SantfLPauUtU
brucîis dicitur. Quod û'ipfcbritcus,qui non lacis auoiac,
fed tnagis fcdct,nô fueritabieâus, in tubiginemyertitur:
quæiam penitus inhæcefcens, vede ftipula, fie de anima
nunquàm, aut difficile expellitur. Vereor ne dirin loqua-
cius vos fatigOjipfe vobis molcftius quam locufta aut bru-
cusinfedcrim. Difcutire igicut vc.erucam,& pro cul abijçi-
te hanecHartulam,nedelongiore conta&u-fèrmonis no- ;
ftrirubiginem infipientiæ noftræcolligatis ,qua defplen-
defeat ni tor cordis vcftri,& vigor mentis hebetetur. Atca-
tnen ob hoc tantum fuper hoepeccato nobis,quovo$ ram
îgrauiterfatigamus, ignofeite, quéd de licentia charitatis
abutimur patientia veftra >.&ita repletumpeâus veftrum
noftri amore confidimüs, vtoftemam noftrinö capiat, et-
iamfi faciamusiniuriam qua mereamuroffendere, fivos
vnquàm à nobis vel merentibus poffitis offendi.
B eut-3 2.15
1.ÙM0 .4.
[i.Cor. 3.1z
C
?ƒ«/. ».7.
Pfal-so. 14.
PfeU.4i.ie
*D
PrOU.l9.ty
CW.i4.I4.
P f e i l . 4 4 . 1 1 .
P f e d . j î . 10.
I f a l . f i . i }
T E R T Ï . Æ E P I S T O L Æ
* ARG VMENTVM.
Apri olimconiugem, nunc verb in Cbrtfto foment atque confer-
uam laudat à continents, quod iuxtet Apofioh.prmptum ex con“
fenfu viri abfiineat ab opéré nuptiali î indußriam eiusprobat* fimul
admonens quibus modis inSlituendifintfilij.
San&o & merito venerando acdile&iffimo fratri
■ A pro,Paulinus ÔcTherafia.
V^Visdaretmihifontem literarum tuarum,vt reQ>on-
V ^ d e r e posfiTem literistuis,vario gratiarum fpiritualium
:flore confer tis; neciam fcolaftlco magis quàmdiuino fer-
monefacundis, & affluentibus quafi deterrarepromiffio-
nisdiuinælaôte pietatïs & melle fapientiæ, cuius & mel &
oleum fuxifii defimapetrayïdefoiGfatmoDomino,qui eftfun-
damentum &tem<t domus, fuper quod viuis openbus ftruerc
ædificium falutis exorfus,non ligna,nec foenum,-& fbpn-
1 am,fedaurum,argentum,& lapides pretiofbs fuperædifi-
care moliris: Quia pra^eriticordis duritiam, ariditaté atque
leuitatem cum veteri homine deponens,eÖe6tusesli-
gnum humidum,quod vicinis aquar um deçürfibus1 vixens
frubtum fuum dabit in tempore firo : ncque vnquam pri-
uabitur honore foliorum» SenfUs tuus aurum eftigne exa-
minatum,&fermo tuus argentum efl purgatum fepculum,
qui gratia fpiritali renidens, eloquia dommieaftade corde
puro,& linguaindice cordis expromit. B onummfirmücfj
tbefaurumin vafefiäiÜ nonfragtlifide feruas. Quia commiflæ
tibi gratiae vas mens tua eft,quæ intra corpoream fraguita-
tem confirmätafpirku principali, folidam diuino muneri
cuftodiam praebet. Pauper ego& dolens, quomodo pare-
bo fapientiæ quae me ad ménfàm potentis hac conditione
praeccpit mitterC roanum, Vt me ifeiam fimilis apparatus
fieridebitorem. Ecceenimmmihimenfapotencisfaôfcus
es. Appofuifti mihi diuites efca®,quae me efurientem facile
iûomnia verborutn tuorum, quafi in variaeleâaeum gu-
-ftu & afpeôtu dapum fcltamenta rapuerunt,vt gulæ potius
meæ,quàm inopiæroemor anderem fumere, quibusparia
praepararenon poflum. Quidigiiur agamî Aquomihitri-
bui vel commodari petam, vel fupclleôtilcrn quapoflem
digno ambitu triclinium diuiris æmûlari ? vel impendia
quibus poffim diuitcm pauper repafeere ? Qüis-mihi in
huius debiti obligatione fubueniet, nifi tu Domine Iefu-?
