Sallußij
diâum.
cuftodiunt'.ltaquemembra, quzfpernitisinecclefia,mäioris
vtilitaiis approbantur, fi in corpore fine manibus pe-
dibufque viuitur.fine inteftino omnino nön viuicur.Afc«»-
\dantiorem ckcundatniu honorem] Dum cautius veftimenus
&dili gen this cuftodiuntur, QukUtem honefiafunt] Id eft,
quae per fe pulchrafunt,vt caput & manus. Etmdeeß] Id
eftjhoneftas. Abuhdantiorem honorem trtbutt] Hoc eft, mi-
noribus ccclefiz membris rtiäiörddonaconccde^s,vcqui
honore minor erar,gratia abuhdet. Sidixeritauris] Id eft,
fapiens auditor. Oculüs] Dodor.quique futurapreuidet.
Vt non fint fchifmdtd in corporeQ td eft, Vt pro inüicem folhci-
ti fimuSjdum aitcro indigeamusi Siuelatatur] Incolumi-
tatè. Congaudent omnia membra] VtSalhiftiusait i Corde
l*taftte vultüs floret. Vosdutem eftis corpus Cbrifli] Nunc
phyficam fimilitudinem myfticc explaUati Secundo Pro-
phetas] Nouiteftamenti, vt fuit Achabs & filij Philippi.
Deinde virtues') Fadenies maiora fignä, vfc mortuos fulci-
tare. Gratias curditonutn] Vtleproios mündäre. Opitula-
tiones] Ideft,éleemofyn£ërga paupérës; Gubernationes]
Ecclefiarüm Dei. Nunquid omnes Apoßoli ? ] Sicut nec to-
tum corpus oculus eft. Qdöd enim in fingplis homimbus
vniuerfa donaSpiritiis fandi cfle rionpöflunt, non Spiritus
fandi, fed hominis in&rmitati deputandum eft. Ae-
mulamini] Ideft, imitemini. Cbdrifmatx meliora] Id eft,
dona meliora, quam loqui linguis; EtadbucexCelUtitioiritn
viam vebis demonßro] Id cft,charitatem,per qüäm perueni-
curadDeunju
Charitatis
pratcomiu.
CAP V T XIII.
SI Unguis bominum loquar & Aingeîorum] Id eft, non la
lùm omnium linguis,fed e tiam fi quae Angelorum linguae.
Et nouerim myfteriaomnid) Id eft, riotitiàm omnium
fecretoru, hie & in fiituro; Etomnemfeientiam] Id eft, ve-
teris & noui teftamenti. Etf i difiribuero in ethos pdupe-
rumomnesfacuitdtesmeds] Hdceft, finori propter Deum,
led propter E^Jriafti humanam. Et trddidero corpus meum
it a vt ardeam] id eft j iri martyrium* fi in ipfo martyno ad-
, uerfiis fratrerii retineam iram : contémrieris cum, qui
iulfit nos maliriam^roximiobliuifci, & iri ipfe etiam morte
praeuaricator exiftens. Cbaritas pattens eft) Q y ji niul- I
ta mala zquauiniiter tolerat. Benigna] Etiam inimicis. j
CharitdS non pmulatur] Ilona alterius. ifotiagit perperam] |
Idefti contrarationem * vt Geflriadius dicit. Vê lperpe- \
ram, vitiofe, corrupted Nonquarit quafudfunt] Non qua:- }
ric quod fibi taritttm vtile, fed quod muftis. Non initatuff:
Adiurgia.- Noncogitat malum]N on folum non facit, fed
neccogitat. Congaudetautem veritatt] Quia yt fit diligens,
czterum per hoc quod redf-im alijs confpicit’: quad de
augmehto proprij proledus hilarefcic.- Omnid fuffert]
SufFertiniurias, fetisfadenri credit. Omnid(perat} Eiuse-
mendationem, & donee corrigatur patienter expedat.
