Arrianorû
de Occident
ali bu s
viâoria.
joS S . Seueri,Btturiccnfis ^Archteptfc.
Soz.om.lib. *•35 Trip).
erant.Conftantiffimufq-, inter eos habebatur,nofter Fçga-
dius,&Seruatio TungrorüEpifcopus; hos, quia minis &
terri culis non ceflcrant,Tàurus prccibus aggreditur,ac la-
cry màns obteftatur,mitiora vti confuleren t.Claufos intra
vnâ vrbem Epifcopos iâ fèptimum menfèm agere : iniuria
hicmis & inopia cofe&is, nulla fpem reuerfionis darftquis
tandc eflèt finis.’ fèquerentur pluriu exemplum,autoritäre
faire ex numéro fumèrent. Et enimuerq Fægadius para-
tum fe exilio, atq; ad omneliipplictâ, in quod dcpoicere-
tur,profitai, fe ab Arrianis concepts fidem recepturü. Ita
■ in hoc certamine aliquot dies tra ti, vbi paru adpacëptô-
ficiebant,-paulatim &ipfèinfrà6fcior, ad exrremûpropofî-
ta codirione euincititr.Namq; Valens 6c Vrfâtius affirmâtes,
prælèntc fidem Catholicaratione concepts,ab Örien-
talibus Impetatore aùdlore prolatam,cü piaculo répudiant
vtquis difçordiarû finis foret, fi quæ Orientalibus pla-
cuiflèt,Occidëtalibus difpliceret? Poftremà fi quid minùs
p le ne præftjnti fide editunl videretur,ipfi adder c t, quæ addenda
putarent;prçbiturosfè,ln his qu ç e fient adie<5ta,co-
fênlum.Fauorabilis jpfeffio pronis omniü animis excepta:
nec vitra noftri repugnareaufi, iam quoquo modo finem
rebus imponere cupientes.DeincôceptçâF^gadio&Ser-
uatione profeiîio nés,edi ccepere : in queîs primùm Arrius
totaqj eius perfidiaicæcerum non etiâpatri æqualis,& fine
initio, fine tempore Dei filius pronuntiatur. T um Valens
tanquänoftros adiuuans,fubiecit fèrttentia, cuiinerat oc-
cultus dolus,filium Deinôetfe creaturâ.ficut esteras créa-*
curas,fefelltféj; àudiëtesfrauSjJJfeffionis.Etenimhis Verbis
quibus fiihilis eflè cæteris créa tu ris filius negabatur, crea-
tura tamé,fAjtior tantu cæteris, pr onun tia b at ur. I ta neutra
pars viciflè fe penitus,-aut v i ta putare poterat:quiafidesi-
pfa pro Arrianis, profeffiones verô poftea adietæ pro no-
ftriserant: præter illä quam Valens fubiunxerat,quætum
no intelleta,fèrô demü an imaduerfa eft.Hoc vero modo
concilium dimiflum,bo no initio, foedo exitu eft coni um-
matû.Igitur Arriani rebus. nimium profperè & fècundùm
vota nuentibuSjConftantinôpolim ad Imperatorem con-
Sequuntur tépora ætaris noftræ grauia& periculofà,quibus
no vfitato malopollutæEcclefiç,&percilrbata omnia.
Namq;turn primüinfamisilia Gnofticorum hærefisintra
Hifpanias dcprehenfa,fuperftitioexitiabilisarcanis occul-
tatafccretis.Ôrigo iftius mali,oriens ab Ægyptijs.Sedqui-
busibi initijs coalueritjhaudfacilèeftdiflcreie. Primuseä
intra Hifpanias Marcu^quidâintulit, Ægypto profetùs,
Memphis ortus:huius Auditores fuere, Agape quædam nô
ignobilis mulier, & rhetor Helpidius. Ab his Prifcillianus
eft ihffitutuSjfamilia nbbilis,prædiues opib9,acer,inquies,
facundus,multa letiön e eruditus.difièrendi acdifputan-
di prbmptilïimus: felix profeto,fi nô prauo Audio corru-
piflet optimü ingeniuüi: prorfus multain eo animi &c corporis
bona çerneres,vigilare multû,famé ac fitim ferré po‘-
terat,habendi minime Cupidus.vtendiparcifïimus,fedidé
vaniffim us,& plus iufto infiatiorprofanar û reru m feien tia.
