S YNE S I I DE
R E G N O A D A R C AD
I V M ÏM E E R A T O R E M .
«' -
Interprets T)mtyfio Tetmo Societatu
Ießi<Preskjtero.
T r V M N E 'tandem nifi quis ex am-
plijjimaaliqua, ac locupletilfimaciui-
tatevenerit,& magnificas fecum,acde-
licatas orationès adferat ^ cuiufmodi
R h e to r ic a l Poëtica publica pigntfra
publics artes pariünt eum eum nucac-
céïïèrit demiflb vultu élïè oportebit,
vlla ciuitate indiget, quo loquendi libertatem habeat, &
Imperatore'm auda&er compelled Veritas liquidem verborum
nobilitas eft , nec pro loco vllavnquamvilibrauc
gloriofior extitit oratio. Pergendum itaq-, Deoaufpice, &
orationum,vel,vt verius dicam, operum prsftantimmum1
aggredicdum:Nam qui vni hotnmi,regi,vt quam optimus
fit,profpicit,ad omnes non modofamilias verum etiam ci-
uitates & nationes,fiue paruas, fiue maiores, finitimafque
aut diflitas conftituendas breuiffimo viscompendiopro-
greditur: qus omnia quocumqj modo affedfcum régis ani-
mumexperirineceflecft. Vlfne fane earn turn primum ra-
tiotiem ineamiK.vt dicentem non grauatè audias? (conful-
tum enim fucrit predam nonante tempusècubiliexcita-
tamabigere) dicamus,inquam,qOaequeregiagenda fint,
quçque non fint,honefta turpibusex aduerfo collocantcs:
tu vero vtraraq; parte figillatim expendens,vbi quod con-
gruum eftagnoueris, hocquidemample€fcere , vtpotède-
creto Philolbphixreceptum, aliud autem repudiato *, atq,
ita in animum inducito ; hocte perpetuo fachmim,illud
nüquam in pofterum admifiurum. Quamobrem iplb ora-
tionistempore ob eaqus minus decent,quorum 8c nosv-
n i,& tu tibi confeiuses,apud teindignabundus,& pudore
fuffufusappareas, quoniamidin teellecomprobatumfit,
'quod nequaquam cfleoporteret. Eiufinodinempecolor
nonnullam ex faâorum poenitentiavitturemtepromittit.
verecundiaqr ilia diuina eft,& Hefiodo elïè videtur. Con-
trà quiindeliétisperuicax e i t , quem confefls ignorant is
difpudet, cautius ex refipifcentiaconfilium non lucratur.
'neque verborum medicamento,fed,vtSapiensdixerit,ca-
ftigatione opus habet. ItaPhilofophia, aiperam leab initio,
quafi nehifcetfldi quidem in Palatio libertas fit, quodnec
patris fplendore commèndëtur, neq; feftitfomm, &-con-
luetorum Acroaraatum, quibus rex, regifqueadfeflbres
demulceantürVoluptatem conciliate polfit ? ^An aduèn-
tantem potius tandem aliquando Philofophiam benigne
excipie tis ? Et quifquam erit,qui longo interuällo hue pró-
deuntem non dubiè agn o feat, fed tanquam hofpitem de-
du&am apud quós pareft commendabit ? ‘horumenim
non fui ipfius, fed veftri eaulaindiger, vt mihime defpe&a
inutilisfit.Eavero (ermonesinftituet, non placidos illos,
quiqife iuuenum animos oble&atione quadam alficiant,
ficutnecexnrefla afFeótiiumfigurationedfffluetïtes , "nee' ^°» ö£traCtatuai - ~?■<«-. _•.. •
verbomm L o c im js ad adfctóij dccom oftentationcm f e j g pérrorbaneamq; Joquend. bbettatem mKjuo aminftmffcos.'
