W B ____________ - m ------------ ------------
nediftioaliquid muneris féfnpethis, qui ab cö benedicü
tur impcrttt.Homines vero Deü benedicere, pro eo quod
eft lauaarc,& gratias tcferre dicuntunScd in hoc prohiber
Apoftolus,nepro maledictis malediétareddamus/cd
Äciamris quod ipfe, de femeiipfo fcribit,vbi dicit: Maledi-
amur&benedidmus. GaudetecUm gäudentibus , fletecum
fienttbus] Non cum illis qui Ücqt moreuos fuos iubemur,
aile qui fient damna fecularia , féienres quia hüras feculi
trifticia mortem opérâtu r. non Tunt ergo lachrym* cum
tälibus , fcdcümillisflendumeftjdcquibusdicitDömi-
misiBeatiquffientiquontam ipfi confolabuniur.Gaudetecumgau-
dentibus, id cft,gaudio fpirituali,in bono proximi,&in con-
uerfatione cius ad Deum, Idtpfum inu'tcem de vobif fentien-
Sermo ifte hon naturafui,fed irtterpretatioue obfcu-
rus fa&useft i hoccft enim quod dicit, vtita de fratre fen-
tiamus,vt de nobis ipfis, & ita velimus pYoxhno, ficut &
nobis volu^us,yt Dominusin Euangelio dixit:Ow»w qua
vultis nfatUntvobis homines,eadem &vosfacite Ulis. Id iplum,
id eft,compati in ffatfis tribularione. Uonalta faptentes , ftd
buniiltbusconfehtiehtes] Alta faperejfuperbe lapereeft, vte-
latio fitin animovrprefumensfiorte de incolumiratead9
fui,non condoleat iratri, fed expröbret peccatum, qüod
dénotât Dominus dicens :: Eijce trabem de çcuio tud-, 8c
tue videbis eiicerefeftucam de oculö fratris tüi ; ipfa enim
elario peccatum eft.Sedhumflibusconfenriente$,id eft, vt
depöfitafiiperbiaälienäm caufam fuamFaciat, & fuama-
lienam. Nofit« eß prudentes apud vofmetipfos| Hoc in Efaia
feriptum eft,quod hic Apoftolusquäfifuum pbniKnolite
niox-vindicatif qtiOmodo locum dade? Vérbi cailla : ma* .
mira manui no referunr,àut conuicio côivicium reddunt, :
irarilliûs'quifecieinrariam,pertranfeundi& euanelcendi
locum dederuntîNcmb enim ira rabidus inuenietur ,'qui
fi lata iniuria,fi indice non cecipiac.iterum Ixuiaufed quali j
cftiifo à« d'igefto ftitote pecélïario mitefeat. Eft fcrgo gran- 1
de lüèriim,vbi & mulritudo compéfcitiit peccatorum,8c
iniuriam pSflîpaticntiaprobabfiisapud Dehm.Eftautcm .
& hoc tnodoir® locum dare, pro hisquaeinferenturiniu- [
rijs,quod hi quipecèàntfeGundum Pauli fctitelîtiam,ifi«M j
fibi thefaurizant in dïeira.UincreddetDtusvnicti'ujmfecunduin
operafua. Siefurierütnimicus ttm.eibailium'] Noliilli nega- j
re qiiod Dfcus nulii ftégat, quamüis fit blafphemus & im* j
piùS. Norilolum vihdi&àrn Deo releicuaridebece often-
dit,lèd & bénéficia daxe iftimicis. Hocenim facienscarbonesi-, CjMJ
gnisWngeresfupetcaputeius] Fortalïis ifà carbones ignis qip.- ingCr;d
congregantur fuper capùt inimici, in adiucoriurn iptius iacap«j
congregantur. Poreftenim fieri,vtanimus férus ac barba- 'H
ras inimici,fi bencficmrn lioftrum fent'i%t,fi humanitatem, |
fl affc«ftum,fi pietatèmvidéat.compiin&ionem cordis capiat,
commilu poenitudinem gérât :$c ho,c ipfô tgnis.in.co |
quidam fiiccendatur, qui eurn pro commiffi eonfeienria j
torquCat & adùrat : ôC'ifti erunt carbqdcs ignisy qui fuper j
caputèius ex noftramifericordia.&ofctatis opéré congre- j
gantür. Aliter, fi inimicusbona pd(palisrecipiens, nulla
ReJJcre
malü gra-
uius qaaoà
îoferre.