Aliter,omniafperat,ideft,premia. Omn'utcredit] Prômil-
fa à Ded,ac retribijta malis & bonis. OmnidfufiineQ Ideft,
promifla. Cbaritas nutiquam exctdei,fiuepropbetueuacuabun-
tuf] Supctuenieriteeaimcomplctione,ceflàbicprophetia,
quia nihil futlirum erit. Siue lingua: ceflabunt,quia
tunc non neceflariæ erunf. Siue feientta deftrueturj Ideft,
imperfeda Sc dubia. Cam ejfemparuulusj, loquebar vtpafuu-
ItUyfapieham vtpdruulut,cogita(tatn Vt paruultts : Cum datent fd-
dusfum vir, euacuaui qua erant paruult] Hicphyficeloqui-
tur. Nam praefens tempus ætati paruuli comparai j rutli-
c5'p«acur rum vero tempus viro perfedo. Videmus nunc per jpeeu*
■ ’ lum} Noftraefeilicet mentis,veldiuinaefcripturæ. In animate]
Ideft,obfcuritate, ruricautemfdcie] Noftræ mentis.
Adfac'temf Dei. Tunc autem cognofcam'} D,eum,& qua!
funt Dei. In tantum cognofco , quantum potèft de Deo
mens humana cognofcere ; Nullus'enim Deum, (icut eft^
Icirepotcft. ltem,tunccognofcam, hoc eft, fimeperfe-
d e DdminuS nouit, Ita tunc ego, inquantum creatura
poteft iritcllcdualis,quç funtdiuina cognofeani. Tuttcco-
gnofeam , fictit & cognitus film’] Non ait, in, tantum cô-
! gnofeam, quàntumàDeocognitusfum,fed,fictu&co-
gnitusi’um : 6{. iicut non æqualitas, fed fimilitudo often-
Sicut. '
Charitas
mauebic
etiam, vità
exutis. f
ditur. Triahac'] In praefentiatria h«c, in future folacha-
ritas permanebit. MaiuseJT] Ergo quod femper erit,quam
quodaliquando ceflabit.
C A P V T XIV.
AEmuleminiftiritualid] Ideft,fpiritualiadonavosqui*-
rere nonprohibeo ,id eft , etiam loqui lihguis. Std
magis vtpropbetetisexhortor] Id Cft, prxdicetis. Ideo autem Prc
praedicatio prophetia dicitur, ficut enimprophetiain tri- ,rc'
bus temporibus pontinetur, ita & nraidicatioin prxfenti
corrigit, & praeteritas pafliones farfdorumin memoriam
reuocat>& de ptenis, praemijique futuris terretacfolatur,
Quienitn loquitur lingua].l4 cft,ignotaqualibetlingua. No»,
homimbus loquitur] Dum non inteIligunt,quia barbara eft. j
SedDeo] Quiintelligit,fiuedum perhoeTpfe magnifica-
tur. Nemo emm audit] Ideft,intelligit. Spirituenim loquitur \
mjfieria] Spiritu^ll dono prxdituS, vel luo fpiritu loquitur.
loquituradificationem,exl)ortationem;confol<itionem~] Ex-
pofiiitquotmodisiritelligenda fit prophetia. Quicunque
ergo hxchabet, propheta dicendus eft. AedificationmJ
Suadendo fidem. Exbortationem] Exempla fandorum
patrumproponendo. Confolationemf Prseoiiacceleftis re-
gni promittendo. Seipfumadificat] Dumfolusipteintelli-
git vel glorificatur. Ecclefiam adificat] T)\im multis profi-
cit. Nifiipterpretetur] Ex ignoca lingua in aliquam notam.
