I . Sjncßi ^ ^ K ^ ^ Ê Ê Ê B Ê Ê Ê Ê Ê Ê ^ Ê
pud Romanos, & effe vidcntur honeftiffima. Quando I nonnunquam,&Maiores noftri &Macedonum rex,quo-
* * /- : > -T.I rum ab his.quideraineospopulos, quitransipforum regioncm
fuht,abï4is vero ineos qui cis erant, piilfi,recef-
f erant. Nec prius fugiendi mod um faciunt, quam ab ijs
q.ui vtripqqç.piopeHunt,in eos qui ex aduerfoftmt prorru-
dantut,fed cum incautos'faäa impreflione obhierint,ali-
quandiu perturbant, V A ^ rio s ölim, & Medos, & Palæ-
ftinos. Et n une ad n os nonbel lu m inferre cupientes, fed
(upplicesTe^eruntjquaiido iterumfedibusjuis funt pro-
:fligati< InRpmanosautemtncidenteSnon arrais molliq-,
res led mofibus, quales fortçergàfùpplices eflè confenta,--
neutu erat, rudis :atqueimperita hominum natio.'mox
quQdyerifimileeiîèt preftarevinfolentiusfefe habere,be-,
ftèfidum maléficio conïpeniare. Quibus.de caufis turn
p^renti.tuo aduerfuseosjcum armis profe&o poenas depëndiflcntjconfeftimm^
fidebant. Ille vero bello vidbr^uifericordia longé infe-
iiorera5:ruppTices itaque'furgere; iu|Tos'inbelliroçietàte,
ac duitàtis,recepit,magiftratupmqué partiapesféçit ,-ter-
ræquenonnihil inCuperiftisRomansR-eipi peftibusafli-
gnauit>4viriiidô'bsmagnificentiam & generofitatemad
manruètûdinem,demérîtïâmquecOnüertens.yerumvir-
tutemmipimeid quodBarbarumeftintelligitiîndeeriim
exorfi in nunc vfque dieni nos dérident>libiipfis éorùm
Çonfëjjtamquædenobismeïirië^
à nobis àffe^i. Eijis rei fama' finitïmis^quoqüè 'illprum;
a:ditUm^dn6spâtefecitrÉtexp^regrifliseqùeftrêsaliqiiot
•fagfttarijreli&apàtri^ pïofiafcunturi'cônîiteracbenighè
eicipi fefe pqftulantes,àt-
quein exemplum ‘fibineqùroresillos prôponençes. Ita vt
âdêàm quam ÿulgus vocac,p'erfuafîonem cum neceffirète
xpniundam malu ipfiirii progredi videa'tur : PHiîofbphiæ
enimnpü muhum ^
Ui1[lram anirpiïenfiDus;operam're fi earn ex imà
fece po'puli ad res explicaUdas dilu cid a, àc confënr aneâm
cprrqgarè neceflèfit. C^uomodo eifgo noh difficilli m um
eftrecupcrata hominis glbrla^,
nunc 8c co'hfiliâriâm ipfam Themidem,ôc:belli preûdem
Deum arbitrer prepudore occulrari, quoties Barlaanco
renoue indutus homo chlamydatps ad bellum ducit » aut
quotipsaliquis feortea, qua arniçiebatùr ,penuladeppfi-
raï togam induii,& curb Romanis MagHbratibps primum
à Concile fubfellium habens, legftimifique.viris pofteum
fedentibus,de rerum ftatu deliberat.Jlli autcmpaululurn
cutia egreflï rurfimi pelliceasveftes fiimunt .jogamq-, vbi
intercpmitesJuerint,derident,qùaeumfeliCèmftringqm
di enfisperitiamett’e Wegant. Ego verotumin'multisalijsv
tum lit epmaiirne'ftoliditatem npftràmdemiror./Quili^
feet enim domüjs quantumeumque felix Scythicùcn fer-
utfm habetj eftqiie ynicuique & ftrudor ,& furnarius, 8c
ÂmphôrariuSgenèrb&cytha: N e cn o n iu ter pedifTequos.
qui deprefliores grabatulos, &plicatiIes?fiicçollauç, vt his
etiatnin Via domini infidere ppifint, S cy thæ omnesjutiti :
quafi iam olim à maioribus generi huic ^it à natura tribu“:
tum,vt Rom^orumXeruxtiôaccommod^tiflimümac dfe;
g n iffîm um Iam 'v e rp fla u o s illo S j'& E u b o ic qm p re
comatps apua eordém hpmines priuatim quidem feruos
eflè,publicè vero màgjftratus çum tnfblen^ fit, tum in hpc
fpe&açulo p rç cæteri^admirabiîe eft. Acniiiitareresha-
b ea t, nèrcio quodnam fit illud;quodÆnigmà yocetur.
