A
tudaroru '
doäor r
raeula de
Chrifti
paifione
& morte
M mâni-
fefta pen)
tnsattoni
t* torpet.
Sc eft mul
tô quam
fuit ante
minor. '
Deut. C.
Matt.a,. ,
B
Nofttçp-
dicationi
• (iuc Eua-
, V Ä*-3S; .
Rom.\<s.
Efni.6.
M att.ii.
Ipdæoru
. lis cxc-
cratio. '
c
Deutai.
A c l.$ .\
de Chri-
flo jfiriif-
fo valctif-
fimû contra
lu- I
dzos-
Chriftus
finis legis.
Vfal.\%.
D
His oranibu$ àü ^m xîicrBanihSÆ3Eahimatus'fak,$cin. Ï 1K Omncsenim vos£lègeaberratis,adultcrijs , 8cin
multam horam munis ftabat ,vtqüi nóppflet quicquam
cfpondcre , &: fe tueri. ludxorunvaïucm curba ftausSc legatis, ifcd.temere & fruftra ; nulla interim veftrum ani-
audiens erat attomtäc.cognofcentes quodvocibus 8c.ya-,
ticinijs.Efaiçièipfos conui&os eondemnauGrat.Çhriftia-
niyero Pontificemfiue làccrdocurn.aôtiftitem & prinçi-
pcm laudibus ornabant. Necnon rexcum magnatihus
valdegaudebat,au diéns quÇnunquam tam pure 8c difer^
tè ab vllo anteà audierat.
HERBANVS. Difputatiortîs ruse yertigineattonitus,
nihil iam efficerc quéo,&in eiilfinodirebus meamen? 8c
cogiratio nunc huc,nünc illuc diftraéta diuidi'cur. Najn
eum Mofèm audio, imo vero Deumipfum per hune loque,
ntem , Aydilfraèl, Dominus Deus tuus,dominus vntts eil, &
prater ipfum iton eft Deus alius. Deinde, Dominum Deum tuwh.
adcrabis.&eifoliferuies.Hic contra, audiens Daùidem8cE-
faiam dehoc,quiputatur Chriftus,inveritaceloquentes,
quid agam,aut quome vertam nefqo.
S.ARCHIEPISCOPVS. Ob earn igitur caufamEfar
iaSjfciens veftramlubricam mconftantiam,mentifq; rnu-
tabilitatem,&in omnibus iticredùlitatem, iterùm dixis:
Domine quis credidit aùditui* noftro\& brachium domini eut re-
uelatum ? Non alijs opinor,quàm omnibus:fciebat-enim
Efaiasveftramperfidiam 8c contumaciam.Ideoque alibi
adu.erfiis veftram imptidctiam dicit: Auditü audietis,&non
intelligetis,&videntes,nonvidebitis : Incrajfatum enim corpopuli
huiw,&auribusgrauiteraudierunt, &oculosfuosoccluferunt,
nequandovideanto culi>&cognofcant,&auribusaudiant>&corde
inteüigarit,&conuertantur,&fanem eos. Nùnquid hæcita
finit? Si enim patres veftrieummortuosipforum ab infe-
ris excitantemjparalyticosjid eft, membris captosacre-
folutos vincientem ac roborantem viderunt, 8c alia non
enarrabilia opcrantem.fi hæc ipfum perficientem fpe&â-
tés,non in eum crediderunt, vosviperarum progenieSj,
nihil talc cönfpicati, çx folo auditu in ipfum crederepo-
teritis?Neq.uaquam. '
HÈRBANVS. Audi, 6 Archie,pifeope,tua verba funt
quidem vera & valida 8c firma : no enim affeôtatè loque-
r i s ^ quae ad verbum cpntingunt, neque eft dolus in ore
tuo. Non enim ex tuis inuentis diiputandoaffeciftinos,
iedcxdiuinisfcripturislegis:Quapropterdïgnusesfide,
aftentione,& docilftate.Veruntamen, quia primùm vomafculqsfuroribus
: deindecùm legem iîngulis iàbbatis
bis lex noftradata eft,deinde veftra, putblegemprimam
'datâm potiorep ,eiTc & præualere. Quare necefle eft nos
quidem feruare noftram , .vos vero veftram retinere ac
ueri.