G
P'f*Lu 9.
P/Ü49-
Vidaodid
habere no
homines.
ganrur. nuici, u uu»» ------r _
malitiæfiiçpoeniceritiâmouetdr,ipfefibithélâunràtiramJ
Capiit vero principale çordisappéPacut ,& merito caput ai®
feriptum eft,quodhic Apoltolusquàli luum pomtînoiite 1 dicitur,euiusintelle<ftu & prudentia membia reguntur v-
inhumanaflipientiaglôriarijièdftultieftotefeculowtdo- ! niuerla.; îJctlivineiàmalo,fedvinceinbono w<tt<OMj «Vincitur Vmcifi
niirio (iris fapiontes, ficut feriptum eft : Beatus quem tu cru- i ittalo.qui à malis prouocatus reddit malum .Bono autem mjiJ
dieris Domine, & de legetuadocueriseum. Qui fibi prudens vi- j vincit malum,qui àcceptis malis reftuuit bOna.Certumeit__
detur,hiccumarrogantiaftultuseft: necpoteft veramDei jenimbaricellemalinatùram, vtexfîmihbus lui augeatur
fapientiam feire i qui fuam-ftultitiam quafi làpientiam co- | & crefcat,ficut ignis,fi ci igné uingas : ficut nodtis te ne ns
Jit. Ergo qui apud leipfum lapiens eft, non p.oteft elle ïà- ! fi aëris nubilum fociàtür. Bonum yero' ti-adhibeas, exter-
piensapudDeumr Huüimalum pro malo reddentes] Si ma- | minatur malum. Contrarianamque contrarijs perunun-
lum inferre peccatum eft, Kreddete malum, nonvt qui- tur,ficut per aqùam ignis extinguieilr ; per lucem tenebr«
bufdamvidcturiuftumeft,fédfimilcpeccatumeft,&vtè- fugantur,
go atbitroretiarhgrauius : nam illc qui malum prior in tu -I C A P V T X I II.
lit , non fenrit malum elfe quodiècerac: qui autem red dit . , , . « ^
malum,eo iplo quod ad vlcilccndum motus eft,confeffus ' Mn'tbus potefiatibus fublimioribùs fabatU efloteJ Q * I
eftlènfifiè fe malum elfe quod reddidit. Hemmt malum pro , V ^ / hædcaufaaduerfusillosptolataeft,quileputa an c
maloreddcntesl H o c eftquóddicicDominus: Nifiabun- itadeberelibertateChriftianavti.vtnullihonorem^ e t
daucrit iuftiuaveftra plus quam Scribarum & Pharifso- rent,auttributa dependerenti Quocunq-,ergo modo/eos
rum &c. Mandatum enim in lege erat iDïligesproxïmum tu- humiliare defiderat,neforte-propter fuperbiam magis qua 1
um,&odio hdbebis inimicum tuum. Hare quantum videtur iu- ' propter Deum contumeliam pariàntur.Ideoque docet )
ftiriaeft, (edvtabundet iuftitiaChriftiahorum, docentur ios humfiitate tempos rediraere. NonenimeßpoteJtdsjiJid I
nonreddere malum pro nialo , vfpeifeâi efîè poflint. Quid,&illapoteftas,quæferuosDeiperle^iytm.
