Comment ?88 1_gjj - Ar ij i1n1 G encfim, I ■ ______
; curd talem dedifoetfociam, vndeeioccafiopeccati cflct. I caputtuum, & tuinfidiaberiscalcaneocm , hocdefru&u veivT
f Similiter 8c mulier fu* culpa cauflam in Creatorem re- tns Maria, qui eft Chriftus,incelligunt:id eft,tucum fop.
' fort, quareferpentem, per quern deciperetur, inparadi- plautabis,vt moriatur, ille autem vi&orrefurget, & ca-
Fo crcauerit, vel incrare permilerit. Sevens autemiam puttuum conteret, quod eft mors : ficucfic Dauid dixenon
requirirur, quia nec eius pcenitentia quarebatur. ratexperfonapatrisad filium, Super ajpidem & bafiltfiufn
Requriiti'vero ad pcenitentiam, Vocem defen fionis contra
iufiam cdrreptionem protulerunt. Vnde. nunc vlque
in vfom peccantium trahitiir, vr Culpa cum agicur, dcfen-
darur, & vnde finiri reatus debuit, inde cumuietur. nam
Ferpens nofl imerrogatur , quia nec confiteri péccatum
poceft , nec habetvnde .fo excufet. prior tarnen excepit
poenam, fi£nön earn quavlrimo iudicio.reIe.ruattfr ipfi &
angelis ei us. Sed poen a eius h oc in loco dfckfit, vt in pö-
teftate habea.t e o s , qui Dei pracepta conteronunt, &
indemaioi poenaeftilli, quia detali infelicitate latatur.
Sequitur,
Er ait Dominus Deus adferpentem, Quntfecifti hoc, maledtftus
es inter omnia arfimantia & bejhas terra, fuper pectus tuum gradiert*,
& terrain comiuedes cunclts dtebus vita tua. ] Nunc
quodadFdpéhtèmdicitur 3 6c ad epm qui opcratus eft
perlerpentem, pertinere nofcitur , nónad animal irratio-
n ab ile, quia hoc non in Fua natura vel voluntate habuit,
vt faieret : Fed diabolus hocde illo & per ilium eft ope-
râms; Super pectus tuum gradierù-, & terrant comedesl liquidem
iivpe&orecâlliditas nequitiarum eiusindicatur , qüi &
terrain deuorat, dum luxufia &C libidine peccantium pa-
feitur fie dele&atur. Cumqueaudijfent vocem Domini Deide-
ambulantis in pàradifo ad auram poft meridiem. Deambulat
Deusinillis, & non flat, qui Habiles in eius præcepto non
perlcuerant. ficbenc, Ad auram poft meridiem; quiaiam ab
eis aufertur lux ilia feruentior veritatis appropinquanti-
bus errorum tenebris. Abfconderuntfeafacie Dei, in medio
ligniparadifi. In medio nam que lignifcabfçQndit, qüia-
uerfusà præcepto creatoris.in erroris arque arbicrij fui vo-
lüntatibus viuit'. Vocauitque DeusAdam dicens, Adam vbiesi
Hic oftendit,quia,fî qui | fide vel bonis operibus ad men-
dacia Fua defideriaqup labuntur, non defpicit illôsDeus,
lèdadhuCj Vt redeant ad pcenitentiam ,vôeat j quia non
non vult mortem peccatoris, fed vt comertqtur, & vtuat.
Ergo noneftdelperandum quibuslibet peccatdribus,
dum &ipfiiinpijad Fpemindulgentieprouocantur. Di-
citur autem poft hæc lêrpenti, Maledtftus cris inter omnia À-
nmantia, fuper pechu tuum & ventremgradterü. Nomine pe-
dlörisfignificatur fuperbia mentis , nomine autem ventris
fignificantur defidcria carnis. bis enim duabus rebus
Ferpitdiabolusadi|ërFds eos, quoàvultdecipere', ideft,
aut terrena cupiditàte& luxuria, au%Fupei biæinfana ruina.