^ Arque in GalHa quidem Crixus ,& Spartacu?.arma cùm
infamiagereoie?vttheatroPdpul.Romvpiaculoeiknt,
dumfugiuuiaduerfiislegesmaleuolpanimofirtit>ferui.le
didum bel lu m eVcitaru n t,qu od tunctemporiS Romanis
calamitofiStmum acddit, contra quoJ& Confitlibus, &
Impeçatbfibus, & PompeijfortunaopusfuitJ cumipfa
tantum non dfiitas Einditus-fublatâ eflèt. 'Quanqùam
qui cum Spartaco , 8c Crixb vna defecerunt ,Ueque eiufi-
dem cum illis , neque fecum inuicem nationis erant, !fed
ipiafortunç cptflmuniô occafiônem nada mutuum in his
animorum cphfenÂm efficiebat. N aturà enim,vt ôpinp'r,
ïèrui omnes^ dum vidbriæ compotes fore fperan t,'domi-.
nptum h oftes funt.^1 umigitur italcfènoftræ res habentî î
Anpotïuslaculèntiofmùltoà nobismalbrummâtcriesi
alitur : bTam néqUe duoiahntàxat-, neque infames inter ;
nos funt feditionisauthores. Sedampliiîimij&execrandi
éxer citus accu m m ancipijs noftris necefiitudine coniun- ;
d i duces, qùi ihfelici quodam fato in Romanum impe“
Hum irruperàn^èos Babèjnt qui fumma funt 8c apud ipfos,
8c apud nos aüçhorirate > ’
T'Hoßro iftui Vitiff. r<
...... . V . ' V- '
iHorum ,”fimùl libüérit, priaetef éos qubs habent , feruos
'quoqüeripfirpsmilites'iorétibi_permadeto,eoldemque
letulantes, âtque audaces, qüifè fceleratiffimis fadis li-
lertacefaciabunt. Quaré deftrue|fda vobis ifta munitip
eft,exrernaqi morbi occafio prohibenda, priufquam fub -
occulta ilia fradura dehifeens indicium édat, priufquam
hoftilis irïquilinôrÜm animus euiaentiusinnotefcar. In-
cipientiavtiquemalafupeianturjprogreÏÏaconfirmantur.
Repurgandaâuternlmperatôriprimumcaftrafuntf'ytin
firtimenti acerîro!fierifplét,'è qupzea exeernitur, esteraq;
quæ boni,acgenuiçi feminis exitio adnalcuntur. Quôd fil
non« mpliusfacilia tibi ifta confuletçVideôr, noô l d àhi-
maduertis apud quorum te nomiiÂimlmpéràtorenijqua'-
namde‘geiite_feîmoném inftituam ? quam fcilicet Roma*-
ni antea dcbellatunt, ex quo nominis ipfotum Fama inter
hpminespropâ'gataefi,omnefqv&manu, & confiliôvin-
Cunt, quibufcüm beiïum gêrunt > hèfeùon & ferram per*4
agrarunCjYC Ho m'qfu$ Deos ait Y- ■
îuraôbferuantes hominum ,jimul impia fattài
Scythas contrjl illos He^odotUsair,, ftofque Vidèmusèo“
dem om nés raorbo t imidi ta te ten tari: i j enim funt,ex qpi-
bus vbique mancipiadeliguntur, qui nihil Vfquàm terræ
poffident, propter quos Scytharum fplitudo in Prouer“
! bium abijr,qui natale (emper folum i ugiunt,quos fedibus
fuis(vt«adurtt ijqiiiresantiquas memôriæprodiderunt)
" " ;rij primum exegerunt,moxque & ali j,acmulieres
51 ’ ijride canesf a i s expelleie triftibiu W m j
Sedfimeaudiasidipl^m qubd operofum eilfacillimum
apparebitj,audismilitarjbusnnmerisieorumdemquebe-
liefido & fpiritïbus: nec nonproprijs-exercitibusc
tis idlmperio^adijcias, quod iampridem deceffit. Illud
nempeHomerusj ^ræftantiffimis yiris quafieximiumat“
tribuit:
Iftgènsejfe folet diiiint Principis tri..';/.'.
