\M6, Cemment.irij 'm LibrosRegism
ipfa fcripmrarum ita phabent. Et perrexit Samuel:, & cërrcarbitrornonteriiere diti, queries mfanâiseloquijs
De dm2 ^ ‘m-RnmaAsA » & fpiritu Dom'mrecefitta Saul , &cm-\ commcrhoraturfpiritusDei, nécaddicuraliqmd.fiueilli
c çm«- prl^eft£ f etm fpiritus mahgnus a Domino , & fujfocabatenm. putiiôcfilio confubftanrialisfpiritusfan&us fine aliqua
EtdtxeruntpueriSauladeumiEcceJpiritus Dojmnnnalusfuffocat cteataraindifibiliaihceUigatur» malùm autem noftipoffe
tr. ‘2 Hop igituri pueriseius quornodo-fic diétum fpirittu
Domimmülignus. ,• fiiperiora verbaindicant uarrantisfcri:
pcuræ,& diecntis,5pirifJK ^D(>»»i»a.feeundun.vhoG
entra Domini, quod à Domino: quia per (e ipfiimneçar.e
yelle habebat,id eft}coraprehendereSaukpoflè autero no
habebat, nifi fumma iuftitiafineretur. fi enim iuftevin-
dicat Deus, quemadmodum ipfedicit Apoftolus, cütra-
dicfiomïnesad concupifcentias cordis eomm, non mitü
fi nihilo minusiufte vindicanstraditeos eriam in concupifce
ntias aliorum nocerc volçntium; fita (emperincflfn'
murabili æquitate leruata. Animaduçrrenduraiane cum
additamenro did, Spirit tu Domini malus. Cum aucera tan>
turamodo dicirnr, fpiritus Domini,etiam fi non addatur bonus,
ex hocintelligitur bonus: vnde àpparçt,bottum(piri-
tum fecundum fubftantiam,malum au rem fecundum mi-
niftetium dicifpiritum-Dei.quanquam quæri adhucpof-
fit,vcrüm çumîpiritusDei dicitur,Scexipfoiam,etfi nihil
addaturjintelligiturbonusille,quieftiutrinicateconfub-
ftan tialis patri & filio, fpiritus (anôtus: de quo diçitur, Vbi
autem fpiritus Domini,ibi liber tas :8c iterum,No6à autem reuela -
uitDeus perfpiritum fuum: & illud,Sic & qui Deifunt, nmofcrt
nifi'fpiritus Dû: ôc multis hicmodis dicitur (pi ri rus Dei, &
ifttelligitur fpiritus fan 6tus,et iamilnon addatur, quoniam.)
ea quæ circumftant latis indicant de quo di catur, ita vt a-
HquandonecDei-addatur,&tamenintelligacurillefpiri-
rusDei principalicer fandhis. nam quem alium commémorât
vbidicitityfejpirittis datteJHmoniutfifpiritui nofiro, quia
intelligi ni fi addatur etiam malus.malo ènimqüiabene v-
titur Deus ad minifterium iudicij fui : appèljatur etiam i-1
p(è fpiritusDei ad vindiétam malorum,&difciplinam vel
probationem bonorum. Nec illud iam mouere nos débet,
fumusfilijDei,&ipftjptritus adiuuatinfirnntatemmfiram, &0r.
mniahacoperatur vrmatqueidem fpmtusi diuidemfingulis prout.
