Sanfî't Paulini
gna. Videlicet quod munimentum anima: dimicanti fra-
cerna eompaflio ferat, yarijfque mentis afflidtxpulfibus
quafi murus obfiftat. Sedfi forte idipfum culpa: magis,'
quamgratia: iudicetur,quod tardius fungar officio earita-
tis, ere das vclimilico, vt agnouerim feripfifle me. Neque
videatde te negligentia mea (èriüs audiflè, cum ipfa me Sc
loci remotiopropofiti ratio,defendat: quo lecretus ac
tacitus agens , neque videre nifi raros|praetereuntium
pollum, neque interrogate de fandtis fratribus, nifi ca-
ros volo,temper tarnen &in meo filentio tui memor nunc
vt caritas poftularc vite eft, opertum pe&ore affedhim reclull,
Sc per has ad te literas ptompfi, quibus ad fandfcam
mihi vnanimitatem tuam qua potui v*a profe&us fum,
quia non potui ijfdem corpus & animum dneum finibus
continere * cum caro [ vt temper infirmaj per hyemcm
Mutt. 26. longiuscommouerinegaret, & qui temper eft promptior
fpintus Feruentibus adte defiderijs euolaret, vt quem corpore
non teÄebam, mente comple&erer. Cucurri igitur
B in fiti defideriorum ad te, mi frater in Chriftó vnanime at-
Ffal. 61.5. que verierabilis, & fi meviciffim intüeris animo, tcciim
efle me totufn videbis Sc fenties. Nam fr verum illudeft.
tern, fedcmptoadtepulchrumàgro mor tuam fiiam p re-1 çen I
tiofafede compoiuit, docens panter quid fibi iufti debe- ! 19
rent homines prouidere , cùm is> qui ad Dei Verbum de G«.|J
terra patriae çôgnationis exierat , nihilque præterça de
peruagatisnationediuerfii (parijs comparauerat, o hi nis
terræaduena, fol u m tamen agrum (epulcro, id eft, non.
tempöïalem,fedæternam poflelfionem,nec terram auai(a , J j
ciaf, fed quietis emiflèt. Iacob quoque dile&am iljam & bus& jr
expetftatam Rachel&tumulocelebri honorauit, Sc titu- mandi ü:
1 o, V t religiofum Sc praetenti dolori foluere t , & pofteris te-
ftaretur officium. Quanquamilium locumritulomortis
vxoriæProphetica mente fignauerit,prouidens legem or-
tu euangelico fopiendam, quo myfterio çoniunx Patriar-
chæfquç pluribus locis in Ecclefiçimaginem vixit) tarnen,
Vt rèorjinSynagogae typum moritur, & partu filium dolo-
ris enixa,illic vbi crat Virginis partu Legifinis edendus : finis
erenim legis Chriftus. Sanctamvero Sc fandlificatam
fpemperhumandicuram nos Thobias docet,huiusfpe-
cialiter muneris prærogatiua iuftificatus à Domino j& Ar-
changeli voce laudatus,quod prçtuliflet prandio fuopâti-
peris lêpulturam. "Negligenscnim ventris, quia diligens
fenfu nos potius videre Scaudire , certèadfumtibi& p o- ! animae,maluit corporeefurirequam fpiritu, vt nobis quo-
tiore mei parte, quüm anim o ad te yenerim: quo nifi ad- j queefletexemplo, quopr^optemusieiunare cibo carnis,
fimusetiaravt corpore intérfimus,pr?(èntiam non proba- vt frmritate anim* conferamus''. Quare bona religio fe-
mus, vacua noftri imagine,mentis abfentia. Quamobrem pultnr$.Bonaelacrymae caritatis,in quibus pater Abraham
fignatumamicitiremunusimpendi, dignuraque noftrafi-J matremrepromiffionis eduxit. Bon*lacrym*pietatis,
de feci j vt te fpiritali aditu vifitarem. Hanc de te inuicem quas Iofeph iuftus impendit patri. Bonae Sc lacrymae oragratiam
quslo merear j vt tu qüoqtle me interioribus vi-
densoculis,tapquamadftantem comminus & coramlo-
que ntem,&cóan Helati tern anxictudi ni t ux de neceffi tatè
communi j vel patientire congratulantem de (pe fidei , itt
bq.c (èrmöne (ulcipiaspariteratque confpicias* Sermö e-
Matt.it. i nim viri,mentis e(|4,ccu)um* ipfc Dei fermo confirfnat,
quiaex abundantia cordis os loquitur,& thefailrus
j pcóboris publicatur eloquió. Ob hoc in veritate quadla-
i mus in Ghrifto ? expréuum his cik>i llteris ahimum meuni
1 fufeipe, necrvolo amicitiam noltram tempore mëtiaris.