Ànitn'pit^aqueaduétfuseoshomiWésÔp'useftjâcyelexim“
penoterram'col.ent^quemadmodumLaçedçmonijsolim
MelTenij pofitis armis feruierun t, àuteadem via fugam ar-
ripient, ijfquc qui ti^nsfluuium habitant renuntiabunt,
non eandem atnplius inRomanis huma ni taré inellè. Sed
cor u m ducem e fie ge nerofum quend am adolefcentem -3
Verunimifiàhæefaciamus.Hicporrbëaueàti6"i^
tioqnebejlicofiprincipiseft.deiriceps verbdepàcificore
gedilïèrâmus.ÀcbeJlicp^ quidem onihium mâximëpa-
cificusfuerit : Soli enim illi pacèm bolerè licet, quilacef-
fehtes vlcifGi)àc’malèafficere pbtefti Éumqué regem diXc*
nm 'Omni ex parte rebus ad pacem attinen tibus infirüâü
'efièj qui ciïrh i niuriam i n ferre noli 13 p ropulfandæ i niuriæ
facultatem fibi comparauit : bcllo quippe, nifi ipfe gerere
poflît,ab pfemeturi Âtque cüm béllo pàx felicior fit *
quonia'm pads caufa bellum inftiruicur(finis auté ijSj quæ
fui caufa funt,merito anteponendus eft) conful to lane fe-
cerit; file tôti Impetij corpod^quodbifaHam tribüitüfj iü
;armajum&inermem populum,viciflïmvtriqucpartide-
didènc,acpoftnîilitesciuitacibüspopulifquefiiicppiam
faciat ,quibus militum opera a^riçulturæ & reipublicaéfe-
curitaté conciliauimus : ira veto fui copiam facier.v t qtiaf-
cumque poteft non modo nationés,(èd&duitateSperlu-^
ftret» quasautem adiré non p o ted , quoad poterie quam
— ^
VeRegno. S3
ioris, ieu minoris operisauipicium aDeofupplexpoftu-
lans. NimirumnihilYideri,aucaudiripocefi: honefiius eo
Rege,quiinpopulo manusaccollcns, commune fuiipfius
populiqueprincipemadorat. Nec a i^tione alienum eft
diuinum quoque numen religiofi principis cujtu, reuc-
rentiaqilegaudere, eumque arcana quadam rteceffitudi-
nefibiConciiiare. Hincergoquoniam Deogratus eft, ad
humanitärem itemcorapofituserit, talemque fe^ubditis
prxbebir,qualemip(eprincipcmexperitur: in quo quid
non eorum quäe advitac vfum accommodara funt expe-*
dandumeft? Acmihirurfum ad eaquxpauibantedice*
bamusregreflafeftinac oratio. Regisfignumnotamqi pe-
nes beneficenriam conftituimus, vnaquein eo pofuimus,
vt & bonorum munificus largiror & propicius effet, c£>m~
munelque cum Deo illiusappellationes in memoriam re-
duximus. Haecigicutiplä, &quaecum his ante di d a func,
qüam regem hac Oratione informandum reciperemus,
nuneper partes digeran tur,noftrumque iftud fimulacrum
impleant. Quorum fiimma breuiterhaxerat, eiufmodi
principem cum in bonis conferendis libelalitate fit animi
prxditus.tu m nihilo magis ea re defatigatim iri,quam Sole
mfiios in ftirpes, atqueanimantia tadios effundencem:
oötima.racione proipiciat. Caeterum legationes cum alio-
qui facrum quidpiam fint, tumhïcprsefertim daximi facienda:
funt, quärum confuetudine Rex non minus qua:
diflita, quim qus proxima fuht,intelliget, nequeyidendi
fenfu impefij follicitudinem circumfcribet. Verüm & id
quodcolläpfum eft> eciamfinon viderit, reftaürabitj &in
egeftate laborantes populos largitionem faciet, & publi-1
cisfumptibusiamdudumvexatis publica munera remitter,
bellafiueimminentiaobcupabit, fiueindidaiam, &
conflatarefeinder, aliudve quidpiaminfuper procutabit.
