c
D
8so . - . i .......___ ________ WÊÊ WÊ— I ! ........ . ________ _
n eMedi domuipatristui ómnia de fdcnficttsfiliorum ifraelïQua- , dëbetintelligi, quinimirümficutSamuel dcfundoHdl
recalceabieciftisviftimammeam, &muneraquapracepïvt offer-\ ^ - it«** arftn . p
rentur in templo, & magis honorafli filios tuos , quam me, .
ft comederetis prtmitias onwis facrificij ifrael populi mei ? Pro-
nerea ait Dominus Deus Ifrael , Loquens locutus fum, vt
domus tua & domus patris tui minifirarét in conjpeftu meo vfque in
fempitemum.Nuncautem dicit Dominus, Abfit hocamefedquicun-
que glorifie auerït me,glorifieabo eum’-quiautem contempuntme, e-
nmtignobiles. ÉcceUiesveniunt & pracidam brachiubituum&
brachium domus patris tui,vt non fit fenex in domo tua, (kvidebis
Chriftum amulum tttumin templo, in vniuerfis projperis ifrael, &
nonerit fenex in domo tuaomnibus diebus. Veruntamen nonaufe-,
ram penitus virum ex te ab altari meo, fed vt deficiant oculi tui, &
tabefcat anima tua: & pars magna domus tuamorietur, cumad virilem
D$ ficer-
dotefidcli
IV.
atatem yenerit. Hoe autem erit tibi fignum quod venturum
efi duobusfiliis tuis Ópbni & Phinees. In die vno morientur ambo,
& fufeitabo mibifacerdotemfidelem , qui iuxta cor meum & ani-
mam meamfahat. ] Non eft vt dicatur ifta prophetia.vbi
facerdotij veteris tanta manifeftatione prænunciata mu-
tatio eft,in Samuele fuiftè compléta, quamquam enim effet
de tali tribu Samuel quæ conftitura fuerat à Domino,
vt feruiret altari,tarnen non erar de filijs Aaron,cuius progenies
fuerat deputata vnde fièrent facerdotes : ac per hoc
fucceffit in facerdotiüm’, non de ftirpe Aaron , fefidt alia
Leuifamiliaelc&us.'^if enim ,vtiamfuprameminimus,
filius Helchanafilij Hieroboam,filijThau ,filjjSuph,filijHelcbana,
filijIohel,filijAz,aria,filySophonia,filijTbadt,filij'Afir,filijabia- 'üJ
faphfilij Chore,filtjlfaar,filij Chaath,filijLeui,filij Ifrael, vt Ver-
ba dierum narrant. Ita mediator Dei & hominum,vt eflet
obis pontifex,non de Leifi.fed de alia vtique tribu,id eft,
Iudacarnis originem fumpfit: aliam quam legalem ho-
ftiam,ideft,ipfam filam carnem obtulit patri pro nobis.*a-
liosquam de genere Aaron pontificatus fui reliquit he*
redes, filios videlicetgratiaenouifeftamentideVhiuerfa
gentium natione colle&os. Quod vero quafihumano
more eloquens Deus dicit, Qtft iuxta cor meum dr aiiimam
meant faciat : de Samuelè qüidem rc<fte poteft intelligi,
quod in omnibus eius vdluntati, ficuthomoDeoparue-
rit : dedomino ac'faluatore, quod ficut filius vnigenitus
paternorum fit in omnibus confcius arcanorum , iuxta'
quod de fe ipfe manifefte teftatut, dicens, Ltameipfofacto
hihtl,fedficut docuit me pater, hoc loquor ,&qui mifit me, ttiecum I
eil,&non reliquit mefolum, quia quaplacita flint ei.facio femper.
