
fióS Claud. Marnera Presbyt.Fiennenßs,
P
RomanitPhilofpphisvtiturteftibusdeanimaincorporalitate:
C A P . V I I I .
L u r i m o r u m i n n e g o t i u m p r x f e n s P h i l o f o p K o r u m
_ p l u r i m i s t e f t i m o n i j s v f i i u m u s , m u l t o f q u e e x e a d e m
G r x c i a , f i v e l c a u f a p o k e r e t , v e l r a t i o f i n e r e t p r o f « r -
r e p o f l e m u s . S e d n e l ö c a l i t e r v e r i t a t e r h q u x f i f f e v i d e a -
m u r , v t h x c e a d e m a b v n a t a n t u m v i d e x i g e n t e q u i u e -
r i t , 5 c a l i j s i g n o r a t a f i t y c ü v e r i c o m p o s h u m a n a f u b f t a n -
t i a r i q n u t r e g i o n e , ( c d g e n e r e , R o m a n o * e t i a m e o f d e m -
q u e p h i l o i o p h o s t e f t e s c i t e m u s , ' a p u d q u o s ^ e x t i u s p a t
e r , S e x t i u s f i l i u s p r o p e n f o i n e x e r c i t i u m f a p i e n r i x f t u -
d i o a p p r i m c p h i l o f o p h a t i f i u n t , a t q u e h a n c i u p e r o m n i
a n i m a a t t u l c r e f e n t e n t i a m . incorporalis, i n q u i ü n t , o J » w »
eftanima,&illocaiisatqueindeprehenfavisquadam,quafineJpacto
cäpax corpus baurit-& continet. A e r i u s i f t i , n ü f ä ll o r « a b -
f t r u f a s r e r u m r a t i o n e s i n g r e f l i f u n t , q u a m n o n i j u l l i n o -
f t r a t e s , q u i c ü b i c u l a r i j s d i i p u t a t i o n i b u s d e f u b l n t i i u m
indage c a u l a r u m a l i q u i d f o p o r i f e r u m i n l e i t u l i s o f e i t a n -
S. Ambro
SJVS.
t e s , p e r p e l l e n t e c o p i a t e p c n t i u m n x m a r u m ftolido
laudatorevcternofas anilium opinionum fufpinpnes edprmiunt,
innexamq-, vifeeribus animam, corporis clauftrisincludijSccontiherideccrnunt.
Scdiftucimperirix
vcrivacux figmentum, prout locorum ratio popofcit, Sc
iuperiorc libro difeullimus, & prolatis nunc fummorum
magnis aubtorum teftimonijs, in rem fiii nobis opitulan-
tc veritate, rationisquoque veribus refellimus.. M.Var-
ro, fiiifiecuh periti(£mus,& teftc T ufio omniumfine du-
bitaribhé dödtiffimus, quid in Muficis, [ quidin Arithmeticis,
] qüidGeometricis, quid^ÄeoB^a^fFftii-libris diuinaquadämdiipütationecontendit,
nifivtavifibilibus
ad inuifibilia ,alocalibus ad illocalia, a corpprcis ad incorporea,
miris xtenutatis rnodis abftrahat animuin', &
in corpora,hoc eft in adueria fibi dilapfum fuicompotem
faciat. Cüifi corpus eilet, corpus adupr fume (Tenon ppfe
iet. Quid ego nunc Zoroaftri,quid Brachmanum ex In-
'dia^quidAnacharfisèScythia,quid veroCatonum,quid
M.GicérohisVqaidChryfippi, (quiabipfopaneprinci-
piafiii operis animo döminandi-ius tribuit, corpori lc-,
gem feruitutis imponit_) indefenhonemverifententias
afferam? Quidorbis vniuerfidcanimxftatunobiscon-
creparc iudicium, in his duntaxat qui meritoenitucre
conuincam.
Ecclefiafttcis do d or thus vtitur teftibus dc anima in-
corporalitate.
C A P . I X .