Maiorefienimquipropbetat,quamquiloquitur] Lingua.Sicut
profedu fic& merito maioreft. Nuncautemfratresfi ventre
ad voslingualoquens] Suoexemplo hortatur eos , illud
non pro magno quaere,quodnou prodeft ecdefiac.Quid
vobisprodero,nifi vobis loquar,aur in reuelatione,aut ih
fcientia,autinprophetia,autin dodrina? In rcuelationc. I
In allegorico lenfu, cum aliquid ex futuris reuelatur, ficut
ipfe Paulus dicit: Patresnoflrifub nubefuerunt, quod fignifi-
catbaptifmifacramentum. Aut in feientia] Ideft, nopo-
logico vel moral! fenfu,vt omnisvirorans vel ptophetans vela-
to capite,deturpat caput fuum. Autinpropbetid] Id eft, anago-
gicofenfu, vt eft illud ; Nolumus autem vos ignorarefratresdt
dormientibus: Vbi futuram cSrporum refurredionem pro-
phetat. Aut in dottrina] Ideft,inhiftoria fecundum litc-
ram,vt eft,I» hoc enim vixit Chrifius, & mortuus ell, & refurre-
xit,vtvtuentium, &mortuorum dominetur, vbi nudahiftoria
Idocetur. Eritiseniminaeraloquentes] Hoc eft,fi etiam tam
| multaloquaminijVtgeoerafiinrliguarum , quidprode-
i rit? cum omnia in aera foluantur,& nulli profieiant,& ni-
\ hileorum fine voce eft:Proprium eft enim vniufeuiufque
I lingute habere vocem. Ero cut loquar bar barus] Omnisemm
ferm o,qui nop intelligitur,barbarus iudicatur. Et ideo qui
loquitur lingua] Id eft, ignota. Oret Vt iniefyretur] Oratio
hoc loco oris eloquutio intelligitur. Sictrgo loquatur,vt
grammatica verba quae didurus fit iritelligantur, vel oret
vtilli iriterpretandi gratia donetur. Naiti fi ofem lingua]
Mihi ignota. Nuncdiuertitfermonem ad feipfum. Sie-
nimfinefruilueft] Mens in ipfohomine* fiabfentc riicntc
& intelledu Ipiritus oret j quanto magis qua: ignotantur
ab auditoribus dici non prodeft? Mens autem meafineftuftd
ell] Dum noriinttlligo quefd loquor: fell autem fpiritus
vis quaedatri animaemente inferior, vbi corporalium rcru
fimilitudinesexprimiihtur. Orabojpiritu] OraticJ hoc loco
oris narratio intclligitunErgo orabo fpiritu,hoc eft,ignota
linguairi'lpiritumcoeiprcfla.elo’quar« Orabo& inente]
Ideft,iritelledu mentis meaealijs prardicabo:Quiefiimin-
terpretaturinecefleeft vt ipfe prius inteiligit quod alijs di-,
duruseft. Non ergo fufficitivrquisfolo IpiritU aliens lin-1
gualoquatur,nifi mens & intellcdus acceflerit, quatcmis
ipfecognofeatquidloquacur, aucalijs InterjJrctandopa-
tefaciatw Cateruntfibenedixerisjpiritu] Ideft, lirieinterpic':
tatione,quatenus alijs clarefc^it quod loquetis. Qtfifrpp'y
locum idiota] Quod ipfediceret.Idiotae,id eft,nupcr bapU'j
zati,& qui nullam prater propriam Inrelligit lingu2,qudd
proprium eft auditoribus* Quomodo dicet Amerti'] Hoe eft,
quomodo tuae benedidioni perhibebit teftimonium, ve
confenfum,cum ignoret ipfius linguae qualitatem? WHktH
quidem bene gratias 4gfc]Quod fuperius dixerat,fi bened ixf-
ris fpiritu,hoc iplum exponit: Nambencdicere fpiritu, c»
gratias^
Ailcgodi
Tropolo-
Idiot*1'
iiilinttf ;
re> licet lgnota idioris lingua. Grattas age Deo, comefurumpanem , vlqucqup videret Chriftum refur- Èuangeliu
f^onimum vefirum Unguis loquor] Hoc ideo d ichte puta-- — |— j |g r - -------
tent quodipfe lingues ignorarct,&proptereaHnguas con-
defnnaret. Seditt ecïlèfix volo fcnfu meo quinque verba loqui]
Mauulc pauca verbalucidafenfuredoloqui,quaminnu-
merabilia obfeura & incognita, cjuae auditores nonkdrfi-
canc iqUia meliora funt pauc-a Verba qua: profunc, quàm
multa^u^ non pfofunt. tiolitepueri effetfinfibus] Acfidi-
èerct : pucrilis eft variârum linguarumcupiditas,in qua fo-
ladcledatieeft, nonvtilicas, nifi açcedat interpretario.