H*c legatorum beneficio Dei inftar poterir*
Cunäa audire, & cemete curtäa.
Quibus acceflu facilem fe prebeat, fieque tater ceü mitis j
8c talem fe nullo diferimine tarn eigä finicimos,quam non
fimtimos prefter. Ab-Homero enim de eo quem pacificü
faciebat regè femel iddidum accepimuS. Primum ergo
roilitibus imperandpm vt ciuibus, 8c rufticis parcant, mi-
mmeque moleftifinc, eorü Iaborummemores, quosipfo-
rumgräriafufeeperunt. Naravtciuitatis terr*qüe com-
moda rueatur Rex 8c propugnat, & milites Confcribit.
Quare qui peregrinum quidem a me hoftem propulfat, i-
pfeaatem mpderatè mecum non agit.is a cané mihi non
difterre videtur, quilupos propterealongiffime abigit , vt Necënim lucere ei laboriofum eft, vrpotè cuius in natura
perotiumgregem commodcdilaniarepoffit,cumpouus (plendor&fonsipfeluminiscontinetur. Icaque d fè ipfo
in cuftodi® mercedem eum ladefatiarioporteat. Qu*- inidvita;genusintrodudus cundaperfeftmoderabiturf
proprer a c c u ra tapax eft,milites itacomparatosefle, Vein- quatenus id quodfubditum eft prouidentiaéius aflequeermi
plebe taîiquam fratribus vti velint, fillifqueijs, quæ
prefinira funt,ftipendijs content! fine. Neque tributis ci-
uitates exhaurireregium eft : bonoenim principi vbinam
tantispecunijs opuseft ? cum neque in (bien tï animifaftu
fumptuofa operamoliatur, nec téperati vfus loco inané,
atque ambitiofaratnagnificentiam -affedet, neque iuuc-
nili confilio inScenicosludos gnauorum hominum labo-
resperperam confumac, fed nec plurimorum bellorum
necefiitate cogatur,quænon demenfis vefci Laco olim
quidam dicebat. Ab înfidÿs enim, & inuafione fecurum
eum qui bonus fit noftra^ctébat oratio. Quamobrem fi
adeacontrahatur quæ neceflàriafunc, fuperuacuis nihil
opus erit,eorumque minimemoleftus exactor eflè poteft :
cum de refiduis quidem quæ neceflària funt remitter,qu^
verb pro cuiufque facultatibus cqnferuntur, æqui boniq;
coniulec. Rexautem pecuniç appetens multo eitinftitore
turpior r hic enim familiæ egeftati fubuenit: in illô.vero
animi nequitia omni prorfus excufàtione caret. Arque e-
go fæpenumero vnamquamque animi perturbationem
mecum ipfe repurans>qualefnam fibi dedicos hominesef-
ficiat, ptiuaros adeo ipfos, quæftuariamillamnationem
i dico,mim videor animaduercere pre cætetis ignobiles atque
improbos,planequè illiberales eflè, in eaque foia repub.
quæintcftinis dillidÿs laborac non penitus infamem
locum obtinere. Quiquidem primi fui contemnendi authores
fuerunt,quoniam circa id quod præçipuum , 8c in-
fimum eft, in cotraria nature conhliadeflexeruntc hæc e-
nim corpus animæobfèquio fubiecit, externa ad corporis
vfum reuocauit.pofterioii vero fècundas partes dédie : at
illi animam 8c corpus ei quod tettium eft lubiungunt. $e-
fe igitur ipfos afpernantes?principem que animç partem in
feruitutem redigentes, quid eft quod illi magnum hone-
ftumve moliri,auc deliberare queanc ? Quos ego formicis
ignobiliores, atque infipientibres pronuntians veritatis
caufa non eçubefeam : illæ enim vire rieceffitatequæftum
metiuntur,hivitamquæftu,luerique neceflitate cenfènc
eflè metiendam. Procul igitur à ( e ,& a fubditis exitiofam
hanc peftem amoliatur, vc princeps bonis bonus imperet*
virtutifque contra æmülationemmducat , in qua ipfe rex
8c certator,& certaminis arbitfer efle debec. Etenimrarpe
eftCinquicaliquisJiàculandipugnandique folum certaminaefiè
publica, irob etiam' coronam ab ijs qui ita vicerint
reportari,témperantiæ aurem,virtutifque nullaeflè.Quo-
circaverifimile, vel potius verifimiliceraus, omninoque
nccelïàriumeft, fico modo affedum regem ciuAatesie-
quant ur.vetuftifiîmam illam,auream inquam,ac celeber-
rimamvicaminftituturas, & vc nullum in malis ftudjum
pofituras,ita m bonis,poti fiî muni que pictate operam col-
locaturas : ad quam duxipfè rex cric,cuiulèumq; fiuematur.