EtterramnranduCabis'Àae&j adtepertinebunt, quos
terrena cupiditàte deceperis. Omnibus diebus viia tua : id
eft, omni tempore, quo agis hanc poreftatem, ante illam
vltimampoenamiudicij. Sequitur,
. .. . inimicitiàsponant inter fe & mulierem, & fernen tuum & femuli
- gj men mus : tpja conteret caput tuum, & tu injmaberts calcaneo e-
ferpentém tus; ] Semeu mulïerisefttotum genus humanum, Femen
I Ferpentiscarnalia defideria. qUxduoFemina,continuum
inter ie gerëfe odium debent,vthon faciamuseà.quæ diabolus
vülr. Qüjdeftquodait j Jpftconteretcaputtuum, &
j iuinfidiaberiscalcaneo eiusI Çaput ferpendseft cogitatioil-
I licit£e,Fuggeftibnis,quodn0Somni inrentiotie fontörere
1 atque ilhderead petram,quæ ëft Chriftus,debèmus. Cal-
I caneum mulieris , eftextremum vit*noftrætempus, quo
diabolus nos atriusimpugnate Fatagit: cui Fi viriliter refi-
ftimus, viâoriam perleuerantiæ cum Falute nôftra perci-
piemus. I nimititias portam inter te &mulierem,&feinen tuum
& fernen illius. Semen diaboli, peruerlàFuggeftioeft. Seambulabis,
& conculcab'tsleonem,& draconem. Afpidemdixitl
mortem, bafiliFcüm péccatum, leonem antichriftum,dra-
conemdiabolum.Sequitur,
Sub viripote(late erts ,&ipfe dominabitur tibi. ] Quaeritur
cum dmt,Sub viri poteftate erisjx non peccaflet mulier,.fi ef-
iec Fub poteftate viri ? Eflèt vtique, Fed ea (eruitute qus
per dilecftiQnemoperatur, & foras mittit timorem 1 poft
péccatum vero conditionalis leruitutis timore , quiper
di feiplinam operatur, veniens de maledidionis poena, 5c
non potiusdeaequalitate naturae. Appctitum ergo eius
vir haberFubiugarumJ, vc iuxcahanc legem mulieri mo-
dumimponar. Depdenaautem mulieris quid figniScat,
quod ei dicirur j In dolorepnriesfilios: niti quia catnalis voluntas
cum aliquam malam conFuetudinem vult vincere,
patiturin exordio dolores j atque ita per meliorem con-
iuecudinem parit bonum opus qüafi filios) Quod vero
adiecir, Etconucrfto tua ad virion tuum,&ipfetui dominabitur:
. hoc fignificat,quod ilia voluptas carnalis, qua; cum dolo-
re reluiftaüerar, vt Faderec conFuetudinem bonam, iam i-
pfiserudicadoloribuseautiorfir, & nedortuatobtempe-
ratrarioni,&libenterleruit,quali Viroiubenti. Sequitur,
Adavero!dixit,Quiaaudiftisvocemvxoristua. ]Culpatita-
quevïrum,quiapra:uehièns’Dei mandatum vxoris prje-
pofuit volnnratem, cui debuit dominari. &coinediftiexli-
gno,deqUopraceperamtibinecomederes. ] Denuoarguitut de
gul* conctïpilcentia, quxin Japfu prxuaricationis pqena
lecunda poft Fuperbiam eft. Maledifta terra in opere tuo. ]
Opera hie non yrruris colendi f it , fedpeccata lignificat,
vtinHebrieohabetur. Hoc öcinAquilanondifeordat,
dicens; Maledifta humus propter te-,Jpinas & tribulos germinabit
tibi. f Ineentiuaquodammodo viciorum, qua;in nobis
nullo modo eflent, Fi felici tate m paradiii primus homo
nonrperdidiflet. Sequitur,
in fudore vultus tut vefeerispane tuo,donee reuertaris in terram,
dequafumptuses. ]' Ilium intclligivoluit panem, qui fe de
caelodeljtendifle teftatus eft,qui dat vitam mundo. Hunc
ergo panem- cum maximo fudore & pcenitentiae fatisfa-
dione accipiuijt pcEnitentes. Cum vero dixilTet Deus,
Adam vbiesi mortem fignificauit anima:, quae fa<fta eft illo
dëferente:6cdicendo,P«/»w«,^' iiipuluerem reiierter'ts, mortem
fignificauir^^ corporis, quasillifit, anima difeedente.
