A
iutoT fimi'
iÿhtf.s.
De coda
XXI.
Deeo>
quodlcrir
- Hoc nuèç
os.'XXII.
Bpbef.f.
Sa}. g.
U an 8.
D
Philip. 2.
y U G eminent arij in Genefim,
mißt ergo Dominus Deus fpporemin Adam,cumcLobdormißet, tu-
ht Wain de cofiis eius ,& repltuit carnempro eu. j ; Ifte fopor ad
hocintdligicur emiffus, vc ipfius mens per edlafin parti-
ceps fieret angeloriim-; & intrâns in lànéltiarium Dei, in-
refligeréc nouiffima : & euigilans taaquam.prophetia
plenus, lacramentum,quod commendat Apoftolus, eru-
bèaret. Tulit vn-atn de cofiis etus, & repltuit carnempro eu. Ifta
omnia futura in Chrifto & Ecclefia labia funt, & funt plena
myfteiiis & fa crament is, quæ fuo locô dicenda funt.
Ada verb non inuentèbatur adtutotfinhUs eius. Vtique quoniam
quamuis fidelis aut iuftus qniiquefit, Chrifto tarnen æ-
quàri non poteft, quianullus fimilisei inter filios Dei. nemo
enim poterat-à morte genus hominumliberare,& K
pfam mortem fuperare, nifi Chriftus. Sequitur :
Et adificaüit Dominus Deus coftam, quam tuier at de-Adam, in
mulierem.'] Quo modoftiefeminam creauitD eus,quifu-
penusab omrii opere reqUieuit ? Non earn creauit in materia,
fed expreffit in forma, prius enim originaliter in,viri
latere fabl* eft, cuius pofteadetrabla colla cxinde mulier
faóla eft. Quæritur vtrum femina de latere viri formata,
ex eius anima acceperit animam ? & vtrum ficut caro na-
(centium ex carne, fie ànimæ ex animabusprocreentur ?
creatori fuo in adlibus fiiis; & iccirco erubuit poftniodum
-dccorporefuo. Sequitur-; .'T*
S E D & ferpenserat callidiorpra cunttis animantibus terra till
feceratD.omintis Dens. ] Non ex liia natura, fed ex.diaboli *
Ipiritus inflatione,quein illo erar,-& per ilium dolum a«c-
bat.. vtebatur enim ferpente diabolus, quafi organo, ad
perpetrandum calliditatis fuasmalitiam. Quod veroait
Eracunttis animantibusterra: oftendit, quod quamuis pra 1
uaricatoreSangeli perfujperbiam fuiftent eiebli, natura ta|
men excellentiores funt aftutiores omnibus animantil
bus terrse. nam ille angelus de Ipirirali tancum paradifo
cecidit ; homo vero & de fpiritali&de eorporali. erat
nim ille corporalisparadifus , quo perextCriorem lenfu
corporis fruebatur: erar & fpiritalis,in quo per mentis c|
templationem irtreriuslatabatur. Diciturergoilli; fe-J
mni ligno paradifi comtdes: de ligno autem fcientia boni &mali„„
comedos. ] Pracipiturenim nobis, vt rruamur omfiiligno
paradifi, quo fignifieantur Ipiritales deliciae, de quibus aitj
ApQliolusXruttusautem fpirttuseft caritds,gaudium,pax,longanimitas.
benigmtas, bonitas, manfuetudo, continentia, caftitos. Et
ditatt
P'ntis.
XXlv,
non tangamuslignumin medio paradifi plantacurn/cienl
tjjeboni&mali: id eft, non velimusfuperbire natura arJ
n i r r i f n A f l r t . n n « m i i r l i . C*.‘. _ _ :
an nouæ fonpeir « « n r a ta D .0 & f g g | g Quæ quæftio bitrij^ ax mcdia(,ft. „ Ac ; ‘ erfcientiam
mdefiniendotiifficthseft: nmanilulafantovim« 1 fa i- pcriamur & makni. s „ aute£ ®
pturaram auaomateraamfeftms pronunaiamm cft.Dor- ni„mbeftiaru.pJnaicatdiabolum; qui todêferàensdici
m.aucAdam, &ht jllirauherdelaicre.'pacitur Chriftus, tUF,qc0d VOIubiIiVcr/èturaftutia. Sequimt: ^ I
fiteomonenteEcclèuadelacrarnentoianguinis, qui de ...
