d'üôdeçiiïi filios :ac per hocfiuntoirinesgeniti deSem Vi-
ginti feptem. Infumma igitur omnes progeniti dc tribus
filijs Noe,id eft, XV. de Iapher,XXXI. dc Cham.XX VII.
de Sem, fiuntLXXIII. Deinde fcriptura feqoicur, dicens:
Hi filij Sem in tribubus fuis, fecundum lingttasfuasfttn regioni-
bm fuis , & ingentibus fuis. ] Itemque de omnibus : Ha, in-
qui c, tribus filiorum Noe fecundum generations! eorum &fecundu
gentesconnu. Ab bis differ fa funt injula gentium fuper terrainpoft
diluuium. Vnde colligitur LXXIII.velpotius, quod poft-
eademonftrabitiir,LXXlI. gentes tuncfuiffe, non homines.
Nam 8c prius curri fuillcnt commemorati filij Pha-
leg.ita conclurai« eft : Exhis fegregata funt infüla gentium in
terras eorum,vnufquifquefecundum linguam fuam in tribubus fuis,
& ingentibus fuis, lam vero in filijs Chain quodam loco a- ■
pcrciuscommemotàtxfunt, ficut fuperiusoftendi; Mcf-
ruim genuit eos qui dicuntur Ludi j m,& eodem modo cc-
tcrx vfque ad VII. gentes : & numeratis omnibus poftea
conclu den s,Hijî/ÿCfwj», inqui t, in tribubus fuis, fecundum
lingua* fuas in regionibusfuis. Propterea ergo multorum filij
! non funtcommemoraci, quiagentibusalijsnafcendoacresDei.
NeeficloquiturangclisDeus,quomödcTno$7^
uicem nobis vel Deo, vel angelis, vel ipfi angeli nobis, fi. I
ue perilloüDominusnobis : fedifieffabili fuo modo- nobis
auremindicaturhocnoftro modo. Dei quippe fubli-l
mior ante fuum faótum locutio, ipfius fui faóti eftim.mu-
tabilis ratio, quxnon habet fotram ftrepentc arque tranf-
eunrem, fed vimfempicernemanentem,& temporaliter
operantem. Hxc loquitur angelis fanótis : nobis autem
longe pofitis, per angelos, fecundum1 modùmnoftræca-
pacitatis. Quando autem etiam nosaliquid tab's locutio-
nis interioribus auribus capimus, angelispropinquamus.
Illud fane quod diéhim eft : Necdejijlent acogitationibusfuis,
donee exsopereimpleann non eft diétum confirmando, fed
tanquarainterrogando, ficut foletàcomminantibusdici.
Sic ergo accipiendum eft,tanquamdixerit;Nonne omnia
deficient exillis,qux conati fhntfacere ? Sed fi iradicatur,
nonexprimetcpçnminantem, quoniam vocem pronun-
ciantisnonpoffiimusferibere. Sequitur,
Ventte igitur defcendamus & confundamus ibi linguas eorum,vt
non audiat vnufquifque vocem proximi fut. Atque ita diuifit eos
cefferuntalij, ipfiautero fàcere gentes nequiuerunt. Nam Dominusex illo loco in vniuerfas terras, &cejfauerunt adificareciui-
qua alia caufla cum filij Iaphet o&o enumcrentur,ex duo- ! tatem ,&iccirco vocatum eft nomen eius Babel, quia ibi confufum
bits eorum tantum filij nati commemorantur : & cum filij eft labium vniuer fa teru : & indediJperfiteosDominusfuperfaciem
cunftarumregionum.] Meritoauté Cham quattiior nominentur,ex tribus tantum qui nati mains punitur affe<
funt adijeiuntur: & cum filij Sem nominenrur VI. duorfi
tantum pofteritasattexicur? Nunquid ceteri finefilijsre-j
manferunt? Ablit hoc credere. Sed gentes propter quas
cömemoraridigniefient,nonvtiquefecerunt; quia ficut
naf'cebantur,alijsgentibusaddebantur. Cumergoinfuis
linguis iftxgentes fuiflereferantur, redit tarnen narrator
ad illud tempus, quando vnalingua omnium fuit,&inde
I iam exponit quid accident,vt linguarumdiuerlitas nafcc-
retur. Sequicur,
! ER^T autem terra labij vnius, &ftmonum eorundem. Cum-
■ queproficifcerentur de Oriente, tnuenerunt campion in terra Sen-
ftraftione naar,& bobitatieruntineo.DixitqsalteradproximumfuumiVe-
turxis. VI. nite. faciamuslateres, & coquamus eos igni. Habueruntq^ lateres
prof axis, & bitumen pro camento. Et dixerunt, Venite, facia wits
nobis ciuitatem & turrim, cuiusculmenpertingat ad calum: & ce-
lebremus nomen noftrum, antequa diuidamur in vniuer fas terras.]