Quin & magicasartes ab adolelcentia eum exercuifïè cre-
ditû eft. 1s vbi do trinâ exi tiabilé aggreflus e A, multos no-
bilium ,phyelqgpopulares äu to r i rate perfuadendi,&arte
bladiendi allicuitin focietaté. Ad hoc midieres nouarum
reru cupidæ fluxa fide,& ad omnia cutiolb ingenio,' "cater-
uatim ad eum confiuebant.Quippe humihtatisfpecié ore
6c habituprætendéris,honoré fut 6c reuerentia cuntisin-
iecerat Jam q; paulatim perfidiç iftius tabes,pleraq; Hifpa-
niæ peruaferat ; quin 6c nonnulli Epifcoporum deprauati,
in ter qu os^n ftan tins & Saluianus Prifcillianum nôfoium
confenfione.fed fub quadâ etiam côiuratione fufçeperant.
Quo Adyginus Epifcopus Cordubenfis ex vicino agens
coperto,ad Idaciu emeritæ ætatis Sacerdotem refert.is vero
fine modo,& vitra qua oportuit, lnftan tiû fociofq; eius
laceflens,facé quanda nafeenti inccdio fubdidit.-vt exafpe-
rauerit malos potiùs,qudm côpreflèric. Igitur poft multa
inter eos,& digna memoratu ccrtamina,apud Cçfaraugu-
ftam Syriodus côgregaturrcui tumetiam Aquitani Epifco*
pi interfuere. Verùm hæretici cômittere fe iudicio nô aufi,
in abfèn tes tum lata fènten tia,damnation lnftan dus &Sal-
. .. R . uianüs EpifcopuSjHelpidius & Pri/cilJianuslaici. Additô
currunt: ibirepertoç^eleucienfisSynodilegatos,viregia etiâ,vtfï quis damnatosin cômunionemrecepiflèt, feitet
côpellimt,exemplo OcdderitaIiû,prauamillam fidem re- in feeandë fententiam promendam.Atq^-id ItnacioSoffu-1
cipere.^Pleriq;abnuétes iniuriofàeuftodia aefame vexati, henfi Epifcoponegotium datum,vtdecretum Epifeoporu
captiuaconreienciam dedere.Miilti côftantius retinentes, jn omnium notitiam deferret,maximeq; Iginüm extra co-
adempto epifeopatuin exfliû detrufi,atq; in eorum locum niunionemfacerer.qui cum primus omniuminfeétari pa-
r j f r 0P ^ ^ cerd0“ busautmetuterritis,autexi- Jàmhæreticoscoepiflêt, pofteaturpiterdeprauatus,incô-
lio deductiSjperfidiçpaucorücundti concefïèrant.Aderat munionem eos recepit. Intérim Inftantius 6c Saluianus
ibi tum Hilarius a Seleucia legatos fecutus, nullis certis de damnatiiudicioSacerdotum,PrifciJlianum etiam laicum,
fe mandatisopperiens Imperatoris voluntatemrfiforfitan principe malorum Omnium,vnàfècum Gæfarauguftaredire
ad exiliuiuberetur. Is vbi extremum fidei periculu na Synodo n otatum,ad confirmandas vires fuas Epifcopu
i’Gabfirf
us.
Prifc%
Sy n o d ü !
gußan.
Trip. hiß'.
animaduertit,Occidentalibus decepris,Oriétales per fee-
lus vin ci: trib us libellis publicè datis audientiâ regis popo-
fcit,vt defide coram aduerfarijs difteptarer.Id vero Arria-
nimaximbpere abnuere. Pofttemo quafi difeordiæ femi-
narium 6c perturbator Orientis,redire ad Gallias iubetur,
abfqv exilij indalgentia. Verùm vbi permenfus eft orbem
penè cerrarum tnalo perfidiæinfè(ftü,dubius animi & ma-
gira curarum mole æltuans, cùm plerifq? vidererttr non in-
eundam cumhis comunioném^quiArimmenfêm Synodü
recepiflèntjOptimü fàiftu arbitrati^reuocare cünétosade-
mendationem & pcéniteritram,freqirenribus intfa Gallias
in Labilenfi oppido côftituunt: rati nimirum, fi hominem
acrem &callidûfacerdotali audtoritate armafTent.tutiorés
fore fefè. T u vero Idacius atq; It hacius acriùs inftare arbitrantes
pofte inter initia malum côprimi: fed parumfanis
confilijs fæculares iudicesadéunt,vt eorum decretis atquc
executionibus , hæretici vrbibuspellerentur. Igiruirpoft