qui te omni pauperi tuo fem per obligascommodanti j &
pro his retributorem fore fpondes, qui nùnc non habeant
retribuendi facultatem ? Adefto nunc mihi, & pro inopia
1 mea Apro tuo; de tuismeum debitum folue diuitys,riuos
eius inebria,& multiplica in illo generationes tuas, yt exi-
ftat indomo tua ficut oliua frudifera, florefeat vt palma,
.& multiplicetur vtcedm ïtbam.Se d reuertar ad literas tuas,in
quib9 lætor ficut qui inuenit fpoliaroulta: & licetde roeis
verbis nihil fimile poffim referre j tarnen vt fameùci fa-
ciuntjcàm epulis opimi conuiuij digeftisicerum de fua inopia
efurire coeperint,famem fuath præteritç faturitatis re-
cofdarione folantur , & animant inanem præfènti cogita-
tioneabfèntis conuiuij pafcünt; Itacgo hancçpiftolam in.
tuifermonis fètraâatione contexam, & vo luptatemmeam
referam, n rh il tibi largiens, net votumergaxe meum
potitts,quàm tie tet»ptirimentum loquar.Expreflèruht c-
nim mihi fàciem eofdis'tui liter* cuæ^ Illæ liter* fpeibo-
næ,liter£efidei non:fi£læ,litersepuræ caritatis> quid amoris
fan&iffiiriifipirant ? quàm fuauis in his & quantusChrifti
odor flagrat l quanta opulentia^nçeri cordis exæftuat^
quomodo riobisanhelant fitim tuam,& defîderium defe-
dtumque tuas in atria domini? quas agunt gratias Deo ;
quas impetrantaDco ? quæ legenti mih.ifiorefcentium in
te gratiarum Dei ,‘iam que operantium virtutum præbent
fpedacula ? dbi paruuli fiue etiam-adultuli Babylonisfilij
eliduntur ad perram, vitia fcilicet confufionis fuperbiæq;,
fæcul^ris, quæproeliuius.fides congreflà fuperabit, fiinl
primordqsad C&riftum illidere anticipatacrefcentium fir
mitate præcauerit. Ibi&cedrilibaniad terramdepofît*, & 1
in Arcæ fabricam compagine caritàtis eredtæ, mundi hu- J
iusffit&usimputribilifubere fecapt.lbidéexciratus Chri-
ItuSjVt direâionis tu'ç curfum ad ftabilitatcm fuam du car,
venros&maria ribi plâcans videçur» Cuiiamin corporis
tui naue ve#atk>,& in tuo corde cçruical eft,quia mue ni t
illic palier domum fibi, de habe.t; in.te.vbi reclinet caput
fiium; lllic& cotiiunx noad mollitudinem v.el auaritiam
viro fîiOjfed ad continentiam Ôçfortïcudinem reduxinof-
faviri fui magna ilia diuini cum Ecclefia çoniugij aemula-
rione mirabilis eft, quam in tuam vnitacem reduâam ac
redditam fpiriralibus tibixanco firmioribus, quamo ca-
ftioribus nexibus caritas Chrifti copulat , in cuius corpus
tranfiftis à veftro. Benediâi Vos Domino,qui fecit vtrum-
que vnum ,condens in fèmetipfum duofaciensmirabiliafo-
lus,-qtù conuertit non Idtàanïmett, fcd&affedus, temporalia
in æterna mutans. Ecçe ijdem coniuges quifuiftis,fed non
ita coniuges vt fuiftis. Eftis ipfi nec ipfi; & fiçut Chriftum,
ira &c vofmctipfos iam fecundum carnem non noftis. Hæc
mutatio dextraeexcelfi.Quçin fèmanens omnia innouat,
■6c conuertit mare in aridam>,ad continentiç ficckaté ftrin-
gens fluencia vitiorum. Bènedida h*c inter mulieres, &
hac quoque deuotione fidelis & acceptiffima Domino,
qua fe neceffitatibus fèculi pro te velut quædam procéllis