îaceremortuiDrofluxir Seouitur- Q^tdtxitadmulterem: CurpracepttvobtsDeus}vtnoncomede-
- j . ^ j , i-i ’ • t ^ *1 !.. . , ! WKdeo»jml/TOsp4rrfdi/î EtadduxiteamadAda,videretquidvocareteam. Dsxita. k j- .luQ ui *riFp o-t eftl, fiflet*rprcèun^sf1oonnOossyVcerr*l
Adam : Hoc ntmc os ex ojübus tneis,&caro de carne mea. Hacvoca- L • *^UO J i f i ° . o f 0<îue. ^ “ ^'btelhgerepo- . i ■ r n -> „ i, 1 tmt 2 neoneenim cnemhilppir. >»nm bitur virago , quoniam de psro Jumpta ejr.J Vt vocaret mulierem,
vitam : fie enim.mterpretaturJEua, vita, fiue calamités,
alijs enimvita, alijs vero calamitas. Hacvocabitur,virago,
quoniam devirofumptaeft. nam virago habec fimilitu-
dinem cum viro, muliec non haber.
Et pofûit carnem pro eai] Ira & C h n ftus pofui t carné fuam,
moriendo in patibulocrucis,proEcclefia. Dixità-Adam:
Hoc nuncos ex ofitbusmeis, & caro de carne mea. Quia fiue làn-
cli fpuitales & fortiflîmi in tenrationibus, fiue minus per-
fe â i, briquevnum corpus Chrifti funt, &vna ecclefia.
Hocvocabiturvirago,quoniam deviro fumptaefi. Sic 8c Chrituit
i neque enim ctedibile eft, eum intellïgere potuiflè I
quæ per eum diabolus àgebat. Noniraquc ferpéns verbol
rum fonds intelligebat, qui ex illofiebantad mulierem.
no enim conuerfa credenda'eft anima eiüs iri natüramra-
tionalenv: quandoquidem hec ipfi homines, quorum ra-
tionalis natura eft,cum dçmonin eis loquitur,ea paflione,
cum ab exorcifta rcquirüntur.fciunt quid loquantur. fed'
mentecaptusnefçit, quaîloquitur, ita& ferpensvetbae-
debat,quæ non intelligebat : &icdrcofuafit, vt voluntas
diuinadelpiceretur,&propriateneretur. Sequitur:
De lignorufruftu,quafimt in paradifi, vefiimur:defructu autel
Denudi-
tate Ad*
&Euae.
XXIII.
ljus Ëcclcfiæ nomen dédit Chriftianum, quæ de latere c- J Hgni,quodeflin medioparadifijracepit nobisDcus3necdmedtremus,
ius fumpta eft. • Hæc igitur omnia faéla funt,in figura, quæ j & ne tangeremus iUud, ne forte moriamur. Dixit autem firpens ad
érant in Ecclefia ptoditura. Sequitur; I rnulierem ‘.Nequaquatntnorte moriemini. Seit enim Deus, quod
Quamobremrelinquet homo pattern & matrem, & adbarebit tn ßuacunque diecornederitisex eo ,aperievturoculiyeftri, &eritis
vxon fua, & erunt duo in carne vna.] Beams Apoftolus Pau- fiiut^ÿ >fiientesbontint & mafum.f Cur mulierin terrogata à
lus hoc capitulum ita exponit,dicensiSacramentum hoc ma- \ *erPence>refpondit î nifi vt pfæuaricatio eius elTet inexcu-
gnumefi, ego autem dicoinChrifio&Ecclefia. Sed quo modo ;cumnullomodq dicere potuit, fe oblitam fuiftb
Ghriftusreliqueritpatrem,cum vnafubftantiafit cumpa- diuini mandati : quatenuSex voluntario libero arbitrio ,1
tre: aut vbi elle poterit pater fine filio, cumde ipfofilio, ftru^ndo diuinum præceptùm, laudabilisappareret, & in
qui eil fapientia patris, dicatur : quod attingitàfine vfquead contenincnd^ damnalpilis effet. In eo epim quod dixit.M-
finemfor titer ,&diJponit omnia fuauiter ? Tqtus vbi éftfilius, Perfentur oculiveftri: hoc perfuadpt,vt lub Deo'elle nollent,
ibieft&pater : & non poteftelle pater fine filio, ncc filius b™iles ei eftènt, non indigentes illius mternolumine,
fine patre: quialcilicetficutinfeparabiles funt in natura, l®dviue.ntes propria prpuidéntia ad dighoicendumbpnu
lta&ihleparabilesinperfona. lie enim ipfe filius de patre. & naalum,quod ille proliibuilïèr. Sequitur,
dicit in Euangelio : Qui nie mißt, mecum eft. Qupmodoigi-j Vidit igitur mulier,quodbonum effet lignum advefcendum, &
turdereliquk patrem, vtadhaçreret vxorifuæ.ideft, Ec- pulchrumoculit,alpeäutfcdeleäabtle.] Quo modo potuit mu-
