cU udJ^^iïfam ërci Pre s by t er i Viennenfis,
hxc relida fententia eft»vt mtemerabilis ot^ Îç inxftimata
diuinitasflagcllis cxfa, clauis transfixa, lancea transfofl'a,
doloribus afleda, morte confumca fit t quia in vno eodem
Chriftocredi renuit aljudfubditummorti, aliud paffioni.
Sedprementeveritatc verba commutas , inquiens; quod
quibus afficitur crcatafubftantia , fubftantialiter in Deo
unt,non acceffibiliter.Perge fic dicere j non in terefpergat
iinceritati veritatis ignorantiaprxfumptiofa mendacium.
Humanum eft nempc df linquere; Humanum eft pro deli-'
â o poenitere. Nemo periculofius peccauerit, quam qui
peccatadéfendit. Namq; impaflibilem, nülliqueaffedui
fubiacentemfummçdiuinitatiseflentiam,yftutcpronun-
ciaSjCum Philoiophis nonrecufas. Proinde inteftinum
bellum pelle animo. Gertum tibi fi t veritate m falfo »ficut
eflenciam Nihilo, haudquaquam pofle miiceri.T u autem
dicis affici,quem negas pat j.Si enim affedu no caret, pafli-
bilitatis de eodé fall ax ^pfeifio eft: Alterü alteri immodice
impugnat,qui &it,fenJitcopAtientisdffeftu,nô ait quod in pal-
fione nihil fenferit. Porro tu dicis, quod Deus non afneir
tuc pafiibiliter,ergo afficitur non pafiibiliter; quod ita eft
aefi quifpiam dicat.-Statiftecurrens, dormit ille vigilans,
quod vtique non finit conerariorum diferepantia. Quo
igitur proficir quodadtjeis, pafiibiliter, cum dici verifiime
plemfliraeque pofit t,non afficitur Deus ? Non caret neuofuf-
picionis bicepsifta prolocutio. Deum non dicis pati,quo
dicis affici. Affedio & paflio vnum idcmquc (ignificat.
A ur v mm que (uftuleris,autin altero vtrunque fern aueris.
Non igitur dicendumeft, non afficitur pafiibiliter Deus,
fed , non afficitur Deus» Si non afficitur, non fenfitcompa-
tien t is affedu. Si fen fit comparientis affcdu,confequen-
ter afficitur. Aio ergo, nullis afficitur diuina fubftantia ;in-
quis tu,Deus non afficitur.Rcdeamus in gratiam.Peflum-
detur è medio, qui re fortaflis ignarum, quod cette patet,
morat. Et quiaipfe, quanturn loquitur, non tam probata:
rationi, aut intemerandx audoritati, led humanxmagis!
opinioniconceffit,idimpcnfoopere nitirur, vt fpret&au. j
doriratediuina,omiflaquoquèrarionc perfpicua, claufis,
vtaiunt, oculisfibimetaffentiamur, quicumqtiedeDeo I
veraciter ac pie fenferunt, nihil ab eo non creatum, qupd
crearioportuerit, confequcnter intclligunt. Caufaenim
creandarum rerum boniras creators eft. Qui create potes
vniuerfa qux velit,nihil bonitatis exercuifiet fi nihil creaf-
fet; itafemiplena benignitatevfuseft, fifemiplenum ali-
quid condidiflet. Mirum autem videturfupplemento re-1
rum defore aliquid, fi rofiefiofculus non exifteret, & non!
deforeftincorporea fubftantia non efietcreata. Neergoj
non mini mum aliquid,fed vel potiflimum deforet créatu-
rx plenitudini,debuit incorporea qubque fubftantia crea-
ri. Sed ad creatbris forte referatur iniuriam, fi incorporea
aliqiiidacfibifimile condidiflc dicatur; quia fimile Deo
nihil inuenitur in corpore.Sed ab ipfo Deo fimilimdo Dei
anima dicitur human a , in corpore autem nullaefiè poteft
fimilimdo diuina.lncorporeum ergo erit, quod Deo fit fi-
mile.Humanus vero animus ad fimilitudinemDdfa&us
eft. Incorporeus igitur eft animus humanus.