! Non enim haec, vt fecufariS eft j qus fpe fxpius qüam fide
I paritur , led fpiritalis ilia * quae Deo auiftore generatur, 8c
‘ arcana fpirituumgermanitatecoaiefdt. Quo fit, vt. noö
diurnitatis v(u crefcatadamorem $ neqüe docimentiexr
pedatione pendeatjfcd [ y t filia Veritatis dignum eftjfta-
rim firma & magna nafeatur, qüia de plènö incipit orta
pec Chriftum.Hacigitur te caritatecomplexusitaveneror
vt membrum Chrifti, ita diligo j vt tömmünê inembtum
raeura. Quomodo enim hon vna mens, quibus vna fides?
Quomodo non vnus ani mus, quibus vnus Deus t Ac per
hoe quomodo diuerfum petftus fit, in affedionc toleran-
di,quibus corpus vnum eft in compage credendiïV ere,di-
co,non raentiorjduraanirai tui md5us cogito j mea quoqj
yifeera fentib fulpirijs tuis duci, Sc vtverefocialia membra
vulneris,tuidolore configi.Quanquam me iion minus
prudenti* Sc fidei tuae reputatioreficiat, quam afficit cura
mceroris. Denique addubitafle me fateor, vtrum mcefta
pro meo affeétu tibi,an potius gratulantiapro tua fide verba
pr^berem.Na vt euocationc ad Deufamft? fororisme^,
ita deuotionem pietatisin Chrifto tuse pariter audiui, ifto
j ctiam patrefamiliaé [ per quern feripfi ] indicantepruden-
tiam Sc (andlitatem vermin coniugem charitatis tu^,quam
non vacüamfletib.^ vt maxima pats mortalium J néq-, va-
j no [v t fpeirioftrae expertes folent j pompariiminanium
) honore comitatus es,(ed remedi js falutaribus Sc viuis opi-
! bus,hoceft,elecmo(yhis pro(ecutus,debitoordine primü
caro furieri iufta periolucns,pijs lacrymis Sc largo caritatis
( rore perfufus religiofius exequias honorafti. Itaque iftius
pietatis in te opus ante laudabo.Nam id quoque Deo plar
I cicum monftrat feripturadiuina, cuni dicit i Fili produc
Ecd.3S.16 lacry mas in mortuo, Sc quafi dirapafius incipeplorare, 8c
Gen.22.2v nondefpiciasfepulturara illius. DeniquePatriarchaenoftri
huius quoque rcligionisexemplouintmam pater fidei
matrem vocationis noftraiSarram fuam fleuit, non vtidue
diffidcntiarecipiendae,(êd prxgreftè defiderio. Quomo-
dd enim refurreiftionidiffideret fidei pater,&repromifiio-
nis beat^ primus auditor 3 Idem tarnen humanitatjs memor,
nonlpreuit corporis curam, propter animxfecurita-
G r
Paulinam.
tionis, quibus ScDauidftratumfuüm per fingulas nobles Monuos
rigabat. Sed quid fandorum mortalium pnedicem fie- .lugeti
tus?Fleuit&Iefus amicum, hancetiampaffioncm de nqi-i Po(^'
ftra infelicitate dignatus, yt mortuo infrinderet lachty- l| ^ f
mas,& quern refufeitaturus eratvirtutc diuina, infirmita-1 ’
telugeret humana. Licetinillovno totam fimul condi-
tionem generis hümani mifericors Sc miferatór Dominus
deplorauerit, Sc illis lachrymis peccata noftra fleuerit &
lauerit.Idcirco 8c tust frater lacryma: fanófte 8c pix,quiafi-
miliaftedione manarunt, & dignam cafti cubilisfleuere
confortem , non diffidentia reiurredionis , fed defide-
rio caritatis. Mulierenim grata lufeitat virogloriam turn Proj
«, lisj
tenerurf atqueideö fufeitat ei defiderium cum prsmitti-
■
tur. Verum illavtfuit(èmper,ita& erit in perpetuum cö-
rona virofuo, & non extingueturlucerhaeius. Exteridit
enim (v^feriptu m eftj bracfiia fuaad opera vtilia, Os fuum
äperuit prudenter, operata fcff viro fiio bona, gloria & honore
coronaüit te,vtiucundaretur tecum in diebusnoüil- :
ft mis, Sc ob hoc fietu magis dignä quam lu d u , &defide-
randa potius përtïnaciter quam lugenda efi.Nam ipfa me-
ritorum illius xeputatio vt acerbum imperat mcerorem
fuperftiti, quia iuftus defundus rdinquet pcenitentiam:
ita& confolationemvberem prxftatfideli, quiaimtnöri
talitasin memoriaiufti. Neqüe tibi, lande frater, bine ä-
crior dolörisftimulusingeratur, quod pfimaeua deeeijiti
quoniam huic ipfi cafui folatium prasbet (ermo diuinus.