Proptérea demorte lecunda nihil dixifle credenduseft:
quia occultam efle voluit propter difpenlationem tefta-
menti noui, vbi leeunda mors apertiffime declaratur, vt
prius iftamors,qu£ communis eftomnibus.'tnors vero lecunda
non vtiq; communiseft omnibus. Sequitur,
Eecit quoque Dominus Deus Ada & vxori eius tunicas pelliceas,
(fyindtiiteos. 3 Intunicis pelliceis mortis eft intelligenda
conditio,vt-qUi per inobedientiam Dei limilitudinem,id r
eft, irnmorraiitatem tenerfcnoluerunt, per mortis condi-
tionem fimilitudinem lulciperent iumentorutn & pecu-
düm. Ipfi fibi praecinófcoria de folijs fic i, & DeuSillis tu-
nicas pelliceas fecit eft, ipfi appetierunt mëntiendili-
bidinerri,reli(fta facie veritatis , &Dcus mutauit corpora
eorumittifta morfalit^te carnis; quia cum homo perfu-
perbiam Deus efle appetijt, vfque ad belluarum mortali-
: tatem deie<ftuseft;Sequimr,
Ecce Adam quajt Vnusexrtobisfaftusefi. ] Id eft, quafi ipfe
Dominus & creator eius, quodpertinetadirrifiohiein in-
fulfantis ex nobis, adexemplumtimoris: quod non for
‘De tunic
pelliceis.
XXX.
men mulieris,fruduseft boni operis quo peruerfieFugge- \ lum nbnirafuic, vt fieri voluit, led nec illud, quod fadus
ftianireuftitur. IpfaCepUtillius content, lieum merisin fuefat,conferuaiiibi Q^od veto^ddidit,Quajivnusex no-
iplb initio mtdx Fuggeftionis excludit. ille infidi^tuf'cal- bis: hoc propter crinitatem di&um eft: ficut & illiid, Fdcii-
caneo ehisrquia mcncem, quam in prima Fuggefti’bnenon mushominemadimagmem & fimilitudinem nofiram. Sequi-*
decipic,decipereinfine contendit.Quidam autem,quod I tur, 1
di&am elijnlmkitiasponam interte & muUerem, devirgine, )• Sctensbonum & malum.f Vtiple per etfperirdetiturfliha-
vnde nacus eft Dpminus, intellexerunt,eo quod'illo cem-; [lumdifcefec, quod Deus per Fapientiam nouit. Sequitur,
pore ex ea Dominus nafeiturns ad inimicum deuincen- \NUTtcergo videte, nsforiemittat ntdrtuMfuani, & fumatetiatnde
dum,& mortem, cuiusille au6torerat,deftruendam pro-‘Mtgnovitai&comedat,&vtuatin aternum f Vere vc clem5cilfi-
mictebatuF, Nam-ilindqiiodlabidnr^umeftjlp/2'iotiteret * nuis Dominuseildem dignacuselt confiileteadifaliite, ne
: force per _
^ r"' S ’Eucherio LugdunenßEfißo^ofaljiaßnpftf Lib. /. yßfi
iam.^«5b‘ dcj l'gtiq. viræ • Em autem Abefpafipr ouium g | | CaYrt'atoicoUf Eaffm efi<
pr;E(iimeient.cderc,5c.ad|,ieipeciiun-) viuerent ciuciatum. •! qutèm poft, vuütosdies, vt offener C.un dcfucïibm ten u.-fa
guiles jtatjn&font ab illfus ?^Fa .adtefppus.efteâ:», vt per j Dotniflo. Abelqupquehbtulitde, prmpgenitftgregisfiif &
congt'U am p cc.n i tenriæ fati sfa dlio n era curium illuc,vnde pibus connu. & r c p x it Dew ad s\bd& ad niinier.icnu: ,’d cftn
ernifii %r^rit,rëàerrercnriji;v; ergo^ftieripropteç-^. vero & ad muneraeiusnonfe^exit. iramfquepft GajitvftfflieriM
eainiaborem.h6mphuiiw,vitæeffedimilîus, v.taliquan1-
dotnanuinpordgaçadarbo.rem^vicâe. .
