tem patris intuentur, quia in Chrifti necem non conien-
j tiunt : 8c tamen honorant velamento, tanquam feientes
vndc fint nati. Mediu&autemfilius,id eft,pôpulus Iudço
rum : 8c ideo médius, qu.ia neeprimatum tenuit Apofto-
lorum, nec vltimusin gentibus ctedidit : vidit nuditatem
patris, quia confenfir in necem Chrifti : & nunciauit foras
fratribus: pereum quippe manifeftatum eft, 8cquodam
modopublicatum,quoderatin prophetia lecretum; id-
eoquefit ietuusfratrum fuorum. Quid eft enim alfiidho
dieque gens ipfa, riifi quædam fciinariaChriftianordm
baiulans legem &prophetas ad teftimonium ailertionis
Ecclefix,vt nos honoremus per facranientum,quod nun-
ciat ilia perlitteram î Sequitur,
Euigilans autem Noe a vino, cum didicijfet quafecerat eifilius
fuus minor, ait, Maledictus Chanaan, feruus feruorum erit fratribus
fuis. Dixitfy : Benediftus Dominas Deus Sem,fit Chanaan feruus
eius. Dilatet Deus Iaphet, & babitet in tabernaculis Sem. ~
Quiritur quare peccans Cham in patris ©ffenfa, non in fe
ipio, fed in filio fuo Chanaan maledicitur: quia prophe-
tatumeft, terram Chanaan,eieétisinde Chahanxis^de-
bellatis, accepturos fuiile filios Ifrael, qui venerunt de fe-
mine Sem, intuendo&prxuidendo, quod longe fuerat
poftfuturum. VndefaPtumeftetiamrllud,vtfilium me-
De male-
diâiooe
Chanaan.
II.
AUtth.l
in paffione Chrifti, & quod pro nobis fa&um eft, ho-
noramuSj&Iudxorum facinus auerlamur. Veftimentum j
fignificatiacramentum : dorfa,memoriam prxteritorum,
quiapaifionem Chrifti eo fcilicet tempore, quo-habitat
Iaphet in domibqs Sem , 8c malus frater in medio eorum,
traniââam célébrât Ecclefia, non adhuc profpedat futu-
ram. Sed malu&frater in filio fuo, hoc eft, inoperefuo: 1
pucr.ideft, feruus eft fratrum fuorum, cum ad exercira-j
tionem parientix , vel ad profedtum fapientix, feienter j
vtunturboni malis. Sequitur; Vixit autem Nor pofi dllu-
uium CC CL. annis,& impletifuntomnes dies eius D CC ÇCL.
annorum & mortuusefi. -• 'V ‘ x !
H JE funt genetat tonesfiliorumiJoe: Sem,Cham, & Iaphet. ^ nrt.
Natiifcfunteisfilijpofldiiuuium. -Filij Iaphet,Gomef;&Magcg,& |0, la-
Hadai,lauan,Tubal, & Mofoch,&Thyras.7] Hi fepté filij Iaphet phllf
poflederunt terram in Afia, ab Amano&Tauro Coeleiy-
r t ix & Cilicixmontibus, vfqueadfluuiumTànain. Porto
dium,hoceft, primogenito juniorem vltimoque maio- j filijGomer, Afcbenez,, &Riphat,&fogorma. Eilijautem laiu
rem,qui peccauerat in pattern, nonin ipfo,fed in filio eius I .Elifa, & Tharfis ,Cet\nm&Dodanim. Ah his diuifa funt infulA
fiio nepote maledicetet his verbis : Malediftus Chanaan , fit ' gentium in regtonibus fuis, vnufquifq3fecundulinptam &familie
jjjöïaMpibus'fttist] nomina lbcis & gentibus- rclin quentes,è. / ram à Gaza vfquead extremos firtes Ægypri. Sequitur,
qiiibuspoftea immneatafunt plurima: cetera permanent
v c fu e riin r. Sunt aurem Gdiner, Galathx: Magog,Scy-
chx: MadaijMedi: Iauan,Iones,qui 8c Grxci,vn.de&ma-
ieIonicum appellatur.:Tubal,Hiberi,qui8cHifpani,a
quibuspofteä Celtiberinuncupatifunt: Moloch,Cappa-
doccs, vnde 8c vrbseorum vfque hodieapud eosMaze-
chadicitur; Thyras,.Thraces,quorumnohiatisimmuta-
runi vpcabulum eft. Hx itaqne ieptem genres,quas de Iaphet
ftirpe venientes memoraui, ad äqüilonispartem habitant.