Ifta ciuitas qux appellata eft confufio,ipfa eft Babylon,cuius
mirabilem conftru&ionem etiam gentium commen-
dant hiftorix. Babylon quippe interptetatur confufio.
Vnde colligitur gigantem ilium Nembroth fuifle illius
conditorem, quod fuperius fuerat intimatum. Vbi cum
deillofcripturaloqueretur,ait: lnitiumregnieiusfuitBabylon:
idcft,quxciuitatum ceterarum gereretprincipatum,
vbi eflet tanquam in metropoli habitaculum rcgni,quam-
uis perfe&a nqn fueritvfque in tantum modum,quantum
fuperbacogitabat impietas. nam nimia difponebatural-
titudo, qua; du6ta eft vfque ad caelum, fiue vnius turn's e-
ius,quam moliebantur inter alias eflcprxcipuam. folent
enim fuperbiamftultitia fequi, 8c humilitatemfapientia.
Scquitur,
Deco I Ücfcendit autem Dominus vtvideret ciuitatem & turrim,quam
quod feci- adificabantfilij Adam, & dixit’. Eccevnus eft pepulus, & vnum la-
ptumefti biumomnibus: coeperunt^bocfacere, necdeftftentacogitatiombus
fiifijfiHjfi fuis, donee eas opere impleanti ]J Defcendit Dominus vidcre
ciuitatem 8c turrim,quam aedificabant filij Adam: hoc eft,
non filij Dei» fed filij ho.minum: id eft, ilia fociecas iecun -
dum hominem viuens, quam terrenam dicimus ciuitate.
Non loco mouetur Deus, qui vbique eft totus femper,fed
defeendere dicitur, cum aliquidfacitin terra: quod praeter
Vfitatum naturx curfum mirabiliterfaiftum, prxfcn-
tiam quodam modo eius öftendit. Nec videndo difeit ad
tempus, quinunqüam poteftaliquidignorare,fed adtem
pus videre &.cognofcere dicitur, quod videri & cognofci
raciat. Non fic ergo videbatur ilia ciuitas,quo modo earn
Deus videre fecit: quando fibf quantum difpliceret, o-
ftendit: quamuis poffit intelligi Deus adillam ciuitatem
defeendifie: quia defeenderunt angeli eius, in quibus habitat:
quia per angelos defcendebar,qui in angelis defeen-
dentibus erat. Et bene,nd nit,Venite,8c defeendentes con-
•]malus affcólus,
etiam cui non fuccediceffeótus. Genus vero ipfius pcenæ
quale fuit? Quoniam dominatioimperantis in lingua eft,
ibi damnataeft fuperbia: vt non intelligeretuf iubens ho-
mi ni, qui noluit intelligere,vt obediret Deo iubéti. Sic ilia
confpiratio diffbluta eft,cum quifque ab eo,quern non in-
telligeret,abfcederet: neefe, hifi ei, cum quoloqui pote-
rat,aggregaret. Et per linguas diuifæfuntgenresidifperfç-
que per terras,ficut Deo placuit, qui hoc modis occultis,
nobisqjincomprehcnfibilibusfecit. Ex illis igitur tribus
hominibusNoefilijSi feptuaginca dux linguxper terras
eflecceperunt,quxcrefccndoadinfulasperuenerunt.Au-
6Ius éft numerus autem gentium multo amplius,quam lin
guarum. Primus autem poft diluuium inter homines
Nembroth, filius Chus, noua fmpérij cupiditate tyranni-
dem arripuit: regnauitq; in Babylonia,quxab eo quodi-
biconfufæfuntlinguæ, Babel appellata eft, quod inter-
pretatur confufio; cuius xdificandx turris idem Nembroth
extititauélor. Qui pro eo quod vitra naturam fuam
cxli alta penerrare coritendit, non incongrue diabolo có-
paratur: qui cogirarione cordis fui intumefeens, , fuper fi-
dera exaltarefc voluit, id eft,fuper omnem poteftatem an-
gelorum Deo fe coxquarc difponens,dum dicit: Afcendam
fuperaltitudinem nubium,&erofimilisaltißimo. Quod autem
dicitur, Venator : quid fignificatur hoc nomine,nifianima-
rumterrigenarumdeccptor, & capicns homines ad mortem