& traâatudifficilem præbet. Iam enim quofdam vepfum
Sedoóhrrariö plane modo ijs,qma(Tcquipote-!™°/“ cek ^ 0'V cmmldeï ^ mefa‘^m n ) ab mmopro'
run^grauiflittümmiacdminumpfefealiquidfetenteivi-j ^ u^ m,8cear^mtTaT<lu^^ocan” alnce^5xl^ 5t ’ ^or
ölealftaiêftamplenos/atquei&aliainlatio -neface- nterlefepremumre atque.rmenmin.preffi°neafnftme_
wfpbtehtiörum'fauotisaücupiumdecueiäances.Hiantem I rc* Qaanqnamt.b.hïe&and.raiacundafnnc &vnoab
adéblanè ngidi,adeóqué cetberarij funr,'&;vtin'r^gi js^di- 'omnibusore pradicantur.Egoverovnd tecumfaceortan-
bnaoèKgrtoi.vt nefeis q i t f éfibi W d ic a n t , fi quisnon .« g ■ »perq magnitndmera m nullo eodemhornme repe-
omnia omninö laüdare,quz ad regem pertinent, rege-Bi “ S ® ? . l l n m Da.
permittatifed& moleftiäinTiaper intentant, file oc-, riaTn » ^ repenrnm fægius decr^s-mrUenarmm cquoru nu-
Càfto pnebuerit, feftque cot ipfum non ftriâim dunräxat i ntctü'njjq^q» !jjsytac“r rag|ttatDtes & loncaros, aduetfus
pun£hrros, fedadimum vfq; penettaturoscoraminentur, ducera b»boenm,imbe leeft qmcqu.dopponatut,
uèx'éafo^èfriftitiaquirquamadiuuariqueat.Atquitegiis.i Vtbesprætereainnumeræruppl'Cesvcncrararjquemncq:
autibus liber, atq; ingenuusfetmo'matimi facicdnt eftfea ' max.mapars mtn,tÇ fnnt.ocqucmtu.turat fcvnquam fpt-
autem ex omnibus laus jqùç pehiiciemlcum'vólüptate co- 1 tantlpeiäacnlum v°to ° mm præftantms. H*c tmi a nobis
feifeit, venenätiSpotionibuSU i l iSmihie-revidetut,qu.Sid^ fu' tmt’longe a Bs mellepetfimsmotituris'pr6binänt. r m^ svmora\ ^ , d“ rff efl An verónéfciscoqui- ' ent P lb ln °n plané cum uhsconuentatiilhmdelaunariainquiaèmattémTupemuisappatatibusciboscondi
j Balidftui materiamfumunt jfehcemqueappellant î Ego
_________________ ^ _____ ________________ _____‘lautem minime nine iaudandumquenquam oenleo, ror-
ris ftatuni iabefadare, G y m naftica|n vero, & Medicinam i: tunatumt taamrncenn i alà"ncèPpr^æUdI ic,a bo* . Eadem fp Orro Iniaatt;u.raa nn!on vttamâuemdmentaneu*iaril6tefinfetentemfattateaa eft.feavtramquedmetfum.laus.&beatitat.spradican
conlètuareîTeigitutego,velfiidipiiimmolèftelislaïurus, Beatusenimaliqutaobeaetlam, quïextetnaruntptatd.
exeorattiqui feraâtut numéro eflSvolo."Nam catnes qui- j'natuq laüs nomiifijntcrmsconuenit , înquibusïêhcitat
demactis.atqueadfttiaiotavis'falis diffluete nonpatiîut: Iftabl ‘ravr- «ludtmptomrum,& mexploratum narntat mu-
Adolefcentisveto régit animusquocutnqUe impetuafetet j "u t éft.bocbonum amm,proprmm.rdcohoc qqulem p a
prtépoteftatisliccntiaprogteilurus.vetborumveritatqco- refi;conftans &ilabile,beatl»sautemmcertaeft, fæpiuf-
hibetur. tltaetgonouim,atqiinufitatumoratio-niSgebuS 1 ue ! " ,d qoodcomtannm eft compulfa arqua lance te-
' patienter füftinéteminimeqt apud vos infdlenfiæ'damne- P « ? * 0?- P e f« e a ad e a ra confetuandam Deiipfiuxau.