Iuftus:ehim (inquit)fi morte prieuentus fuerit, inrefrige-
rio erit. Sèd ne vel ipimatüra tibi ad obitum fuiffe videa-
tur,eadem tibi (apieiitiaièquentibus verbis probat,anum
quoque illam fui(Te:Seriedus (inquit) venerabilis,& non
diuturtia, n«q;numeroannorumcoiriputäta; canifunt
eriim ( inquit) feiiluS höminibus Sc'&t&s fenedutis
vitaimmaculata. Quare gratulemur iüftö fciiis accitui, Sc
fini mäturo,quse etfi adhuc flöte ätttiOfümvirebat, tarnen
moriim fanditate canuetac $ St jetatèm püelheftipendijs
fenedutis orriabat. Vride Sc. tibi ipfie q u i acerbant vul-
nusanimicaufie(olatium maiusafFerrepoftiint,quodtam
fandani fcêminam,etfi rion Habes,habueris tarnen; Commune
enim tibi cum omnibus amififleihortaleüi i paüclS
Sap.W
H
vero técum meruifle optimam-Quo minus inirorillam in
hoc fecitlo Hört morätam , Sc ad Chriftuin eitiüs äcfii-
tam/ Plaeita ehim erat Deö anima’eii{s j St idcftJid
( vt fCriptum eft ) prqperauit eam de medio irii<Jüitäs b*#»
tïs éducere , ne intëlledum «noftrüm nialitiä fiöftra*
mutäreti Quia totus hic murtdus ( Vt feriptüm eft ) in H
maligno iacet : & colloquia mala pletumque corruq-
punt motes bonosV Sc qui picem tangir, inquinabitür i l r f 1
ab-ea. Quometu quidam (andus morse metuens,&de
tardo
25^
'jpm.u 9J.
Pp/ß.ad lotiium.
^ftofi^^oHIcïtuSjOrat Deum;vt notum fibi faciat finem
fuum Sc numerum dierum fuorum:6é quoniam reuelante
Spiri t’u, quo prophetabat, agnouit prorogata fibi tempo-
ra,ingenftt dicens: Heu me quod incolatus meus prolon-
---- 1 gatuseft.Caufam verb gemitus & timoris fiii hanceflc teftatur,
quodhabitaretcumtabernaculisCedar, ideftin
ir, cenebris iftius mdndi: Nam Cedar Hebrato idem quod o-
'1 re Ro mano Vócaturot/cwririf.Denique ip(e Dauid in duo-
I l ' 1^ busfilijs diuerfo meritofibi amiffis myfterium iftius veri-
I I tatis exercuif; qui filiüm dilediffimum quem fleuerat x-
I grotantem , non fleuitamiflum, certusinfantem ad pacis
! !•>! 4$ eternxbeata translatum. at verb idem Abeflalèn, quem
inimicum habuerat,mortuum lamentatus eft,quia diuin?
iuftitizfvt proph'eta) confcius defperaüitimpiorèquiem,
&refurredionis bonum (ciuitindébitum parricidae. Séd
tarnen idem, vt di’xi, parüulöillifiioasgrötanti impendc-
ratlachrymas , & règios cultus atraveftemutatus cilicib,
DIVI PAVLINI
E P I S T O L A A D IOV
I V M C L A R I S *
S I M V M.
