S j t
<jr mendactum: fient in Apocalypfi fcripfit loan nés.Maliens
& fecuris &omncferrarnenttmvnon auditur,quia hic tu n-
dimur aduerfitatibus, & difciplifta veritatis,exerccmur,vt
illic lotis iuxta meritum congru^ dilponamur, 8c caftiga-
tione celïancp folo am o ris glurino, quo adinuicem copù-
lemut, vnoimpleti fpiritu perfundavnur. hic enim foris
tundimur, vt illic finëreprehéfioneinueniamur.'Hic malleus,
hic fecuris, hic omnia tunfiomim refonant ferramen-
ta:in domo autem Dei nulliidus audiuntur,.quiain æter-
na patria omnesiam perçu ffionum ftrepitus conriçefcunt.
NequaquS ibi malleus percutit1, quianulla animaduerfio
afïligit.-nequaquamfecurisincidit, quiareccptosinterius
nullaforis fententia feüeritaris proijcit. Neqüaquam ibi
i ferramenra perftrepunc, quia nec quælibet minima vitra
1 iam flagella fçnriuntur. Lapides ergo extra tunfi funt, vt in
I conftrudione templi Domini abfque mallei fonitu ponerentûr:
quia videlicet nuncforis per flagella tundimur,vt
tidelium in hoclæeulô celebrationes lacfamentQrîTm
i etiamreprobi poflunt ihtueri.-vcium arcana fidei öcintin*^
gratiam diledionis.nullus, nifi qui per hæc Dominoducc
ad cacleftiaducitur,agnofcit. QuienimfedicitnoJfcDeuin^^M
mandata eius non cufiodit, mehdax efi. Notandum lane"qu0cj
I XXX. cubitialcitudinis^e quibusfupra ltgitur, vfque ad
I medium caenaculum pertingebant: deinde alij XXX. cuq
I bit i vfq; ad tertium cæriaculum adde bantu r, quoufq^ por-l
I ticus, quacerantcircatemplum,abauftro,&aquilohe,6c
i occafu ad tedum pcrucnicbant,vtIölephoparrante,didiJ
cimus.Deinde vfquc ad lupremum tèmpli tedum alij Lxl
cubitinumetabantur, & ne cotaaltituao domus iuxtali-
brum Paralipbmenonin CX X . cubitos confumtnataeft.
Porticus quoque, quæerat ante ftontem templi ad örien-l
temiuxtafidem præfativoluminis , eandem cubitoruml
fummam in altitudine habebat, qui videlicet illas, de qui-
bus fupra diximus,porticus circa templum cellaria vocar,
&cubicula. Dedit,.inquit, DautdSalomonifiliofuodeferiptio-!
nem porticus, & templi, & cellariorum & unaculi & cubiculoru in i.pJ
abditis&domwpropitiationis.'Vbictiam exteribiüdomoEum,j
quæerant extraatrium facerdotum in circuitu templi, fecit
intusin templum Dei poftmodum fine dilciplinæ pereuf-
fione difpoqamur : quatenus quidquid in nobis eft fuper-
; fluummodopercufliorefecet, &tuncfolanosihædifica-
■ tioneconcordiàcaritatisliget ; vthic diuerfisaduerfitati-
; bus extra concufus atq; expiatus hoino erroribus merito-
rum,ita.iara ibi purus purum videat Deum,quo ornamen--
tisipfiusciuitatismcrcaturaffigi , poft tranfitumhabens
locumfibifolnmraodoàDomino præparatum. Oftium la-
chleatem- ||||j m &ijm parte erat domus dextra, &percochleam afeendebatur
- in medium c&naculum, & atnedioïn terming Quidam hune
j locu m male intelligentes, putant oftium templi à meridie
fuiflè , nonattendentes quodfi hocfignificare voluiflet
fer-ip rtira^non ita dicçret, Oftium hurts medijin parte erat do-
musdexir&3(édita pôtiusfimplïciter', Ethabebardomus ô-
ftium ad meridiem. Nunc autem longe aliud fignincat.