ïur,neceiàntequamptoceireiitfilenfiumimperetut,quod mljoopusefts&mente,& atte,&tempore ,pr«lareqUG.
nècblàndipctlbaGominferaiàt.mecadolefcntibusgta- 3 u'E elbs>&vb,m' , * , ari)s,qua! nccexpenent.avllactm
tificati.autcolludeie.rcd plané Ccnrorij.accéiTuqidiffici- ^darftjneciiincqs.quicxpcniintLiTfaciiia.Nonenimquem-
lisP*dagogiofïiciumviutparévelit>Qupdfitaleiibidc6- sdrtrodumbomintrecundusfottunçrucceïrusaduemqita
rortiumæquoanimo ferre poiïitis, rieque0mninoijslau-^^ne^abote,ac^> ,citudlnec0^ ruacur' Bed vtdesnimmim
dib us, quas audire ^ole tis,aurcs veftrs corruptæ fint}
ipfe'adfumintusego■
Me ad te tùm auro caput, turn animum Philórophia coro-
naturum Cyrene mitric,Græca ciuitas,antiquum,& venequarumnam
vitarum copia tragicorum Scenis fuppedite-
tur,non in quibus plebeij, au t pauperculi, fed in quibus
potentiflimi principes , àut tyranni incommodis afnciun-
tur.Quippemediocrisdomus magnitudinem calamitatis
non capit, neque infortuniorumgrauitati mendicorum yirabile
nomen infinitis olim fiipientum carminib. célébra- > taobnoxiaeft.Qui vero lautiore vtituriucceflu. is in perita,
nunc pauper,& humilis,ingentiaque,ac delerta rudeta,
cui regia muriificentiaOpuseft, 'fi qüidgeretevelit yeteri
illa fiia origine non indigrtumdiuic tu porroinopis,quan-
documque libuerit,rcmediurn adhibebis idqueintua vo-
luntatc iitum eftjVtabampla, feliciquepatria altera mihi
ad te denuè corona pejferatur. At oratio ne nunc quidem
culisjte altera fortune condi ti one efle Yblet illuftris. Quin-
etiam virtus fiepenumcro fecundas res inckoauit, lauique
iplabeatitatisprsdicatiotiemantecefiit, quafifortunam
puderet, fi non manifeftis virtutibus tcilimoniunuedde-
ret.Huius fi exemplis fidesfaciendaeft,non eft quod pere-
grinaconquiramus. Veniat tibi Parentis in memoriam
videbis in virtutis ei mercedem imperium conrigiflè. At tutum vitiain confinio fiint, & ab vnaquaqj non in aliam
Fortunavirtutiscaufaelïè nequit : Re<Steautem,&fecun- quàminproximamlubricuseft, præcepfque lapfus, Re-
dumvirtutem faftorumquidam fottaflè hadenusfelici- giæautemdignitatiTyrannisvicina,&foribusadmodum
tatem vnà contraxerunt. faxit Deus vt ex eorum numero propinqua eft, ficut fortitudini temeritas, liberaliiati pro-
fis,vt ne ftuftrà hic Philofophia lèrmonem inftituerit. R e - , digentia ; AcquimagnanimuseftnifiPhilorophisbenegis
tibi maieftâs eatenus honorifita fit., quatenus ad virtutis
exer ci tationem contulit,eandemq; euexit,- cum & ma-
teriamfuæ magnitudiniconfentaneam defiderarer,neque
-regeinferioripofletvitspropofitocontineri. Excolendus
iraque animus.vti régie iefe habeat, & fottunæpatrocina-
durri eft,ne inconfideranriæ,& temeritatis accufetur, quia
no ab ijidem ptimordijs tibi, 8c parenti vira proce(lit:huic
militia regnum conciliauit : te ad militiælaborem regia
dignitas i mpellit,virtu temq; fortunç acceptam referre de-
besiillibona cum labore parta , tu eorundemfinelabore
hæreditatem fortitus es : labore proïèâo ad eatuendao-
pus eft.