? Turris eius,fuperbiahuiusmundi eft, vel impia dogmata
harreticorum : qui poftquam mpti funt ab oriente,
ideft ,dvcrolumincrecefIèrunt, 8c vencrunt inmontem
Sennaar,qui interpretatur excuflio dentium,ftatim aducr
fus Deumimpietatisfùxxdificaueruntturrim,acdogma-
tumfuperbiam nefatio aufu cófinxerunr,vpIenteseuriofi-
tate nó licita ipfius cxli altapenetrare ; fed ficutilli per fu-
perbiam ab vna lingua in multas diuifi funt, ita 8c hxretici
ab vnitate fidei & confeffionis fegregati,inter fe diuerfita-
te err oris quafi per diflonantiam lingu ç inuicem fecernun-
tur: 8c quoSarmat aduerfus Deüm elatx cófpirarionis pern,
iciofaconfenfio,rurfusintendentedogmatumdi{cordia,
diuidit oborta repente confufiojQuos quidem ipfa ttini-
tas damnar in quam offendunt; ipfà eos di(pergir,dum dicit:
Venite,defcendamus,& confundamus linguas eoru : in varie-
tate vtique erroris,fiue fehifmatü. Eo auté tépore quahdo
lingu arum fk<5ba eft varietas,in fola domo,Heber, quxan-
tea fuit lingua remanfit.Ita & nunc in fbla Ecclefia.quç eft
domus Chrifti,vnitam elle confeffionis & fidei pacem.di-
uifis omnibus reprobis,reftar. Benediäis igitur duobusfi-
lijs Noe, atque vno in medio eorum maledi clo» dein ceps |
vfque ad Abraham de iuftorü aliquorû, qui pie Deum co-
lerenr, commemorationefilefltiumeft. Nec eos defuifi®
- . - ----- --------------------- , crédiderim,fedfiomnescomihemorarentur,nimislong“ i
ÿundKe: led, Confundamus ibi linguameorum* ojlendensita ficret: & hxc effet hiftorica magis diligentia, qüam pto-j
fe opera« per mmiftrosfuos, vtlintctiamipficooperato- ] pheticaprouidentia. Ilia itaqueexequitutlitterarum b ‘ \
crarum feriptor iftarUm, vel potius per eum Deifpiricüs
quibus nön fqlum tiavrenrur praèterita, verum értam pra;-
noncientur, qux ramen pertinent ad ciuitatem Dei; quia
& de hominibus qui non funt ciiseseius, quidquid hie dicitur
ad hocdicitur,vt ilia ex comparationecontraria vcl;
proficiat velemineat. Non fane omnia quxgeftanarran-
tur, aliquidetiamifignificare'puranda funt: fed propter ilia,
quxaliquid fignificant, & ilia» qux nihil fignificant,at-
texuntur. folo enim vomerc terra profeinditur: fed vt
hoc fieri po ffir,etiam cetera aratri membra necellaria funr:
&folineruiincithara, atque huiufmodivafis muficisap-
tantur adcantum, fed vtaptari poffint, & cetera in com-'
paginibusorganorum, qux non percutiuntur acanenti-
bus, his, qux percufla refonant, conneófcunrur. Item in
prophetica hiltoria dicuntur &aliqua , qux nihil fignifi-
cane, fed quibus adhxreanc» qux fignificant»8c quodahi-
modoreligentur. Propter hoc ergo fcriptura diuina cum
terrenam ciuitatem in Babylone,hoceft, in confufione
monftralfet, ad patriarchal« Sem tecapiculando reuerti-
tur, 5c ordinantur inde genetationes vique ad Abraham
commernoratoetiam numero annorum, quanto quifque
ad hanc feriem pertinentem genuiffec filium , quanto
quifque vixiffetr- Vbi certe agnofeendum e ft, quod ante
promiferam, vtquare fit di&um defilio Heber, nomeni
ciusPhaleg, quia in diebus eius diuifa eft terra, quid enim
aliud intelligendumeft, terrameflcdiiiifam, nifidiuerfi-
tatemlinguarum? Omiffis ergo ceteris filijs Noe ad hanc
rem non pertinencibus, illi conned uncur in ordine gene-
ration urn, per qu'ós poffit ad Abraham perueniri, ficut illi
conneiftebantur ante diluuium per quds perucnirccur ad