Filij Gomer: Aichenez& Riphat8cTogorma. A -.
fehenez, Grxci Rheginos vocant; Riphat, Paphlagonas;
Togorma.Phrygas. Filij Iauan; Elifa & Tharfis, Cerhim
8c Dodanim. Cethim funt Cittij,a quibus hodiequevrbs
Cypri»Cittium nominatur; Dodanim ^ Rhodij. Ornnes
peneinfulx, &rorius orbislittora, terrxque man vicinx
Grxcis accolis occupatx funt,qui, vt fupra diximus, ab A-
mano8c Tauro montibus omnia maritima loca vfque ad
Oceanum poflederunt Britannicum. Sequitur^
Filij Cham,Chus &Mefraim,P\mtb & Chanaan.1 Chus ho*
dieque ab Hebrxis AEthiopianuncupatur: Melraim i£gy-
gyprust PhuthLibyeSjaquo.&'Mauritanixnuuius vfque
inprxfens Phuth dicitur , omnisque circa regio Phutenfis
nuncupatur. Modo ramen in vna|antü climatis eius parte
anriquum Libyx nomen refidet, & reliquaterravoca-
Cbanaan autem gefiuit priniogenitum fuum Sydonem & Ce-
tb&um & lebufeum & Amonsum & Gergefeum & Eu&um &A*
rachtium, Sin&utn & Aradium, Sautarken & Amat\uum.~\ De
Chanaanprimus natus êftSydbn,àquo vrbsin Phcenice
Sydonvocàtur. Arachxus,quiArchascondidit,opidum
inradicibusLybanifitum. Aradijfunt,qui Araduminfu-
lam poflèderuntangufto freto â Phoenice lepararam. Sa-
marij.à quibus Emiflâ nobilisCoelefyrix ciuiras. hanc Ma-
cedoiies,qui pjjftAlexandum morientem regnauerunt,E-
piphaniam nuncupauerünt. EtfuitterminusChananço-
rumàSydone, doneeveniasin Gerara, & vfque,ad Ga-
zam pergentibus Sodomam 8c Gomorram>& Adamam &
Seboim vfque Lezen, quia ceterx ciuitates, Sydon vide^
licet & Gerara &Sodoma & Gomorra 8c Adam &Sebo-
nptx funt nominibus fuis.Fiunc itaque omnes filij C ham,
hoceft,medij filij Noe, quatuor, & nepotesquinqueex
vno eius filio,pronepotes duo ex nepoce vno,& fit eorum
fumma XL Quibus enumeratis,hincredituradalium fi*
lium Cham, quivocabatur Mefraim; 8ccommemoran-
turquosgenuit,non tanquam finguli homines, fedna-
ciones V IL & defextayelutdefëxto filio, genscomme-
Tnoratur exifle,qux appellator Philiftijm, vnde fiunt VIIL
Inde itefpad Chanaan reditur, in quo filiö malediótus eft
................. __ Çham,&quosgenuit,3£î.nominantur. Deinde vfque ad
rurAftica. Porto Chanaanobtinuit terram, quamludxi j quos finesperuenerint,commcmoratis quibufdam ciui-
deinceps poflederunt, eieétis Ghananxis. Filij Chus, Saba tatibus dicitur,aC per hoc in filijs nepotibusque computa-
&Euila,Sabatha & Rema,Sabatacba.~\ SabaàquoSabæi: E-J tis de progenie Cain XXXI. geniti referuntur. Sequitur,
uila Gechuli, in parte remotioris Afticx, eremocohçren- be Sem quoque nati funt patre omnium filioram Heber, fratre De poflèçes.
SabathaSabatheni, qui nunc Aftauari nuncupantur. | Iaphet tnaiore.J Reftat commemorare filios Sem1', maximi ns Sem.V.
Rema vero 8c Sabathacha paulatim antiqua vocabula j filij Noe, ad ëum quippegradatimgenerationum iftarutri
perdiderunt,&qux nunepro veteribushabeant, ignora- j peruenità minimo exorta narratio. Sed vnde incipiunt
tur. Filij Saba, à quo diximus appellatos Sabxos; inter- cômemorari filij Sem, habet quiddam obfcuritatiS,quod
pretatur autem nuncSaba,Arabia. In LXXI. pialmo vbi expofitioneilluftrandumeft, quia&mulcumadremper-
nos habemus, Reges Arabum& Sabamuneraofferent : in He- tiner, quam requirimus. ficenim legitur : Et Sem natus efi,
bræofcripcttm eft, Reges Saba. Dadai, ge,nseftÆchiopix ip & ipfi patri omnium filiorum Heber fratri Iaphet maiori. Or do
occidentaliplaga. Sequitur, j verborumeft; Et Semnatusefi Heber ,qui Sem pater eft omnium
Porro Chus genuitHembrotb,ipfe coepit ejfe potensin terra,&e~ filiorum. Sem ergo patriarcham intelligi voluit omnium,
rat robufius Venator coram. Domino, jib hoc exiuit prouerbium ; • qui de ftirpe eius exorti funt, quos com memoratu rus eft,
QuajtNembrotbrobuftusVenator coram Domino.]. Sic ergo in- j fiuefinrfilij,fiuefintnepotes&pronepotes. Sequitur}
teiligendus eftgigas ifte venator contra Pominum. Quid j Filj Sem, Elam & Ajfur & Arphaxat & Lud & Haram. ] Hi
autem hicfignihcaturhdcnomine,quodeftvcnator*nifi ab Euphrate ftüuio, partem Afix vfque ad Indicum ocea,-
animarum terrigenarum dcceptoiï oppreflbr, extin dor ? j num tenent. "Eft autem Elam à quo Elamjtx principes
Etidcirco-diduseftrobuftus venaror contra Dominum: j Perfidis,quodde Afluranteaiamdiiäumcft. Sequitur,1
pro eo quod homines abftrahebat à euleu diuino. Sequi- 1 Filij Haram,Hus & Vl & lecher &Mes. At vero Arphaxat
tur, Fuit Autem principium regnieius Babylon & Aracha, & A- genutt Sala, de quo or tus eft Heber. ] Arphaxat à quo Chaldxi,
chad&Chalànne in terra Sennaar.f Nembroth filiusChus Lud à quo Lydij, Haram à quo Syri, quorum metropolis
arripuitinfuetam priorin populis ryrannidem, regnauitq; eft ciuiras Damafcus. Filij Haram, Hus & Vl & lezer 8c
m Babylone,quxab eo quod ibiconfulxfimt lingux tur- Mes, HusTrachomtis & Damafci condiroiiiltei Palxfti1
rimxdificanrium,BabelappellataeftT Babel enim inter- .nam 8c Ccelelyriam tenuit principatum , à quo Septua-.