In hoc vero quod ait Deus,<p(i omnia qua iri corde meo, & qua
in anima meafunt, faciat, non arbitramur animam habere
Deum,cum fit conditor animte: fed ita hoc de Deo tropi-
ce,non proprie dicitur, ficut manus, p e s,& alia corporis
membra. Et ne fecundum hoc credatur hotao in carnis
huius effigie fa£tus ad imaginem Dei , adduntur & al*, j
quas vtique non habechomo:& diciturDeo, Sub vmbrad-'p^A
larum tuarumprotege me,vt intelligant homines, de illainef-
fabili natura non proprijs, fed translatis rcrum vocabulis
ifta did. E tadificabo ei domum fidelem, drambulabit cotam Chri-
fiomeocunltisdiebusIpfa eft domus, qüam*dificatpater,
dequaApoftolusait, Qua domus fumus njs, ftfidticiam &glo- J
riamJpei vfqueinfinemfirmamretineamtu: & hxedomus am-
bulabit coram Chrifto eius, ipfo videlicet fummo pöntifi-
ce.Ambulabit, dixit, cbnuerfabitur, ficut fuperius'dixerat de
domo Aaxon-.Loquenslocutus fum,vtdomustua,.&dotnus patris
tui minifirarét in conjpeiïu meo vfque in fempiternum. Qs?d autem
inea qaoquere gefta eadem mutatio quæ per Chriftum
Ielurn futura erat, adumbrata eft, & ad vêtus teftamentü
proprie pertinebat,figurate vero ad nouum -, prophetia fa-
£ti etiam ipfa non ve rbi, id feilicet faélofignificans quod
verboadHeli facerdotem diâum çft per prophetam.nam
fueruntpoftea fàcerdotes régnante Dauid ex genere Aaron,
ficut Sadoch & Abiathar, &alij deincepsantequam
tempus venirer,quoiftaquæde faeerdotio mutandotan-
toante prædiéiafunt,effici per Chriftum oportebat. Qüis
autem nu ne fideli oculo hæc intufcnsnonvidebat elle copiera,
quadoquidem nullüm.tabernaculum,' nullum tem*
plum,milium alrare, nullum facrificium, & ideo neç vllus
faccrdos remanfit Iudaeis,quibuS vt de femine Aaron ordi-
n are eu r , in Dei fuerat lége mandatum : qüod & hic com*
memoratumeft, illodicentepropheta, HacdicitDominus
Deus ifrael, Loquens locutus fum , vt domus tua & domus patris tui
minifirarét inconfpeäu meo vfque in aternum. Nunc autem dicit
Dominus, Abfit im a mfedquïcumqueglorïficauerit me, glorifica-
bo eum : qui autem eontemnunt me, erunt ignobiles. quod enim
nominacdomumpatriseius , non eum de proximo pâtre
dicere, fed de illo Aaron, qui primus facerdos eft inllicu-
tus,de cuius progénie céteri (êquerétur,fuperiora demon-
ftrantjvbi ait,Rfuelatiis fum domui patris tui,cum effet in Aegjpti
in domo Pbaraonis, & elegi eum ex omnibus tribubus ifraelmibi in
facerdotem. Quis patrum fuit huius in ilia Ægyptia feruitu-
te ? Vndecumliberatieflènt, quiseleâuseftadfacerdo-
tium,nifi Aaron? De huius ergo ftirpe ifto loco dixit futurum
fuiftè,vt noneffent yltèriusfacerdotes, quodiamvi- ---- ------------, ---------- 4 .
