hm-ran
I l 111
illiif il lil j I
HH
i f f
ä f f «
rp,J i». ira v H
H i
P au If Ofößi y
(^ ^ cùm ia ittn tô a e âd p ro cO r r cn d am Iib tra ,n cq ü tad I patce.mfloeotiamolnncmbelli appararam dedadt. Illuc
8 . - , -,,v»dira nenue ad fusiendumprornpca, felis quoqueeumçcntummilliaGrçcoruminfecutafurtt,&copagnandum
pugnandum—r— - x „ . -
mottibus fubrigerctur,triduo continuo non duofupugna..
fed cædes vnius populi fair. Quartöautem diécùm videret
Leonidas vndiquC hoflem circuhfandi,hortatur auxiliâres
foçios,Wfubtrahentes fe pugn*, in cacumen montis cua-
dant,ac Ie ad ineliora tepota referuenr: fibi verb cum Spartan
expedi^nequc ad higiendumpromp g . fine moß| pr?iio,Mara 0niüin d e le * copijs «pfius.ve
lut; è naufragio nudum,cum paucis f fugcre compulerunt
Cap.J
H trod, li t
Diad.it'.
Plut, in !
Themift. j
■ j-PUuc.ia
bacc. vfus
cftetiam
mafculinè
déliées
f Herod,
lußintu,
P nuf. é r
Plut, in
Tbemiß.
temifiai
Tocant.
D
€
M Xerxes à
‘i ij | § i f Themîftocïe
vin
i l
m w m
• •
M m
ill® Cap.xi.
i l K j f l u f t .0 -
rofio im- j
is luis alia m for tem elfe fubeundam,plus fc patri* debe-
re quàm vit*. Dimiflis fbcijs, Sparranos admönet de gloria
plurimùm V de vita n.hilfperandum: nequeexpedan-
| dum,velhoftem,veldièm,’fedbccafioncno6lisperrumpé-
' dacaftra,com tmfeenda arma, conturbandaagminafore.
I Nufquam viókores honeftius,quam in caftris hoftium pen-
türos.Perluafi igitur morimalle, in vltionem faturz mortis
armantur,tanquamipfiinteritumfuum & exigefét&vin-
dicarent.Mirum di&u i fexcenti viri caftra fexcentoruro M.
irr umpunt.Tum ultus totis caftris oritur.Perl* quoque ipli
Sparranos Sdiuuant mutuis czdibus fuis.Spaitani quærctes
fégem,necinaenientes, czdunt fternuntque omniacaftra,
per uagantur vniuer fa,& inter denfas ftrues corporum raros
hominesvix fequuütur. Vi&öres fine dubio,nifi moriele-
giflcnt.Przlium à prindpionoékis in maiorem partem diei
traókum: ad poftremum Vincendö fatigati, vbi quifq» eórö,
deficientibus mébrisvifus eft fibi mortis fu* vltionefatia-
tusyibi inter impedimenta cadauerum,campumq; craflo 8c
femielgato (ânguine palpitante,Iaflus,lapfus 8c mörtu eft.
Xerxes bisviftus in terra,nanale præliü parat. Sed The-
miftocles dux Athenienfium(cùm intellexiflètTonas) quibus
düm auxiliü fuperiori bello przbet ,in fe Perfarum im-
caftraregijs opibus referta ceperunt * nô paruo quideman- £u»tAn,!
tiquæinduftri*damno.Nam poftiftiusprçdx diuifionem,
atirum Perficum primaCraeci* virtuciscorruptio foit. Vr- Zl]m ^
get igitur inceptusmileros extrema perditio.Nam fotteeodem
petum verterat ) in auxilium Xerxis inftruólam claflèm'de-
duceie.folicitare eos parti fiiz,hoftiq; fubtraherëftatùit. Et
quia colloquédi facultas negabatur, locis quibus Iones ac-
ceflîiri nauibusvidebantur,proponi * lymbolos, (axifq; af-
figi iuber,focios quondam 8c participés periculorum, nunc
aütem iniuftèagentcs apta increpatione corripiens, atq; ad
antiquorumiura foederum religiofit adhortatione perfua-
dens,prxcipueque adraoneüs,vti commiflo przlio ceden-
tium vice inhibeant n:mos,fefeq; bello auferant. Igitur rex
partem nauium fibi detihés,fpedator pûgn* in littore maner.