Partem namque domus deAr* latusTemplimeridianum
dicit,in cuius parte ôrientali oftium erat in ipfo angulofa-
dum iuxta terrain, inquodintroeuntesftatfrn adâltiora
gradatim afeendeban t.habentes viam &afcenfurp per ipfa
parietisinteriora.Vndç cohlèquenter adiungitur,Ef perco-
cbltam afçendeh.vtt ïn medium canaculum, & a medio in tertium.
Nec dubitandum quamlibec feripturanon diçar, quia fie
alcendentes creberrimas habebanr à meridie feneftras,'
quarum luce certum per omnia ; ôefineôfFerifioneitera-
gerentiOftium vero, quo ad quotidiana rempli minifteria
ingrediebatur,erat ad orientém, ficut iam mëminimus, vt
Iofephus refert:& porcicus ante faciem illius,&ipfa patens
ad oriéntem:ita vt exoriens Sol æquinodialis fine vllo ob-
ftaculo radios fiios per oftia templi & oraculi ih ipfàm ar-
cam*quæ erat in fanais fandorum,mirteret. Porro afcen-
fusquiindomumfuperiorem , &àfuperioreducebat in
tertiü,in auftrali erat templi latere : cuiusdifpofitioafeen-
fus myfterium nobis multum memorabile commendat.
Claret namque quiatemplum hoc,quod Salomon fecit,
corpus pacinci regis Ghrifti non folum illud quod eft Ec-
clefiaeius tota, vei n me tiam iplum quod facrofandum de
virgine, vt eflet caput Ecclefiæ,fiifcepit, figuratcinfinuat.
Erat autem oftium lateris medij inpariete domus dextra. De quo
oceulte ab inferioribus in medium cænaculum,& à medio
afeenderetur in tertium, quia paflo in cruce Domino vnus
mtlitum Uncea latus eius aperuit. Et bene in parce domus de-
xtrae : quiadextrum ei latus à milite apertum fan da credit
Ecclefia. Vbi 8c apco verb o vfus Euangeli fta eft, vt non di-
ceret,Perçu flic latus eius aut vulnerauit,fed aperuit,videlicet
quafi oftium lateris medij, per quod nobisicer ad cæ- {
leftia panderecur.Deniq; ira fubiunxit.Er continuo exiuitfin- 1
guts & aqua, aquafcilicctquaabluimurin baptifmo , & j
languis quocôfecramurin calice fando. Per hoc namque j
oftium nobis eft afeefus in medium cænaculü , & à medio
indeintertiu:quiaperfidem& myfteria noftriredempto-
ris.de præfenti Ecclefiæconuerfatione ad requiem anima-
rum poft morte afeen dim us, rurfumq; de requic animaru
adaeniente dieiudicij.ad immortalitatc quoq; corporum
quafi in tertium cznaculü fublimioreprofedu penetrabi- -
mus,ex quo & magna amboru corporisyidelicet & anima:
beatitudine perpetuo viuamus. Quod quidéitetinuifibi-
liter agebarur.ica vt foli hoc,qui intrauerât,noflènt,quâuis
ipfum oftiuetiam foris pofiti vidèrent: qdia nimirum adus
mentionem,cum pr’otinus adiunxit; Nec non & omnium,
quacogiiauerat, atriorum, exhedrarumpercircuitumitrthefauris\
■ domus Domini,& in thefaurisfanêiorum. Quod autem omnis
altitudo templi CX X . cubitQrum ad idem lacramentum
refpicic , quo ôcprimitiua in Hierbfolymis Ecclefia poft
pallionem 8c refurredionem & alccnfionem Domini in
cælos , 8c in hoc numero virorum gratiam fpiritusfandi