ma re vera ad dominum conuertitur. .Quis, enim veftrum
legem,impiet?Nullüs vtopmor. Quocirca&Deus à vo-Wotfl
bisauerfiis eft, & yovs perfecutus eft, &diifipauitvosad 4“' fici
terræ terminos.Qiuim ob cauiam,çedo, ad quatuor cçel j j0®“
ventos dilperfi eftis,& apud omnésgentès éftis tanquam pfifM
malediâ:um,&execràtip.- , &alijl
HERB AN VS.Nimirum propter peccata noftra. j
S.ARCHIfiPISCOPVS.Iam ego prædixi vobis,quod
propter peccata veftra dilperfi eftis,&ex terra promiffio-
nis externùnati.-quomodo igitur dixifti,quod animas ve-*
ftras,ad gratia: domini captationem conuertit l A n vero
Deus eos qui fibi placet,cxpellit,reprobat,8c diffipatiVi-,
de, quomodo tua d itfta in h ni tam çalumniam continent.
bîERBÀNVS.TuipIèediflére,qüid eaputdeclârat.
S.ARCHIEPISÇOPyS. Lex domini eft meuslefiis
Chriftus,qui cùm è ccelo defeendit, ôc hpmofaftus cftj
multitudinem filiorum lfiaelis ad patrisbonitatem con- F |
uertit,quosChriftianqsfieriedocu.ic , quorum primus
Petrus,-8c cæteri. N echos folos yerumctiam ex omnibus
gentibus miUiesdecies mille,id eft, infinitam turbâlàn-
dto fiio ipiritu,per fuos difcipulos,, ad (an(51a:,Trinitatis
cognitionem conuertit.Hic igitur tam inculpatus,8c cul-
pæ exors fuit vt de eo Efaias clamaueritj Et ipfepeccatum
non fecit, & dolus in ore non eft inuentus.
HERBANVS,Prophetaquidemvirrutes ibidem enu-
meranSjhcec locutus eft : liquidera hisaddidit 5 Teftimonttl
dominifidele,paruulos erudiens. lufiificationesdonum refia, Uti-
ficantes cor: &praceptum domini,& timor,8cc.Tu verb irnpu-
ris quibufdam 8c malitioia interpretatione ,8c,yafritié,ar'
teque acutiilima,ad tcipium trahis: dirc<5ta li quidem lingua
S.ARCHIEPISCOPVS. Cùm Mofes dixerit, Prophe-
tam vobisfufcitabit Dominas Deus vejlerfient me, ideft,legisla-1
toxcmiOmnis Ïtaifeanmaïqw non audierit Prophetam illu, ex-
ter minabitur è populo fuo. Cym fiçc(inquam)dixeritMo{cs,
perfpicuum eft,quod ,donec venerit Propheta ille,lex eft
approbanda (8c rite feruanda.Cùm vero adueneritiüc qui
cxpeâ:atur& quaeritur, & qui alteram legéallatüras^ft,
primam legem filere oportet & abrogari. N on igitur am-
pliusPominiisfibiplacetin veftrajege , etiamurotam
diem ipfam exercentes operemini.
jrIERBANVS.Et valde quidemin ea fibiplacetdomi-
nus,quandoquidem de ipfaper Prophetam dicit : Lexdo-
«ji«ii»ftt//>/*r<?,ideft,perfeâ:aiôc omni carens reprehènfîo-
neyconuertens animas, vt intelligant dominum.Qupmoào igitur
in ea non acquiefcitjnee fibi placet dqminus?
S^ARCHIEPISCOPVS. Primum cogita&intëllige,
qua de lege Prophetalocutus eft : deinde fie autoritatçm
& firmâmentummitte,neque inde iam qüae ficripta funt,
detorque.Etehini Prophetae nô de pmeritis ôcantea&is
rebusvaticinabantur, feddefuturis. Hocenimeffatus
Propheta,de lege,qua: gentibus tanquam a brabeute, id
éft,a modcratore 6c arbitra certaminis, & praemijiudicc
(qui Chriftus eft)difpenfataeft, & tradita, praedixit., Lex
(incmt)Domini immacuïata, conuertensanimas. Quas animas
conuerterisySc viide, & quam in viam eàs dirigens?