vult., Et diuifiones donarionum,idem autem fpiritus. in
vhisenim omnibus fententijs nec Dei nec S.an.^tû‘seft ad-
di turn, & tamenipfe intelligitur.Sedhefcipvtrum manjk
fefto al iq uo excmplo probari poffi t , alicubi diétum fpiri-
tura Dei fine additamento, vbi (piritus ille fanons non fi-
gnificetur : fed aliquis quamuis bonus , crcatus tarnen &
çoû^icus. quæ enim proferun turdu'bia, indigent çj^riore
documente, ficutfllud quod (ctiptum eft, Spiritus Deifere
baiur fuper aquas, nam 5c ibi fpiritum fanctum accipere
quid impediat non inucnio. cum enim aquarum nomine
ilia materies infinuarctur in founds, quç de nihilo faâtapft,
vndeomnia fièrent, quid prohibet intelligerefpirirû fan-
âum conditoris,quifupciferebaturhuicmaterieinonlo-
[ corum gradibus in teruallifque fpatiorum , quod nequa-
q u am de vila re incoi p orea reéte d i ci t ur, fed excellentia&
eminentia dominantis fupraomnia voluntatis, v-t pm.nja
conderentur: præfertim cum ea ló.curio, ficurillarùmCcri- <
pturarummoseft, etiampropheticum.quoddam fq.net.
myfterium ,.qnofuturibaptifmatisexaqua 8c fpiritu (àn-
éto popujipræfiguraren tur. N onergô eogitqu od di âpm
eft, Spiritus Deifezebatur fuper aquas y ilium intelligere Ipiri- -
tumjlicutnonnulliinrelliguntjquo mundi moles vniuer-
faiftacorporea velutanimatur ad minifierium quorunt-
quegignentium,& in fuafpecie continendarum corpora-
1 i um çreaturarum,.preatura eft enim q uid qui d eft tale. il-
lud etiam quod fcriptum eft, QuoniamJpiritusDotninireple-
uit orbem terrarum, non défunt qui eundem Ipiritum velinc
accipere, inuifibilem fcilicetcreaturam,cundavifibiliav-
niuerfali quadam alpiratione vegetantem atq; continen-
tem. Sedneq; hic vide.o quidimpediatlpiritUm fanôlum
intelligere, cum ipleJDleus dicat apu d prophe tam, Cdum
& terrant ego impleo.non enim fine fuo fpiritu fanôlo implet
Deuscælum& tèrram.Qùidergo mirum fi de fpiritu fan-
étoeius diâum çftMepleuttorbem terrarum. Aliteretiamte-
plet(an«5tificando,ficutdeStephano dicitur, Repletùsefi
fpiritufancto,&c de ceteris talibus: aliter replet (an<5tificante
gratia,ficutquofdamfanclos:aliteraftanteatq;ordinante
præfentia,ficucomnia. Quamobrem nefcio vtrum certo
aliquo documénto fcripturarum pofilt oftendi, cum line
vllo additamento dicitur Ipirieus Dei,:>rël fpiritu§;,Dqmi-
ni, aliquidaliud.fignificari quant fpiritum fenôtum. Sed
etfi eft forte quod in prsfençiarum non oçcurrat, illud
qUod polka fcriptum eft eündemSaulem fpititu Dei
fiiper le fiiifto prophefalïè, quomodqpqft bOflurafpiritü
fpiri t us mal us, 8c rurfuspoft malum bonus« Jhôcénimfit
non murabili täte fpiritus fandti, qui eft incommutabilis
cum pâtre &.filio, fedmutabilitate animi hümani, Deo
cunuadiftcibuente , fiuemalispromerito damnationis
velemendationis, fiue.bonisprojargirate gratis fuæ; quâ-
quamvideri poflîtetiamidem fuille Deiïpiritus femper
in Saul, maius.autem üli quod eius-fiibftantiæJ£apax hqnl
effet, fed non redte hoc viaetur. tutior eft enim ille fenfus
&verior,vr pro mutabilitate aftetftionis humanæ,fpiritus
Dei bonus bene affîciat, vel ad prophetiàm, vel ad opus I
quodlibet in munere diuino : afficiat autem malus qui
proptcrmyfterium diuinse æquitatis omnia diftribuentisl
& omnia recte vtentis, dicitur & ipfe {piritus Dei: præfer-
tim quia di<Stumeft, Receßtt ab eofpiritus Dei, & comprehends
. etmfpïritusmalignus a Domino, nullo paéto enim poteft i-
dem videri re ce fil fie ôc apprehend ille. Porro in n onnullis
: exemplaribus, &eis maxime quæ delingua-Hebræaad
verbum videnturexpreftâ, inuenituripiritusDei-finead-
ditamenro pofitus, 8c intelligitur malus ex eo quodarri-
I piebat Saul,& reficiebat cum Dauid tangendo cytharam.