Prouidentcs bona] Prouidcreeft futura ante pculos habere, dem impugnat, religionem (ubuei tit,aDco eft? Ad quo |
vc èagerâturquæ poflint,poftquàm fa<äa fuerint in repre- refpondendum, quod etiam talis poteftas a Deo data e t, j
henfionem non venirejfed magis laudielïè,fiue apud D e -} ad vindiétam quidem malorum, laudem vero bonorum. , T
um,fiueapUdHomines,ne quis exiftimet.quiaapudDeum , ltaquequirefiftitpoteßati]Nonhk: de illis porelbtibus dicit,
illicitanondi(plicent,ideirco non.curandnm}'fi fratri lean j quae perfccution.es irifèruntfideiribi enim dicenaam**w-° ^ |
1111 Cl let null I, u.mm.
dalofintiHocergó præmoner,quia illudfierfdebet,quod
& Deo non dilplicet,& fratris fcandaium non fit. Córam
hominibus ptouidetqiiiisbonayvtnp placeat fingulorum
Wnr proO nra*mnnet.auia ill Lid fierfdebet,auod obtcmoerare quam homipibus,1 is
moribus,contraria erit Apoftoobteroperare
magis oportet quàm ho mi pib us, led de litis
communibus dicit, quae non funt timori boni operis, led
mali,quibds vtiquequirefift:it, libidamnatipiiemproge-1
Vel vitijs,vel rooribus,alioquin contrana eric ilia Apollo- ftorum ftorum fuomm'luorurn qualit-qualit-ate ate conqùirit.conquirit. iNs aamm qquuii ypnrimncyipta*n*t u«rj ft
li fentenria,qu^ dicinEgoft hominibus placere vettetn,ChriJli fer-\ nonfunt timoriboni operis,fed malt] Malusdebet timere pore-1
iutsnoncjfem. Si fieri poteft quod ex vobis eft,&c.~] Quodveilm ftacem: Nam bonus non habet quod timeat, quia fi m e
elhvos cum omnibus pacem habetoté, & dicite cum Pro- j occidatur,gloriatur. Vis autem non timerepoteftatetnijbioc
vheti-.Cumbisquioderuntpacemtrampri/ifw.Opranres con- eft,accipeconlillum meumi&nunquam rimebis. Ql!0
uerfionem corum, atqueialutem ficut in vobis eft vt fieri j autem dicit de poteftate: Facquod bonum eft] In die iudici|,
pofilc. Qüomodó poteft fieri vt pacem cumomnibusha- j &habebislaudem ex ea^altius mihi requirendum^idetui.
beamus ? &quid faciemus de foiptUra qua: dicit: vtdebas Non Oonemm enim confuetudOeftpoteftatibus coufuetudöeftpoteftatib«- feeuli —— laudan ----- \
10s,
fru..r, c m,. .c.u rrebas Cum e. o , j&l. cum adulteri sportionem tuam ponebas. quinonfiierintcriminofi.N Nampeccantes a m n p r r a n t e * o quide u i d é D puniunt,U n i u n t ,
|
IdeO ergo bene Apoftolusaddit.quod ex vobis eftihoceft
nec peccantes vero collaudartfeis moseftnullus.Ergo lci- I
propofico veftroiefidei veftcaeconuenit: cum malis enim
ens Paulus,quod omnes quiinlege peccauerunt, per lege ,
habere pacem &Iocietatem,fidei veftra: proppli to,fideiq;
iudicabuntur: Vnumquenque en:min iudicioillalexline
cöuenic. Qgamuis & alio in loco pollic haberi di(lind:io:
dubio arguer, fecundum quam vixit. Oftcndimusiutem 1
Aliudeftenim cruninaamare , aliud homines diligere:
Sjpiririiinlanélum ln multis humanaelegi locum dcdilie* ^
Qui homines, creaturam Dei diligic: qui criminadiligit,
.Certum enim eft, quia in die iudicij habebic etiam ex ip15
'diaboli fedaturinu^ta. Qui ergoperfodi furtt,ho<npuim
legibus laudemapùd Deüm,is qui nihil çontra ftatura to
quo oderunt, crimma, homines amanc, & ödiö habentes
milèriçscura èi dicetur.Euge feme fidelis,incra in galidium
iji eis illud quod peccant ,rillud quod Dcus creauit amare
dominitui. Et babebis laudtm ex ilia] Laus ex pateftare runc .