multa 6t foeda Idacio fùpplicante, elicitur à Gratiano tum'
ïmperatore referiptum, quo vniuerfi hæretici excedere no
Ecclefijs tàntùm aut vrbibus, fed extra omnes terfaS prô-
pelli iubebantur. Quo compert’o,Gnofticx diffifi reb.fôfs,
non aufi iudicio cercare,fponte ceffèr^qûi Ëpifcb'pi videconçilijsatq;
crmnibuS ferê Epifcopisdeerrore profitentï- bantuncæterosmetus difpèrfxt.Atturttlnftanrius/Saluia-
bus,apud Arimmum gefta côdemnanf, 6t in ftatüm prifti- nus & Prifcillianus Roma jp k â i .n âMd Damafum vrbis
num ckfiarum fidem reformant.Refiftebarfânis cófilijs ea tépeftateEpifcopu obieótaptifgaferit-Sed itereis prêter
SaturmnusArelatenfiu Epifcopusyvir fànè'peflimus,& in- i inreriorem Aquitàniâfirit:vbi turn ab imperitis magnificè
gemo malo pranoq^ veröetiaprætethærefis iitfamia,mul- fufceptf/parfere përfidiæ femirià, maximeô; Elufanâ plens
atq; mfandis crtmimbus conui<ftus,Ecclefia eiedus eft. | bé,fané tu bonam&réligiôni ftudentcf rauis prædicatio-
Itapartium vires,amiflo duceißfradtae. Paternus etiä a Pe-
trocoris atque vecors,necdetre<aans perfidiä jp'fiteri.fäcer-
dotio pulfus.'cxteris venia data. Illudapud omneseöftitit,
vnius Hilarij bencficio Gallias noftras piäculo hxrefis li-
beratas. Caeterum Lucifer,tö Antiochi^jonga diuerfa fen-
tentiafuit.Nam in tantueos quiArimini fucrant condem-
nauit, yt fe etiam ab eorum cömunione fecreucrit, quieos
fub fätisfadbioncvelpoenitentiz recepiflent. Idrefta, an
perperam conftituerit,dicere non auiim. Paulinus &Rho-
danius in Pfirygia defundti.Hilarius fexto anno poftquam
rcdierat,inpatria obijt.
nibus peruerteré, à Bbrdigala per Delphinurepulfi, tarne
in agro ÊiTch'roci^alfquantifper morati,infecere nonullos I
fuiüerroribus.Indeitercceptü ingreffi, turpifanè,pudibü-
doq; comitatu, cö vxoribus atq; alienis etiam foemißiS, in
qqeis erat Euchrocia,ac filia ei us Procula :de qua fuit iti Cct
mbrre hominü,Prifcilliani ftupro grauidä, partum fibigra-
minibus abegifle.Hi vbi Roma perùenêre,Damafo fe purgare
çupien tes, ne in confpeäü qnidem eiûs adttiiffi tûtit.
Regfeffi Mediolanum, æquè auerfàntem fibi'Âmb'rofîôm
r repereru nt. T urn vertêrexonfilia', vf quia du obus Épifcb-
pis,quorum eàtempeftate fu m m a au 6to ri taserat, ribnil-
T
primas
peratot
■ Biaru.
I ■ ciasl
I où tor.
w >
l°l*m J.
Sacroe litfioriæ, Liber 11.
lu(èranr,largiendo 6canibiendo ab ïmperatore cupitaex-
t0rquerent,ità corrupto Macedonio^ tuîn Magiftro offi-
cibrum,referiptum eIîciunt,quo calcatis quæ priùs décréta
erant>reftitdi Écclefijsiubebantur. Hocfreti Inftantius
& Prifcillianus ; repetiuere Hifpanias. Nam Saluianus in
I vrbe obieratrAc tum fihe vllo cçrtamirie Ecclefias, quibus
'præfuerant,recepëre.Vèmm Trachioad refiftendum non
animus,fed facultas defuinquia hæretici corrupto Volué-
tio prôCpnfuie, vires ïiias côfirm^ucrant.Quin etiam Itha-
cius ab hiyquafi perturbator Ecclefiarum refis poftulatus,
iuffufque per atrocem executionem deduci,trepidu$ pro-
fugitad Gallias:ibi Grègorium præfe&um adijr. ». j
Qüi compertis quç gefta erant,rapl ad Ce turbarum aurores
iubet,àç de omnibus ad Imperatorem refert,vtbæ-
reticis viam am biendi præçluderet.Sed id fruftrafuitiquia
per libidinem 6c poceiitiam paucorum, cuncta ibi venalia
erant.Igitür hæretici fuis artibus,grandi pecunia Macedonio
data, 'obtinet,'vt Imperial! audtoritate præfedlo ëreprà.
