\û2o ' S.P.N. Çrege»tijiArcbtc^ifc. Tepkr.
I filiumeiïèdemonftrauit. Et Mofés quidem in libre dç
Qn 3 J-'mundi crcatiofte Oei filiumjjnaniféftè declarätis: Et dixit
Paterrpi- (inquitjDowiwHf Deus,Dominushempè filius,&Deus,ibfe
fcx.filius I Pater, Sc qui locutus eft,Spiritus iandus: nam ièrmp fine
fipiemia »j fpjritu.atidus prodire nefcit. ■?
fpiritus
fanilus
mor, &
caufo qü*
ad opusad
duxit atqi
incitauit.
Exo.zo.Cf>
Dm. 9.
H e r b a n v s . Quod fi iraeft quam ob cauiam Deus
proprio ore,indeierto, popuiofii'olocütusefi,&édidit,
(quem di ci mus) Decalogum vbijprimum ipfius verbum
tale eft: Audi ifrael,Dominus Deus tuus,Dominus vnus eil, & prater
ipfum non efi Deus alius.
S a n c t v s A 'R CH iE P isco p v s . Equidem&ipfe
itaeflèfacepr,Güm..enim dixit» Dominus, Verbum fuum
& fiIiumnö.minansoftendit;& cum dixit ,:Dcu£$huseft;
cutn hocverbo,Pater:Spiritusfan6l:üS!mcntem Deum habere
non tibi videtur, quemadmodum ianvtibi pr*dixi i
Non tibi videturipfc habere & Verbum ? Nonigitur et-
iam Spiritus eft? Has non tres peiTonas accipïmus,vnam-
quamqueperfonam fuam hypoftafim habere crcdentes,
Tres autem perfonss in vnam & candem deitatem qoale-
fcunr. Trinitatemjgitur perfonarum fme hypoftafeon in
vnaeaderaquedeitate confitemur: vträque (fcilicetTri-
nitatem &deitatem)vnumDeum cvedentes. Meodido
aftipulatur ctiam Dauid Dei parens, verum dicens,quem-
admodum&egoenuntiojcum dicit, VerboDeicoelifirmati
funt. Hoe verbum eft Dei filius. Erfiiritu oriseius omnis vir-
tus eoruin. Hic fpiricus, quem dicit eiTe oris cius, eft Spiritus
fandusj v ..
HERB AN V S f Ecquidnceeilèeft,in Deinaturam cu-
ribfius inquirere, Sc eandetnvnamipiamexiftentem cri-
plicare ? < ' ■ • v
SANCTVS ARCHIEPISG OPVS. Dauidhanctri-
nam facit, & ego non trinamfaciam ?' Vide orationis fernem.
Vos quidem ïudaei, deitatem fingulariffimam Sc ni-
miurn fölitariarri confitendp, cius fimplicitati Sc v nitati c-
géftatemacpenuriamenuntiatis, exikterac ieiunè quae
funt Deicatis.conftituentei: Graci contra vanisidoltslèr-
uientes,. ac Deitatem multiplicantes, muitis dijs neceiïa-
rio addidli fibi ipfis aduerfantibus, in errorem ac fraudem
idölolatrisedeuolUuntur. NosveroChriftiani Deitatem
trrftam facientes,hanceximiam,&diuitijsacpotentia pr$-;.
cellcnteroprsedicamus: vnum Deum.trinum confitcntes
imperium^veftram diuinitatisiffopiam, $£ illorum multi-
tudinem Deorum,ex aequoextrudentesfugiinus. Vides
igitur Chriftianorum prudentiam atque intelligentiam.
Herbanus. Praeclarè quidem dicis.Neque habemus quic-
quamquodhacinre tibi aduerfemur 8c contradicaraus.