HERBANVS. Eas animas,quae à lege deuiæ aberrant,
cadem lex dum explicatur,bcy Us co*ucrtit ad Ièipiâm,éc
per fe ad Pcum omnés dedueit.
omnem fénfixm 8c notionem cogens m tuumauxiliü
8c commodum fubtiliter 8caccurate detorques.
S.ARCHIEPISCQPVS.NonaudisquiddicatAba-
eqe de his qua: dixifti, quod virtutes enumerans locutus
eft Prophéta. firant enim hæ virtutes Dei 8c Chrifti mei,
quas AbacucPropheta enumerauit : OperUitcoelosvirtuee-
itts, & inttlligentia eius plena eft terra.
■ HERBÀN VS. De Deb legis auótore dixit.Quis enim
huic sequalis eft invirrutibus?
,S.ARÇHIEPlSCÔPyS. Non quis te ieduxit, quod
verbum Dei(idéft,filius _)qui decôslis defcendit,non fuit
Deus legis?Nihil tibiad htec, ô ftulte. Nam meus domi-
nus,8c veftra: legis dominus e ft, 8c nou^e gratia: Deus 8c
rex.Dicit enim Abzcuc,Deus à Tbaman vernet, & fanäus de
monte obumbrata denfitatis.
HERBANV S .Thaman, quid fignificat? 8c mons[Pha-
ran]obumbratus quid i ndfeat?
■ S.ARCHIEPISCÖPVS* Thaman quidem eum èfupernis
venire declarat,nempe è coelo,id eft ab,ortu. Veritas
autem demonftrat,’ quod è yirginali corpore Prophe-
tà affirmât ipfum hafiiturum eile humanitärem, . quem-
admodûm euenit, 8c ex fiinóta domina noftraDei génitrice
: femperqj virgine Maria. Mons vero obumbratus,
Sol9 Gk
S.Auv
ciu.Dt
Aüjh;
prêtât!
fuot ab]
Auftroj
elab:
frieojp
quodb
gmfici.
Mendt
id eft F.
pfa eft virgo , ex quaprodijtinéffabiliter carne in,dutus. fplcn
Montem autem,ipfam dicit^eo quod, vt in mótemSina,
ficiniplamdefcenditDcuSjVScobumbraiiittvel propter “ I
virginitatisimperuiurft accefium^fiquidcmontiumden-
fitas acceîfu eft perdifficilis.), vel potius omnino iniiia. LmbJ
Obumbratam autc ipiam indicat, propterea quod inipfa |at<pej
fimul cum virtutum mrultitudine, virginitatis ipfius my- Mcn‘01
fterium obumbrat : addequodnefeiant quomodo hæc.jS“*^
genüit.Virgoenimpeperit, 8c poft partiim virgo falua 8c m0(jjs]
integrapermanfit. • , ’ _ ' . ' Itelliglj
. HERBAKVS. NondcChriftohocdicitneqiiedeea poflii-
quam annumerafti virgine,fed potüis de Deo legis,qui in S-AÖ|J
monteSinaMofiapparuit.Sienimitaeilet,oportebatip- S j
fum dicere,Chriftus c Thaman vcnict, 8c non dcus.Nos tij flui:
autemThaman,lbcumvndcipirat^otus,. fiueAußer, din^î
appellamO;S. ;
I S.ARCHIEPISCOP.Nos ergo Thaman,vnde adora- J
mus,nücupamus. Näadfolisortiimorareedoftifumiis, |p|j|
S.ARCHIEPISCOPVS.Pérturbatè&cinordinatèfal- quoniam illic Dcum inuenimus,qui hominem formauic, ßUs.
J 27__ l
ftian*
ta*"
S i
‘fUin
*,taot:
iiftus
□sfo!