Manifeftum efttamen ideo nô additum' jhalus, quia pau-
lofuperiusiam diiftumerat,& de vicinitatefcripturæfub-
audiri & intelligipoterat.*ita enim ineiufmodiexemplati-
bus legitur.^ Igitur quandocunqne fpiri tus Dei an i.piebat
Saul, pqllëbat Dauid'cyrharam, & percutiebat manuliia,
ôcref0cillabaturSaul>& leuius habebacTiececlebat enim
ab-eôfpiritùsmalus.-Siue.ergoquod diëfum hiç'noneft,
SpiritusDei’,(ed tantum modôfpiritusmalusiquodibi
minus dt^um-erar,' tanquam re d di t u m appâté t: fi ue qüia
fuperius ica pofitum erat, Etdtxeruntferui Sauladeum , Ecce
fpiritÿs Dei malus exagitatteÿ iubeat Dominus nofier , vtferui tui
qui cor am tefunt, quarant hominemfcientempfallere cithara ,y t
quandoteampuéntfpmm Dei malus, p fallut ntanu fua, & leuius
feras. No n op us erat,cum rurfirm dicerëtur,Qûandocun-
que fpiri tus Dei arripiebat Saul, addere Malum, quia no-
tu m erat de quo cunc diceretur.Itaque Saul propter inob-
edicntiam reprobato, mitrit Dominus Samuel ad liai, &
(iimptu cornu qler, vhxitunregem Dauid, Sed videamus
Dauid quomodo C hriftum prophetiee fignauerit. Dauid
enim interpretatùrManu fortis,fiue defiderabilis.Ecquid
fortius leone ill o denibu Iuda,quivicit muhdumjecquid ■
defidqrabilius ille» v de quo dicitur, Vénietdèfideralus cunctis
ge»fi&/#.V'ngiturifteDauidjn regem futurum,denunçiâns
per vnétionem illam Ghriftum.Çhriftusenimàcbrifma-
te appellatur. Dauid ab officio paftorali ad hominum regimen
transfextur : nofter autem Dauid ipfe Iefus ab oui-
bus Iudaicæplcbis abla^us^in regno gentiunitranslatùs
eft. à Iudæaenim plebe modo Çhriftus ablatus eft,. vnde
nunc gentium greges pafcit. Erat autem Dauid in.canticis
muficus eruditus.diuerfbrumenim fbnorum ratiônabilis
moderatufqj concentus, concordi varietate compaétam
ordinatæ ecclefiæiniinuac vnitaté, quæ varijs modis quo-
tidiercfonat, & fuauitate myltica modulatur. Ifte adhuc
puer in eythara lu,auiter, imo fortiter canens,' malignum
fpiritum qui opërabatucin Saule, compefcuit^on quod
cÿtharæiUius tauta yirtus.erat;#-» fed figura crùcis Çhrifti»
quæ de ligno &exrenfione neruorum myftice gerebatur,
iplaq; paflio cantabaturfinh oc tribuens moralttef'exem-
plum, ycfaftum d.iuifum lâfmone buniili ad aliquod bo-
n u m pr o uoecm u s. Plejumque eiiimfùp'erbus diues-ex-
hortationisblanditpentoplacauduseft, quia de pletum-
vq uçdtira vuln era per lenia fomenta m ol lei euh t , & fpror
inlanorum fiepe ad falutem medico blandientcïeducitin'.