in immobili fcopuloftabilitaturrisoppofuit. Verèinipfa
petra ilia fuper quam ædificata domus non cadet,iblido
ftretiuæ mentis fundata veftigio, fada eft tibiturris prote-
dionisàfiacie inimici; vndas & turbines feculifrangens,
piæferuitutis obiedu,vt tu feclufùsàpelago tutam inEc-
clefiæ porcu mentis inconcuflae ratem in meditatione cô-
tinua ftudiorum operumquecæleftîum,quafiquodam re-
migio Ça.\mïs,èxetceiS^Corporalisenim,inqmti exercitatio ad
mcdtcum,nam pietasad otnniavtilis efi, <^u*cc fubdidit Ghri-
fto præferentëm vel iacere in domo Domini, quaminpecca-
tortim tabernacütis entinete\ & eonferuam tuam in labores
çprporeos ôc affedufpiritali pro tuaanima pignorauit, vt
pretium libertatis tuæfaceretfèruitutem fuamjnon ilia in
fiecularibusnegoçijs m un d o, fedC h rifto fèruiensiPropter
quem mundum patitur,ne tu patiarisIVerèiuxra ditiinum
opus & verbum fada in àdhitorium tibi » & ad te habéns
conuerfionem fuam,denutu tuo pendcr,&m tuo ftatufi-
ftit,in veftigijs tutsAmbulat, iri anima tpaanimatur; pro
vita tua deficit, vt in tuavita reficiatur. Curat ilia fèculi curas,
ne tu cures. Poffidere videtur,né tupoffidearis à mun-
d o, & vtpoflidearis àChrifto, nonillamàpropofito tuo
difeors abiungit vohsntàs, fed {quod magis roiru éfty çqn-
cors fides opéré diuidit,voluntate copiundam. Nam une
animicaptiuitaterem captiuitatis in libertatc fpiritus ad-
minrfirans, firmauit mahus fuas in op.ere virtucis, brachia
fua extendit ad v t i 1 ià ,a cCi n da fo rt i r e r lum b os fuos & e-
feas pigritiæ non edens, fada ell: eibi canquâm nauis, quae
mèreaturà longinquo.ncccfîkiia diuifione reddens per le
Gafari qua font Cafaris ,vc quæ Dei funt perte minîftretDw.
Nam cùm tributumfficut feriptû éfb)dederir,cui débet tri
butum, tune & manus aperiens pâuperiè ftu du operç fuç
porrigens inopi fpiritale vedigalpcnfitar,& redit ü poflef-
iionis in tu* miliriæ ftipendium niggerit.-lam fàlutaris da-
mni auarior quàm le ralis lu cri. Quæ caljs ëft, fidic in ea cor
maritieius. Operaturenim ('vtferiptum efi) virofuobonatota
vita fua, & non mala : 6c ideo non follicitus agis quæ in
domo tua terrenaaguntur,quod in domo cælejti agi rut
ftrenüè
I fi*â\
Matt,ly
Mm,
■Ltic.iu
M»tu.ÿ
zpH-n
WM
ÿ d ii, 1
2.Or.;,if
Pfallia
Mott.711
G
'rfdm
■Tmù
p - i l l
Gen-t-fi
Ctrl’ J1*
Ifriitm
A
feU.izO.:
Bpiß. ad ' Aprum.
ftremiê Iiboecfequens: n e c cnbuct nô percntîbüs ; ribnnunquam duîagrbs fà-
M»i«prW.qi!la6p!en5-muIlcr(quaIisnbidbnaraeftJpte- opes&incûkbshabenr.defpcaisabopevelroanufuafrü
Ä f t a » 'a d U a a d r i » I M » &
Nonne ci b] vi-1 fep:e cuentn iuvtafidépriefticocbmpenfantedilisenciâm
deturK hiEC dupliaa ub, pal ha. ac purpnrea vel byffina teligione.quosfolcrs eultdràdcfcmit.piavotaiuucrunt
vcftjmeniacontcïcre/cuni&.lh^fidcagratiamtuam Oràftn-ÿ.vrPominusbmnipdrens qnUmtfomM. mii-
daçlKet.qma rouftcrbonacoronaeftv.rofuo; &v1c,flîm fertam, conncrtataridam noitram in exitiaquamm per-
C
U ço. 7
»/.127.3.