Noe generadonibus, qux propagatx furie ex illo Adam fi-
lip, quieftappellatusSeth. Sicergo incipir gencradonum
iftarum connexio. Sequitur,
„ Ha generationes Sem. Sem centum trat annorum quando geb°
nibus;, nult Arphaxat ybiennio poft diluuium. Bono Arphaxat cum ejfet
-- ’ XXXV. annorum, genuit Sale. Sale quoquetrigefimo atatisfua
anno genuit Heber:] Sicüt fupra memoraui cum ccepiffent
enumerari filij'Sèm;, qui firiguli gentes fingulasprocrea-
runt, primus eft commendatus Heber, cum firpronepos
ipfius Seni, hoc eft, quartus inueniatur ab illo exortus.-
Quiaergoineiusfamiliarèmanfithxc lingua, diuifis per
alias linguas gendbus exteris, qux lingua prius huraano
generi Uon immerito creditur fuiffe com munis,ideo dein-
cepsHebrxa eftnuncupata, runcenim opuserareatndi-
ftingui abalijs linguis nomine proprio, ficuc alix quoque
vdcatx furit nomnubus proprijs.Qunndo autem erat vna,
nihil aliud quam humana lingua vei liumana locutio vo-
cabatuc, qua fola vniuerfum genus humanum loqueba-
tur. Sequitur, '
Vixit autem Heber trigin ta quatuor amis, & genuit Bhaleg ]
Dixeric aliquis,Siin diebus Phalcg filii Heber diuifa eft
'terraper linguas:ideft,homines,qui rune erant in terra,ex
eius nomine potius debuit appellad lingua ilia, qux fair
eereturintentio. Cum ergo quxrimus in illisfeptuaginta
duabus gendbus ciuitatem Dei »noripoflumus affirimre,
illotempórer, quo erat eis labium vnutn, id eft,loquelav;
na, tunc iam.genusbumanum alienarum fuiflèà cultu ve.
ri Dei, ita vt in folis iftis generadonibus pieras vera rema-
nerer,quxdefcendunt de femine Sera per Arphaxa t, 8c
tendunt ad Abram : fed ab ilia fuperbia xdificandx turds
vfque in cxlum, qua impia fignificatur elàtio,appàruit ciuitas,
hoceft,fbcietasimpiorum. verumitaqueariantea
latuerit,anfuerit, an porius vtraquepermanferit : pia.fci-
licet induobus filijs Noe, qui benediâifun'tjeorumque
pofterisî impia vero in e o , qui maledidus eft, atque eius
progenie, vbi edam exortuseftgfgas yenator contra Do-
minum : non eft dijudicado facilis. fortallis eriim quod
profedto eftcredibilius , & in filijs duorurn illorum iam
tunc, an tequam Babylonia coepiflèt infticui, fuerunr con-
témptores D ei: & in filijs Cham cuitores Dei. Vtrum
que tamen homiririm genusiterris nunquam/lefuiffe ere-
déndum eft. Quamobrem ficut:lingua vna cum effet o-
mnium, non ideo filij peftilentix defuerunt : nàm & ante
diluuium vna erat lingua, 5c tamen omnes, prxtervnam
Nociuftidomum,deleridiluuio méruérunt: ita quando
merito elationis impietads gentes linguarum diuerfitate
punitx atque diuifx f unt,& ciuitas impiorumconfufionis
nomen accepit, hoc eft, appellata eft Babylon, non defuit
domus Heber, vbi ea, qux antéa fuit omnium, lingua re-
manfit. cum enim legitur vnam fuiffe linguam primitus
omnium,&ante ómnes filios Sem commendatur Heber,
quamuis ex illo quartus oriatur: 8c Hebrxa vocatur lingua,
qiiampatriarcharum&proplietarum non folumin
fermonibus,vcrum edam in litteris facris cuftodiuit au-
ctoritas: profeiftocumquxriturindiuifione linguarum,
vbi lingua ilia remanere poruerit, qux fuit ante communis
, qux fine vlla dubitadone vbi remanfit, non ibi fuit
ilia pcèna, quxfaiftaeftmutadone linguarum, quid aliud
occurnt, nifiquodin huius genre remanferit, à cuius nomine
nomen accepir, & hoc iuftirixgends huius non par-