Autnolttepueri ejfici fenfibus, fed fare debetis quire'datse
funt lingua:, in legefcriptum efi] Legem vocat prophetiam
Efâigt.Woniaminaljjsiingùis] ldeofiocdickj Vt oftendat,
quod in ifto jCernpore linguis alijs non indigetör, dum
multi fidéks funt, & vnaquæqhcljngua doâorem habet
éx fe.Nam linguætri principiô ideo daeæ funt, vtihfideles
crederent ipfarüm aqmiratione , arque fiia lingua docé-
rentur. Vnde (eqùituv.ltaquelingua infignumfunt nonfidelt-
büs] Nie ergo oftehditut crefcentè fide fighaceffare,quah-
doinfideliumcaufadandaeflèprædicancur.. Propbettd] Id
eft, prifedicationes. Nontrtfidetibus] Quiadhuc nonreci-
piunt. Sedfideltbus] Dumrecipiunc & credunt. Nonnedi-
ient quod mfanitisf] Sicutludæi Apoftolis dixerunt.- Nonne
mufiorepletifuittifi#Oçcultacordisem] Quoniam-eius con-
feientia per doétrinam pulfatur. Mamfefiafiunt] Sibiipfi
in fuaconfcicnria , aut alijs pure confitendo. QtÿdergOell
fratres] Id eft, quid ergo feciendum, vel quid diffinimus'
elfe tenendum? Pfalmum habet] Id èftjintclle&Bmpfalmi,
Vel nihil habet nifi çantare pfalmum. Doärimm habet]
Hiftorica gefta narraris, velTermoné quotidiano rtiOres
cortigiç. Apocalypfin hàbet] Reuelationem myfteriôriim,
aucfialiqu'a vifio illirèuelctür Interpretattonem habet] Ea
qux obfeura funt dilucidans. Linguam habet] Ideft, vàtite
loquerisïingiiis. Etvnus interpretetur] Vnusquilibctexi-
pfistribus. Sibidutemloquatur] Ideft, infua cpnfcientia.
EtDeo] Quifcit. Quodfialqreuelatufuerit] Sifcrttitfedens
plufquamjlle qui prédicat. Vt omnes dtâant] Tacendo.Ef
omnesexhortentur] prædi6ando» Et Jpirttusprophetarum pro-
phetisfubiecluseß] Quia fpifitualis gratia* quæ fuit inpro-
pherisfubie&aeftnobis Apoftolis,& Apoftolicis viris,ac
prædicatbfibus. Siue fpiritus humilitatis & charitatis,qui
eft in prophetisjid e ft, prædi catoribus debet fubieâus cflè
alijs pro’phetis,id eft,prçdicatoribus,& idcircoalterütrum
fibiinuicem cedant: Vt vno loquete prior taceat,quia De-
us qui in ipfis eftjnon eft difTenfionis.fcd pacis. Itaque per
hæC omnia hortatur eosad concordiam * ne magnitudine
donorum& fapientiænafcanturdifcordiæ. Anàvobisver-
bum Deiproceftti] Nunqnidà vobis dodrina Chrifti initiü
fumpfit? Autinfolosvosdeueniti] Id eft,vt neminem vos fi-
hati^prædicare ? propheta] Id eft, praedicator. Autjpiritua-
lis] Ideft,linguis loquens. Siquis autem ignorât, ignorabi-
tur] Ex hoc probatis verttm éflè prophetam,fi ifta cogno-
üerit. Si quis autem ignorât hæç,ignorabitur : & à nobis &
àtoeo, dicenre eis > qui le in eiüs nomine prophetaftè di-
cent:nefetovos. Omniaveftrahôrtèfte] Nihil pernerfb ordi-
ne, autpercoritentioneni', aut inanem gloriamfàciatis.