Atqueillud.eft, quodiampridemdicebam, arduum,
& moleftum,quod infinitos oculos reqùirit, ne vt Fortuna
affoler,mèdio ai itineregradum référât, quemadfno-
dummaliviæçomitesfaciunt, hisenimilliusinconftan-
tiam fiipientes aflimilant. Videfiie vt ne parenti quidem
(etfî is manifeftè ob præclare à fie, & cùm laude gefta impe-
ratoreflètproclamatus ) fene&utem laborum expertem
inuidia reliqueritjvnde neque ipfi Deus corons. Sed cum
aduerfiis duos Tyrannos profedtus elïèt, vtri^ue proftra-
tis de altero triumphans vitaexçelfit, non vlliquidem ho-
minüm,(èd nature tarnen ccdens, contra quam neque ar-
morum forritudo,nequeingenij calliditas valetivirtutem-
que pro fepulturç honore confecutus eft,pacaro vobisim-L
pe.rio,&fine contentione reli&o , quod & vobis virtus &
virtutisinteruétuDeusipiè tueatur.Quandoquidem cùm
ybicumqueDeiauxiliuhinecefïariumfic, tumijsprsier-
tim,qui fortunam,non certaminibus,non proprio labore,
atqueinduftriaquæfierunt, Fed vtvoshsredesilliusexti-
terunt. quam qui felicifiimam Dei bénéficié eft adeptûs,
cuique in prima state magni regis appel latio ne mconcel-
fit.eum nullum nonlaborem perferre oportet, 8c ab omni
vire commoditate lèparari^c (omni quam parciffimi,fol-
licitudinumaütem plurimarum e fie participe m, fi quis régis
nomen nonimmerito fibivelit oBtincre. Rcâequco-
mnino vêtuslèntencia: Subditorum multitudinem Regem
non potius facere quam Tyrannum, ficutnecouium
multitudopaftorem potius,quam coquum, qui illas abi-
git,vtmaâatis,nonmodpipfèFamem expient, ièd& alijs
cpulandas vsnumproponat.Ijidem prorfuslimitibus Re-
gemcenFeoàTyrannodiifidère. Namquodadfortunam
pertinet, ambobus baud difiimilis eft. In multos vterque
nonHnes-imperiumhabet:Verumquiidinvitærationeiè-
qui tu r ,quo d fubditis com mod um videtur, qui laborem,
8c moleftiam perferre vu lt, ne quid illis molcftum fit,qui
pro illis periclitatur,vt in pace,& iccuritate degant, quiq;
vigilare, 8c in maximo concui Fu Follicitudinuin verfàri fu-
ftinet,vt noftu, &interdiu fubditi malis omnibus vacent,
hic in genere quidem ouiumPaftor,in hominum vero généré
Rex eft : At qiux>erluxympoteftateabutitur,& imperium
voluptate,ac aelitijs conterit, fiiasomnes cupidi-
tates explendas fibi elïè ducens ; vnde Fubditi grauilfimis
damnis afficiantur, idq; ex multorum imperio lucrum de-
putat.fi quamplurimi fuis libidinibus,accupiditatib. fermant,&
vt vno verbo dicam, qui gregem non làginare,lèd
a gregefaginati vult,eum inter pecota coquum appellojCÜ
Tyrannum elle cenfeo fi quod fubditum cft.populus fitra- ,
tioneprçdituschçc vnica eft Regis norma.. Tu vero iam ad
hoc tete examen admoueto, cuifiquadraueris merito au-
guftam hanc augufts reiappêllationem tibi vendicato>fin
ab eo dilfideos,quod diftq.rtû eft corrigere, & ad regulam
tciplum accommodate contendito.Nonenim de iuuenili
state delpero cuiuslibct iflam inctementi capace elle,tantum
ipfam aliquis ad virtutis smulationem cxtimuler^iu-
uentusfi quidemvalido vtrinque momcntoprægrauatur:
vtillumina, qu$vis Facilitas datur impetu vehementio-
reDrorumpunt | ideà iuniori printipi necellaria Philofo-
phiacft,qusautéum anteuertat, aut; à decurfuin alteru-
ffiirn altcraex parte cohibeat. Alia namque aliarum virficiointra
virtutislimites coërceatur, fi paulûlum prodie-
rit,pro magnanimo arrogansfiet, & mente depraüâtus.