accepit.-XV.namque,quaeexVII.& VIII.conftant,folent
nonnunquam ad fignificationem rtferri vitae, quae nuncin I
fabbaci lino geri tur animarum fidelium, perficietur autem
in finelæculi refurredione corporum immorcalium. Ipfa
autem XV^ in trigonum duda, id eft, cum omnibus luis|
partibus annumerata, CXX. efHtiunt. Quapropter apte
numero centenario &vicenario, magna eledorum beati-
tudodnfutura vita defignatur. Apte in hoe tertium domus
Domini cænaçulum confummatur, quia per praelentes fi- 1
deli ü labores,póft accepta in futuro requic animaru plena
totius Eeclefiç fcelicitasinrefurredionisgloriacompiebi-[
tur.Ad q> myftermaeque pertinet,vt dixini9, quód refurges
à mortuis dominus, atq-, ad cælos afcendés, huic numero
virorum fpiritu làndum in lingaisigneis mifir,qui eosdi-
uerfitate linguarum adinuicem cognitione loquelarum
communem in laudç fecit habere ferraonem. Nam 8c Ecclefia
fuo tempore refurgens à morte ,• atque ad cælos in
carne incorrupribili afeenaens ,v plenë ac perfededono
fpiritus fandi illuftratur , quando iuxta promiflum apo-j
: ftoli , erit Deus omnia-in omnibus. Tunc srit plena|
adunatio linguarum in omnibus,ad prædicanda magnalia
D e i, quiaconfoùamenteacvoceomncsgloriamdiuinæj
maieft.itis.quia prælentem vident,collaudant. Etadificauit
domum &confummauiteam,texitq3 domum laquearibus cedrtnis.'}
Laquearia funt tabulata,quæ magno decore compofita 8c
ornata,ab inferiori parte trabibus affigütur clauis. Et quia
ter geminæalticudirtis, domus Domini fada erat,ferna nimirum
habebat laquearia ; prima videlicet poft XXX. cubitos
à pauimcntOjfecunda poft cubitos LX. contcalum-
mitatem portiçorûjtertiapoft cubitos CXX.infummitate
totius domus.Quid aut aptius per laquearia, quam fubli-
mioresquofque in fan d a Ecclefia iuftosfignificari creda-
mus , quoru opus & do dri na cun dis in exeplo prop o fi ta
quafi longiusin alto pneminet, quiqj fuisinterceffionibus
8c exhortationibus animos infirmorum, nein tentationi-
busdeficiahtjprotegunt.Quænimirû laquearia, redece-
drina die deferibuntur; Cedrus nàmq; arbor eft, imputri-
bilisomninonaturæ, odoris iueündi, aipedusnitidi,fer-
pentesaccenfonidorefugans aeperimens : quje perfedis
quibulq;Conueniunr,quorüinfuperabiliseftpatienrijiifa-
mavirtutumeximia',præcundisgratiiïima bonis,audoricas
adreuincendos çonfntandolq; cosqui veritati refiftut, |
conftantiflima.qui,8c in hac Vita, 8c in futura fingulari pr«
cætcris fandiseminentiafulgent. E t adipcautt tabulât urn fu-\
per omnem domum, V. cubitorunyaltitudinis. ] Hcweftenim
quod in Deuteronomio prçcipit Moyles,fieri it» omni do-
mo,quam quifq;ædificaret: Cumàdificaueris,iaqmens,do-
'Tfmnotlatn ,faciesmurum teclipercirciAium, ne effundaturfan- dilatationem perorbetn latitudo defignatpàricturrr, Ipcrri
ui, in domo tua,& fis feus lahmte alto, & inpmepsrueute.hoC e- vero 8c intentiônerti oftinem ad cçleftia eredam,al titudo-.