demus implctum. Vigiletfides,præfto funt tres, cernun- I ifrael poil Dominumiôc ^pnulo ^ok,AbfiuleruntfilijlfradBaahtn
tur,tenentur,& viderc nolentium oculisingeruntur. Ecce, \ dr Aftaroth,&feruieruntDomino/c/i.Qnod vero adiungitur,
inquit,dier veniunt,&pracidam brachium tuum& brachium do- I futurum eilautem, vtquicumque remanferit in domo tua,veniat,
mus tua,vt nonfitfenexin domo tua, & videbis Chriftum amu- | vt or et ur pro eo:nönproprie de donfo dicitur huius Heli, led
lum tuum in templo,m vniuerfisfrojperisifrael. Ecce dies, qui illius Aaron, de quo vfque adaduentum Iefu Chrifti ho-
prænunciaci fun t,iam venerunt ; nullus (acerdos fecüdum
ordinem Aaron: quicumque exeiusgenere eft homo,
cum videt facrificium C hr iftianoru m tôto orbe poliere,fi-
1 bi autem honoreni ilium magnum eftè fubtraâum, defi-
ciunt oculi eius, Scdefiuitanima éius tabe mceroris. Pro-
prie autem ad huius domum Heli,cui hæc dicebätmyquod
fequitur pettinet:&pars magna domus tua morietur, cum ad virilem
atatem venerit. Hoc autem erit tibi fignum, quod venturum
eil duobusfiliis ttiisyophni, & fbirices, in die vha morientur ambo.
Hoc ergo-lignum faófcum eft mutandi facerdotij domùi
hums,-quo figno;fignrficatum eft mutandum faceremtium
.domus Aaron : mbrs quippe filiorum huius fignificauit
mortem non hotninum, fed ipfius facerdotij deifilijs Aaron.
Quod autem fequitur,a'dilium iamapertinet facerdo-
tem, cuius ligur-am geftic huic fuccedendo Samuel. Proin-,
de quoe fequuhtur, ’ de Chrifto Iéfu noui.teftamenti vero
facerdote dicuntiir, SÜfcitabomihi facerdotem fidelem, quiiu-
xtd cor meum & animant meant ƒ'a d a t Sub figu ra S a'niuelis,
de Domino faluatorc , fummo Videlicet ac vero gontifice
zk,Coram Chrifto meo ambulabit:de ipfa dom o vtique in- |
telligendum eft,non de illo facerdote qui eft Chriftus ipfe
mediator atque faluator.Domus ergo eius coram illo am-
bulabic.Poteft,& Ambulabit,intelligi de mortead vitam,
omnibus diebus quibus peragitur vfque in finem faeculi
huius ifta mortalitas.Alioquin quo modo deSaniuele po-
teftaccipi« quod aedificatafit domusfiddis j,-qu^Cora'W
Chrifto Domini, id eft^ipfoSamuele cunólis diebus ince-
deret,cum legamusinfequentibus, quodfilij illiusauerfi
de vijs eius poft auaritiam declinauerint & peruerteriat
iudicium: nifi forte domum eius hoc loco plebemlfiaeli-
ticam intelligamus,qua cun^is diej^us facerdotij eius domino
feruieritjde qua feriptum eft, Etrequteuit omnis domus
mines remanferunt,dc quo genere etiam nunc vfquenon
defunt.Nam de ilia domo huiusHeli iam fupra di<ftum e-
rat, Et omnis qui fupererit domus tua, decidetingladiovirorum.
Quo modo ergo hie vere dici potuit;Ef erit qui remanferit in
domo tua,veniatVtoretut pro <w?fiillud eft verum,quodvho-
regladio nemoinde fupererit: nifi quiaillosintelligi vo-
luit,qui pertinencad ftirpem, feilicet illius torius facerdotij
fecundum ordinem Aaron. Ergo fi de illis eft prxdefti-* ^ ^
natisreliquijs,de quibus ahus propheta dixit,Tteliquiafalu.6 1
fient:vnde & Apoftolus, S i t a r g o , wqmt,&in hoc tempore reli- h
quia per elefttonem gratia fitlfiafattafunt: quia dctahbusreli-
qtiijs bene intelligitur ef!e,de quo didum eft, Qui remanferit
in donio tua:'ptofc&o credit in Chriftum, ficuc tempo»-
bus Apoftolorumex ipfagenceplurimi credidetunt,neq;
nunc defunt, qui, licet rariffimi.tamc credant. Sc impletur
in eo Q) hic'ifte homo Dei cötinuofccutusadiüxit, Et offer at
nummuargenteum, & tort am panis, dicat foDimitte me obfecro ad
vnam partem facerdotalsm , vt comedam buccellam pan is. j
Qmd per minimum argenteum , nifi oris Confefho>
^delign^Bd
■ Jejjgnafnr.quas fir credentib. ad ftlhf’e argentuenim pro rrtunt teftamentum diuinum, vrtn poftetior^ refpidentes
eloquio ponifoler, pfalmifta teftahte vbi ganitur,' Eloquid j Veterife vanitate non eXuant , fimiles fuluhoftibus illisv
dotn\m,eloquiacafia,argentumigneexatninaiuin,probatum terra I quiarcam teftamentfcaptiuim,iuxtaidola fuapofuerunt.