clefiæ luæ? Nifi illomodo quo Apoftolus ait: Qui cum in lier credere ferpenti, diuinitatéfibipiomittentiî niîi forte
forma Dei efet, non rapinam arbitrate eft tffefi aqualem Deo ,fid * lam inerat in mente illius an tea amor quidam propriç po-
fimetipfumexinaniuit, formam firuiaccipiens. Ipfaigimrfor- j teftatis,& quædam de fefuperbapræfumptio, quæperillä
mæ leruilis acceptio, exinahitio eft : & ipfa exinanitio , tentationem fuerat vincenda & humilianda. vidit igitur
quanquam nô fit diuinitatis abolitiô, aut naturæ amilfio, j mulier.quod bonum effet lignum. Quo modovidebant, fi clau-
tamenpropterformamferuijinquadignofcimrapparuif. j fos oçulos habebanti Sed confiderauit lignum poft ferfe,
iute dicitur patrem deréliquiffe. Dereliquit.& matrem;
fynagögam 1 cilicet, veteri t eftamen to carnaliterinhæren-
tem. ‘ Et adhæiit vxori luæ : id eft, lànâ:æ Ecclefiæ, vt pace
noui tellamentiefient duo in carne vna. Sequitur;
Erat autem vterque nudus, Adam fcilicet, & vxor etus, & non
erubefiebant.f Nô quod eis nuditas effet incognita,led tur-
pitudinis nuditas nondum fuerat agnita, quia nondum libido
membre ilia extra arbitrium commoucbar.- quia nullam
legemin membris fenferant, repugnantem legi mentis
fuæ.. nihil enim velandum putabant, quia nihil lenle-
rantreirenandum. nam ex poena peeçati cuenit homini,
pentisperfualioncm, vtexploraret, fi quid in ep mortife!
rumeflet; &dum nihiltajeineoprofpexir, Confidentius
ex eo guftauit,comedit,deditque viro fuo. Merito fuo.fci-
licet animal lubricum,^ctortuofisanfra(ftibus mobile, o-
peri fuo congruum,vper quern loqucremr,elegit: eoque
per angelicam pr*ientiam pratftantioremque naturain
fpirftalipequitia fibi fubie<fto, & tanquam inllrumento
abutens,faliacialermonicatus eftfeminas, aparte Icilicet
inferiore illius humana: copulas incipicns , vt gradatim
perueniret adtorum, non exiftimansvirum facile credu-
lum necerrando poffe decipi, fed dum alieno cedit erroti:
___ «T. Eue hern Lttgdttnenß Eptfiofofaljôafertpti. Lib. I.
i popul.
Benndi-,
P P I Aaroq errand populo ad idolum fabriqandum
non confenfit induélus, fed ccflit obftriiftus: nee Salo<
mpnem credibile eftpirorem putafle : ita credendum eft
ilium virum fuæ feminæ vni vnum , hominem ho min if
coniugi^ad Dei legeoitran^rediendamnon tanquam ve-
rum loquenri c.redidjftçièduâum, fed lociali hecélfitudi-
ne pamiffe. Non enim fi-uftraftixit Apoftolus,^^?» non
cfifiduclus, mulier autem Jed: tel a efi: nifi quod ilia, quod ei
lèrpénsiocutus eft, tanquam vemm effet, accepit, ille au-'
tem ab vnieo noluit confortio din mi > nec in communio-
nepéccâti, neeidep minus reus, fi feiens prudensquepec-
cauit. Sequitur:
Et aperti funt Qcul't dmborum.f] Neque enim cæci nati e-
rant, vtimperitum vulgusopinatur, quando ôc ille vidit
animalia,quibusnpmiqaimpofuit: & deillalegituri Vidit
mulier,quia bonum effet lignum, patebant enimoculi eo-
rum: fed ad hoc non étant apetti, hoc elh non attentif v.t
cognolcerent j quid eis indumentum gratiæ præftatet,
(cenciæ noftræ> etianvrârio noftra fubijeitür ad peccan
dum. Sequitur,
Confierunt.fpliaficits, &feceruïttfibiperïzjömUta. ]• Quqd
nos campeftuapoffurafts nuncupare. Poftquam cogno
uerimt miferabiliter le nudatos à gratia, qua fiebàr, vt nuditas,
corporis nulla lege peccati mentetn eorum repu-
griando conflinderet : hoc poftmodum cognouerunt»
quod'felicius ighoraréntjliDco obediences &predenres
non committerent, quod cogeret experirir !proinde con-
mfi inobçdienfia earn is fuæ, tan qü^m telle, pq?nainobe-