F A d l e p r o f e b f c o h o c i d e m f a b t u m m i h i e f l e t , n i f i ä d i j -
c i q u e m p i a m , c o a b t a t e f t i u m t u r b a n o n f i n e r e t , & d i -
C u r T p o n i a m C h r i f t i c c e n o f a l f i t a t i s o b l i n i s ? C u r c a n -
d e m à v i a v e r i t a t i s f c * u x p r s e d i c a t i o n i s i m p u l f i i , i n d c -
u i a a b r u p t a p r ö p e l l i s t C ä r f e q u e f t r ä r i o p o r t e r c a 'c o r p o - l
r e c o r p u s p e r h i b e s ? Q u i d n a m i f t u d q u s e f o p r o d e r i t h o -
m i n i ? N u m q u i a h o m i n i s i n t e r i o r i s e f t n a t u r a i u b t i l i o r , !
q u x t a r n e n n o n e f t , n i f i c o r p f c s ; i d e i r e p e a n d e m d i f f i d j
c o n u e n i t à t q u e i e p a r a r i ? N u p q u i d q u o n i a m i n h ^ c f t r u -
« ft u r a m u n d a n æ m o l i s q u a e d a m T u b t i li o r a & l c u i o r a ,
q u æ d a m c r a f f i o r a a t q u e g r ä u i o r a f i i n t , i d c i r c o t è n u i o r i - j
b u s v n i i i e r i a m T o l i d i h u i u s c o n u e n i t r u p i f l e c o m p a g e m ? ,
A u t b e a t i o r a e r e r i t , f i c ü a q u a â c t e r r a n o n l u e r i t . H if c c
f a l f i l o q u i j s c i r c u m g a r r i e n t i b u s , i f t i u f m o d i f c r t i l l c r e -
i p o n f u m , q u a e d a m n ö b i s o b o r i t u r v e r b o r u m n u d a , v ir -
, t u t i s c a i l a , r a t i p n i s a l i é n a , v e r i t a t i s v a c u a , y a n i t a r i s c a u a ,
T u p c i b i æ t u m i d a , n o u e l l i h u i u s T c h i f in a t i s f i n e a u d t o r e
'd o 6 t r i h a , e l a t a i u p e r c i l i o , a b i e c t a m c i i d a c i o , r e f c r t a c o n -
u i t i o , 'c r e a t o r i p o t e f t a t é m i u b r i p i e n s i m a g i n i d i g n i t a t
e m ? . Q u a m m i r o f t u lt it ia e g e n e r e c p m p a r a t i o n i b u s f i i b -
f t a n t ;i x c o i p o r a l i s i n f a m a t | A f t e r e n s i e i l k e t t a m n i h i l a -
n i m o p r o f o r c , q u o a d v a l e a t c o r p o r e i è c e r n i , q u a m n o n
f i t a e r i c o h d u ç i b ï l e c r a f f i o r i b u s m u n d a n æ m o l i s c o r p o -
r i b u s f e p a r a r i . P o r r o f i q u i e f t i s v i p i a m g e n t i u m , q u a r u m
i n g e n i j s c e f l e r i n t a r c a n a c a u i a r u m , a d e i l e p r a ; p c t e s , v o ( -
m e t i g n o r a n t i x p l e d r i t e . N o u u m d o g m a m i r a n i i n i , A n i -
m æ d i g n i t a t e m c a p c f f i t i n f o l i d o m u n d i p o r t i o c o r p o r is j
q u a r t à m u n d a n i . H a e c e r g b n i m i r u m a n i m a r u m p m - i
n i u m m a i o r e f t a n i m a , p r ö q ; f ü i m o l è m a g i s i a p i e n s . ' I t a -
q u e n ü n c t a n t o p o t i u s q ü i i p i a m p r u d e n t i x c o m p o s e r i t ,
q u a n t o - a e r i s h u i u s p r o l u i c a p a c i t a t e p l u s h a u f e r i t . N e e
i n i u r i à g e n u s h u m a n u m h a t u r a r n in c u T a u i t , q u x q u a n t o
m â i o r e s h o m i n i b u s b o u e s l u c a s e d i d i t •, e o v i d e l i c e t b e a -
• t i o r e s , q u o c a p a c i o r e s . S e d h a d e n u s i a t l s A m b r o f i u s , q u i
V e l i o l u s p r o f e d t o f i t i à t i s . F a x i m t a r n e n & a b j s t e f t i f i c a n -
d i l o c n m .