non defin.un t»Non vofmetipfos vinßcantes,fed date ira|
fir,cum quis innocens ihuenitûr. Si autem maluthfectrùP' 1
ftondeununt. is en vojmetipjos vinauames, jeaaate locum iraj nr,cnm mue........ ----- ------ . ——
A ut I fugiendo, aut à pef mitre ndo noceri | hi-qui Icipfös ) wr^Nam in - te i habet l . officium a l.:__/I li ...^ peccaueris,......1 . n»neçtil>^<.Mhinrott'i
p^_
I . - ' f: ff= ’’ . i . ... ' ; ■ • - dt-ad
v..admercederri i fiue facerdotes portant gladium fpiri- ncbras,quaefunt vitia cfrnis.Quxfirit autem opera tene
tualem,ficutPeciusperculfir Ananiam,&PaulusMagum.. brarüm »quaeabijciendafint, cdnfequenrerenuinerar'& |
Dei enim mintftereft tibi in bonum] Quia pro tua, Ibllicir'us 1 dicit : Non in .comejfatiombus] Comelfationes aurcmi
eit quiere, ‘quoniam futurum indicium Deus ftatuit ,& ficutmhonefta& luxuriöläconuiuiä, quibus neeefiärio
nullum perijc vlilt in hoc feculo , redlores ordinauit, vt comes eft turpifiima temulentia, &quid dliud fubfequi*
tenorc interpolito hominibus velut paedagogi fint eru- tur.nifi cubilia,& impudicirise. No/i incomentione &<emu-
dientesillos, quosferucnt,nein peenamfuturiiudicij in- latione^Ke&cab his coercéri monet, quiaomnis conten-
cidaot* ideocfafubälti eüote nonfolum propt er iram] Reefcedi- tip & zelus immiciciam parit': harcenimonjnia tene bras
xititam,.idelt, vltroncmprtefencem: Iraenimiudicium vocac,quxad lucispraemiaperucnirenonpoflunr.
parit f -fed SC,propter indicium futurum, vbiaccufance Sed induitevoiDomtriumlefumCbriftum] Frequenter di-
conlcientia puniemur.Ob hoc mrhi videtur dicere: Ideo ximiis, Chriftum fapiehriam elfe, & iuftitiani, & faneftifi-
necelleeft fubditoSclfe, non Iblurn propter iram, verum cätionemi5cveritatem,Äeomnesfimul virrutes,quas Vti*
etiam propter cohfejentiam. Confcientia: quöque quis ' que qui aflumplerit, Chriftum diciturinduilTe : Si enim
fubditur,cum habet in le quo aceufetur a confcientia.His | h ie omnia Chriftus, ncceflario qui hxc habet, habet &
ergo etiam tributapeniHraus, dum adhuc lecundum car- Chriftüijir qui autem ha:f häber,camis-curam in concu-
nem viuimusiS: qu® carnis funt cogitamus: nam fi vineä j pilcöntijs nón facit. Et carms cur am nefecerttuiniefiderijs]
domini coIamus’y& vi'tam veram quæ eft Chriftys, exer-
SicSalomonait: Pollconcup fccnrias tuasnçeas. In hoc
ccaijius in nobis, de ifta vinea non miniftris ièeuji tributa
necclfaria non prohibuit, led concupifcentias releca-
penidimus,fed ipfi Dominofruótus m tempore reddimus,
uit. ■ ■ ■ ■
feciindum quod ipfe Saluatorin Euangeliodicit.- Quia
colonis malis vineam tulit,& dabit cam alijs colonis, qui
C A P V T X IV .