pretatur confufio. À racha,hxc eft Edifla ciuiras., Achat., ginta interprètes in libro lob, vbi in Hebrxo fcribiturster-
quxnuncdiciturNifiben: Chalanne,poftèaverfonpmi- ra Hus , regiohem Aufitidem tranftulerunr. Vl àquoAr-
neàSeleuco regedidtaeftSeleucia. Sequitur, j meni,Iezeràquo CarmanileuCarij. Seqilitur,
De terra ilia egrejfuseft Ajfur,&adificauitFUniuen,&plateasci- j At vero Arphaxatgenuit Sala, de quo ortuseft Heber.'] Non fituitatis,&
Cale: Refen quoque inter iïinïuen & Cale: bac efi cuti- ' ne iftum Heber genuir Sem, fedabilloquartusinproge-
tasmagna.] Quod vero dnStum eft, de tenaSennaai, qux nicorum (eriereperitur. Sem quippe inrer alios filiosge-
pertinebatad regnumNembroth,exijflc Aflur,ficxdificaf ; puir Arphaxat, Arphaxat autem genuit Sala,de quo ortus
le Niniuen,& alias quas conftruxitciuitaces : longe poftea ! eft Heber. Non icaquefruftra ipfe'primus eft natus in pro-
fadtum eft, quod ex hacoccafioneperftrinxit propter no- genie venience de Sem,&prxlatusefletiam filijs, cum fit
bilitatem regniAiIÿriorum,quod mirabiliter dilatauitNi- j quarcus nepos; nifi quia verum eft quod traditur-, ex illo
nus,Belifilius,conditorciuitatis magnx,Niniux,cuius ci- ! Hebrxos cognominatos elle j, tanquam Hebereos:.cum
uitatis nomen ex illius nomine den uaonm eft, vtàNino ! 8c aliapoflit efle opinio, vt ex Abraham, tanquam ANiniue
vocaretUr. Aflur autem,, vnde Aflyrij, non fuit in
filijs Cham, led in filijs Sem reperitur, quifuit Noe maxi-
musfilius. Vnde apparet de progenie Semexortosfuifle,
qui poftea regnum gigantis illius obtinerent, 8cinde pro-
cederentiatquealias conderenr ciuitates. Sequitur.
At vero Mefraim genuit Ludim& Anamim &Balaabim, Ntf-^
pttiim & Petrufim & Chasluinude quibus egrefii funt Philiftijm &
C<*pr«riw.]Exeepris,Labaim: a quibus Libyes poftea vo-
cati funt.qui prius Phuchxi vocabantur: 8c Chasluim,qui
deinceps Philiftijm appellati funt, quos nos corrupte Pa-
lsftinos dicimus;ceterx fex gentes ignorx nobis funr, quia
belloiEchiopico fubuerfx, arque;ad obliutonem prxferi-
torurn nominum peruenerunt; Poflederunt autem terbrahei
didti efle videantur. Sed riimirum hoeverum eft,
quod ex Heber Heberei appellati funt, ae,deinde vna
decruncata littera, Hebrxi r quarti linguam folds Ilrael
populus potuit obtinere -, in quo Dei ciuitas 8c in 1'an-
â:is peregrinata èft & in omnibus facramentoadumbra*
ta. Igitur filij Sem prius notninahtuj: l deinde ex vno
eorum natifunt quattuor nepotes eius. Itemque alter
filiorum Sem genuiteiusnepotem, atque ind.çabneposj
Heben Genuit autetto Heber duos filios, quorum vnum appeUauit
Phaltg, quod, interpretatur diuidens. Deinde feripeura
lubiungens, ràrioncmque hums notnimsreddens«, Quia
in diebits'inqnh, eius diuifa eft terra. Hoc aiuem quid lit i i
poftappatebit. Alius vero qui natus eftex Heber, genuit
X x x 4 duodecim
H