VeruntamenaudiDeumdicentem, dum teftatur Ifraelc
a feipfo* diligi,Prmogemtus meus,\nquit,filius lfrael. deinde
Ex Aegypto vocauifilium meum. Si igitur Deus Ifraelem (uum
filipm primogenitum nominat.quomodo vosgentes.qu^
erroris Sc in feien ti* tenebris tenemini, ncque legem ha- J
ïudaei vn i
quidem »
ücu cre-
dunt, (èd
iQgularë
eiertü &•
(ólitarium
e ,
(jhrifiia*
efi Deus
[cd no fin-
Hoc fio>
peer con-,
tem pc um
Dei filium
Iudatis.
Hancfup
iplaniatio:
ftetii fcc-
undam
admiratur
D.Aug. li'.
i.t.yj. dt
'dn. Dii.
nobis:vos.autem dégénérés exterminauit Sc difperfit in fines
& ter minos otbis terraruih, atq; abipfo alienatieftis.
^Herbanus. Ecquidnobisabftulir, quod vobis dederit?
Sandtus Archiepifcopus.' Primùfn vobis regnum abdu-
lit, dejndç legem &prophetas:pr*terearitus & cultus di-
uinçs&làcrificja ademit: deniquè ciuitatem veftrain &
templùm eripuit,montêm Sina,&rubum. Arque, vtvno
veibodicam, quiequidhonpre dignum Sc prtedicandum
vobis aderat, hoe vobis ademit, 8c nctbis Chriftiq^iis tra-
djdit.Vqsenim,lïcutipfelocutus eft in Deuteronomio:
Quia difpèrgamtpfos,di(p6sf\t:Sc, Qxxi^eejfarefMMmexhom-
mjiusme'morianiipforum. Vides omma, quod ce Hare fecir.
Herbanus.Nazarenum illum intelligis,& eum vnigenam I
Dei filium efTcaderis? llle fuit homo: qua de caùlâipfum
vt fontem Sc malcficum patresnoftriinterfecerunt.S. Archiepifcopus.
Non fit plane Sc fundi tus, vtafttrmaSj in-
tcrfeccrunt. Imoverohicmortuoscxiuicirauit, quorum
vnus eft ille quatriduanus beatus Lazarus.
HERB A NK S\ QuiLazarumabinfcrisexcitauit,vttu
ais.quo ipie modo crucifixus,mörtuus€ftï
SAH CT V-S ARQH1EPISCOP VS. Superius ccr-
tior planefatftus es, eum Dei eflc filium: & hic dicis, quia
Nazarænus non eft Dei filius.
HE RB -4 N K-.S. Dixifti-Deitatemtrinam eftè, nee potes
contradicere. Nunc autem códemnajtum iftum dicis Verbum
Dei efte, quem fciunt otbis terrarura fines vltimiSc
crucifix urn 8c rriortuum eile.
SAHCTVS A R C lflE P ISCO PVS . Quemadmo
dumpriuslexceftificataeft, 8c Prophetæ, incarnatuseft.
crucifixusxft,. carne mortuuseft, nondiuinicate, depoft
tertiam diem refurrexit.
HERB AN VS. Recitaprætereademonftrationes, vbi
& quæ,& quanta lex 8c Prophetæ teftati funt.
SANCTVS A RCHIEPISCOPVS. MofesProphe-
ta dicit : Prophet am vobis exfufeitabit Dominus Deus ex fratribus
veftris,ficutme. Omnis igitur anima, qua Propbetamillum non
audiet,èpopulofuoexrerminabitur. Quis igitur Prophctaille,
dequodixit? -
HERBAN FS.Prorfusde Dauidehæc vaticinatur.Nul-
1 us enim à Mofead huncvfque excitatus eft.-abiit.
SAN CTVS ARCHIEPISCÖPVS. An veró ficut
Mofes.ficetiam eft Dauid? Null« modo:quia ille quidem
Propheta&legislator,nonautem Rex, populum ex terra
Ægypti èduxit, arque c cælo tabulas accepir, & Manna fi-
lioslfiaelis pauit.-hic vetôè paupertate ad regnumeuetftus
eft, & bellisoccupatus,Pialteriumvbi cöncipnaüit, vita
defundtuseft. Quid igitur Dauid adMofem? Nihil. - r
HERBANVS. A mbo populiprincipes, ciufdem & v-
niuspopuli ambo Prophetæ. .