purgatum. Sed quod dicit ifte qui venit, Dimttteme obfecro & ilia quidem veracicercciam nolentibus ^adunt, quia o-
tlvnampartemfacerdotalemytcomeiLa'riibiicceJlampanis: facer- \ fnnis carofenum,&clarim omnis, Vtflosfeni: aruitfenum, &fios
dotalem partem corpus Chrifti,id eft> Ecclefiam dicit, cu- deciditiztca autem Domini manet in Aternum: fecretum feilicet
iusplebis illelacerdos eft mediator Dei & Hominum, ho- teftamentum regni c*lorum,vbi manetDei verbum.Cuhi
mo Chriftus Iefus, cui plebi dicit Apoftolus Petriis^ Plebs
fan Ha, regalefacerdotiuih. In hanc partem facerdotalem,po-
ftulatcomederebuccellam panis.Quibus verbis ipfufti fa-
| crjficium Chriftianorum eleganterexpreffum eft, de quo |
| dicit facerdos ipfe, Panis quern egoddbo, caro mea efi pro Wundt'
J yjM:ipftijn quippe eft facrificium,non fecundum ordinem '
Aaron,feafecundum ordinemMeichifedech. Fattum eft-
autem in die quodam Heliiacebat in loco ftto, & oculi eius caligaUe-
rmt, necpoteratbiderelucernamDeiantequam extingueretur^]
In tabernacu lo foederis erat candelabrum * vbi a vefpere
vfque mane fummo pontifice lucernW vefpere concin*
nanteiugiterextraVe|umpra:parat«lucebanc, vtDomi-
nus iuiferat : ifto pontifice mtrance in tabernaCulu iam
grandasua fene£kute cohfetfto,oculi eius intantum caliga-
uerant , vt necincenfam lucernam pofletafpicere, quanto
magis extin&am ?Figuraliter vero lucerna Dei Heli fue-
rat.quando dignitate facerdotali pollens iufticia claritatis
rulgebac, quam extin<ftam propheta afleric,dum ohfcelera
filiorum facerdotij poteltatem, meritorumq; lumen ami-
! fi t.Creuit autem Samuel;& Dominus erat cum eo,&non cectditex
omnibus verbis eius in terra. Significar, quia nihil ex ijs, quae
ilocutuseft, irritumfuic, fedomnia funt rebus completa
; qusdixit.Cadunt namque in terra verba fuperuacua, quae
: pronihilo habenda , 6c vniuerforum funt calcandade^
ipedu , ficut & beatus lob dixit, Etluxvultus metnon ca-
debatin ten a: qui nimirura in tanta grauitate vultum tene-
reconfueuerar, vtnumquam contemptibili laetitia refol-
ucretur,(ed quocicfcum que hilariorem fe prxiehtibus ex-
luberct, certa femper hoc caulla vtilicatiseorumfaceret.