V 9>3fi
illi honor ruus purpusa eft, quia remperante Domini gratia
fimplicirër fidei vnirate Vcftiti fuperinduetis vos iriui-
cem fiiiriralium operatioue vircurum î Tu illi inChrifto
caput; &illafundamentûm tibi,cuius.operepes tuus ftat
in via Domini, & quam capiçis ruiparticipem faeicr çom-:
mëmbràtain dominibofpore fidei cômpago, quia&in
follicirudinisdiuerficate,(kIub tamen confonæ mentisaf-
Corÿ.17.} fenfu ae propofiti tui iunda fefitentia, dum tucrediram
Ut.zt.is.' tibi difpenfationerh fidelis6cfolers talentorum herilîum
^ I multiplicatorexerces, necilla quod de terrenis élaborât
; ’ ’’9\ frifdibus thefàurizat in terra,fèd tui* potius operibus quâ
rou 51.31. damnofis'auaritiæ quæftibusfoeneratun Etideodabitur
; g illiftudusàmanibusfuiSj&laudabirurinportisfiliçSion
maricuseiusin Domino, qui vobis ab operis eiufUemla-
borediuërfbifed pari ftudio cotifitam fègetem in commu-
ftthzs.6.' nein pi æpàrat nieflèm, vt in ilia dieparitertn exultationtve-
niatis afferentes manipulos veftros, m i n iftra i lia féminis&cù mi-
nifterijïèminaror. Nô enim defraudabiturconforciomer-
cedis ruæ për meritum compenfàcioms iftiu?,qua non vo-
lunrati fuæ obtemperans ,fed fàluti cuæ, huius ipfius ©péris
docimento probat indicium fidei fuæ,fatis indicans,,;
quantb & ipfà potiorém fèculi contemptum quàm vfüm
iudicec,q»æ fpiritaliatibi maluit, non hocfèculum Chri-
ftb,fedtë fibipræferens. Adij dut Dominas fuper vos3 &filios
. veftros. Miferiebrdià enim Domini promerita parentibus
t clef. 3 n . fa{citaui’c^y ti'Grjptumeft)giioseomm,&locuplerabun-
6I.127 j J riirin bonis Domini. Spéroautëmjqüôd ficut vxortua in
' ! lateribus domus tua,ficùtvitis abundansejl,£raaiib\is tibi pie-
trâtis exuberanSjVt cadantàlatere tuo mille,& decèm mil-
-. liaàdextristnisî ita&filij tui menfatft Domini tecum'fi-
cut noùellæ oliuaruin circumfiftère merebuntur. Quos
mine arbkrotdiuinæ fapientiæ bonæque conuerfàtioriis
vëftraîefcis vt pullos aquilarû cibari, vt depopuiaras præ-'
dàparéfitum Carnes, ideft, carnalesinimiciuas, quæ ad- '
uemntùr fpiritui, iam nunc edere difeant, & fpiritali vo-
râcitate confumere, & in fuperna virtutum confirmatis a-
larum remigijs euolare. Educenturficut filij Prophetarü,
qui tumulrübfam ciùitatis habirationem, ad cbmponen-
dam pàcëm filentij animam declinanres iuxta Iordanis al-
ueum fibi habitacula fccreta meraci funr. Confecrentur
. ficut filij Aaron,non tamen illi,qui ignemalienumDomi- i
ho accendèntes exufti funt igné diuino,quo ipfi carebànc,
fèd vrEleâzàr & I-thamar merito perpetui füccefïores dignitatis
paterhæ, quia non dégénérés fanciitaris hæredes.
Igtiemauté mihialienum videturaccenderequifquis cor-
poreævel fæcularisaliciiius èupidiratis ignem in fàcràrio
fui cordis accendens,audeac apprbpinquare altaribusDo-
mini; quæ non recipiuntnïfi illius ignis accenfionem de
quo ait r Ignem vent mitterein terram : & quid vole fi iam accenfuseftt:
Hqcigne'nos'Dominelefufemperaccende,vciliuminemur
fenfibus ,<leflagrernus in vitijs. Hicenim lohis
qui a te eft ignis igni refiftecærerno. Habéntesautêcor ardens
in via Domini,non altenum,fedfuum ignem Domino accendtmus,
& inter igneis fèculi hoc igné muniri , ficut illi in camino
püeri intçr fibilan ces impetu flam mas rorabimur; & hy-
mnumDomiho inter inbendia refrigerantiçDei filio con-
cinentecantabimusi'lpfèenimdixic, in duorumquoque
velrriumcohcotdiafelèmpecinrerfuturum. Vndiecônfi-
dimus, «quia & in rnedio domus tuædiuerfatür /vbi & in
vobis & in filjjsvnus numerofàrUm àgitur coerusanimarû.
In quo nos quoque folo abfèntes corpore fpiritali præfçn-
tia confèratis precâmur,vt animæ noftræhorculum fitièn-
tetrtnon folùnj verbo, fed&precatu rigaris, quem nequy
noftris mânibus vt infirmi, neque conduisis vt inopes
excplerepofTumusi&qua via tuam vitam,quæramus non
jnueni mus,quia fodere non valemus,&mendicareerube-
cmuM. Vnde impenfius adiutorio orationum veftrarum
quiaquis aut inutilis conducet operarios, aut
cuti'àt.& interrumpar duritiam corefis noftri, vthânc qub-
/ quepetramcbnuercarinftàgnumaquæ. Arque vtiflamil-
1q rore refpergar.quo illud myftîcum ih area veliiis infecir.