Enïifitqrt* cum Dominus Dm deparadifol voluptatis,vt opepare-
turterrain,dequafumptus eft. ~^ Id eft,iniftû ç.orpore labofa- N
[er,&ihi poflêt^ûllo.c«re/ibi tT)eritup redeundi. Et collo-
cauiteunt ânteparltdifiim. ] Et hoc fignificaotia^Faâium-eftï
vtçontraparadiFurn,inquQbeatavkaetiaiTiFpiritaliterfi-
^nificaBaturVhabkaretpeccatôrvtiqueinmiFeria, Et.otdk
nauitChérubin&flammeamromphaâm, qtuvertitur, euftodire
viam ligni vita, f Hoc per çæleftes vtique poteftates etiam
in paradilp.vifibïliter fadtum elle credendum.eft, vt per
angelicum minifterium efletillic ignea quædamcuftodia.
nontamen ftuftrafaâ:umeft,,. ni(î q'üialignific'arialjquid
etiam de^iriraliparadifo-noneft.vtiquedubitaQdum.fed
alius fenfuiS.in Hebr^o eft,.quam hiql^gitur. ait enim, Eje-
cit Adant-i baud dubium quin jp'pminus)^^4%<«:^«(^*-
teparadifumvoluptatis Cherubin&fiammeumglqdinm ,quiver-
teretur.&cuftpdipet vtamligttyit&tfonfivod ipFum Adam,
quemeiècerat Défis, habitare fecerit tontraparadifum
vplnptaf is:; Fçd quod iilo eiè^ro^rcefbres p^radifi Çhe-
rabin &,/lammeuro gladiutp poFuerit.ad^cuftodiendum
paradifi veftibulum, ne qüis poffit intrare-, ypçaturquc
dehinc Eua materyiuorurnjid eft,reâe FaâOrüm: quibus
contraria font peçeata , ,qq^.npmine msortu.o,rn,m fignificantur.
lamyero per Fententiam, quæin.virum'qpFertiff,
tpi.&iomditVülitff eius.J Vnde feirepprerat Cîiin, quod ,
fraiyis munera.fofçcpilîetDeus, 'ijé lua.repudisöet, : S |
quodillainterpreratip vera eft , qiiam Thëpdpifon po-
foiçf,Ëtinflamfoauit Dominus (iiper Â]?,el,fie Fuptrfôcrir
fi'cium eius ; Fuper Gain yero fie Fupèr. (apriïïciuhi élus non
inflamroauit. ïgqem autemadfacnqaufn déjupràndym
Fplitumvenirede cæîo, fiéin d,edtiçfttfope'rempli
lqmo.nelegimns , & quando Hefiasin. monte C anuclo
çqnftruxitaltar.ç. Sëquft,ur>
faites tuâ t [nonnffijtfm.egâu, 'peetpiesififi autem fa it , jfatim
inforibitsadent jicccfum tuum ? feifub te cm appennis
tutiominaberisiUtfis. ) Hoc eft, quare ifaFceris , fie inuidix
in ffotremliuore torqueris | curifotum'yultpm'ditqitris
in terrain ? nonne fi bene egeris , dimirreciu- tibi omne
,d^lidiim ? ,fiue, yç.Thebdption *ir, apce ptabile eri t-
mu nus tuu m fofci pia m, vç.mfçepiïfotr|^tpi ; qiipdjfima-
je.egenjii illiepj>e.ccafoiip^u.p:ni.^te yeftibülu m tûlim lp- i
^èbi^-Sç taliiapuore Comitaberis j VçfrÜm qpia 1 i.bçri ar-
birtij ejs? moneo vtqpn tui peccatum îfea tu peeçàtç.dfi-
..minerisi Natiuitas, dübtum filjçrufo Adàfo^wilitfir
difiem ; habet dufoMAfi. .populp^tn,, qui ërant- diuerfis j
te in pori b us ad ndemventuri, pari optre fie ci 1 fii milica-
ricat:eance,Deum. F//;t autan Abdp.ißorou;n»i fffr Caïn d-
gricolay |S ed ficyt Gair^Facnficium ëx .terræ Ffutftib.fo're-
‘probatu.i;, Abelautemfocrifidunv ex ôüibus Se carum a*
dipe (nfcipiaii : ira nôui teïlamen^ fides ex innocentia
grata Deum laudans, vëteris teftamenti terrenis operibus
an te fer tur. S e qui t u f-, /
fDixitqufCainyàAklfrjtrepn fuitm -,
grum. Çumquecjfenf ipagro, capfurrexït Cainadüerfusfraireip.