Quod intorporeus torpor eo, &iUocalis localidignitateprapo-
nituf, deque bono magno,& bonofummo%
C A P V T V.
O Mne autèm incorporeum corporeo, Sc illocale le-
cali, & infecabilc lecabili, Sc viuens non viuenti in
naturx dignitateprxponitur. Enimuero creator omnipo-
tentiffimus idemque benigniffimus fi fubftantiam omni
corpore potiorem, fibique fimilem, no creauit quam creaautincautumreipergit
infamia. Sed fupcradijcis,& Apo- ri debuifiè iam conftitic, aut noluic, aut certe non potuit.
ftolumdixifièpronunciasdeGhriftoiam in coelispofito: Sivoluit &: non potuit, omnipotentiacaruit. Sipotuit&
Hei.i+,i+ Habemus talem pontificem, quipofiit compati infrmitatibus nofir is. 1 noluit ( quod et iam cogitatu eft nefas^inuidit.Non autem
E t tan quam nihil hic fie pertradandum difcutiendumq;,, poteft vel omnipotentia non pofie yvel boniras inpidere.
fatisfccifletepropofitogloriaris » traniiturus adtertiam ! Greare ergo incorporeum Sc poruit &vbluit;igitur &crea-
quxftionem. Igitur vt quam breuiffime refponlum refe- j uit.Nifi force dicas,fieri non debuiflè,quod ille potuit vel-
ram, Pontifexillçcredo,eft qui principalicer apuddiuinita- ! le,qui non potuit velle,nifi quod debuit facere. Quid mi-
tem fummæ Trinitatis huitjani generis oblata-fii.ctificat, j hi nunc creatum non eflè conrendas,quodcrearidebuiile
peccata expiât, vota co'mmendat. Ipfe ergo veruslàcerdos
eft, quiafifijius Dei, fecundumidquodxqualiscftPatri,
non tam pieces fundit, quam precantesexaudit : Homo1
potius hie intelligenduseft, quern Pontificem Apbftolus
dicens,noftrifque infirmitatibus compati pronuncians,de
ipfoitidem dicit: C h r is t v s I esv s,quin^tuus eSl,immctt-
iamqui&refurrexit, qui efiin dextera Dei, qui etiam interpellât
pronobis.lllc ergo Pontifex compatitur nobis, qui & interpellât
pro nobis. Ille vero qui interpellant! annuit, ipfe
Trinitas non haberet vtique quern fibi interpellate necel-
'fariiimforet,fipàtiautalHcivllatenuspoffic. lamneinrel-
ligis ,aduerfum potius verkacis teftimonium in patroci-
nium falfitatis afiurni ? Quoniam fi quidhuiufmodi, fiçut
fupra diximus, in diuinis voluminibus inuenitur ad vnita-
tem perfonx refendum eft. Quiaficut anima & corpus &
diueriaiubftantiavnuseft homo, ita Deus & homo exdi-
uerfa fubftantia vnus eft Chrifiut. Ac per hoc cum fit^vnus
ex diuerfa fubftantia , ipfe {è quodammodo petitipfe fe
quodammodo pro nobis exaudit. Innumera funt qux lumper
hoc dici promtiifimum fit. Sed quoniam non impen-
dio emolienda funt,qux per fe iabafeunt, in prxféntiarum
de his iftafufficianc. _
De anima humantfiatu*
C A P V T IV.