A v r e l iv s AvGVSTiNVS'i &acumineingenij,&rerum
mul titudine,& operis mole velu ti quidamÇhryfip-
pusargunientandivirtutc | autZcnoicniuumfiibtilita-
t e , aUt V-arro nofter voluminum mägnitudinc , ' & qu:
profedo tabs natura,attentione , difciplinis extiterit,vt
non ini^nerito ab iftis corporalibus noftri ixculiEpicu-
’reisàutCymcisvipiritalisSophiftadiffenièrit, libröad
Hieronymum, de origine animx fie-pronunciat: Ittcor-
pöream ejfe animam ctß difficile tdrdioribusperfuaderi potefly mi-
hi tarnen fateor ejfe perfuàfum. Cum que id ita fore rationi-
busmâgniis-étquèiniblubili argumentation e conuincat.
ac.iuper hoc Hieronymi fententiam’poieat, laudis iux
tantum à Hieronymo icripta récupérât, quin haud du-
bie Hieronymus nihil de anima ièntiri diCat verius , nihil
difputaripofle perfeétius.Eh tibiduos prxclariifimos
virtutum do6trinarumq;prxminènria longe porto prx-
ditos Tuper ftatu animx {entire nobiTcum, inermemque
te au&oritatis pondéré, Î& rationis viribus profternere:
quidiiparatisçorpôribusvanitatèiàpiëritix , duasanimas
vis vnamfacèrc. Vndemultummiror H i e r o n y ^ S.H»
m vm tibitëftemcitatum y quumpotiifimusTradlato-
rüm minime potuerit & pro anima & in animam difput
u i n a i a m n u n c o r a c u l a p a n d e r e v e l t e m p u s f o r e t , v e l r a - 1 t ä r c . Q u a n q u a m q u x e x c o d c m a d ü e r f u m n o s h a ü d i n
i o c o m m o n c r e t . A t q u e v t a d i p f o s C o e l e f t iu m v o l u m i -
n u m f o n t e s i l l i s f e r e d u c i b u s , q u i e x e i f d e t n l a r g i u s h a u -
f e r c v e n i a m u s , G r e g o r i u s N a z i a n z e n u s i n A p o l o g e t i c o ,
m a g n u m v i d e l i c e t i n t e r a n i m a m & c o r p u s c la m a t - e f l e
d i f e r i m e n . A t q u e v t c o r p u s c o r p o r a l i b u s p a f c i ; f i c a n i -
m a m i n c o r p o r e i s i a g i n a r i . B e a t u s A m b r o s iv s a d M e -
d i o l a n e n f e m i n e c c l e f i a p o p u l u m v e r b o d o b t i f f i m o a t q ;
e r u d i t i i f i m o ', Sequejhemus » o r , i n q u i t > a cor pore contra quod
nobis fifalui ejfe volumusjuge certamen eft.V n a p r x c c l l e n t i u m
t c ll e 'b t a p o f u i f t i , n o b i s c o u f q u e c o n d u c a n t , v t i q u a m c a l -
l i d e n o n a d u e r i à r i u s , v è r u m p r x u ä r i c ä t o r f u b o r n a t u s
e i l e v i d e a r i s , q u i v e l i i t a l l e n t a n t e c o l l u d i b f è c c r i s n o s
t u i s a d m o d u m t e f t i b u s v i n c e r e . Q u i p p e g l b r i o i u m v i -
Ä o r i a t g e n u s e f t , a b e o c u m q u o d e C e r t e s a r m a c a p e r e ,
q u x f i t u m q u e a d u è r i à r i o t e f t e m i l l i n c f t a r e , & i f t i n c d e i j -
c e r c . N c q u i d t a r n e n i e g n e m m e r c d h i b e h d x v i c i i f i t u d i -
n i s a r b i t r c r i s , p r o v t l d c u s é f t m o n é o , c o n T e n t a n e u m m a -