finim-\ & interftçtfeum. Et ait Dominus ail Gain, Vbi cft Abel,
frafer tüus •? Qu,ip$ofiftït„t WMMfÊ' 1 ioterrogat npn, Ta'p.-;
quam igh.arus.^ fedfanquarnlude^ qb) fopro.pypiat.^()L
^^i^ffanguinis.fatrutut einmalad fite fit terra. J . Cl&iWce
qpf^nmnguis Abel ad.Domin^n^dfoitur>.nou vpeçf leü
c^iiïa,.. Gui Çafo adfippiulum p^cc.âtffdib, falf^iterjic
.Ijipptbe ceFpon^t.ÿ putans Deuiq laçer.equæ'gejiTefàîpi,Ne-,
feip. num euftosfratris meifiim ego ?] Cui Deus’ait, Âi bîtiarjs
jue^qupdgeflifti^neÇcire: qu,i cogitati.Qnçip, qu^m£jmpFë
.equp^eras,infpiciçB^ne ôperë,cp)^mniiqafos ,.pfæ.iUQ-i
ni)£^e#ÿne.caql^r^in,k/ïe id ë ^ lK ri^ fo tç n rp ^ rp Içn-
t,enr.iapa»rego tib^açcu.lationem npnjinferpfled,eltj:e,fti$i
,qufte ^qcukt, voxyidciicetFÿngufoisrrautri^ruij'quæ fila-
mat ad me de cena. Sequirnr, \ V ' 'iu * '.
f§ ^ n ^ u e ^ ^ A d b o 1nipüin,2d4ioi:^inj^ttimmü'ftlftqm
vtjipmamjnepear,,, J.,Id cft, plus pecçaui? .quam-yr.méreq'E
apfpjuk ; Ecçe eijcis )n,e hodiè afàcietU4,^a fiç(ç tua ahfconàafl
Vt,laf!tfni:&,erpgemmfuppterram:tézèr£p
mp Meidet me. 1 lÊijcipr, inqui.tj.a cpnlpeâu
. ]^fontia-lçd^ris;lqçe^. ip|irn Ier fé p q n {qftjqénsy a3 lèç-it;!
Abfcondar vt latum ; craque omms quUuhencnt me, ocaàçtjiiç.
Dum ex tremorë çorporis fie
elie iptelli^it, qui ip,ereafor,,iptëffici» * (V'cruin Deuî,np4
leqseumcQmrendlo môrtis finirè cj;iVqiâtûs ,\nçc,.tràdr
poenæ,quaipfeleda^nauerar,alf,Vo^jîc: id èfononyctu
æftimas m prie ri s\ fie- m pite m pro femMiq
vfoes yfqpe ad feptimàm generaijiongjTi. fie cohfç)èntiæ
tu« igné tprquepejis : ira vt qu itipiique'tè peciderit ^
cun dum du pli cem intelligentiam ,aur in lëprima ger.crar
riouëcafomagnô re
i^ifi^|^G^in»ïcptèm vlriq^pqs foV <iï^4 .V^uc:leq:^mpdi
lepeem vindiotas , ..quæin Gain tanco rempore cucun e7
. ru ptjfofoatin terfe:^®r| ôccidéns eu m,.qui Vftæ Fucrar.dëv
reliÔus a d poe n am .y ta u tem qupddicimfismfoifeftiMS
natjquPtidianæeonfoetùâiniëpônamusexefopHi.m; £
ratio uoftraarguicur: quæ & fupra pe c ca ricon cupi fee n da
fédnóla/, a pafadifobeatitufonisrempra i:hjibevt.,maledi-
âiones terrenæpperacipçnis ^ habet fie dolores.;tëmi)ora-
[liumcuratum, quafi.fpinas &,tribulôsi Sictafoen dimit-:.