'cs, lex
bfaica
ptfol
iiduus.
telligentiarum;Èt nihil amplius inveterêlège, cu fit ena-
cuatain noüam,vobisr-emânfitpra:terfæcenr: ideft,im- Lmbi
pletæ feriptur£e,in pofterü funt iuperuacane* 8c inutiles* jrum
■ HERBANVS.T ü omnino quç funtlfraélis,excludis, |
8c tua per CrucifixumDeö omnipotétiaCcommodatè ap-
plicas,nefciens Verbum donlini c^uodalte c lama t, Quid
non repelletdominusplebemfuam,& hareditatenrfitam riondere-
linquet.
S.ARCHIEPISCOPVS. Et reliquum periodiver-i
firm quoinodo non legifti? Quod enim dominus non re- Q j
pellet populum fuum, melius noui quam tu;8c quod hx -
reditatem fiiam non derelinquet.certb fcio : fedquouf-
que,die. Qui enim præccdit ver fus häclocurioncm,pnE-
icriptitemporis dennitioncmcomplcxus eft , dum dicit,
gc"qüiparadifum condidit.Perfpicuum igitur, quod die.
quiomniaimplet iniliis partibusinhabitac. Vos autem
locum vnde adoratis, Thaman vocatis. Namvos ad öc-
cafuni adoratis, neque hoc dubium 8c controueriiim eft*
Amentia: quidem verba plena funt,qua: tu profers,häud
ieäe vaticiniafiue Prpphctias intelligens-. Deus(dixit)ex
Thaman venietf& fanäus ex monte. Quis eftDeusille, 8C
quisfaTi(5tus,expone,rogo. '
-HERBAN VSM Deus ipfe eft,8c fandus,duae appellationes
in re vna pofitae fiunti
S.ARCHIEPISCOPVS* Vtrum maius eft, Deus, an
iänftus^, • " ' ■ - ( * . :• p ,
HERBANVS. Deus quidemmaius quam fan&us.
S.ARCHIEPISCOPVS. Vide quomodo imprudens ^
laberis,neque dtgnöfcis. Nam paülo ante dixifti, quod | Qmufque.Quoad v f jueiüftitta conuertatur in iudicium fykitz-
Deus quiddam valentius eft qudrai;^n6tus. In Deo igitur | lb. Chriftianifmum dico. Cum venit Chrilhis meus 8c
nomen paruum8cmagnum. ^ Dominus,hicenimeft veraiuftitia. Conuercccautemo-
HERBAN VS. Tu verb mihiediflere Sc explicä,quid bedientes;hi enim fiunt,qui ipfam noüam gratiam confe-
fibiviilt caput. • I quuntur,8cquifiuntrfc(5fcicorde, quiquefiueexlud*is,
S.ARCHIEPISCOPVS. Qupdveniet, {edpercor- fiuc ex gentibus, inipfiim crediderunt. De vobis autem;
pas.Nümen enim non in locü e loco tranfitjficuicqfpo- pcruicacibus 8c meredulis Iud^is dicit idem Propheta:
ra.Illudvero,fan<5tus e monte,id eft,humanitas cum dei- Quisexurgetadueffusmaligneagentes,autquüJlabiimecUm dd-
tatis eftentiaveniet, eximpollutovterofempervirginis uerfu&operarttesintqutfatem}Su:ntxkomninö,<iuod'perCpi-
8c Deipane Manae.Dicimusigitur,Deus,ptopter effentiä cuum eft, in extremis temporibiis Vefpafianus 8c Titus,
deitatis,8c fandus,propter humanam naturam:quando- fectindum Prophetiam ipfos aboleuit: 8c tue dolore cru-
quidenVjficut fiiperius dixi, duplex erat Dominus meus ciati dicebatis,qüemadmodü Efaias vaticinatus eft: Nunc
Iefus &E>eus,8c homo. Dicir itaq; idem Propheta fupe- iudicium (irftjuit) tidit dominus,& d me reeeßit, & dentibusa-
rius de ipfo:I» medio duorurh animaltum cogtiofceris: id eft, in lieni comeduntnos, 8c quidem merito.
medio duarum ellentiärum, 8c verarumq; naturarum,v- j HERBANVS. NosrurfusIfraelitK refurgemus,8c cifewco,
nus&idem Deifiliusfubfiftenscognöfceris.Et quod ve- uitas noftrainftaurabituf, 8c vosquiChriftumpradica-
’ nier,8c non tardäbic,ait; Dtmafpropinqpantänni, cognofce- tis,erubefcetis.Scriptum eft enim nobis a Domino,^«ffil
ris’Jumtempuspertranfit, demonftrabem. ! adifiednsHierufalem Dominus # dijperfionesifraeliscongregabtt:
Noüprz-.
cedit fed
continuo !