Çumqueeisindulcedine condefcenditur> lan.guotinla-
niæmiçigatuff lieque, enim negligencër intuendum-.eftj
_____ '________ _ ^ ■ _ . , ■ quod.
F
G
ne Dam
jXVIL
'Audi
H
S.Étichério 'Lugâitnenfi Epijcopof’alfo xfcripH,tw& ï. * 17
duod cum Saulem (piritus adlferfus inuadcret,apprehen-
fa Dauid cithara eiùs vèfaniam mitigabac. quid enim per |
Saulem hifi éïatio po'tentiüni, ‘8c quid per Daui’4 innuirur,
nifvhumilis vira fanétorüm. 'Cum ergô Saul ab immundo '
fpiritu arripitur, Dauid cânence eiüs vefania temperatur :
quiacum lenfus potétium pér elationem in Furorem ver-
titur,dignum éft vt ad falutem mentis quafi du 1 cedine ci-
tharæ,locutionis noftràe trattquillitate reuotetur.Pofthçc
Dauid in priliogigantem fuperaait,cum aduerfus popu-
lum Dei alienigenaè dimicarent.] Proüocâuit diabolus
Chriftum, acccpicarraabellica fanétusDauid, vt aduerfus
Gôliam procederer. Üic arma per ætatem, & paruam
ftaturamcorporfis portarelfion valüic, abiecitoftcrantia,
accepitquinquelapîdesde flumine , &pofuicin vafèpa-
ftorali:his annatusproeelTit & vicit. Hocquidem ille Dauid.
Sedfimÿfteriapcrfcru'temur, in Dauid Chriftusin-
telligiitur, qui tempore reüelâtionisnoui teftamenti, infi-
nuandat& commodandaègraciæ præuidens arma depo-
fuit,quinque lapides tulin Depoîiiic ergo corporaliafa-
cramentâ legis,quæ non fuhtimpbficagentibus.Depofuit
quæ non obferuamüs,quia veterem legém legimus, & nô
obfetuamUs, fed tamen ad aliquàm fignificationem præ-
miflà&pofitaintelligimus. Deniqué hæcarma depofùit
tànquamonerafacramentorum vetéris legis, & ipfamle-
gemaccépit. quinque enim lapides, quinq-, libros Moyfi
fignificant. Tuli't ergo illos quinq; lapides de flumine, id
eft,de (æculo.làbjtureniin mortale fæculum.&præterflnit
qurdquidvenitinmundümi étant enim in flumine tan-
quam in populo illo primo lapides, erant illic inutiles &
Vacabant, nihil proderant* tranfibant ficutfluuius. Sed
quid fêcit I)auid,vt lex ip(à vtills e(Ièt?accepitgratiam.lex
enim fine gratia impleri non pot eft. plenitudo cnimlegùca-
ritas.Qxsfa.ergo gratia facit impleri legem, fignificatur gratia
laôtfe. hoc enim eft in carne gfatuitum, vbi mater non
quærit accipere, (cd fàtagit dare. Hoc mater gratis dat, &
contriftatur fi défit qui accipiat. .Quomodo ergo oftendit
Dauid lpgem fine gratia operari non poflè, nifi cumillos
lapides quinq^ quibusfignificabatur lexinlibris quinq;,
quos coniungerè Volute gratiæ > pofuitin vafè paftorali,
quo lac mulgere confuéuerat ? His armatùs proceffirad-
uetfùs Goliam fuperbtim, fe iaàantem # de le præfumen-
temjtulir vnum lapidera,& deieci t diabolum: in ftonrem
percuflir,& cecidic ex eo loco corporis# vbi fignum Ghri-
fti non habuit. Hocquoque licet attendas. Quiüqj lapides
depofùit, vnum mifit. Quinq; libri legis funt, fèd vni-
tas vicit.plenitudoenim legis caritasy vcait Apoftolus,£«Jfère#-
tesinuicem indilettione, Jludentesferuarevnitatemfpiritus in vin-
culopàcis. Deiridfeillo pereuflo atq; deieifto, gladium eius
| abftulit, 8c deinde illi eaput abfcidit. Et hoc facit nofter
Dauid. Deiecicdiabolumde fuis, quicteduntmagisei,
quos ille iti manu habebat, 8c de quib. cércas animas cru-
cidabàt. Conuercunt linguas fuaS contra diabolum, & fie
Goliædegladiofuo caput inciditur. Cônuehit etiarti &
hoc illi viro, qui reôla fide plenus, quæ famftis folet ad iu-
ftitiam deputari, cum ea ipfa feripturæ (acræ, quant hære-
tiçus affertjteftimonia colligir, & erroris eîus pertiiiaciâm
inde conuincit. contra nos namque dum facræ legis tefti-
moniaapportant, fècumnobisafferùntvnde vincantur.