ticur de paradifo beatitüdinis'i -Vc operafétuf terram i id
eft, in. cofprëifto laborer, & c.oJlôcçt fibi meritum redé-
undi bëatara,. quæ para(iifinpmine/fignificatur:|
poflitqùeafiquando m^numporrigere ad arborem viræ,
Scyiuerë in ætërn um. M an u sàu te mp or rpäi o bene ü-
guificat emeem, ve^qrucia^ujtq.p!çfnitçjuiæ,'pe;r queip yi‘
taæternaifç.cupetatur.' Accipip eflam çunieim ppllicçat'q
4iuinoiùdiçiq> quo n p p i n e i ^ ^ u ( a s r | î e ^ j f i -
.cat.urin hiftoria. inallegoriaautemà catnalibusTenhbus
a^ftrac^e yoluptates, quæxarnalitetyiuèntem dfoinal^- j
ge çop Fequp nt urfic. çpn cegii ti t.-.qpi fi aliqpatid? adjDefipa
Gpnu£rtimr,pe^flammeaii\framea(n, ideft^pertribulkT
cipnes tempqraies peeçatafua ^qprceQdo &,gefoendo :
fieper Çherqbinjide^, parp'lçqftudinem laençiæ,Jquod
cft caritas, peruenitadad)orefovvitæ Chriftu.m', ÔC Viaet
iiv^tern um^Çhqf ubin namqu aplenituao ifeientiæ inter-
puetatur^:.; framea.verp yer^nyx.ppfita ad cu^qdibndatn
yiapi'ligqi^|t^i;éf^pqi^çsp.flf:qæinre}lim.Qrd^^q)0:ô-
nimpQççftperu,efiire^adarçjorem v^tæ,, muperhaiûiiaç
res,ço lç ran tiaqi (çilicet mq Je ^i'|gu m ,& pl emçiidi n e fo Ici- :
enti«j id è%perçantatemX^ç;^|>|o^imip/«»tf«da.éBij^ U-,
gis eft caritas. §eq^ic\ira f '
Adam verpeognouit Euam vxoreni fuam, quaconcepit&pepe-
ritÇain, dicens? P p Jfedth omin pn pe rD Çairiqntemin-.
ce.tpretarurp.aire(Ii,o..vndediiâume,(t,,quapdo natüseft,
Acqutfimhominemper Deum. peque enim, ilîq natOj-dixilTet
^,dani qnpd.di'xiflè legïmtgAçqutfui hominem fiep Deum :
niûïllis duobpsiplefuilIètliQma nafcen'clq
fivus. NatöfeftigiturprippGain ex ilhs d u ^u s generis
hùmanipar'eptibfis ,pertineps,adVhorainu.m-ciù.itatem:
pofterior Abj»l?adciui'tacem.D.ei,(icut enim.in.ynp bfopi-
ny»qupd dixit appftolus, experimur^quia «0» pritnumquod
jpiritaleeftfed quoi animale, ppftea.qt^ft^irnalei,yjAd^v,\ï-fifj
quifque quoniam ex damnafo progenie;e^priturprijnp
ijtnecelle eft ex Adam malus,atque cafnalis^quodfi in
Ghriftu m re n afeend oprofoceri t, pQierite0è.bpnusfie |pi^
DixiiqueDominus.àd mm, Quàre itatus, es î ffr eut conciftit
cu^pÊi^UHyiftæ, ,, . ..... . . . . . r .....
duæcoeperuntnafcendd atque tnpriendo prpcbVrefe^i-: qùifonnter verbera|ern;us ^dap^iiiqifo::q^a^i>ce<|i 4'dr !
utt^tes, prior eft natus ciuisdwiius fieculiApo^qrjqrlutem nfotuafofie Vniuerfom fobftan.tiaiti difopkuijintei^cënVe: f
iftoperegri'nusinlæculo , fiepertitiensad ciuitatem Dëi. j dorpiniiFq^ téfpôder,; nô,vtfti visinionéiis&finies hidrc'e
Sequitur, I rupplicia,yerülppgptempprc ciiftoafe’nsad'vicâi 8c tain.-1