nimtabulatttminfuprémo domuStedopercircuitum^in Velcertcaltftüdopatierisi quæexôrdimbus lapidum fu-
nimtabuiafiti |jR
exnemo murorû vice cancellorühi trat eredu'm j nequis-
ad (uperiora cOnfcendcns, dum ad terminü tedi perüeni-
rct,incaute progrediendodilaberetüradima. Quddclïe
palTus rex Ozias in fequeiitib.inüenitüir, qui per câhcellos
cçrtaculi decidcns.letiferutnincidit in languorem.Quibus
cabulatis feu mûris vel càncellis > cüm ad tutelam viæ po-
nuntur, vulgusluricularum nomen indidiu Hæcaùtem
tabulatafiùe luriculæ fupra funt latcrà vôèàta.Vbi cum di-
dumeft.Et adificauïtfuperpaHeteht tinipli tabulâtaper gjtum in
psritt’ibus domus percircuitum templi'&oratulix ontinuo fubiû-
dum cR,Etfecithtétain circuitu. ïn quibusnimirû lateribus
intellcximus diuina elle præfidia defignatâ,quç nos in hoc
mjà - pcrihùicem Jpbfiris tohftat^ræfehrisftatu lignât èccleu^v
vbi elèdi fuper fundamètttum Chrifti ómhes aèdificàti-, fi-
biinùîéem in otdinë ]per tertiporum curricula fuccedunt,
fefeq; iriuicfetrt portante^, legemChrifti, quæcftcaritasj
adimpl'enr.dum.n*hi <jui nutac præcedcntibuserüdiuntur
magiftrisiturfum ipfi aliôs erudiunt,quafi fuper fe inu 'cem
politis Ordinib.qUinq'i lâpidùrti viübrùm in donio Dei,fie
àb alijs fixa conftantià portamur, vt âd portandôs aliôs 8c
ipfi fufticiant, vfqj àd vl timos, qui in fine mündi nafeituri
lunt, iuftos, qui quafi in fummo Dei domus cacumine lo^
cati do»centur,&portantur ab alrjs, lèd quos doceant,quo-
rumue fragilitatem tolèrent ipfi non habent : Qui vidcliadhuc
fieCulo labotantes.ac pro captu hoftro ad fuperiora cet parietes intrinfccUs tabulatis cedrimsopenuntur, cum
liitentes.quotidie ne deficiamus adiuuant :ad Cuius forma corda fidelium amore virtutum redundant, ficut emm ce-
fenrusetiam hunclocumihtelligercdebemus, fed eadi- dri naturaperfedos homines, vt fupradocuimus, typice
(tin dione,quod in hac vita inter crebra vel hoftis impaca-1 denunciat: ita etiam locis oportunis celfitudinttm virtutUi
tarentamenta,Vel noftr^fragilitatis obftacula,erebro imo • quibus ad eandem perfedaonem venitur , non iramerito
continuo lupernx pietatis munere, ne corruamus, defen-! defignat. Teguntur autem omnia ligms a pauimento dodimur.
lii ilia vero vita,qUam fupremum templi tctiaim,vt mus vfq; ad fummitatemparietum,&vlque ad laquearia;
j fupra doeuimusjinfinilat,tanta Ôeiprâelentisgratiamunimuryt
rteCVelimus vitra peccare» nec poflîm'us, neq; vllo
mortisfiuedoloris , fime tentantisaduerfarij metuafficia-
mur.De præfentibusDomini aüxilijsquafi de lateribus ta-
' bulatorujdicit iple Dominusloquens de populo fuo:Iw«a-
' tabitme &ego exaudiam eum,cum ipfo film in tribulatione,eripiam
eum&glorificaboeurn. Defuturaautemeiusgratia,quafu-
perria ilia caritas illuftratur,ditit eidem ciuitati propheta,
Lauda tiierufaiem Dominumjaudâ Deunt tuum Sion-.quoniam co-
fortauitferasportar um tuarum, benidixttfiltis tuis in te: qui pofuit
fines tuospacem. Bene aut hoc tabulacüih tedo domus Domini
quinq; cubitis altu elle memoratur^quia nimirum ita
nosiri ilia patria diuinç praefentia claritatis adimplet,vt nihil
aliud vifus nofter,nihil auditus, nihil olfadus, nihil gu-
ftiis, nihil tadus dulce habeat,hifi,Diligere dominu Deum
noftrüm ex toto corde, rota anima, tota vhtute, & proxi-
rtium tamquam nos ipfos. Etoperuit domum lignis cedrinis.~\
Supremû enim totius ftrùduræ domus*egumentum defignat,
hoc eft,tabulatum quod illistrabibusdefupcràppo-
ficûerat,quibusfupfema, quæ prædiximus, laquearia fub-
terërant aflixa. Nônaüt habebat templâ'culmen in fupe-
rioribus,ficûtncctabernaculum,ièderatæquale,quomodo.