S'ANCTVS ÀRCHIEPISCOPVS. Dauidcæde&
adultetiolapfus pollutuseft, Mofesveto his neutiquam
'Cliriiy
abncojl
rcpUdir; Sä f e i
<$•}*.!
Stomjc3
*u°indu
"on im
''go«*,;
betis,ipfiim ffraelemvelut cxecrabilem, fceleftum, Sc im- , fceleribus contaminatus eft.
purumexiftimatis , cùmdeberetis eum honorepotius, i HERBANVS. AtquiMoièseaedempatrauit,nonau-
quàm probro & dedecoreaffiebre? Sanélus Archiepifco- ' tern adulterium commifit.
pus.Nonfimè negamusIfraelem,primogenitum effè. Eft j S ANCT VS ARCHIEPISCOP VS. Alienigenam,
enim re vera primogenitus, rieementirj licet. Vos etiam i nempè Ægypcium, Moles cùm occidit, cædis innocens
ex Ægypto in Palæftinam eduitos, 8c à (eruitute liberatos fuit;
futile arbitror, 8c iibens agnofeo. Sed natu minor maio-
rem fupplanrauit. Verum,neCnc?'Atquchuius prlmoge-
nita.flueius primogcniturasaccepit. Quinetiam ipfius be-
neditftionem fiue fauftam precationem prarripuit, 8ca facie
legalis culms fugit in aliam regioncm;dico magni aefti-
vnandx fi dei expofitionem, qux eft ynigenae fili j Dei.H cr-
banus. Imöverólacob fupplantauit fratrem Efau. Sed
quorium hancalienam fupplanca^ionem tibi vendicafti ?
Sanótus Archiepifcopus. Supplantatio ilia eft primor-
dium noftrx fupplantationis. Illic quidem iiiniot films
natu maiorem fupplantauit: hic verb plebs iunior populum
an trquiotem fupplantauit. Herbanus. Qua in re (up-
planiaftis? Nunquid ïudaei faóti eftis, Sc nos Grreci? Num
nos Hebrjei iumus,8c vos genres, ficqt fuiftis?Santftus Archiepifcopus.
Sed vnigena.m filium iuufn ad vos mtfit
Dens è c x l o , ncqueipfum fufeepiftis. Vos ideo vt impioè
Sc nefarios dimifitDeus, Sc venitad nos, Sciafumexcepi-
mus: yobifqueadcmicomniaqu^veftraerant:; '& titdit
HERBANVS. Age verb die mihi de Chrifto, & omit-
te Prophetas..
SANCTVS ARCHIEPISCOPVS. Mofesdicit;Vi-
debit is vitam veflram coram oculis veßris pendentem.
HERB AN V S. Quaenam hxc vica, Sc vbi pependic ?
Sandlus Archiepifcopus. lefus Chriftus eft vita,quem vos
in ligno, nempe in cruce , fufpendiftis coram oculis ve*
ftris. ,
HERBEN VS. Mofes non de hoc dixie, quod vide-
bitis vitam veftram pendentem,:led de cohtinua captiui-
rate,&abdutftioncipiorum,quamabadueriadjs, tempore
progrediente, erant perpefluri. Hoc enim, Vidtbitisvi-
tam veflram pendentem-, ipfum declarar,ycl,abdu(äiin capti-
uitatem,de vita veftcamifcre afflidti eritis: vel, vosinterh-
cient, vcl vosfibi mancipatos vindicabunt. Santftus Ar-
chicpiicopus. Inxquale verbifm verbo congeris. Dixit
enim,Vitam pendentem videbitis. Quicquidautempen-
det, vel corpus, vel materiaaliquaeft; quasnon pendent
Vatidiiii
de M«(T'
Dim.itJ
^Yqueco quod per vim conti net, quiaàictpfispendere t g rai,,tatePerfacut‘ eftis quadragintadierumiter,Efatani commi.
ncqucuntt< Non igitur dubiiihveft, quin dehumanitate Terraieeuiftis, Hicremiam inccenoiaculis öctelisimpeti- Ljtlonc
vhv’cn'tt Dei filij hocdixerit,quod fùturûerat hunepen- uiftis, infdntium mulntudinemiugülaftis, Zachariamin- U indigna
dereinltgpocrucis. ■ ' ' . • terfeciftis,Ioanhemobtruncaftis. Quid,quödetiam ipib- ciatione.