STatus nunc animx humanx, hoc eft, im^ginis diuinx
vocatur in dubium. Hxcnempeefttertiaillaquxftio,
quaifte necefiàrius meus difeernendarum naturarum cau-
fas ingrcilus.fpiritu m vitX corpus efiè pronu nciat:adftrucs
fe fuperhocpræiudicatæaudtoritatis Patriîln fcica proferre;
quos quidem non tam aliquid fibi perceptu mentis co-
gnit um defini fie, guam quxdamopinatosfaiflè commenon
dubitasî Creati certe conftac debuifie, quia cum creator
incorporeusmaximum bonum fic j S c creatum incor-
poreum magnum bonum fic,& creatum corpus quod ni-
fi creatum non eft,aliquod bonum fit a fummo Deo ,- qui
eft maximum bonum* Sicut creatum eft corpus, aliquid
bonum, ita creati debuit incorporeum ali quo d magnum
bonum. Quia non conueniret omnipotenti bono , qui
fecit omnia bona valde , perfeâionemplenitudinisreru,
vel minimis truncam facere , non dicaro potiffimam non
creare. Sed fortaffis adftruetur -, aut incorpoream créâtu-
ram bonum non. efte,, aut bonum crear-i non oportuifie,
aut quod oportueritfieri nequiuifiè. Sed fummumbonu
incorporeus creator eft j magnum bonûincorpbreacrea-
tura. Oportuit igitur à fummo bono fieri magnum bonum.
Et potuit omnipotens facere, quod debuitbonus
velle. Greauit ergo incorporeum fubftantiam, qui non facere
non potuit, quod fieri debuit. Nifi forte dicatur,aliquid
débiiiflè fieri,quod ille non fecerit. Gonfequens erit
aliquid ilium fccifie,quodnondebuetit. Sed dicismihi,
Si aliquid incorporeum creatum eft , xquiparat ergo creator
em. De vero homine,hoceft,de hominis anima quxri-
mus. Non eft hxc xqualis Deo,fed fi milis: Itaque fim il is,
quantum incorporcaincorporeo: inferior, quantum cre.v
ta creatori : Similis quantum int'elleiftualiS lux luciinrelii-
gibili : diffimilis quantum mutabilis creaturaimmutabili
creatori [diffimilis.]Aliud namque eft vexitas •, aliudima-
go verita tis.Sed fieu t rei corporex nulla imago efte poteft,
nifi corpus;ita ncquaquam imago incorporei inuenitur in
corpore.Nam illic ybi de creatione hominis-Moyfi loquitur
, ficait : i t dixit Deus :Faciamusbontinemadimaginem&fi-
militudinem nofiram, & fecit bominem ad imaginent cy fimilitu-
dinemfuam. Ad imagine Dei creauiteum,mafculum o-fxminam-
Diuinx iftud amftoritatis oracultim.neccloquio eludi poteft,
nec argumetito falli ,-nec virtute vinci, nec arcevitiari
Dcfiatu anima,L ib .I.
Si imago Dei eft humanaanima,incorporei videlicet ima:
go eft. Siincorporeiimago eft,incorporeavtique ipla eft.
At fiincorporea non eft,incorporei prorfus^magonón eft.
Sed incorporei imago eft, incorporea igitur eft.Nam quia
creata eft,non eft Deus. Quia imago Dd.eft, non eft corpus.
vtde'ceteMj¥äceam, figuftaripofietgnAatus, nemo pof-
fet efle iciunus, nec extrinfccus adhibenda forent, in qux
femet fenfus exerccret, fefequeipfc fcntirer. Aliud eft ergo
membrum per quod (entimus, Sc fenfus aliud quofenri-,
müs. QuiainterVifibile incorporeum eft, ßccorpusvifi-
bifeeftilludvifibile corporeum, quod in nobis vifus, o-
doratus, guftus, auditus, Sc räöius-eft: qux quoniam non
fiifi in animato feint corpore, ex vtriulq; diuerfi Commer-
cio.,eadcm Sc corporeafunt Sc inuifibiliatrahentiade corpore
vifibilivt cÖrpöreä fintideiheorporeoanimoVtfint
inuifibilia: Non igituriuxta fenccntiam tuam, illud erit
Qupdeum omne incorporeum inuifibile fit,non tarnen
omne corporeum vifibile fit. '
C A P V T VI.