reiitnt ei fruftus.in tempore fuo. Reddite ergo omnibus débita]
Poteftetiam eleempfyna debitum appeliari,ditente fcrH
wkvsfirmum autem infideaccipite] Hoc eft, Iudseum, nuper
ptura^' Inclina pauperi aurem tuam, & redde dè bi tu uv
» m Chriftum credentem nequaquam offendite,fed ad-
[\xam.Gui tributum,tributum] Hoccft,reddite tributum, j iuuate, vt arunJinem quallàiam nonconfringatis. Non
cui reddendum eft tributum. Tributum eft,quod manu in dtfceptatione] Ne dixeritis ei,vel'ne impuceris,quod non
tribUitur.Vcâigalautemquodvehicuhsvéhitur; Primû j oporteat fieri quæ carnaliter obferuat r Namquopado
eaqu* funt poteftarisregiaedébité.exoluiiubet, quia ma- auii fuuius ferre fententiàm de alrcuus corde quod non
ÎQi'his necelncas eft. Cui ttmorèm, timorem] Porellati exhi- vide mus? Qui autem infirmus eft,0 lus manduce^j Hmcpro-
bendum dicit, quia timor prohiber peccatum, deinde à batur,quianondeIudæis,vt quidam putanc, feddeab-
DqminOjàparenteterreno,vtgratiasagatin filio,à feruo- itmenribus dicac non enim'carnes feciindum legem
Ghriftiano. Cui honorem,bonor.em] Poteft hic honor circa mundas,fed Tola oleramanducabant. Qui manduept, non
eosefie,quilublimesvidenturinmundo,vtvidenteshu- manducantem,nejpernat] Habcbaut inter ie Icandala, illi
miïitatemferuorum,Çhriftumlaudentporius,quam vi- illosquafi carnalesiudicabant, 6allrillostanquamftul-
tuperentdodrinameuangehcam.Nü?wi/i^/«ro/«4?H debea- tosiradebant,Ôc fuperftitiolos pucabanr. Deus enim ilium
rwlHicinppit predicate charitatem. Pacem vult fieri, fi affumpftt] HoC eft,itaillumDeus vocaumnvnitatem fi-
poieft, eurn omnibus, diledionem veto cumfratribuSjÔC dei,ucut&te. Tu quis es qui iuduasf] Cuius automatises*
bic ramen honore feruato.Idcirco autem debitores dicit, vt radices eum quem non radicat iex : Vnde lacobus aie:
quiahomini qui dignuselt honore fiue praslènti fiue fu- Qui iudicatfratrem radicat legem, lciiicetiapieuriotem
tutQ,dignumeft<SC’iuftuminclinarr. Illi enim quisincli^ j fe radicat lege. QeterumipiePauluscontra mandatum
natut,à quo honorera accipit, idcirco debitordicitur : Si ! facientes iudicauit, & alijsiudicandi tribuit facultatem.
enim non hoc feceris principi tuo, fuperbies: aut enim
meritoquis,aut setatchonorandus eft. Quienim diligtt pro-
ximum,legem impleuit] Legem dat&m a Mole implcbit,qui
proximum diligit: nam nouat legis mandamm eft etiam
inirnicosdiligendos, aliter fecundum patabolam Domi-
nifine dilcrenone cundtis milericordiamfieri iubentem,
omnishomoproximus ccnfendus eft: Quoraödo poffit
quis legem in vno fermone complereplemllimam rcddic
racioncm,dtcens: Dileäioproximi malum non operator:& ideo
plenitudo legis eft dtleäio] Pomt enim per lingula mandata
legis dilei5ionem, & vide quam facile cun&a complcn-
tur. Nunquid <?nim quidiligit proximum occidere eum
ppteft?. non etiam. £ t iterum,nunquid qui proximum
liiumdiligitjin vxoremeiusadulterium cominitrit?Nun-
quamproteifto. Sic &mcaeccris. Hocipfumintclligcn-
dum eft hoc vetbo Reftauratur] Quiain proximi dileOtio-