Ü R I M . „ M Ë g i s t i b i f i i p c r l e n t c t i a t u a P i b l a u i u m H i l A R i V M e i l e p p - S .ffl
e a d e m q u é i é n t e n t i a n o n n i f i e o d e m i n t e l l e b t u a n i m a d - , t u ii T e , q u i f c i l i c . i n t e r c o m p l u r a p t x c e l f a r u m d i i p u t a t i o -
u e r t e n d a c f t , e o d e m q u e t r a d l a n d a i e r m o n e . D i c a m n u n c ’ n u m f i i a r ü m q u i d d a m i ê c u s i é n t i e n s ,• d u o h x c v e r i s a d - f y
i g i t u r q u o d f x p c m e , d u m a d i d l o c o r u m v e n t u m e f l e t u e r i ä d i f l e r u i t . '
aiccte memïni. Sequeftrarinosà corpore Ambroftùsoipoite-\ - V n u m , q u o d n i h i l i n c o r p o r e u m c r e a t u m d i x i t ; A l i u d
r e p e r f i i a d e t . Q u i s e r g o i f t e f i t , c u i à c o r p o r è T e q u e f t r a - q u o n i h i l d o f o r i s C h r i f t u m i n p a i f i o n e T c n fiiT e . C i r i u s fi
r i c o n u e n i a t q i i x r o ? E x a n i m a e n i r r i f i J i n u s & c o r p o r e , v e r a p a f l i o n o n f u i t * r e d e m p t i o q u o q u c n o f t r a v e r a c i f e
A c p e r hoc c u m i è q u e f t r à r i à i è m e t i p f o n e q u e a t a n i m u s , n o n p o t u i t . Sed q u o i l i a m B e a t u s H i l a r i u s o p i n i o n i s h u -
n i h i l i n n o b i s e f t q u o d f e q u é f t r a r i p o i l ï t à c p r p o r e . f i c o r - i u f c e y i t i u m v i r t ù t e c o n f e i î i o n i s a b o l e u i t , f i e f u f t i n e t r e -
p u s e f t a n i m u s , C u r ; i ä n ä : e A m b r o f i , c ü r t a l i t è r d o c c s ? p r e h e n f i p n i s f t y l u m , q u o d n o r i p a t i t u r d e t r i m e n t a m e -
t ) e f i a t ü a n im é , L ib . I Ï . Vê rîtoriim. Quâproptërèatenus diuinarumTraiftatoribus
Siriptuf àriim hdem adhibéri par eft, quoadufquë eidem
tênbri veritatis adftipulantùr. S f c d quanqùam nonnul-
JiTdiflcrfatbribus proferendis néceflario fuperiederim,
dum a d oraeuîa diuina,ex quîs eorundem pendétaùtho-
ritas f iuré feftino; haüd quaquam tarnen EvcheriVM
VS- 0ræteriërim,mihimet viuentem dobtrina, ôcprxfenta-
rieis cöram diTputâtionibus cognitum , nonporronun-
al^stotleftióhecómpértum, qui fcilicet viridis xui,ma-
! türüsariitni,terrx diipuens , coeliappetens,humilisipi|
Tefie vtitur ipfa ïiiuinà fàpiehtià.
, C v A P . X ;
AV d i a m u s i g i n i r q u i d i m a g i n i s i u x p r ö n ü n c i e t i r ii -
micisdiuinaSapientia. Dixerunt,mqiiit, impijeogi- 'Snp.x.H.p,
tAntes non rede; exiguum & cum t&dto ell tempos vita nofir a, |
& extinU its cinis erit corpus nofir urn , & Jpirttus diffundetur
_____ _____, .............. _ tanqUam mollis aer. Impijha:cdixcrunt,iuperqU?spaulo
i rifu airduus merito , .ac perinde ingenij fubtiliflimus,! pofteadeinScripturaucloquitur : Excacauitenim idosma- jbiA.is.