uum apparuifle veftigium, quod cum alix genres ple&e-
rentur mutadone linguarum, ad iftam non peruenit talc
fupplicium. Sequicur,
vH<ffuntgenerationesTbare. Tharegenuit Abram,&Nachor,&
Aran.] Abadolefcendaincîpic homopoffe generare. propterea
Matthxus ab ipfo Abraham fumpfit exordium, &
vfque ad Dauid perdu cere procurauit. neque enjnfru-
ftraEuangelifta fic generationes cpmmemorauir, vt hoc
primum inrcruallum X I I I I . generadonibus comtnen-
daret, ab Abraham fcilicet vfque ad Dauid. Ab adole-
feentia quippe incipit homo pofîè generare. Proprerea
generationum ordo ex Abraham fumpfit exordium, qui
etiam pater gentium conftitutus eft, quando mutatum
nomen accepit. Nunc iam videairiUs procurfum ciui-
tatis Dei, edamab illo ardculo temporis, qui facluseft in
_____ . , . , w . patre Abraham : vnde incipit eftenotida eius euidehdor,
omnibus antea commuriis.- Sed intelligend'umeftipfum J &vbiclarioraleguntur promifladiuina, qux nunc vidc-
.Heber propterea tale np'menimpofuiffefiiio'fuo, vrVoca-i musin Chriftoimplern Sicut ergo fcriptura diuina in-
rctur Phaleg, quod interpretatur diuifio, quia tunc ei na- ! dicanfe-didicimus, in regione Chaidxorum natus eft A-
tuseft, quando per linguas terra diuifa eft,id eft, ipfo rem- Î bram, quxterra ad regnum Aflyriorum pertinebar. Apud
pore: vt-hoc fit quod di(ftum eft : In diebus illius diuifa eft ter-\ Cbaldxos autem iam tunc; fuperftidones impiæ pfxualè-
ra., nam nifi adnuc Heber viueret, quando linguarum fa- banr, quemadmodum per exteras gentes. Vna igitur
<fta eft muldtudo, non eius nomine nouTen acciperet lin-: Tharcdomùs erat, de quo natus eft Abram, in quavriius
gua., qux apud ipfumpotuit permanere. Etideocréden- : veri Dei cultus, &, quantum credibile eft» in qua iam fo-
dumeft, ipfam fuiffe primain linguam qux antea erat o-| la etiam Hebrxa lingua remanferat; quamuis&ipfi, ficut
mnibuscommunis,quoniamdepoenavcnitillamultipli- iam manifeftusDeipopulusin Aegypto,in Mefopotamia
catio.mutarioque linguarum, & vdque prxter hanc pee-* feruiffediis alieriis,IefuNaue narrante, referunrur, ex pro-
nam debuit effe populus Dei. Nec fruftra lingua hæc eft, I genie illius Heber in linguas paulatim alias & in alias nati-
quamtenuic Abram, nec in omnes filios fuos tranfmitte- j onesdefiuendbus. Proinde ficutper aquarum diluuium .
repotuit.fed in eos tantum qui propagari per la cob, & vna domus Noe remanferat ad reparandû genus huma-
itiugniusatque eminentius in Deipopulum coalefcentes, num, fic in diluuia multarum fuperftirionum per vniuer-
Deiteftamerita&ftirpetn CKrifti habere potuerunr. Nec! film mundum vna remanferat domusThare,in qua cufto-
Heber ip(e eandem linguam in vniuerfam progeniem iu- dita eft plan ratiociuitacisDei. Deniq-, ficutillicenumera-
am refuaif, fed in cam tantum^, cuius generationes perdit- tisfupragenerationibus vfqjadNoe, fimul cumannoxym ;
cuntur ad Abram. QuaprOpter etiam fi noneuidenter numeris,&expofiradiluuijcaufla,priufquamDeusinci-
expreffum eft.fuiflealiquod pium genus hominum,quari- pérer de area fabricanda loqui ad Noe dicitur: Ha generates
ab impijs Babylonia condebarur; non ad hoc valuic tionesNoe: ita&hicenumeratisgencrationibusab illo,qui
hxcobfcuritas, vt quaiéntis frauda recur, fed potius exer- eft appellatus Sem, filio Noe, vfque ad Abram; Deinde
in finguÖe
pofte-
risThare.