dientiæ (a&confutrunt.folia ficus, &feceruntfil>i perUoniata, fiue
campeftria,. quod nos alio noniine luceip^loria poflu-
mus àppellare. Gampeftria autem ex eo di£la , quod iu-
uenes, qurnudlexerçebàritUcin campo, pudendaoperie-
bant.y nde quifta luççinâçi fun t , ca m.peftrat os v u Igus ap-
pellat. Cumque cpgnoutjfentfieffi nudos, confierunt folk ficus *
vndefe contegerentw Q^i læculum afperum ampleéïun-
o . o » - i wr^quiprpreligione voluptatiscarnalisartftantur^uiqii
quando roembraeorum yolontatirepugnare nefeiebant: decepti hæretica prauitate, & gratia Dei nudari, tegimen-
quagraciaremota, vcpoena reciproca,.inobedientia ple^ ta mendaciorum, tanquam folia fici, colligunt, faciunt
éleretur> extitit in mooi corporis quædam impude.ns no: fibifucciridoria vanitatis, eutn de Domino vel Ecclefia
uitayi.vndecflètindeçensuu.dita$,& fecitactentos,reddi- mentiuntur.Sequitur,
dirque confufos. Sequitur ;. ■ Etcum audiffent vocemDeideambulantis in paradifo adauram
CuWifc cognouijfentfi effe nudos.j A gratia fcilicet, à qua poft meridiem. ] Quid eft quod pollpepcatum hominis in
illis fiebat, y t nuditas corporis, in ilia lege peccati eorum paradifo, Dominus iam non liar, fed amb.ulat? nifi quod
mentesrepugnando eonfundefetvSed quid eft,quod ipfe I irruente culpa à corde illorum remotum le dcmonftra-|
per mulierem decipit, & non per virunj ? quia non pored j bat,-quosiàm in.fuo præcepto Habiles non vidçbar. Quid
ratio noftra feduci adpeccandum, niffpræcedentç dele- [ eft quod-adauram poll meridiem dicit ? nifi quodJuïfcr-
dàtipnein carnalis infirmitatis a f t e d u qui magis debet uentiöf veritatisab eis abfçèlTerat j & peççatrices animas
pbtemperare rationi, tanquam viro dominanti. hoc e- eonftringebal frigusipfidelitatis.
nim in vqo, quoque homine geritur in occulrp quodam Àbfiondip f i Adam & vxor eius a facie Domini Dei, in me-
feciecóque coniugio, Suggeftioném quippe fer.penrem , dio Itgniparadifi J Hæc ei infipientiadepeccaci poenaa'c-
accipimus, mulierem vero animalem corporis fenfum, ra- ce ( l i t ei fe latere pofte veile, quem latere nihil poteft,
tipnem autem virum. Ergo quandooccurrit mala fugge- Increpauit ergo Dominus Adam deambulans , vrcæcis
llio, quafi lerpens loquitur. Sed fi fola cogitatio oble- mentibus nequitiam fuam non lolum lermonibus , fed
âatur ilia fuggeftione & réfrénante ratione confenfusj étiam rebus aperiret : quaténus peccafpr homo perver-
explendipperisnonfuccedit, fola videtur mulier corne-i ba, quæ fefierat, audiret; & per deambulacionem amif.
dille ïllicicum. quod fiipfiim peccatum. eriam & mens fo æternicaris ftaru , mutabilicatis fuæ inconftanciam
perpetrandum decérnar, iam vir deceptus e il, iam mulier cerneret. ; & per auram feruöre caritatis à fe expulfo ,
cibum dediffè viro videtur. illjcito enim cönfenrire, de tofpöremjuum animaduertecet ; & per decïinarioriém
ligno piohibito mandueäre eft. Tuncquippeiutc à vita folis cognofcerec, quod ädtenebraspropinqüaret. Se-
beataj, tanquam à paradilo, expellitur homo, peccatum- qûitur; ,. s
que ei imputarur,etiamfi rion fequäturcffe<ftus; quia er-l Vocauitque Dominus Deus Adam, & dixit et : Adam vbi esl ]
fi non eft in £idisculpa, in conlenfu ramen rea tenètur Increpantis vox^eft, non ignorant», non vtique igno-1
confciencia. Hæc fecandum anagpgeh ; ceterum iüxta raiido quæfiuit, fed increpando admonuic , vt atten-
metaphoi-am poterie callidus ferpens ifte hæreticorü ver- derer vbi effet, & vnde cecidilfet, tanquam Ci dice-
I 1 Dcfoliis
[fici. i
XXVII.