ômnibus in Palçftina'& Ægypto domus ædificantibus
fàcere moris eft, quiaad fedendu videlic. vel deamb.ulan-
diim aptaconftruunturiVndedicitin Eûâgelio Dominus:
Ètquodtn aure audijlis,prxdicabitur in tcclv. Talis nâmq; locus
aptiflîmus erat, de quo verbü prædicator vel afliftentibus
fibi|vel inferius pofitis auditoribus proférât. De quo & in
próuerbijsSalomon: Meliusefi,inquk, habitant»angulodo-
mat is,quam cum multere litigiofa in domo conmuni. quod enim
latine tedum,græce diciturdoma.Sed & porticus ipfie circa
templum trina habebanr laquearia, prima poft cubitos
àterraXX.{ècundap’oftXL.tertiapoft LX.planaenim&
ipforum fadaerant teda. Etant autem porticus XXX. inferius,
XXX.in mediOjXXX.defupcr, no mûris abinuicé,
fed tabulatis difcretæ,itavtfingulæearü quierantnumecum
eledi à primis fidei rudimentis vfq, ad perfedionem
b o næ adionis, & vfque ad ingrelfum patriæ cacleftis bonis
iniudate non défiftuntoperibus, cum à primis iuftis vlque
ad vltrmosinconlurtimationelæculiomnes virtutib. ftu-
dent,quorum merito iure valcant proteftari, quia Chrifti
bonus odor lumusDeo in omni loco. Et texitpauimentum
tabulatis abiegnis.~\ Hoc quo modo fadum fit, pienius in li-
broParalipomenonexplicar,vbifcripcumeft: Scrauitquotfe
pauïmentum templi pretiojifimo marmorefiratum décoré multo.
Vnde patet quod tabulas abiegnas.quib. pauimentum te-
geret,nequaquam in terra pofuit, lcd primo illud marroo
re protexuit, ae deinde tabulas fuperpofuit, ac tertium his
duobus auro veftitum fuperaddidit, vt in fequentibusle'
gitur.Sicat autem altitudo parietisin altumexurgens,atqj
vfque ad laquearia perueniens, profedus virtutum, quib.
eledi ad regnücælefteperueniunt|, vel certe ipfos eledos
chorosfibimet per tempora vatiantia fuccedentes fignifi--
cat i ita æqualiras pauimenti concorde m eorundé hurailf
tatem, qaaintempotaliadhucvitapoûîtfocialiterinuicé
caritate didante eonuerfimtur, non immeritodemonftrat.