cognitiOjHifpaniarum vicàrio cederec. Nâ iam procplulé
habere defieranc : miffiq; a M agiftro officiales,qui Ithaciu
tuiïlTreueris agentem ad Hifpanias retraherent^Quos il-
ie callidè fruftratur;ac poftea per Pritannium Epifcopum
•defenfusjillulic. Iam rumor inceflèrac' Clemenrem.Maxi-
mumintra Britaniasfumpfiflè.imperium, aebreui in Gallias
erupturum.Ita turn Ithacius ftatuit,licet rebus dubijs,
noui Imperatoris aduentum expedlare: incerinj fibi nihil
agitahdum.IgiturvbiMaximus oppiduraTteuerorum vir
«Àoringrefluseftjingeritpreces plenas in Prifcillianum ac
focioseiusinuidiæacq;criminum. QuibuspermocusImperator,
datis ad præfedtiùn Galliarum arque ad vi cari um
Hifpaniarum litteris, omnes omnino quos labes ilia fnuo-
luerat.deduciadSynodum Burdigalélèin iubet.Ica dedu-
dli Inftantius 6c Prifcillianus: quotum Inftantius prioriuf-
fus eau flam dicere, p oftquàm fèparum e x p urgabac, indi-,
gnus eflè Epifcopatu pronuntiacus eft. Prifcillianus verôi
ne ab Èpifcopisaudiretur,adprincipem proupeauit, per-
miftùmq; id noftrorum inconftantia : quia aut fententiam
inrefragantemferre debuerant,autfi hi ipfï fufpedti habe-
bantur,alijs Epifcopis audientiam refèruaçe, non cauftàm
Imperatori de tam manifeftis crimimbus permittere J ta o-
mnes quos caûftà in uoluerat,ad regem dedudti. Secuti etiam
accufatoresjldacius<hacius Epif copi: quorum ftu-
diuminexpugnandis hçreticis non reprehenderem,fi nön
Audiovinéêdiplusquàmoportuit certafïènt.Ac mea qui- i
dem fententiaeft, mihi tam reos.quàm accufatores difpli-
cere.Certè Ithacifim nihil penfi,nihil f an dti habuiftè défi- I
nio,fuit enim audax,loquax,impudens, fumptuofus,ven-
tri & gulæplurimum impertiens.Hic ftultitiæ eovfq; pro- i
ccflèracjvt Omnes etiam iàndtos virôs,quibus autftudium '
ineratledtionis,autpropofîtum erat certarefieiunijs, tan- !
quam Prifcillianifocios autdiicipulos , in crimen arceftè- ;
ret. Aufus etiam mifèt eft, ea tempeftate Martino Epifco-
po,viro plané Apoftolis conferendo,palàm obiectare hærefis
infamiam.Namq; tum Martinus apudTreueros con-
ftitutus, non definebat increpare lthacium, vt ab accufà-
tione defiftetet: Maximum orare vt iànguine infoelicium
abftinerct : fatis fuperque fufficere,vt Epifcopali fententia
hæretici iudicati Eccleli js pelleren tu r: noimm eflè 6t inau-
ditum nefas, vt çanflam Ecclefiæ,iudex fæculi iudicaret.
Denique quoad vfque Martinus Trcueris fuit, dilata co-
gnitio eft, & mox difceflù rus, egregia auctori ta te à Maximo
elicuitfponfionem,nihil cruéntum in reos çôftiçuen-
dum.-Sed pofteaImperator per Magnum & Rufum Epi-
fcOpos deprauatus,& à mitioribus confilijs defiexus, ca,u-
famPr.çfeéto Euodio permifit,viro acri,& feuero.Qui.Prin ;
feillianum genyino iudicio audituni j conuidtumquc ma- ,
leficij.nec diffitentem obfcetiis fè ftuduiflè dojftrinis, no-
élurnos etiam turpium feminarum egiflè conuentus j nu- -
dumque orare fblitummocentem pronuntuuit,redegitq;
in cuftödiam,donee adprmcipem r.efcriet.Geftisadpala-
tiuin delatis, ccnfuit Imperator, Prifcillianum,fociplque ,
cius capitis damnari oportere» Cæt«rùm Ithacius .viçlens»
quam inuidiofüm fibi apud Epifèoposforet , fi accufàto,.,
etiam poftremis rerum capitaliu iudicijs aftitiflèt (ecenim
jtérari judicium neceflè erat) fubtrahitCe cognitioni, fru-
ftra,calfdo iam feelere perfedo.Àt rfim per Maximum àc-
çufatorapponirur Pacficiusquidam,fifcipatronus. Ita eo
infiftentë, Prifcillianus capitis damnatus eft, vnaque cum