'icientixplenus-eloquijprofluus , magnorumixeulifui litiaeorum, quoniamDeuscreauithomineminexterminabilem,
Pontificum'lono-e maxnnus, editisinrcmfideimultiiu- &adimaginem fuafimilitudinis fecit ilium. Iftic ergo temet
gis variorum operum voluminibus,adpopulum quoque j indefenfionem tuiacriuspermouendum credo, proque
j hi’s fixper ftatu animx concionatus eft. Quarere inquit, cauixmerfto in me etiamiftiufinodiferme verba faftu- I madam foletit quomodo in Chrifiomifceripotuerit homo &Deus. i rum. -
o u a r u n t r a t io n em huius m y fie r ij q u o d fem e lfa t t um e f t , c u m ip f il Quid tt i, vnde vndc contraftis teftificatiotiibus vte-
\ r e d d e r e r a t io n em n e q u a q u am p o f iin t em r e iq u a f it f em p e r , q u o - j ris, haudquaquam tameri veritate pulfantibus confci-
modo fo c ie tu r a n im a c o rp o ri, v t f i a t h om o . E rg o quom o do cor- cnrtixnoftrxiyncerum. Quidautem mea refert j quid
Ip o r e a r e s in c o rp o r e a q u e c o n iu n g itu r , & c o r p o r i a n im a m i f e e tu r , porroattinct, impiosob detrablam diuinximaginidi-
\ v t h om o e f f ia a t u rM h om o c o n in n E lm e l lD e o , & f a £ t u s e f iC h f i - [ gnitatemdiuinituspledi, cummemctimpietatishuiu-
I M i & tam en v t f ie r e t C h r ifiu s , du o iU a in co rp o r ea , id e fi,a n im a 1 fee laqueis noucrim non tencri ? Proindc monco facel-
\& D e u s , fa c ilm c o n iu n g ip e rm ifc e r iq u e p o tu e r u n t ,q u am m ifc e J fas , nec iententixtalisinfamiammihimcndadterinu-
L j f f v n a in co rp orea a lia q u e c o rp o r e a ,id e fi,a n im a & co rp u s ,v t p e r - ras. Nuncego nifi rcnuis,in tua tecum rcdeo,ex quis ar-
jfo n a h om in is e x if ia t . Ccdomihinuneillos, quixquetalk bitrabere , vtrum nam iftiid in impios prophetici fer-
'biisinftituti,abliifcedobtrinfsdegenerauerunt; pcflurn monisoraculum , tefcilicet, temagisprxftringat, qui
facifentes falubria fua , & alienis femet noxis pbnoxfan- prxtento feientix priuilegio, contra famam deditus fern-
tes iniufto amantium iui odio eo vfque prolapfi , vt e x-! tentix,& contra fententiam follicitus famx, eadem qux
traneos mailent cum falfitateprxligere, & E vcherivm 1 iftic velutalienarenuis, illicitidem vclutiprppriadefen-
cumveritate damnare. Videas hicaliosquiddam foCor- dis. v
di trutinare iudicio, alios idipium aut nefeibs ftuito lau-1 Ne quis fit tameh vel mihi (ecus interpretandi, vel tidare
prxconio, aUtfcioIos fubdolo ridcre conieniu; hos bi forian inficiandi locus, in prxfentiarum fuper qui- j
inter placere fibi ilium, quern nemo, nifi aut ignarus lau- bus agimus vtraque videamus. Propheta.nempe dicit,)
dauit aut callidus. Hiciamferuntur de fingulis non pro Impios dicerc , Extin dus cinis erit corpus nofir urn, &jpiri- ibid.-).