Igicur poftea quam hjec in figura mutationis veteris tefta-
mehti d propheta illo prxdunciata funt ad Heli,offenden-
te Dominum lfrael, inftriixeruiu aciemPhiliftxi, contra
eos.tollunt autem Ifraelitxarcam ad ftationem fuam, ca-
pta eft ab hoftibus arca.ipfique non folum vi6ti funt, & in
higam verfi , immoetiam magnaftragesfadla eft occifo-
rum» Nounulla tamen futurorum fignificac res gefta h^c.
in prophetiaenim area ilia ab alienigenis cap ta, indicabar
teftamentum Dei tranfiturum ad gentes. quando enimnun-
aatupiek Helifacerdoti captamfuijfearcam Domini, ceciditdefel-
la,&mortuuseihf Tranfeunte arcaDorniniadgentes,pe-
rijc atque interijtfacerdotiumludatorum. Duoquoque
filij Heli corruerunt, vnins vxorviduata, & mox in partu
verö de terra Philiftiim area Domini ad terrain Ifraelita-
<rumrcdiret,plauftrofiipefpofitaeft,& vaccç plauftro fub-
iundæ funt, quae feta mille memorantur, quarum filios
clauferantdomi,vcferiptum eft, Ibantautem indireäuih vac-
ca per vtam qua ducit Bethfamis, vno ttineregradtebanturpetgen-
tes,&mugientes, & non decltnabant nequead dexter am neque ad
finifiram. Quid igiturvacca:, nifi fidelesquofque in Eccle-
fiafignant , quidum facrieloquij pr*ceptaconfiderani«
quafi fuperimpofitam Domini arcam portant. De quibus
hoc eft etiamf nptandum * quodfûifrêfetæme.hrôranturi
quia funt pleriquequi in via Dei intrinfecus politi, foris
c^rnàlibus affcàibus ligantur:fèd non déclinât d rc&o ici-
ncre,qui area Dei portatin mente.ecce enim vaccae;Bcth-
famis pergUnt. Beth famis quippe dicitur Domus folis: &
prophetaait^ Vobis autem, qui timetis Dominum rorietur Sol iu-
fiitia.Si igitur ad æterni 5»ôlis habitationem tendimus, dù
gnum profedlo eft,vt de Dei itinere pro carnalibus affe&i*-.
bus Hon declinemus. rota enim virtuce pen fand urn eft^
quod vaccae Dei plauftro fuppofitç pcrgut&gemunc.Dan t
abincimismugitus , & tarnende itinere non rétorquent
grcfTus.Amorem quidem pet compaffiohem fenriunr, fed
colla pofterius non defledtunr.Sicnimirum prxdicacores»
Jfic fideles quique intra fanda Ecclefiam eflfe debenr,vc&
compatiantur proximis per caritatera,& tarnen de Via Dei
non exorbitencpercompaffionem. Area quippe fu^erpo-
fira Betllfamis pergere eft,cum fuperna feientia ad ihternai
lucis habitaculum appropinquare. Sed tunc vere Bcthfa-*
mis tendimus,cum vi^m rediitüdinis gradientes, äd vicina
erroris latera non pro affectü pignorü declinamUs.Sicnäqj
ficnecefleeftvtinccdercdebeanf,quifacrilegijs fuppofici,
iamjper internam feientiam Domini arcam portanr,quate-
nus per hoc quod propinquoru neceffitatibus condolent,
iaccepto redlicudinis itinere non déclinée. Quorum nimi^
rum gratia mentemnoftramtenéredebec, ne hæc eadem
mens aut,fi affedtu non tahgitUr, dura fir, aUt, plus tada fi
infiedicur,remifla. Percufiit autem devrrisBetbfanntis, eo quod
vtdtjfent arcam Domini, percufiit de populo feptuagtntaviros, &
quinquaginta tn'tüiaplebis.Popu 1 us & plebs pro Vna eademq-,
re indifferérer accipitur.nâ& ex Vno Græco quod eft^<*«f,
foléc vtrumqj transfejrri. Sedin hoc viderut effe diftaHtiai
quod in priote commate vcrficuli additumeft viros.yiros
enim maiores natu fignificat: vtfit fenfus:Quia de optimamort.