futiam defignare. nonnulli enim loquaçius atque fubti-
hus,.profnittunc illic it curiofitace\leçrecorum adapértio-
nem atque feientiam boni & mali , & in ipfo homine tan-
ouam in arbore , quæplancataeftin medio paradifi , fuam
qignofcentiam :nitunturdemonftrare. Gqntra hune 1er-
pentern clamat Apoftolus1, cum dicit : Metuo, ne fictif firpens
C«r. h. Euamfiduxitaftutiafua ,ficfinfusveftricorrumpantur. Sçduci-I
j tut verbis huius ferpentis carnalw nollraeoncupifcentia,
& per illam dêcipitur Ghriftianus Adam, non Chriftus.
Dicit ergo ifte ad mulierem t Curproecepit vobis Deus, vt non
D j wmederetis ex omni ligno paradifi {S ic hæreticorum curiola
cupidiraSjlîcprædicacbresprauiaddiligendameriorisfal-
kciatnauditOrumcarnalium corda fuccenduntjdicentès,
Quarefugitis feientiam habere latentém ? Noua lèmper
exquirite, boni mâlique feientiam penetrate. Vndecftil-
lud in Salomone, quod mulierilla, hæreticorum Ipeciem
,ta: 9- tenens, dicit: Aqua furtiiu dulcwres funt, & pants abfconditus
fiauior. Subiecit deinde idem ferpens :Quacunquediecome-
deritis, ftàtimaperientur ocult vefir 't , & eritis vt déficientes bonum
& malum. Sic & o'mnes hxtetici di uinitatis meritum pto-
iitentur, arque feientiæ pollicitationë Hecipiunt & repre-
hendunt eos, quos fimplicitercredentesinuenerint; &
qùiaomninocarnalia persuadent, quafi adcarnalium o-
culôrumadapertioneiïfconantiiradducere, vtinteriores
oculos obfcurent.Kiifir igitur mulier quod bonum effet ltgnu,tu-
httfadtfruftu illius & comedit. Mulier comeditantea,non vit,
ideo quia carna.les facilius. perfuadentur ad pècbatum, nec
tam velociter Ipiritales decipiuntuiv & dédit viro fuo, & co-
medit: vtiqufe quia poft dele<ftationem carnalis çoncupirec
; Qualis fueras , quando bbediendo fimpliciter in
cédebas, & qualis nunt appares, quando præuaricator
effedus es ? Qui erfî prius fottaflîs cum,illis loqueba-
tur.fîcut bum augelis,.nuncautem per fubiedam crea-
turam illis apparuiflè crèden dûs eft, & dicit : Adam vbi
es î vidit eum fub ciïlpa lapfum , & iam fuo peçcatq vel-
'Uti ab qculis veritatis abfconditum , quiatenebraserro'
ris eius non approbat. Per hoc, quod-vocat- diçens: Vbi
es ? figrium dar, quia ad pænitenriam reuocar. Per hoc
quodrequirit, aperteinfinuat, quiapeccatores iure'da-
mnantur. Sequitur; 1
Quiait: Vocem tuant audiui in paradifi , & tïmui, eo quod
nuduseffem, &abfiondi me. J lam milërrimo errorè tergi-
uerfando rebondit, quafi ideo poffît djfplicere. quod nu-
dus effet, cum vrique melius Deo p la cere t , fi fie manere.t,
ficutieumiplefccerat. Ettimui. Hoc eft, quod Icriptutn
eil: Auertißi fadem tu am a me, &faftus fum co mur b at us, eo
quod nudus eflem. Ante pe.çcatum enim ideo le nudum
non agnofeebat,, quia eius inteiitio in fupernïs erar. Et
abfiotidi me. Quare î Quia in ilia nuditate iam non au-
debat appareie , de qua ipfe coeperac erubefcerc. Sequitur
: '•
Quti indicauit tibi, quodnuduseffesî nifi quod ex ligno, de quo
praceperam tibi ne comederes, comedtftu | T une ille non ad Ce’
culpàm rerulit v fedad mulierem, quam Dominusde-
derat, '& reatum lu um oblique in aublorem redegic,
qui ei mulierem dederat, quæ ei taie perfuaderet : |
ad cmnulum pêccati fui lùperbe rebondit , non I
humilitér .- quafi querimoniam in Deupi dirigeret ,
De voce
Dei. ’ -
xxvm.
cur ei