HERBANVS. Quemadmodum rneis didis fidem no rum Dominum trucidaftis? Omitto enim dicere cætera.
adbibcs, fieegö ncqne ruis crcdb. , Quomodo igitur dicis, eum in fuam ipfiuJ contumeliam *ZA-cA9'\
Sc ignominiam adueniile.
HERBEN VS. Si Deus erat,quamobrem,liquidem po-
terat, crucem non abijeiebat ?
SANCTVS ARCHIEPISCÖPVS.Siabieciflet,quo-
modo vaticinia compléta fuilfenc.
S A N C T V S À R à HIE PIS CO P VS- Iacob filijs fuis
ben c di ce n ss di xi t deficietprinceps exluda,& dux de femo -
I n.tpfwyjkwvenïat •fiquodreferuatur: (fyipfeexpeftatiogentium.
Quidigitur de hoc vacicinio dicis? non hæç ira funt?
HE RB A N V S. Scimus quidé ventutum elfe, fed non-
dum venir. Cùm autem venecit, in ipfum credemus. '
S AN C T V S A R C H lE P I S C O P V iAmentia pic-
nus es : attendis quod dicit, Expedatio gentium qui
vénit: & dicis,, nondum veniiïè. Si gentes in ipfum non
lo, credidiiïênt, quemadmodum Iacob dixic , confenta-
îgen| neum dfeeres ,cum non venific.^Sed fi iècundum Pa-
Wug.; triarchævaticinium gcntesinipfum fperauerunt, peripi-
p;K
cuum quôd.venit, Sc fruftra deliratis vos, inàniter labo-
U. rantes.
fefl-Tl HERBANVS. MirorDeumadcontemptumperfonæ
lev (uæ Sc ignominiam, carnem fumpfifle : nec ob aliam cau-
Pta* fatn inmundnm veniiïè, nifi vt çonciperctur,.& natuscre-
fofti fccret » ^ ven(i'rus » ^ captus, Sc euftoditus, & in ctucem
Ifole adus , & âccro Sc telle poto, lanCeaqueRedore cqnfoflo,
ïiem clamoreedito,moretetur. Mirorfinquamj'ôArehiepi-
J feopc,- propter hanc caufamyilcut tu ipicâflèueras, cum
l' veniiïè. Sedpræftat & melius eftignorare vos ea cuiufmo
!di-funr, quæprædicatisi
SAN CT VS A R CH IE P ISC pPV S. Certè in igno
i miniamiuivulcusifcnit, vtcius contemptu&probro, ij
i j qni-in ipfum credunt, honore afficianrur, ignominia li-
! beràti, contradaex rranigreiïione fadainEden : veruntamen'
quid Hieremias de eius gioriolo aduentu vatici-
W natur, dicens : Hic Deus eft nofter, nonreputabitur al-
- 1 ter ad eum : inuenït omnem viam feientiæ, Sc dédit Iacob
puero fuo , Sc Ifraeli diledo iuo.
HERBANVS. De Deo legis prorfus hoc dixit, & mihi
inauxiltumcongruithæcdidio. Omnem enimviamfcir
entiæ nobis filij Iacob inuentam dédit Deus, tanquam di-
ledis & filijs fuis hæredibus.
SANCTVS ARCHIEPISCOPVS. Ifrael diledus,
Doininus meus ille fuit , o inïàne, Sc Iacob filiolus fiue
paruulus IefusChriftusfiliusDèieft. Vos autem filiosa-
lieiioi per Dauidem nominauit, & per Ioannem, viperarü
progeniem. Qirod fi non crédis-, b demens, quod reli-
quunt eft verius , confidera. Poftbac enim dicit: Efi» terris
vifus eft,& cum hominibus conuerfatus. Poftquæ hæcîPoft
legem datam datam.poftProphetas miïTos,poftquàm per-
fecit pmnia, qnæ in lege voluir.