. . . inuifibile ■, quod incorporeum noncrit ■, t^nquamiricor- SEd fubijeis a nefdo quibus,quorum tarnen [nominuin]! poreo vifibile , Sc corporeo inuifibile efle fi t proprium :
nobis notitiamfiibripis, ficdoceri, vwlia dicant efle quandoquidchi nihil inuifibile corporis foret, riifiyifibi-
incörporca,aliainuifibilialTremendxfcilicetperitixTra- j -leilltid incorporei inulfibilitas facercc. Quia in codem,
Stores,qui vfque ad hoc penetrauere fecretum.Si alia in- ficut fupra diximus , homine & incorporeum inuifibile
corporeafunt, alia inuifibilia, ergo incorporea non funt eftaniftia; &inuifibiie Corporeum, quod de corpore vifi-
nuifibilia. Poftponendum eft igitur incorporeum omni
corporeo, quia dicitj>er Apoftolum Veritas: Qua videntur,
temporalia funt qua autem non videntur, aterna funt. Verum
tucreacticem crea tam que fubftantiam ita difeernis, Vt a-
lia fi n t incorporea, alia inuifibilia. Inuifibile igitur omne
Corporeum,Sc incorporeum omne vifibile. Iftic egomet
audeo feifeitari: Inuifibilis ne fit Deus, in ne vifibilis ? Si
corporeum negas, vifibilem'non tecufes. Si inuifibilem
dicis, corporeum confiteris. Secundum hanc ergo fenteri-
tiam tuam qux tibi nobifqud lit procul, xternus, inuifibibili
inuifibiliter agit anima.
Quod ex quatuor dementisconfiét corpus:& quomtdo
quinefefenfibiu conueniant.
C A P V T V I I .
I Am veroquxeunque corporis fenfibustangimus,itààd
quoiqueeorumquxqueexillis Ipeciatim pertinent, vt
inCommunioUem propriorum alios non admittant. Eft
lis,incorporeus Deus, aut incorporeus erit,& vifibilis erit, ergo inter vniuerfa corporea , Solis lux fine dubicatione
aut corporeuserit & xternus non eric. Quiddamtamtfn prxftantior.Hxcadilludfnpremuminvniuerfocorporeo
cogicare valuir, fedeloqui nonValuit.Pajentiumnempe pertinet elementum, quod ignis dicitur. Hinc eft quod
caufertimdoctorigtiarus't queen dicere nilum teot i'efle —— . . . . .. ..
quxdam corporea qux videri nequeant j cum fit Vniuer*-
foincorporco proprium , non videri* Ac per hoc corporea
quxpiam inuifibilia elle poflè ; porro incorporea nifi
inuifibilia efle non pofle. Nam cum omne incorpoream
inuifibile fit > non omne inuifibile incorporeum
eft. Vox enim nbn vidctur, & corpus eft.Quanquam pro-
peer eminentiam vifus, etiam qux ad reliquos pertinent
,fenfus, Videredicamus | fievt Ixpe dicimus, vide quid fo-
nat: cumfonusadauditumpercineat, nonadvifum.Nee
tameniradicimus, audiquidlucet, quia prxemiuencior cx-
teris fenfibus vifus , qux inferiorum lunt , abufiuc fibi
vindicàt, cum poteftatibus eorum potenciam fuam non
milceat. Quo circa Sc vifibilia funt omnia qux fen tiri quo-
cunque fenfii corporis poflime , li ad vifum cuntfta rçfe-
ramus. Etnon omnia vifibilia funt, fi vnicüique lenfui,
quod fibi eft lpeciale reddamus. Hinc”o mnia fcilicet prin-
cipalia corpora, qux dicunturelementa, proculdubio vi-
fioilia feint, ficut experimur. Ex quorum metricx pro-
pottiottis côniientu confetftis ritediméfionibus végétante
anima viüens corpus efficitur. Quanquam multafint,
qüx animâta non func ,Sc viuere negari non poilunt. Sed
deeisioquimuriquænô folumviuunt,fedetiam fenciuhc,
ficutfuntanimataratione expertia. De quibuspaululum
difputatione dilata, de nobis loquemur. Igitur cufriexa-
nimafimus&corporc , atque vt Corpus animus efle non
poteft, lie animus Corpus eflè non polfic. Animus qui fen-
tit incorpore* etfi.per vifibile ientit, inuifibiliter fentit.,
Aliud enim eft vifiis, aliud oculus. Aliud au res, alidd auditus.