Vnde 8c Dauid cypüm Domini, qtii videlicet manu fortis
interpretatur,Goliasverohîereticorum fuperbiam fignâs,
hoc rebus locuti funt, quod nos Verbis aperimus. Gôlias
quippe cum gladio, Dauid vëro cùm.virga paftorali Venit
adprcèliùmifedeuftdem Goliàrtl Daüidfuperarts, fuo oe-
cidic gladio» Qupd nos qûoq*, agi mus # qui præmifli Dauid
membràexeius fieri dignatiotie meruimus. hàm cum
fuperbiehtes hæreticos,& ^.cræ feripturi (enténtiâs deFe-
renres, eifdèm vetbis atq; febtentijs,qûas prûfertintj vin-
timus,quafi elatiim Goliam fuo gladio detruncaitius.
ïnterea vtétorià Dauid àttfmiim Satil regis offendit# in-
dighàtts quod Saul in hlillé, 8t Dâüid itt deéem millibus ;
conclamantiti publicàsgrâtûIatiOiiiSOra,iii(bnàrenhHinc
ittüidia5âülis& fertlcU odiorùrn aduerfus Dâüia.» qùem
diflimulacof ÊalliddSjvtfinëinfidijsfilispofletdfferredif-
crimini, ftactiit eum Miçhol Ôli£ fu^ nitptijs àlligàri, fi ce-
tumfibi Allophÿlorùiù præpütiâ viôtor ofFertêti prb qui-
Biblioth.Vet-. Patr.Tom.y._______________ _
bus centum ducentadedit. Ët vnde crcdifus eft regio per-
ire Votö, inde auiftus eftglóriofiori ttophaeo. ïta & iudan
dum 'cohtra Vóluhtatem Dei Chriftum occidere.hitun-
tur, per id (alutem gentium egerunt, pér quod credide-
runtextingufere. QuödvefoDauid prius alienigenariim
pneputia attulic-, &(ic denuo filixSaul huptus hasfit, fi-
gnificabat quod'Chriftus non prius fynagogam connubio
fuofpondetec, nifi antëgloriofusin gen tibus fieret.prius ;
ehim in nationi bus téfe cauit ‘carnis pollutiohëm, 8c poft-
ea topülarus eft fynagog^.poftquatn enim,ficu t fcripcum
eft, introicritplenitudogentium ; tuncomnis Iftaelfal-
uus fiet. Dupla autem^d eft,CC.pfa:putia attulic,fiue pro
Iudxis 8c gentibus acquifitis, fiue quia maior eft numerus
acqüifirionis populigentium, quamcredehtium Iudso-
rum. Auxicdeindc odium Saul aduerfus Dauid in tantum
, vt rexad medelam fui fpiritus Dauid dè moré pfal-
lentem iaculo conaretur configere. Sed quid eft quod
dum Saulem fpiritus aduerfiisinuaderet■, apprehchfa Dauid
cithara,eius vefaniam mitigabatJper Saulem enimlu-
daeOrum elatio, per Dauid autem hümilicas Chrifti fignificatur.
Cum ergo Saul ab immundö fpiritu arripirur-,
Dauid canence, eiusvefahiatemperatur: quiacum fenfus
Iudaeorum per blafphcmiam in furorem vertitur,'dignum
eftvtad falatem mentes eorum quafi dulcedihe citharx
locutionis cuangelica tranquillitate reuocen tür.