Alium itaque nullum præter Regis virtutis morbum, Ty-
rannidem ac difcernas.acreformides, cùmprxfcriptisliac
orationeindicijsadid vtens, tùmeo potiflimum , quod
régi pro moribusleges lunt : tyrannoprolegibusmores:
Imperium verù communis diferepantium àfeinuiccmvi-
tatum materia eft. Csterùm prolperiratis , & félicitais
fummum quodammodo culmen attigit, cuiusad volun-
tatem omnia conlèquuntur.Eius autrtn voluntas pruden-
tiamlèquitur : cumque inexternasresdominatumobti-
neatjContubernalinihilominus taùquam preftantiori imperio
cedit, ab eaque rerum agendarum fignum, & quafi
telïeram expeâat. necenim adfelicitatem ifcperium fuf-
ficit,neque in potentiaeft à Deo confti tu ta kfeati tudo, lèd
accedat prudentia,velpotius precedat oporter,qua quam
optimepoteftatem exercear. Atqueillarnego vitam, ho-
minemque abfolutiffimum pradico, qui intégré ex vtro-
que coalefcA,nequealterutra parte claudicet, qui impe-
rare cum feiret ,impcrium fit fortitus, quoniaro firmiifi-
mum id propugnaculum eft^inquo cumanimiprudentia
vis,& poteftas coniungitur, q u s fi mutuo diffbcientur,&
inconfiderats vires, & imbellis pruden tialeui negotio fu-
perantur. Ac ego inter ea, qux à fapienribus Ægyptijs
fiunt, Mercuriumdemiratusfum. Ægyptiÿluplici Beutn
fpecie fingunt.iuuenem iuxta lènem coljocantes,idipfum-
que prscipientes : Si quis iplorum prsclarè ^cra fit in-
Ipedlurus, eum & fagacem, Scfortem eflè oportere: quan-
doalterum fine altero ÿarum adiumenticonferre poteft;
Eadem ratione in facrarum sdium veftibulisSphingis effi-
giem collocant, arcanum vtriufque virtutis coniungends
Symbolum,qus qua parte beftiaeft,^obur, quâ vero parte
homo eft,prudentiam lignifiât. Vis enim cqrporjs pru-
den ti moderamine deftituta preceps ruit, cunéla milcens,
atque confundens, minimeque idonea ad agendum ea
mens quç manuum officio carer.Regium fané quidem or-,
namentum virtutum omnium concurfiis eft,prudentia ta-
menprs ceteris maximeregiçonuenit: hanc tibi aflèdam
concilies, reliqus enim très lororem natu grandiorem le-
quentur, ftatimque contubernalesapud te omnes belli-
que focias habiturus es. Dicam eum ego lèrmonem, qui
etfi fubinde auditusinfolens, atque abfurdus vd3ebitur,o-
mnino tamen eft cum veritate coniunâus. Quotiesauc
imbecillitatem cum viribus,aut cum opibus paupertatem,
auc fuperioresin omnibus rebus partes, cùm infèrioribus
confère,fi a prudentialeparatæ, fincereque mutuo com-
parentur,paupertatis, &imbecillicatis, priuatsqueprin-
cipatus loco,conditioni&|)refentia, multo ijsfelicioreft,
qui mentis nequaquam lunt,, prudentiæque compotes.
Etenim minus cértè deliqucrint,fi animi improbi tas ipfum
ad agendum procclTum nequeat inuenire. Nam externa
bona, quæ adminiftraab Ariftotele, 8c Placone ducibus
is appellan confueuerunt nihilo lècîus vit ijs , quam
virtutiousinlèruiunt > Proptereà&amboilli, &quiab
ijsPhilofophiæriuuli promanarunt , neque mclioriiplà
appellation e dignatj lunt, neque deteriori prorfus addi-
cendaefieiudicarunt, lèd adminiftra vocant, quæ mine
tfcpni, nunc mali ratione m habeanc, pro eorum qui vtun-
tur atfedu diuerfis ea coloribas depingétes. Quemadmo-
dum ergo magnopere expetendum eft, w leelerato homi-*
niinftrumentadefint,quo ineïficaxfîtillius nequiria,ita ei
adeïlè optandum eft,qui rede vlùrus fit,à quo omnes cum
ciuitates,tum priuati emolumentum percipianr, ne inut
i l i s é ineis virtutis natura in tenebris, atque oblcunta-
te mtrcelcat, quin potius in hommes benencijs iuuandos
fuam facul täte m in fu m at. Ad eu vfiim para ta, & in prom-
ptu pofitabona compares : hc • enim lolûpaâo bonisijf-
demvteris.Itaq;perhimilias,& iuitates,&populos&na-
tiones,& continentes vniuerfi regia prpuidentia , & pruden
tifbllicitudinefruatur,quam Dcqsiplè,lèfeinintelle- j
äilibus I