Ros enim quiabillo eft,(aniraseft nobis. O rare, inciuam,
vt hortulum noftfum incroirc dignarus exfurgere Aquilo-
nem iubeat,&Auftrum venire,quibus auras Viralés afïlan-
tibus,gerrainà:noftra viiiefcari t.Sed fi yineàth fuam ingref-
fus arborem noftram fine ftuiftu inuenbrir, parcat èXcide-
rë,& mifcricordia difference credatagricolæinteruehien-:
t i, qui excorquendum diïigcncia fua frmftùm de fterili fi-
cu neapbllicetur. Potenseft.n.ipfeDoihfrus (.quiinterpellât
pro peçcatis noftris,& qüi'vocat ea quç n ô funt canquam
quæ finr)facere&denobisegeriis&aridis arborera
fruâuofam ; &anifnam ihanem adipe verbi fui tanquam
cophino ftercôris opimare. Quia fcriptüm eft :De ipfius gratta
pmguefcent fines deferti. Cophinus autem hic ftercôris, qui
de fterilifertilem arborera facic, fpecialirer mihi videcur
humilitas fpintàlis, quaconrribulantes cornoftrüm pÆ-
nitudine præreritæ vanitaciscuacuamUsinania, & fuëcum
virru tis accipimus ; gua opcribusiuftitiæ fteriles eramus,
reddimurfruôtuofi. Bonumergo nobisintrarein receflîis
noftros,& humiliare in ieiunio, ( quo ieiunatur ab operibus te-
nebrarumf.Miimam noftram,Vr ab huius humilitatis fterco-
re quæfæculo vilis Deôcaraefterigatur, pereum quifufei-
tatde terra ïnopem,& deftèrcoreerigitpâuperem. Gratia Dei vo-
bifeum.
; Finipad Aprum tertia &vltima epïfiola.
Pftl.io6.i-,
Pfeil iif.S.
Pfal. 04.!
PfU>!4. ij.
Pfitl.1iz.7-.
S- P A V L I N I
A D F L O R E N T I V M G
E P I S C O P V M D E C I V I T A T E
Çardurcenfium Epiftola.
A D -;-.F L O R Ë N T I V M A R G VM.
E N T; V M.
Breuis ac familiaris efi epiftola, nec indtgei argumenta.
Beatiffimo ac mérité Venerabili Fratri
Florenrio, Paulinas.
LÆramurin Dômiho vifïratos h os litéHs fikriiftitàtis
tuæ, & prouocatoSj^t qui neq; hotitiæ tuæprius gra-1
tîam geftaucrimus, nunc repenrino Dei munere pleiîam i
tuæ tanquam veterisamiciriæ fiduciam fumeremus. Virtu t à l 9.\5
(inquit) & amicus veterefcet,&cum fuauitate bibesipfum. Ec ce
iftam Prophetæfèntentiam fuperauic fan&itàs tua, quæ ta
perfeào diligerë non coepit aftedu, vt inueteratæ nobis j
dileâiônis fuauitate in prima huiusftederis noaitace rèd- “
diderit.vt non neceflèhabeamusPptare incremehtacari-
tatis; cuius maturitarém confummacam principijs abun-
dantibus experiremur, vc vbertatem animæ tuæ magnis
fontibusfcompararepoffimus.qni origine fuamlatèprofil
foorëhimpenres.ftatim ih ortu fupfluminafunt. Benedi-
ctus itaque Dominusqui Peccaris noftris tali gratia fnpej-
abundauit.vtnos neenotitia rua dignoseciam caricatedi-
taret,& minore hadtenus bono carentibus(cum veftræ
corporah> noritiç eflèmusexpertês)tanco maius de te mu-
nus indulfit, quanto potior in homine fubftanria eft fpiritus
qui caro. Propcerea exulcar cor noftrü,& replecogaudijs
ore dieimus: MagmfcauitDominas facerenobtfium, quo- ? i
niant prauen fti nos in benediütone dulcedtnis per eloquia fan-
tta, ÔC ficut argentum purgatum exaramata, viiiranS h. 7.
nos yt dixic, excitans de pigritiæ noftri firu ad obfer- I
uantiam charitatis tuæ. In qua quidem non fbmnb I
lentia dormiebamus, fèd ignorantia ûlebaiyiis. Srt ergo],^ i