HE RB A N V S. Coniêdasquod ille eft Deus nofter, de
qu.o dtxit Propheta : Quod non extftimabitur alter ad eum.
SANCTVS ARCHIEPISCOPVS. Attendis quod
dicit: Hic Deus nofter,ôcquàd ille ipièpoftea in terris vir
fuseft, &cum hominibus conuerfatus eft: & dicis conie-
das hue'fijfpicaris ? Quo modo vifus eft hominibus ? nu-
da &fimp]ici diuinitate ? Nullo modo. Q^senim poteft
nudaeflcniiaDeum,ficutieft,vidcre? Nullus,opinor,ni-
û prorfus voluntariè homo fa dûs eflèt..
HERBANVS. Iam ante dixi, eum ad ignominiam &
coqtumeliam fui.inmundumvcniiïè.
5 A N CT VS ARCHIEPISCOPVS. Contumeliane
eft, p cæce,qubd cùm hic venit, leproïos veftros, ô miièr,
mundauit? quod omnem morbum Sc lânguorem ab his
qui-inter vos ægrotabanr,profligauit,& dæmbnum turbas
ac legiones abegit ? quàd fuper mari pedibus ambulauit,
Sc quinque panibus quinque hominum milita iâturauit ?
atque ob haçc omnia animum Sc mentem ei non adhibui-
ftis. Contra véromagis hune ipfum afflidùm Sc vexatum
condemnaftis fruftra , Sc in crucem fuftutiftis. Obeamq;
caufamcontumeliaaflfedum dicis.Quin ootiuï propterea
vilipendi& ignominia afficiiuftinuic,vtinde veftraimpro
bitâs acprauitasmanifeftaapparerer, quâetiâ extra ipiîim
in corde vëftrogeritis, & qua priufquam ad vos ipfe venifc
Sub Ma-
na flè rege. I
Hieremias
apudTa»
phaaas in
AEgypto
. . lapidibus
H ERB A N K S. De cruce Prophetias fiue oracula mihi obrurus
e narra, & quinam Prophetæ de hac locun funt. occubuir.
SAN CT PS ARCHIEPISCOPVS. Deus crucéan-
tedcclarans&præfignificans,Arcæligno,Noachitempo- L *
re^ huroani generis reliquias fcruaüit. Lignum enim erat jvaticinia J
Area,Sc crux lignum. Area tunceos qui fucurumdiluuium de preuo-
omnibusexitiofum crediderunr,in rpfam ingreilos mirabi f* crucc
liter conferuauit: Et pretiolà crux atque honore dignan-
da,cos qui ipfam adora nt& credunt in eumquiinipfade- 'Qen2^
fixusfuit,àtyratinideSatanæ,&abæternofuppliciolibe- I p
\ rar. Et planta Sabec,cui vindushærebataries,tempore A-, pjuiî Ctgo
brahami, faluté Ifaaco daturas, honorandam crucem ad- jilloatieie
umbrabat.Aries.n.Verbi Deiclanis confixam carné cfuci j
præfigurabat : planta vero Sabec iplam crucc declatabat. Igj’cur^".|
HERB ANVS. Multaquididiceris, appofitèquætuo L sam(. 1
inftituto conferunt, exquiris. . quamim-j
S. ARCHIEPISCOPVS. Ego quidem non exquiro Jmolaretur
fubdliùs ne que argutor, ièd ex tua Scriptura, quæ veriratis c”*
finetn continet,tibi fuadco,his quæ dicuntut mente adhi- irpnatus
be.Iacob Patriarchs fuis filijs benedidurus,turnquid pau- s. Aug. 1.