AD IQ V IV M ARG VMEN TVM .
louiusvir & nomine & litter arum feientia clariftmus, eius erit
aim qutbufdam Philofophisfententiaj/t exifiimaret Deum non omnium
rerum humanarum curam germ , fedquarundamguberpa-
tionem Pan ac Fortum necefiitati tradidijfe. Huicfecundofcnbit
Paulinus [ FJamanteaeiufdemargumentimifetat epiJlolam~\ do-
I " cinere,ieiunio fuiras preces ad Denm miferat.Poftca verb censprouidentta diuina vniUerfa fubiecere :Pbilofopliorumvero de
■ quam filij morbum viræ finis abfolnit, quafi.deficient cu- yfortuna &fatpplacita,fcita,promiJfa,ejfe vana & nulla. Hunccol-
rarum materia,hunc fibi lugendi finem fecit,quem paruu- Uudatum ob ipfignem dottrinam atque eloquentiam, hortatur vt
L j. 12. Ins viuen di acceperat.Itaq; Sc filius corpore & pater ludu Fhilofojmtum librispofthabitis, ad facrarum Scrip tur arum leäio-
M folutus eft ; fimulque triftia pedora & veftimènta depo- nemjndeverafeientiapetendaeß,animum transféraiÆpiftola bac
nens,& cibum fumpfit Sc cultumrefumpfit, & fqualidum | erudita eft & eUquens, vtpote ad vtrum érudit um & eloquentem
pulüere caputdeduxitvnguen'to.*fcifcitantibu(que pucris ! feripta.
, fuis ( quos obftupefécerat tarn inufitatus patriae ordo pfe-
tatis,vtquiantèoffiitatem lüxèrat, gauderet oxbatus)re-
ifpondit : egoadillümibo,illeverbad,menonreuerteçur.
: Satis(vtopinorjdocuit Rex PropKeta, quam poft noftros
; fbllicitudinem debeamus induere, videlicet vt de noftro )
' potiusitiüerequofrquimur, quamdeillorum, quiiam
progreffi peruenérinr,laboremus. Piumeft contriftari de
auumonecarorüjlèd fandum laetificari (pe 8c fide promif-
Iouiofratri,Paulinus falutenh
I llijs noftris Pofthumio & Theridio partiam
' dëCampania,[quam noftri gratia acceflere]
petentibus , üon fcribere vrfànimitati tu£
contra officium Sc affedum putaui. Non ab
eO tantum præcauens ne viderer communis
fionum Dei,& dicere an i mæ laboran ti : Quare triftis es Sc obieruantiæ ftudiùm infol i ta à te mihi negligentia praeter-
B 41' 6‘ quare conturbas me î nunquid quidormit non adijcietvt
“ * '9 refurgat?AcceptioreftâutèmDeo.grata lætitia,quam diu-.
1 tUrnaquafîquerulatriftitia.Nam hocillo Dauidico doce.-
ï mür exemplojVt inanes lacrymas non effundamus,quæ v-
; tique fuperfiuo mortuisdonantur, nihil conferentesrece-
I pto>&grâuantes relidum.Ideo Dauid yiuente filio fleuit,
defundo gratulatus eft.-quia fpiran t is adhuc commeatum
: poterat precibus Sc lacrymisimpëtraretaccito autemdiui-
nitusiamgratularidebebat [ vt fecit] qüia dubitandum
non eft melius efle votis noftris Dei placitum. Salua igitur
fidepietatis officia pendamus ,8c falua pie täte fidei gaudia
præferatnus. Êftbtemporaliterfleatpietâs,fedoportetvt
iugitergaudeat fides. Defidefemus noftros vt præmifios,
féd non defperemusrecipiendos; Deus enim nofterviüo-
rum eft non mortuorum, Sc in Chrifto mortuosdormire
Apoftolus dicit, vt de (bmnointelligas temporalem efle
mortem. Dormientienira confoquenseft excitari & fur-
• gfere. Quod cùm ita fîtj geramus in caritate noftrorum familiaris
confuetudinisdefiderium , fed à fide noftra folatium
de fiduciarefurredionrs habeamus.Hisigicur, fréter
dilediffirtie s & verborum Sc exemplotum cælcftium au-
doritatibus,vt ad pietatem lacrymarum vfus éS; itaètîam I thf.yi. adearum,modumvtere.Scriptumeftenim:omnireitelm“
ire,(èd multo etiam illudtnagis,ne de tua in Deum mente
fecùs credereriudicare j fiomnem feribendi tibioccafio-