e° ^ C. ^ ^ mus ^ Armenus,qui nuperà Ca.tholicis,clerici
Prifcillianum fècuti.déîciijefant.latfonianus quoque, &
Euchrocia,gladio pererhpti.Inftantius, quemfupèriùsab
Epifcopisdamnatum dixirn'usiinSylihaminfulamqu^ vitra
Britâniam fita eft,deportàtus. Itum deinde in reliqfios
fequentibusifidicijs| damnatique Afàrinus & Aurelius
piaconus,gladio.Tiberianus,aderoptis bonis,in Sylinam
infulam datus. Tertullus,Potamius&Ioannes, tanquam
viliores perfonæ,& digni mifericordia, quia ante quæftio-
nem fè acfocios prodidiflènr.temporario exilio Intra Gâl-
lias relegari. Hocfèrèmodo homines luceindigniffimij
• peflîmô exemple necari, autéxilijs mulélati : quod initio
iure iudiciorum &egregio publico defenfùm, poftea Itha2
ciusiri iurgijs folitus,~ad poftremum conuiiftus, ineosre-
. torquebat,quorum id mandato & confilijs eftdcerat : fo-
lus tarnen omnium Epifcopatu detrufus Nardacius, licet
minus riocens,fpontéfe Epifcopatu abdicauerat* Sapieh-
terid ,&verecundè, nifipofteaamiflumlocumrtpetere
tentàflèt.Gæterùm Prifcilliario-occifo, nonfolùm hort rë-
prefjaeft hærefis, quæillo auélorçproruperac, feâconfir-
matalaciùspropagata eft,nàmquè fedatores eius,qui eum
priùs vtfanàum honoraueranc,poftea vt Mattyrem cole-
re coeperunt. Peremptorum corpora ad Hifpanias relata;
magnifque obfequijs celebràta eorum funeraïQuin 6c iù-
rare per Prifcillianum fummareligioputabatur, ac inter
noftros perpetuum difeordiarüm bellumexarfèrat: quod
iam perquindecim annosfeedis difTenfionibiKagitatum;
nullô modo fopiriporerat. Et nüc cùm maxime difeordijs
Epifcoporum tuibarigur mifeerièmnia cernerentur,cun-
(ftaque |Jer eos odio autgratiajinetu, inconftantia, inuidia;
faéèione,libidine,auaritia,arrogâtia,fomno,defidia eflènt
deprauata:poftremo pluresaduerfum paucosbene confu-
lentes, infanisconfilijs &pcrtinacibus ftudijseertabanc:
inter hæc plebs Dei, & optimus quifque probro arque lu-
dibrio habebatur. »
i l !
p
An. Chri-'
[fti.3871
S. S V L P I C II SEVERI
B I T V R 1 C. A R C H IE P . AD D E S ID E -
R I V M j IN L I B . S V V M D E V I T A
B.Martfiii, Præfatio./
Euerui'JDefideriofratri char ißimo,fa-
lutem. Ego quidemfrater vnammisji-
bellum quem de v it a S. Martini feri-
fjeramjchcdaftta premere , & intra
domeßico?parietes tohibere decreue-
ram: qùiavtfi*m natur a infirmas,ïu-
diciahumana v it ab am 3" ne(quodfore arbitror) ferma
incultior legen tib m dïjjliceret 3omnium^ reprehenfiq-i
ne dignifimus iudicarerÿui mat er um dißrtis mérita
fcriptortbu^ refer uandamjmpudens ocçupajfemfed pe-
tenti tibifepiu4,negareno pctui.Jfuid enim effet ,quod
non amori t nouvel cum détriment ometpudoris tmpen-
derem ? Ver antamen ea tibifiducialtbellum edidi, qua
nulli a teprodendu reor3quia idfpopondifii.Sed vereor,
rte tu ei ianuafsfutur us :& cmijfus ferne l,no queat rè-
uocari. ffuo dfi a c c id e n t ab aliquibus eum legi v i der
is : pond id venia à leEtortb. pofulabüsvt respotius
quam verba per pendant aquo aninioferantfi aure s
eorum vitiofusforfitanfer mo percutent: quia regnum
Deinon in eloquenttafèd infide confiât. <JHermnerint
etiam falutem fitculo non ab oratoribusfcddpifcatori-
bus prédicat am : cum vtiquefivtilefuijjet, id quoque
Domtnusprafiarepotutffet. Ego enim cum prima ans- !
mum adfcribenda appulf quia nefas putare tanti v ir i j
Ut ère virtuteSfoaUd me ipfe didici, vifoloecifinu non
erubefcerè%quia nec magna ifiarum vnquâ rerufeientiâ SU R