neomnisiullicia recapitulatut: Diltges proximum tuum ficut
Suo dominoflat aut cadit] Hoceftfiuetviuit, uuemori.cur,
quia &ille propter Deum abftinct , & ille fecundum
Deum non ablfcinet. Stabit autem : Potens eft enim Deus fta^
mere ilium] Qui très puer os leguminibuspaftos meliores
apparere fecit, quam illos qui de menla regis edebant :
poteft & illos facere diucius in corpore ftare vei ftatuere,
hoc eft,in fide robufta ponere. N am aims ludicatdtem inter
diem] Subaudis ieiunare,hoc eft, modicum edere. ludari
in elcisdiem inter diem iudicarenonpoterant. Ergo diei
iemnia&abftinenriasdicit,quçnon lune fub ccrto modo
legi redaéta. Vnufquifqué tantum faciac quantum poteft,
8c quantum mercedis habere voluerir. Vnde icquitur,vc
vnulquilquc id faci-at in tali caufaduntaxat, quod melius
iudicauerit. Et qui manducat,Domino manducat] Quia propter
Deum manuucat, vcpredicando Euangelium polfit
habere virtutem,per quam conuerfi gracias refèrancDeo,
non fuxgulæ ltudens,led aliorum laluci. Et qui non man-
:w.Hocin,Leuitico feriptura eft. Et bôcfcientestempus] I ducat, Domino non manducat] Quia per exemplum iliius
H^rec cum fuperioribus.vbidixit: Subduiettoce. Quonia muiri l'aluantur. Et grariasagicDeo, hoc eft,nonlblum
boraeßiamnosdefomnofurgere] Vt adpcrfcdtiocatendatis: labijs,fedexemplis& operibus. Nemojltdelium. Stbi vi-
non enim debetis lemper patuuli ôi laótehtes elïej Ergo uit,& nemofibt montur] Quia Chriftus pro omnibus mordc
fomno incrtïæ & ignbrantiç confurgite,iam enimfcié-
tia lucet. -Nune enimpropioreftfalùs noftra, quam cum credidi-
mus] Quptidie propior eft noftra falus, ficut &jDominus
cum conlumtnatioms fcculi ligna diftingueret,dixit:Cio»
audiehtts Im omuia,alleuate capitd veftra, quontam appropiat re-
àemptio velira. Noxpracefttt,dtesautemappropinquautt] Gom-
pacatdiei fcientiam,& ignotantiam itodct. Abijciamus ergo
opératenebrarum, & induamurarmalucis] Cum ignotantia
abijciamuslimul Ôc opéra ignorantiæ : 8c arma lucis,hoc
eftjoperaluminisinduamus: quienimmaleagit,odit/lu-*
cém, qui veto Vcritatem facit, Venit ad lueem. T;encbra-
rum funt opéra v itia carnis, arma vero lucis gefta fune bo-
Boni ergo aéfcus armaliicis: funt : impugnanc enim te-
~~ ' » - ----------------- :
tuus eft,vcüc quvviuuntjiain non fibi viciant,led illi. Ca-
uendum eft autem* ne nos econtrario, aut notais viuamus
manducando, aut propter homines moriamur ieiunan-
do. In hoc enim vixitCbfiftus & mortuuseftfhduentas Chri-
fti 8c viuos ïnuenietjöc mortuôs fufcitabit,quoniam vrais
oftenditviâmfalutis , ÖC le obculirpro eis!, mortuos vero
hberauit de inferno, tam viuotum quam mortuorum
dômioatur | ex perditis enim iterurp teformauit fibi illos
înferiios. Pucoquod duobusmodis conftacin omnem
creaturam Çhrifti dominatio , vno quo vimaieftatis &
neccflkace potentie dominacur : Aitero, quo rariona-
bilis, fpiritusexpeâat, vtlponce veniat, ve voluntare & i
non necellîcate bonum quzrac , 6c docendo magis
R r 4 _____ quam
E
Opéra te-
nebraru
Chrilhim
miàéte. '
F
Matt. 21.’
Nazararos
intclligin
G
H
‘Dominiü
duplex