uaeft,proptereandem perturbacionem-. Quod eui- tibus populi feptuagintafunt perçufîî:dcipfâ auccnl turba
üenti fignopræfiguratum eft, poft extindumfacerdotiüm vulgarihominum quinquaginta millia. i Quod n'e parerc-
Iudæorum, carnalem interiifle fynagogam , illi cainaliter turin Èxodopopulusàlonge ftabat & brabat -, folufqué
adhærentem : proftràtoq. Heli de fella, pontifices Iudaeo.- Moÿfes afcenâit ad DominUrri. Iffi ob hoe À Deo pereuflî
min fedem habuete vacuam,& gloriam facerdotij,tegniqj funt,quia nbnfolum appropinquaueru nt,fed etiam, vt a-
excindatn. Sed quid eft, quod dum pofuiflènt Philiftijm lia translatie habet, deqiexeruht, quod rationi plus conarcatn
Domini in templo Dagonis Dei fui , iatrauerunt
tempium , &inuencruncDeumfuumproftratum atque
confradum, caput eius duxque manus abfeiffee ? ftatim c-
mmvt teftamentum Domini peruenitingentes , 'confe-
ftim'idola, qux deceptum poilidebanc orbem,de'ftruda
funt,omnifqj error fimulacrorum corruit,prffefentiam Dei
fèrre non fuftinens.nam in manibus prxeilis Dagonp,o-
teftidololatri* finis agnofei s limen enim finem itineris
ugnificat.etiam & illud ad magnam pertinetfignificatio-
ncin in ipfa ruina Dagon Dei fui atque fcadura,quod dor-
•umillius fpluni; inuenerunt, fradis omnibus eius raera-
has.vdoifum quippe fugam fignificat. quicumqueenim
higiunt, perfeqüentibüs dorfum danr. vnde feriptum eft
dehoftibus^j^wMWjjoweiwrdorjwi^ybienimidqJtaperie*
runt, aliqua remanctiaaf? aliquibus abfcondutur,? fu^
Quod aucetn percuffi funt in pofteriota?y,qui ar?<
cam Dei captiuauerunt, hac poena fignificaturft videtur:.
qulafiqui fufeeperint teftamentum Dei,&poftctioravit3e
d'fexerintjëxipfisioftifllme cruciabuntur,qu$ ficut Apogruuraeft.
Nam in Exodo,viderunt, & audrerunt, perfpi-
cua diuinæ potentiæinfpexerunt, ne'eperieruhe &c idco
ifti^nonde vifionç,fed dedefpedione ôètemeritate militari
funt. Et fattum eft, ex qui die manftt area Domini in Caria-
thiàrim,multiplicati funt dies. Erat quippe iam annus vicefimus,&
requkuitomnis domus ifraelpofi Dominum.^Nonita.intclligé-
dum eft,quafi vigintianni, quibus area maneret ih Caiia-
rhiarim,ad odàuum vfq; annü regni Dauid,quo eamcon-
gregata frequentia populi in Hierufàlé adduxit, finccom-
putandi.Inuenitur namq; in fequentibus,quod têpoiibus
Saulis filent élata de hac ciuitate,& alla ta in caftca, pugnâ-
teco aduerfusPhilifthæos.ficetcnimfaiptfieft,Er4iri\n.''f
ad Ahaim,Appticaarca Dei.crat.n.arcaDei in die ilia cum fiiijs
IfraehEt quia confiât quod Dauid earn in Hierufàlé add u-
xérit de domo Aminadab, in quam nuHcillata efTe pei hi-
betur, reftat intelligi quod iri dieb.Saulis relatajde caftrisj
& in praefata fît il lata ciu i rate m, vn dc den uo régnante Dauid
affercurin Hicfùfàlé. Eftergofènfus temeratæ fenfen-
tiæ.quia ex quo rUanfit arcain Cariathiarim,erat annus viftoliis,
.exiftimare debenrficut ftercora. qui en i txiiîç aflu- çefimus,çôeamihde transferri temp,orib;Saul caufïàbelii
ïfit.+b.
De reucr-
fioneareç.
,VHv
t
tè
Depercuilioire
Bcchiâmi-
VIII.
1 H
De cô
qüod feri-
peum eft,
E.lju.
]die,&c;
IX.
contin