Adfeflbresverofiios,quiabeofolofecundi,inter re-*
liquos primas tenênt, regia animi moderatione compo-
net,iuuandorum hominum pro rataquemqueconceflæ
facultatis portiotie ftudiofos. Arque quamprimum vlre-
rius hominum cura progreditur, quo p Quibus com mit
fiierit; At veropretereaintanraimperijmagnitudineex-
terarum Prouinciarum Præfedi dimittendi func. Dein-
ceps autem iuri dicundo Magiftratuum deledus facien-
dus eft,quia diuinaéiæc eft, magnificaquejirouidentia.
Namfingula locà, hominefqüe, aut controuerfias velle
cognofeereroaximæ vfquequaque difeurfionis eft: neque
Dionyfius iplè cum vnius, nec imçgræ quidem infuiæ imperium
conftituiffeteidemadminiftrandæ par eflè potuit.
Verum paucorü curatorum interuentu plurimorum hominum
curam licet füfcipere. Hanc diuinam, ac generalem
Prouidentiamappellarunc,quam in folidis,acconfti-
tutismoribusmanentem, & in minimas eciam partes in*
cumbentem, ne minjmæ quidem parte s effugiunt. Eandem
adresgerendas diuinum numén adhibens no ipfura
quidem quæ in his inferioribus funt minuta quæque per-
fequitur, fed natura tan quam manu vtitur,fuo conftanter
in ftatu manens.&bonorum ad extremum vfque caufa eft,
caufàrum fèilicet omnium ipfe caufa. Eo modo Régi vni*
uerforum cura capeflènda eft: habeac illequàmfieripo-
teft iuftifliraos, atq; »ptimos Redores, in quos Imperium
diuidat: paucosënimfacilius,* quàm mulcos cognofcet,
eofdemque facilius redè fecufve adminiftrantes fentier.
Virtutis porro, non dluitiarum, vtnuncalïolet, inica ra-
tione,magiftratuum deledus habeatur. Quandoquidem
medicis corpus committimus non qui ditiflimi, fed qui-
cunquedemum fuæartis pcriciflîmifine. Magiftrarus vero
prædiuite multo magis is eligendus eft, qui regendo-
rumhominumperitiavalet, quoniifm pluraob ic^ipfujiT
peius meîiufve conftituta ne fint periclicancur. Quid enim
fi quis cxhocipfo,quod improbus éflct,diuitiascongcflk,
num ab eo æquum eft magiftratum geri, nec ab eo qui fit
quidem pauper, fed iegum tarnen, iuftitiæquecultor, qui
ob idipfûm quodiuftus eft paupertate laborans pudore
non afticiturîAtqui file fané quomodocunquediuesMa-
giflratumpecunijsmercatuscuiufmodi fit æqui diftribu-
tqr idoneusnefciat; videtur enim ("vt ira dicam) non facile
is iniuftitiam odio profecucurus, nddum pecunias con-
tempturus, aur Prætorium minime venaliumiudiciorum
^orum redditurus. Si quidem credibile non eft eüm fub-
fato vultu coruis ac rigidis oculis au ru m ex aduerfo intue-
ripoflè: contra vero verecundiamotu iri,nonnihilq; re-
mifiurum,acdemumauide amplexurumeflè, cuieo ipfb
gratiam habet, quod parte aliqua diuitiarum reipub. ad-
miniftrationem permutarit, & tanquamaliquid aliud ci-
E 3 • uirares