HERBANVS. Sapienterquidemrefpoildes.Verum-1 Omfanatcontritoscorde f ’ alligat contnttoneseorum. Siue
enimuerb nos auitam illam 8c pacriam quidem defercre, quamprimum,fiue lögdpoft, ad extremum hoc verbum
8c ad nouamaccedere,femper dolemus; 8c vehementer adimplebitur.quidtibi 8c niihi,b Archiepifcope?
angimunVinum enim vemsnouo melius eft. s | S.ARCHIEPISCOPVS. Sivnam [ciui rarem] «difi-
1 S.ARCHIEPISCOPVS: Vinum vetus lex veftra eft, cafletis , acque in vnamcundHredudtiefletis, quid tibi
f Jtufr I fed vapidum 8c acefcensrn utile cuafit. Verumhocfcio, magis quam mihi ? NonNabuehodonoforHicrufalem
[ropiü-| quod velum femper cotdibus veftris obtenditur •, quod captam in ieruitutem redegit, 8cpopulum eius abftulit[
'oeft vt' non finit vos ad earn quam oportet veritatem annuere, 8c hänceuertit?Non pofteamifertus Dominüshartereae-
“ [camqueample<Sti8capprobarc]8cverbävitaeaeveraefi- dificauit , 8cvosdifperfosinvnumcoegit ? Nonetiam
dei audire,8c ai<me credere.Attamcn Prophetaveftmiu- temporibus Ieremia: 8c Baruchi Propherärum , ciuitas
re abdicans ac renuntians,dixit:Dowi»e,^ paucisde terra di- veftrahoftibus tradita eft,direptä.&funditusdiruca.iur-
uide eos in vita eorum. Conftitue domine legtslatorem fupereos, fuique clcmeutia 8c benignitate digna exiftimata,fuitin-'
fcidiitgentes quoniam hominesfunt. '! ftaurata?- Tandeni,nefaepeeiuspcriculareferam,aRo-
HERBANVS. Dealiaquädam hypothefidixit Pro-i manisfunditusdeletaperijt.Quidadhticigiturdeiidens
pheta,quoniam de nobis idem dicit: Libera Deus ifraelem expe&as vt Prophetia adimpleatur, qua: iam bis 8c ter
exomnibustrtbulatiombusfuis.Deinde-.Lauda tiierufaiem,Dö- fuitadimpleta,neque quicquamamplius-firmumhabet?
minum,laud*Deum tuum, Sion. Quoniam roborauit veäespor- Audiigitur aitirmationem | quam Deus de vobis in vni-
tarum tuarum,& benedixitfilijs tuts in te. AtqneEfzizs.-lfrael uerfumprotulit, vt accurate certoque cognofcas Deum
(inquit) feruabtruradomino. vosecordciuorcpuliiTe. Vidensenim, icienfqueveftra
S.ARCHIEPISCOPVS. illud, a paucisde terra diuide! ad ipfutn facrificiamhilin pofterum profutura, fermone
eos # ho'^dcclarat nimirüm veftram difperfionem e terra; contrahendo d ixit: No» congregdbo conuenttcula eorum de
promiflionisinömftesgentes breui fa&am. Hocycro, \fanguinibus, nequerecordabornornmumipforumperlabiamea.
Conftitue domine lcgislatore'm fupercos,&~c. De Seruatpre no- ; De^haereditate qua: ad eum pertinet, dixit ipfi Deo vni-
ftro IefuChrifto Propheta vaticinatus eft. Ipfumcnim genitus eius filius i Tuesqui reftitues hareduatemmeam mihi.