Mulietes veßra taceànt] S upra dixit * prophëtæ duo aut très
dijudicent r fcilicet rie putarentur ftèmins in hoeconclu-
di, idco fuBiUtigft & dicit : rhuliereS taceant. Sicut&lex
dicit,vtinGerrèlr ; Sub vtripoteftdteeris,&eritreuerfiotuaad
virumtuumy&ipfétaidèminabitur'.Tuvpé eftenim mulieres
in ecclefia loqui. Alibi autem concedit eas docere fuapru-
dentiam & caftitateiri,fed hoc priuatim<
G A P VT XV.
NOtum autem vobùfacio'] Nunc de refurredione iûci-
pitdiflèrere, quâqriidam Gpriiithiorum negabant.
Ï2ÿ>d&accept] Perreuelanonem. Secundum fetipturas] Pro-
j phetiasyYt: tradituséft propter iniquitat es nofiras. Etquiafepul-
Vt eft illud,&eritfepultbrutneiufgioriofum. Etquiafur-
1 rexittertiadie] SicütmOfee : Viuipicabïtnosin biduo,dietetgentem:
ficut in Euangelio fecundum Hebraeoslegitur. Hcbtfo--
Tanquam abort mo] Id eft,de cuius yitadefperabatur. Vtfus turn,
efi&niiht] In via, vel intemplo Hieriifalem. Hoc ideo
dicit, ne putarenteum audita potius quam vifa narrare.
Vkuanonfuit] Ideft, firfefrudu & multorum vtilitate,
ficut in ifto qui abfeondit talentum iri terra. Std plus illis o-
mnibtis labor aut] Hoc eft, quod nequè ceflauerit ab Euan^
gelio praeditando, neque tarnen ab Euangelio viram fu-
amfuftentauerit. Obttnut] Ideft,apoftolatum. Sicutpra-
dicauimUs] Id eft,quod Cnriftusrelutrexit , & omnes per
ilium refurgenr. Si autem refurreftiomortuorum non eft, neque
Cbriftus réfurtexit] Alterum ab ahero pendet: aut vtrum*
qttenegare,aut vrrümque cönfiteri necefle eft. $i vero caput
refurtexit, quomodo membra non refurgerit? Neque
Chriftusrefurrexit] Cum ipfe mortuus eft fecundum car-
nem. Adhuc enim eftis inpeccatis veftris] Quja non iuftos
Vos efficit refurredioChriftijde qua Paulus dicit: Refutre-
xitpropteriuftificatmentnoftram. Itemeftis enimadhucin
peccatis veftris, quiafimentitus eft poft triduüm refurre
durum,m en ritus eft fe etiam peccatadimittcre,quod ab'
fit. EtquidormietuntinChrifto] Ideft, qui in Chriftomor-
tui funt: fine caulaenim hancvitaxnpetdiderunt,fi vkam
zeernam nonhabebunt. Miferabtlioresfumus omnibushomu
nibus] Si in hac vita tantum fperantes fumus, nulla premia
Iperantes vita: futurz. N«mc autem Chriftus refurrexit a
mottuis] Ideft,quod nullus Chriftianus dubitat. Primma
dormienttum] Quia prius ih incorruptione furrexit, fi ergo
capüt refurréXit, necefle eft etiam vt & membraczcera
fubfequantür. Sicut enim in Adam omnes moriuntur] Quia
ficut ille morientium forma eft, ita & ifte refurgcntiuih.