mcritorum, fed prpvotorum qualitate fententix. Ob tus dtffundetur tanquam mollis aer. Enimuero tute quid
laudem prxfentium quarumpiam fabularumlongema- dicis J .Nonnullx funt,inquis, fpiritales naturx , vt an-
ximi damnanturaubtorcs. Ifticillelaudatus ne infra lau- geli, archangeli, exterxque virtutes , ipfa quoque ani-
dantium videatur ftare iudicium , panniculos quofdam ma noftra vel certc acrifte fubtilis , tamen incorporex
cxdiuerlblumvarialebtiorieconccrpit, eofdemqucvi- nullatenus xftimandx. Intcndc quxfo , animumpro g
libus fuis, veluti quibufdam ftuppeis adiuit p laceroqtie quifque noftri arbiter , ferque iudicium, fit ne aliquod
'veftitu turpior nudisabfque furaci meditatione mutus prolocutionum harumce diferimen , Impij de huma^ I
eloqiientixpalliatiisincedit.Ceriiashincalium,fitufa- nofpiritu, dehumanavidelicetanimadixerunt j quod ,
tidai um, turpium exolentem,excis fuis ac tenebriscloa- diffundatur fpiritus tanquam mollis aer.. Neceflarius ;
cavehtris& oris inhalare fentinam, interque rubtandum hie noftcr adiungit , quod anima humana & aer iftc]
qtiafdamfuggillatiunculasfringulcientcm ab alio , qui. fubtilis xque fpiritalia fiunt , fed perinde incorporea
ftipemfuamvarijsconlucernationibusdelapidauitpara-, nonfint. Verba nunc eadem ? &fenfuracxpende,nam
fitico more laudari. Inter has humfdemque modi quiP quod illic fpiritus dicitut humanus, hie anima; Ita pro-
quilias aliquid tu fobrium tiito dixerifne ? Porro ma- febto concordat, atque fi vterque animam , aut ipiri-
ernum aliquod c ipcordi turba periculum pcriclitaberej tumvterque-dixiilet , qui (cilicet illic in mollemruii-
qiii dam ( Imperito quippe nihil quicquam imuftius jho sac ta- diaereradicitur, ficut itiaem iubtili ifti aeri compara-
ies tamen egomet non pauefco. Acfi qui nunc monendi tur.
locus eft, moneo prxque denuncio , quique ifti quique J Quod ergo diffundi ipiritus dicitur tanquam mollis
funtalii,quivclininagnosVirosobloquia, vel de rebus aer, tale eft, acfidiceretur, ipiritus hoc eft quod mol-
furhmis deliramenta quxdam cum compuforibus'mufll- lis aer. Itemque ipiritalis eft anima noftra, & aer iftc
j tantjaut palamloquantur,aut taceant. Enimuero eruen- , fubtilis ita eft , acfi diccretur, Anima noftra,hoccft
1 tur inihi atque extrahentur eciam nuncupatim exabditis ! quod eft aer ifte fubtilis. Cumque quod ante dibtum
tenebcllarum , ■ qui habtenus delituerc. Prxnofciveto e f t , impiorum blafphemia f i t , quod poftpofitum tua
licet, tacerenehabeam fabtaquorumnominanontace- ■ fent-entia, duoque ifta itatenus vniantur j vt fint &
bb.Paxint tamen ifti quod forctlibituin, falubrefq, mo- j negotio & fenfu & verbo indiferiminabilia. Quidpo-
nitus fpernant, haud impuric fcilicet.Ego vero prxelige- tiinmum confequitur, nifi vt aut pro fimilitudinc fen-
remab iftis cumEucheriorcijei,quam cum iftis a veritate : tentixtux , fi eandem defenfitanaum credis , impio-
datnnkri.Sed iftic nunc locus &tempus eft,vt ficut a Phi- rum quoque fententialaudabilis fit } aut quia plebtibi-
s - : -i>. <■—- - • lisillaeft | tua quoque fit pro eius parilitate damnabk
lis,
Sed quid diutius vel argumtntantes allucinamur*
cum fiiperhocProphetacenfuerit. Dixerunt,inquit, im-
pij apud fe cogitAntes non rede : Exiguum efi tempus vita noftra,
& extihdum cinis erit corpus nofirttm, &jptritusdifun-
' detur, tanquam mollis aer. Poftque paululum fententiam
quoqueinterfitadifputatione fubiungit. Hac,inquit, co-
gitauerunt, &efrauerunt, excacauit enim illosmalitia eorunu
Et tanquam diedtes , quid in cis culpx vertitur , quid;
erroris ? illereipondit. Hominem animam eorpoream ,
cogitaiieriint, & erraiterunt, ac velut rogaret gerainantij
&quid in hoc veritas claudat , vd animam corpus eife
quis
l o f o p h i s a d T r a b t a t o r c s , ficàT r a b t a t o r i b u s a d a u -
t h c n t i c o s . g r a d u m c o r i i e q u a r a t i o n e f a c i a -
m u S j T u a d e n t c m o d b , f c i li c e t p le - *
r i f q u e t c f t i u i n t a c k