Quod videlicetpauimentumpretiojiftmo erat marmorefiratum
décoré multo,idemq; marmormoxtabulis tedum abiegnis:
quia nimirum vitaiuftorura primo fidei firmitatepræmu-
1 nienda in corde,ac deinde virtutum ipiritalium latitudinè
eft adomanda in opéré : alioquinquid vtilitatis habet de-
cor marmoris pretiofifïimi lignorum tabulis obtedus * fi
non myfticum aliquid tacite fignabat,ac bonotü amp.litu-
dinéoperum fortitudine fidei intemeratç fiiffulciendam
elfedocebatîÀbiesveropnopteraititudinem fui & robur
durabile mentem eledoriim infima quæq; defideria fper-
nentem, & cælefti femper contemplation!intentam, vir-
tute quoq; patienriæ fingularitêr excellente,non incÔgruc
demotiftrat.Auri aüt laminæquæ marmori ac tabulis luiit
abiegnis fuperpofitç,iplàeft latitudo catitacis de corde pu-
ro& c6fcientiabona,& fide non fidà: quæiïcutaurum a-
lijs k o taDUiaasuuuciic,iia viuutuntsaiu m u » n o m “j- pretiofius -----■■eft ■ metallis - • * ita . cèteriseximior T , t virtutibuS 4
in foXC. quinos cubitos in latitudinè & lohgitudine, vice- temple) Dei fingulari luce refolget. Vnde bene Apoltolus
nos aut in altitudiné haberent.De quibus vidclic. portici- r„m plurimà ôlurimà virtutum virtütum bona, quæ:
quæhumiiibuselient coule
bus frequensin libro Dicrü mentio fit, fed quo fint ordifce
(cruanda,quafi pauimenti ornatusenutneraret,diccns,In-
di (pofitæ,pienius explicat lofephusi Id ipfum aüt hoc ta-
duite vosficut eleâi Dei fanât & dilecli vifeera mtftricordta | benignitatem,
bulatü quo operta eft domüs* quod 8c laquearia, defignat
bumilitatem.patientiam,modefiiam,fufferemesmuicem,
eximios quofq; itt refurrédioUisgloria viros , & fingulari
fandicate ad ipfum vittutis apicem peruenientès. De quocum
& douantes vobtfmet tpfis, Ci quisaiutrfusaliqum habet querehm:
fieut Chrifius donàuit vobis,ira&vôsfacile: repente velut dé;lu
tumvnvàicimi:,Inter natos toulitruilttionfurrexitniMor loan- j pcrä^dendoauceo velaminc adiunxit. Supctumnumim
fteTîitptilia.Ctiiùs6 comparemmaötiitudinisfcirevis.audi j cmtàttmhdbente^qwieüvinculHmptrptmonu.
quia patri ipfiusahgelas .tt&ipfeppaedttMte etim inftiritü
&vmmcHel'u. B^éamtptmiadtmmmmfamtaliuUmliatAcMMdpammtmoffyjddpifierma.&faitmttriiirtmdamu
cedmisàpauimentodomusvfq,adfummtdt?purittum,d r v f^ a il: oraculim[AnäumfAn&orum.Pofteriotemtemp
Quid eft quod domus | cidcntaUtadicitjab ormcnimfohsmgrcnumhabcbattc- “d’iHCHTia vptiun uvnu u u i u m « u v - — - — -——. -r------dtoeratveftitaîNamfotinfecustantonitotelapisipre.de! plumi&abo ccaf-t d.o muab: mtenoremihL ocefnt .ira nAtta lra _m
quofaüaerat, fillgebat, acficalCuIoelTetcandidotefla, j ao.ii.QuodautcmrabuUta.quæmtcrioteffldomum ab
Iuxta fenfus vero myfticos: patictes fnnt tertipli. popülift* exteriore leparabaot, à pau.mcntoxrquead iupenoratlie
d■ e*l eSjex quiib us f-a ndKävMniue rfi'4il*i-S: eccl’ ef^i a conliftit, oqnunortnu IL ^diic>unthitrunrraaepdfiliffiiccaattaa,n.noohnVVfqfd;a;add lalaqauueaeraiati,aqiuqaue^a :XXÄ.cuDi-
Bibliotb.VetiPai.Tom.ji . _ ■... .... ................^ ece
F
, . i w
G
H
colsjf y
De men'
ll ra templi
& ora-
culi. X II;