Deuspatcr conftituitlegislatorem in Gentes , dum vos j Vides igitur b Herbane,quomodo exiplö corde vos odit
increduli diffiditis,non bene 8c prarclafe ciuitatcm veftra ' Deus,8c contra vos, 8comnes veftras Synagogas pronun-
adminiftrare.Qubd autem dixit Propheta , Libera Deus jeiauit, No» congregabo conuenttcula eorum de fangmntbussietfc
ifraelem, 8ecxt.nihilmirurnnequeihopiriatum^Nampro I memoreronominumtpforumper labia mea. Quoniamigitur
gente fiua inuocabat domiriumifiquidem nos Chuftiam, | neq; per labia vpltveftumemimfle Dcus,quanam re am-
vt:par eft, Deum timentes, quotidie preces ad Deum pro pliusdigni eftis, obtenebrati, c^ci, fupra modumfer-
pli
vobis-fundimus, vt quod vobis veile eft 8c falutare , co- j mentaciScimmemorabiles;
udæFrqâ !
Chriftuni
DhSt.l
vaftatiin-
RomadisJ
'itndicuf- j
que à fuo.
egtioyybi
arn âlicnij
genç do-
minaban-
tur,éradi-
atifunc
Jilperliq;
terras.
S. Aug. II.
\%.c '4-6. rie
ciu.Dti.
j P fr i. la,6. •
+ Reg. 24,
&zsi
G
ScpfùâgrflMd
poft
captiuita-
Iudai
jcâ, diruru
que terâpulusin.
fedes re-
;rauit
è quai
annocauitj
Lud.Vi- I
uesinl.iS* .26. ' ■
S. Aug.de
4 Dei.
H
ludæoiu
ultiplcX
captiui-’
Acgy-
ptiaca,Ba-
bylouica,
Antioche
na,Roma
ghofeatis. Atque illud, Lauda Hierufalem>dominiim,ôcc.8c
hoc verum eft. Antequam enim efletChriftianifimus,hoc
verbum congruebat;nequ<îipfe inficior. Etpriufquame
HERBANVSi Vide, nonne ait Propheta , Beatus cuius
Deus lacob adiutor eius : Jpeseius tn Dominoipfius. Nonetiam
Moles dicitiPeribitis, nifilegem adattxilium habuerttis. Et de
coelo m munaum Dominus deueniflet , 8c ego fi fuiflèm vobis gentibus fubiunxitDauid, Peribitisgentesdeterrail-
Iudæusfuifiem. Nam tcmpôribus illis tantummôdbin | /i«i. Acrurfius Moles,Quodgensconfilium amifttnec m ipfius eft
-V* 1. I x-v .1____ I //i.Mfi.XTAnnp.fiom Eidiacnirirf ottmpe /ilietit-
IudX(
reprobadîii'
lcpcI(i-aeHieiattalus. QujjdaatemdixiiH.vInuraverus /otntM.NonncetiamE&iasdicit:N,e3c»/ttfàsmn«./K»i- , j0 ^ pIcr
|i,ouomdiuscltc^illud'vcüus vinumexpletircft:8c exhau- |Clraliui«
urai&dluin)nihilq’,rclidtuincfl.indolijslvcftwsî præterfæccm, PifophÉtisinterdi(ÿc(Us&abdicati>tra%aci£ulEatisJin ' . " “ “ P“
ho- I duèmadmodum tellatûr Prophcca. Dicit enim: G5//1 M/i.v ana&vanacxjoedbmtes s- . tumibil
(sinccl* m manu domini,vinimeriplenusmixtô : ô 1 tnclinattit ex hoc in I S.ARCHIEPISCOPVS. Primum dignoicc ad dilccr-
tj’ i,0C' £ veccre lege inçlinauit Deus in nouam, replecione [ nc,diâ:a quænam déclarât,deindeitanos condcmna.Nâ Dtut. s.
hiSyfmeilifluorum verborumdiuinorum Prophecàtum 8èiiï- mnà,BeatiiscuiusDeusiéCob,.dePatriarchalacobdidûeft:
f p Vet.Pat.Tom^._______ ___________ - - . Iiij: ^a________ _ ... &cu