I»fuo ordine] In fuo fcilicet honore, vel or dine, tempore j
feruato, quiaprimitiz Chriftus. Deinde hi qui funt Chrifti]
In quo tacetur de refurreftione mortuorum iniquorum,
quia non ad gloriofam viram refurgent. Deinde finis] Mu-
di,a'cmundanzconUcrfationis. Cum tradiderit] Cum quail
laborem & opus fuum. Regnum] Ideft , ccclehz Deo
adfighauerit j & in illius contemplationem perduxeric.
Deo patri] Deo Chrifto fecundum hunianicatem , & Parti
fecundum deitatem. Tradicio regni noftra eft perfeftio,
cum etiam exintegro filij elfe meruerimus,vtIoanncs: Vt-
debiwM$,inquit, eum. Regnum Dei nattf raliter quidem per
omnia eft,led tunc pr qprie regnare dicitur, bum ills homines
fueriiit voluntatelubieifti, ficut regnum diabolicum,
cum illi fe homines fpörite lubiecérint.Cumeüacuauerit om-
ncmprincipatum] Nameüacuatis peccatis,euacuabuntura
nobis omnes contrarizpoteftaces. Omnemprincipatum] Id
eft,ab eo qui nobis fequentibus principatur. Eipoteftatem]
Qua nos eorum dominacui fubiedi fumus. Etvirtutem]
Qua nos vicerujnt: vittus enigi eorum,noftra peccata~funr;
Oportetenim ilium regnare] Iftud de homilie didum non ne-
gamuSjdeeo qui pafluseftcrucem,qui pofteafedereiubè-
cura dextris.Quid fibi vult hoc quod.ait; Oportet enim ilium
regnare doneeponat omnes initnicos fub pedibas em ? Nunquid
tam diu regnaturus eft Dominus, donee incipiant inimici
fob' pedibus cius cflè,& poftquam illi fubpedibus fuerint,
regnare defiftet ? cum vrique tunc magis regnare incipiar.
Donee ponat omnes intmiebs fubpedibuf] Id eft, aut volunrate,,
auc neceflicatefubiedos:S«lrpe^flw«tti,aur fiib Chrifti hu-
manicate,autfob Apoftoiis, quibus mundum peragrauir.
Defirueturmofs] Id eft,diabolus, qui aucoreft mortis,fiile
mors corporis deftruetur forbente immortalitate : poteft
hie excludi Hzretieus , ne ipfuiri partem fubijeieri-
dum Chrifto dici puéaret. Tune & ipfh fubiedus eritiUr,
qui fubtecit fibi omnia ] Hoc dicit pro" parte humani-
tatis , vel pro membris ecclefiz: Alitet* fubièdio
non femper ad diminütionem honoris pertinbt,' fed etiam
ad cnaritatisofficium , maxime cum & fpiritus Prè-
phetarum Prophetisdicatur eflè fubiedus * vt non fit
,Deusdilfenfioriis, fed pacis* curri & ipfeDomirttisIo-
feph &c Maria feribatur fuifle fubiedus Vtfit thus óAitiu
tnoninibw] Salus, vita, vidus, & cripia, gloria, & honor,
ti
PcdcsCin
ftiApofiplifilnt.
Sotâièélîi?
larcnvpci
detrahiti '
Prori
‘Mrifur&m. "plmqumgeMiifratribut^ Hoe quidem faâum I & pax, Scorana bona. J&tptm quidfamtii qui baptisxrj^
credifnus ÿl^cet in Euangelio nonßt feriptum. D einde ''tarfromormilt'} p anique in Chrifto btptU/tiJiriilii.Umiif- _
Umbo'] AlpKïifiliojquifctâatBseftàcOEBabomininon iiipfmbafnnUiftmm, idcft,vtiairi;qua(ïcöirimtfrroieüin. .'yiilrapii- 1