Nates aliud , aliud odoratus. Ec os aliud, aliud
guftus. Nec hoc idem, manus&ta&us. Igitur ta6tuca-
lentiafrigentiaqué difceriiimus, ipfum vero fenfiim tan-
gendinon tangimus. NecirigUs namque illic > nec calor
eft. Et guftacudulciaatque amara fentimus,fed guflatum
guflare non poflumus. Nihil enim vel amarum in illo vel
(dulce eft. Naribus odores accipimus, olfadu tamen olfa-
dum non capimus,quia nihil plet plfadus .Et aüribus voces
haurimus , fed dum nihil foiàet auditus , ipfiim non
audiimisaudicum. Coloratasoculisfotmasalpicimus, Sc
oculis, quia coloratx formatxque funt, cerhitnUs : fed yi-
fum, quia nec coloracus nec formants eft j non videmus.
iuge namque videremus'fi luccrct Vifiis &aüdiremüs feiri-
per ; fi Ipnaret auditus^Sc perpétuo odoraremur, fi fragra-
ret olfadus ; Sc irtdefeffim guftaremus, fi fappretguftatus;'
xternuraque tangeremus, li leipfum tangerct tadus.Atq}
Vibliotb'. Vet.Pat. Tom. g .
Cfiam itaCorporehumanoprincipalem prxomnibus fen-
libus locum vifus atcepit, ab intCrno fcilicet calore cordis
àc iécoris ,igniCiili quidam indefeffim fçintillantes, in
cameram capitis', quàfi in coelum hoftri cpfporis fiibuo-
lann Ex quibus radijpëroculorum niëdià profufi , ac lu-
miniextero commixti -, corpprum quai incjderint jeper-
culfii, retroiierfim cedentes eorundem cblorôsàcformas
hauriunt. Animàduertis igitur fummurti in elementis
ignëm , pülcherrimà'm in coloribüs lücem , prxcipuum
in fenfibus vifum. Hunc merito atque pbtentia auditiis .
infequitur ; illi elemehtO ^ compos, quod GrXci vocant t^À.copâf:
athera : qui licet ex aferis fitnatura, tamen quia quafdam
quafi fxculenfcias ê lùpremis fuis debrfum vérfus velue
in furtdüm digerit j prior àique fubtilibr nunc proccl-
lofumaferem & natüraliter nubigehum Sc I0C0& digni-
tate filperemiheti Hinc eft quod puriflimUs aer, facilio-
rèm&lofigius patêhtémfacitaùditüm. Nâm ficut oculi
fihe formis corporum atque exttario lumirie contempla«
neqüeunt; fipaureshifiaereaü|percùlïb , autflante non
fentiunj, ita & harium fenfus. Nam ficut aér foriis iii-
ficitur j vt in aüribus operenlr àuditüm, ficitidein ipfe
inficitur odoribus, vtin naribus fatiàt bdoratum ‘ quibus
inefle nàturalitêr , hifi àttradb aere ttbrt fentirur.
Guftatldi Vetb fen lus abfqùe humons admihiculo nequd-
quam agerefepofle-, ninc euidehsfacitihdicium , -qiiba
nihil fepidüm, fiâecipitürliHgüâàrèiité, feiititur. Dëtà^
d u veto dubifcàri noh xftimo, clemento'terrx elfe fiiiiil-
limum. Age nunc ad illud, propter qüod ifta tradàuimuS
reùertàmur.En vifiis, & lucem & alia per eandem corpora
ContèmplatàVidet aP fentit. Nunquid harri fibi aliquid
hinc vfurpâfc àuditus? Rurfum hieatus àürium Co nos Sc
fbtniatas aCcipiunt voces. Nunquid hinc aliquid fibi vin-
dicac vifiis? Per antra riariüm generis inhumeri capfmus
odores. Nihil cèrté'dé his fetirirè valet auditus. Forte in
lapbfümexploratiorieodôràtuiCbmmuhicat guftus? Aut,
ad fthtierida àfperà vel lenià guftatui permittitali-
quid tadus? EcceVoxvifit fenfiiefninentiord
non cefnitur. Lux perinde non audituri
Voi naribuS certe riort capitur.guftU
fragrantia non accipitur. lap or
, tantüm in ore fen-
titUr:
H U Quod