nem diligens, petviros religionis infalutatum te tanquam
àfandishominibusabhorrentem prætermitrerem, cum
certè ftudiofus Chriftiani nomincomprobatorque pro-
pofiti etiam noftri amore docèaris. Sufcipeigitur libens
non illos ex mei$ literis , fed literas meas de illis probansj
qui fummaidipfiim fanditate curarunt jvt religroni habe-
rentVeipatriam te non adeundoreuifère , vcl te finemeis
fcri pris adiré. Apte autem mihi vifa eft ad id quoque hu-
iufmodi tabellariorum perfonacongruere, vt aliquid de
priftinaillaepifto]àre(pOnderemtibi,quam tu ad illas mihi
Compàrà
epiftolam
verfibus
ici ip cam
infra ad
louiums
literas quibus manirèftùm diuinæ poteftatis in eleftien-
tis &curæ circa nos beneficium pratdicaueram -, retulifth
Nam profedb retines me de tuis (criptis j id de quo tune
gratulans refponderam comperiflè. Vnde fuaferam né ca-
fibus Déi munus adfcrÿ>eres,& forte magis quam numiné
arbitreris argentum illud fandi com mercij inter hibernos
turbines & nautas auarosamiflo euftode (èruarum j in il-
lud potiflîmùm littus eiecta naui, in quo familiare nobis
Oppidum tibi patrimonium tUtiffimisrem hoftramiinib.
exceperat. Sedtuiterummihide tëmpeftatisiniuriama-
gisquerulus,quam de dementia Dei gratus * omnfes motus
elementorum inter I puseft.Tempus plorandifluxerit ,gratulandi modo tern- quos diuina tantum manus huma-
I pus eft, quia Dominusprope eft, &fcriptura diuina q u i j nam falutem tueri valet, adufqj noftros quos fummiDo-
P prodücere nos lacrymas quafi euaporando doloripermit- j mini poteftas r e g i t , pro noftris meritis vertit.autdirigiri
tititerminoquoqjdefignatoprjeferibit tempora, curndi- j vacuisfatorumrortunxquenuminibus tanquam xmulis
k jgily dtjamaritudinemludusvno ferendam die. Odiuitia:bo- | Deopoteftatibus fubdidifti. Inquo nete exiftimes Deo
iiitatisDei, quam piaidipftimfollieitudine noftri cauet, I detulifle,cuminiuriofepotius,vterat,Deibeneficiumefle
non pietatis propen(seiniiidus,(ed4nfirmitatis noftr^con- noluCris,dicens ideo hjec a diuina poteftate fecerni opor-
fcius, &omnisimmodici temperator, lachrymasinmor- | tere, quia cafum magis quam Deum’deceantmaläild au-
tuo produci iubet, amaritudinem verb lugendi vno tan- : tern fine dubio malum ene, quo periculum fiepe homines
turn die claudit. Illud porrigi finens quo relaxatur dolor, aut damnum capeflunt: In quorum malorum[vt video]
bcanimarefpirgtuftudvero prscidens quod immoderate numerotempeftates locas, quibus autin terra agrorum
&irrationabili cruciatu mentem noftram conficit, quod- fxpevaftitas, autin naui naufragiorüm «rumna capiatun
fillcdiutiusfragilitas^oftra non val.ct fu (tin ere. Sedhoc 1 Sed hanc (ententiam video de illis obortammagiftris, qui
jM.17. plenius iptafuo verbo pietas Deiexplicat. Subiecit enim.* ] fapientia fua fuperbi,fapientiam Dei quterere dedignati,a
& confolare mature propter triftitiam. A triftitia enim fe- J finibus veritatis exules agunt j adfortores opinionum fua-
ftinatmors,8ccopperietvirtütem,quiatriftiriaillatantüm rum, permiflis per inane magnum mentibus euanuerunt
lalutarisquasfecurtdum Deum eft: Ifta autem [v t Apollo- I [ ficut feriptum eft & probatur ] in cogitation ib us fuis, Sc
^ a‘tDfiUffi(ccuhdumhominem , hoc eftdeinfirmitate pro fuis arbitrijsbpera Dei&confiliafinxerunt. Illis mare
eitjCarnalis eft triftitia. _________ | ' .. vel e®lum caluregi commoucrique videatur , qui mun-
- ■ • dum
G
Cains,
Forruna»
Mâgiüitfl
pat inane«
Rm.i. at,