lulüièfeattollcnscledojinquorecubabat, &infummo ti6.c.j2.de
fiueextremobaculi,qui cruosm preciofam fignificabar,in- C‘u- r “ * \
nixus,fuasmanuscrucisinmodumcomponcndo,ficipfis . *n' *9‘
faufta&feliciaprecabatur? Nunquid primo relido,qui
e'rat imago veftri populi, omné fuam benedidionem fiue
fauftam,precationéiniècundü,quieratChriftianipcipuli
imago fiue figura,extendit ? Quod in Iofepho adum fuit, ^
tibi dico. Præterea Mofis virga,qua figna 8c prodigta per-
ficiebar,nonne crucisjtypü præ feferebac? Etlignu, quod ^
inMaram Moièsconiecit,&quoaquadulcis&.potabilis r xt 'V'
efFedàeft,nonne crucem honorandam præfigurâbac ? Cü .
Moles crucis in rqoduin rnanus exrendens, Amalccum in
fugam vertebac, nonne crucem formaquadam præmon-
ftrabat ? HERB ANV S. Tu hîc in vetere Scriptura fi vrile
lignuminuenefis,horaeftillud vtaffimilestuæ crùci. S.
A RCH1E P. Non folùm ligna crucem præfigurarunr, ièd
etiam ro-anuum fublatio nes,& bellorü fymbola.id eft con I
fiidus fine conflidiones præliares, & quæ his iùntfimilia.
HER B A. Iâ tibi prædixi, quod tu multa magnaq-, dodrina
præditus diredè & argutè,quæ tibi conducâtÿdepromis & ' . ^
eloqueris. S. ARC H. Icfus filius Nauæ,cum bellum illud vide li.27.
horrificum &intérnecinü magno applaufu geflic cumgen c.8.S-Aàg.
tibus,veiperefuperuenient:e',nonneaducrlusGabaonitas dçd. Dci.
iolc fiftere cutfum iuiïit : fimilicer & Lunam contra vaHc donec coe^
Aialon,donécvidoriamdehoftibusretuliiTet? Hæc illu-
ftris & admirabilis in foie affedio fine perpeffio fuitDomi ria Krmi_
ni mei Iefu Chrifti antegrciïa figura & fimilitudo. Iefus il- Inarer.
le,Iefus& hic. Ille fuit princeps exercitus lfraelis: hic rex
Sc Deus, non folùm Ifraeiis, led Sc totius terrarum orbis.
iHegentes in/ugamvertebat: hicdæmonuexercitus. Ille
Sole Sc Lunam fiftere potuic,do.nec phalanges fiue turmas
& cateruasmilituraadueriàriorumprofitgaiïèt. Inpaffio- jQ^amfo
.rte Domitji mei foiinhorruit.&'obfcuratuscft, Sc luna fuü [iis obfcura
fulgorem nô dédit dieftatim prç ttmorein tenebras tranf-
tioncm net
eunce. Ille hafta Sc lancea gentes fuftulit: hic fuæ diuinita-
ex canoni-
co fidem
lis virtàte infcrnorum clauftra contriuit, & preriofa iua
‘çrucc dæmpnas in cineres redegit.- Ille,armata militû ma-
diilè, lacis
;nu 8c copijs adîutus,hæcféliciter Sc prpfperè gerebar:(ho-
löftendit
jmo enim erat,nec ampliusauemaiuspoterat: ) hic autem
quod cube.
IfoluSjimnio veto duplex 8c fecundum Diuiuitarem & hu-
(mànifatem. Dif itenim Propheta de ipfo ; Torcularcalcaili 'dçorü;&c.
Ifolus ni axi tn è, &ègentïbtis non eft vïrmecum. Quomam paf-* :S.Aog;1.3.
.w.«« y....... ^ n__r___ t ___r . . ...... fîpncm fuam fpiritali mtelligentia vnam nomirtauit, Sc
fet,,Naboth lacis obru tu m yiterem iftis, Hcliam Iforrib il i ^quod eiuspafllofalus gentibus eflèt ftmira. Et quod ex ^ ^
j., - " - ” , ' ■' : : • - gentibus 1