MittitSaulcufiodesaddomum Dauid, vtcüflodirenteum, &
interficeretur. abfcefttautem Dauid nofte,&fugit, atque faluatus
efl.cumtfc veniffent nuncij Saul, inueneruntftatuamin lecto Dauid
poJitam,&pellempilofam capfarum ad caput eius. J Audiamus
ergo quid hoe ngnificec, quod mifèrir Sauladcuftodien-
dam domum Dauid,vc eum interficerec. Hoe hoh ad cru-
cem Domini, fed tarnen ad paflïonera eius pertinet.cruci-
fixus enim Chriftus, &tnortuüs & (èpulcus eft. Erat ergo
illa fepultura tamquam domus, ad quarn tanquam ad cu-
ftodiendum mifitregnum Iudsorum , quando euftodes
adhibici func fepulcro Chrifti. Quomodo ergo cüftodita
eft domus,fi Dauid figurabat Chriftum, vt Chriftus inter-
ficeretur, dum non in fepultura Chriftus, fed in crucefic
interfeótus? Refertur ergo ad corpus Chrifti, quiaihter-
ficere Chriftum, erat rollerenomen Chrifti.'neque enim
credererurinChriftum, fimendacium pramaleretcufto-
dum, qui corrupti func vc dicerenc, quia dormientibus nobis
veneruntdifcipulièiusy&abftulerunteum. Hocéftitaque veile
Chriftum inrcrficcre, nomen refurre&ionis eius extin-
guere,vtmendacium euangelio pneferretur. Sed Gcutii-
lud non valuitSaul, vc interficeret Dauid, fic qechocpo-
tüit regnum Iudaeorum efficere, vt memoriam Chrifti de-
leret. Ifti autem qui de Saul virtuce, id eft, dé regno Iudaeorum
in Chriftüpraèfumere voluerunc.offenderuntin
lapidem offenfionis tanquam in ftatuam, 8c hxdusvifus
eis erat agnus , quia in quo peccatum non inueneninC}
quafi peccatorem petfècuti funr.
i Igitur Dauid regias manus idum euitans eiufq; pér(ècutiöhem
declinansfugir, venitq; adSamuelem, Sc mifit
Saui Uuncios qui apprehenderciit Dauid. Samuel aucera
erat inter pröphetas, 8c cos tus pro p he taru m, qui illo tétn-
póré prophetabanr. Nuncij autem qui itlifli funt acceptö
eiüfdem fpiritu prbphecauérunc, miflïfq; alijs hoe córiri-'
git,Sc tertijs riihilóminus.Poftea veto cüm 8c ip(è Saül vef-
nifletyfaftus eftfüpereümfpiritus Domini,& athbulabdi ingredi-
ensScpröphetabat.] Nónenimpótëfthicrtifi (piritus bo-
husintéiligi; perquem fanóti pröphetórutnratum return
imagines8c vifacernebant#Hoh ex ëb tantum qüia di&um
eft,Sc propherabat.haminexëmplaribüsquaèfuntexHe- j
braèo hbcqüoq; inuenirür de fpiritu malo di&ümïca:Poft
diem autem alteruiüüafir (piritus Dei malus Saul, Scprpi
phetabat in medio domus fuae.Er in alijs Icriptürariim loeit
(aépë iriüenitür,qüod prophetia non tantum bona, led
Sc mala dicitur# Sc prophets difti funt Baalim, Sc èxpror
bratum eftqüibufdaih qui pröphetabahr iri Baal.Nöergb
propterea nccefle eft ihtëlligi,bbnüs (pirirus,qüi facftus eft
poftea fuper Saul,quia diduiii eft,& ambulabat ingredïens&
prophet abdt-Se d quia finëadditamëtitó pofitum efty&faiïüs
èJlDeijpirtiusfuperèum.nóh enim Geut in illb loèo diiftum e-
ractuptaDeifpixitusmaluSi vtex hoepoflet 8c in confe-
.___________Gccc j ......... quenti-^
[E
Rom.il,
F
De fuga
Dauid.
XX.
G
De fugâ
Dauid, àà
Samuele.
XXI.
i H