Contra autém f Artemidoraregina Halicarnaffi, qu*
Perfiti bxércirüsin Alia fub monte Mycalè t naualiprdio |‘“ gg»|
dimicabat.Ibi nouus repentè rumor vtriufque claws & populi
in auxiliü Xerxi venerat, inter duces primos acerrimèbello
immifcetur,ita vt verfa vice in viro foeminea cautela, in foe-
mina virilisaudacia fpc&arerar. Cùm autem ancepspugna
hanc regi-. eftèt,Tones iuxta præceptum Themiftoclis,paulatim fc cer-
namAr- I tamjni fabtrahcre eceperunt : quorum defe&io Perlas iatn
fogam circunfpicientes,apertè fogere perljiafit. In qua tre-
pidatione multae naues captae merfieque (unoplures tarnen
fieuitiem regis,velut immanitatem hoftis timentes, domos
dilabuntur. Anxium tôtmalis regem Mardoniusaggredi-
tut, fuadens regem in regnum re^re oportere, prius quàm
auerfa fama nouas res dorai Aoliretur. Se autem, fi refidu*
fibi copiæ traderentur, & vltionem ab hofte exadluium, &
ignominiam domeftica propulfeturum; aut fi aduetlà belli
perfeueraflènr,ceflurum fe quidé hofti,fed tamén fine regis
infamia.Probato côfilio exercitus Mardoniotraditur. Rex
Abydum,vbi pontem véluti vidior matis conferuerat,cum
pauciS proficilcitur.Séd cùm pôtem hibernis tempeftatibus
diflolutum offendifTet, pifcâtoriafcaphatrepidustràrifijt.
Erat fanèquod fpeélare humanum genus & dblercdebue-
rat,mutationesterü bac vel maxime varietate permetiens,
exiguo contentu latere nauigio, fub quo ipfum pclagus ante
latui(Tet,&iugum'captiuitatisfuac iunco ponafler, vilif-
(îmo vnius (èruuli egere minifterib ; cuiuspotentiac, dum
montés exciduntur,valles replentur, amnesexhauriùntur,
ipfaëtiam rerumnatura ceffiftet. Pedeftres quoque copi*,
qu* duci bus commifi* fuerât,labôre, fame, ac metii ità di-
ftabuerunt,& crudéfcente morbo, tanta peftis, tantaq; foe-
ditas morientium exorta eft,vt viæ cadaueribûs replerctur:
dir* etiam alitesatqueimprob*belli*, efcarüm illecebris
folicirat*,moribundum lequerentur exercitum.
At verb Mardonius, cuireliqua belli Xerxes côniilêtat,
afflatus primu fucceflu breui, mox m extrema deieâus eft.
zt Olynthum fiquidem Grçd* oppidum «rpognauit.Athe-
niéfes varia folicitationeadducere in lpem pacis aggrelFus,
vbi incxpugnabilcm eorum libertatefn vider,ineen (à vibis
E
«xpugm.
u°ÔCtli.
die quo in Boeotia Mardonij copi* deletæfunt, pars .
«cidiffe:
Herod,
Diod. ,
Plut-al^
•jueoës
icribunt
PAuflik,
ait M«.
impleuit aureS,Mardonij extinrftas copias, Gr*cos cx-
citillè vidores. Mira diuini iudicij ordinatio, in Boeotiao-
riente folebellum fiiiflè cômiflum,in Afia meridianishoris
liib eadem die, tantis fpatijs maris cerr*qi intériacentibus,
nunciatürqui rumor ei vel maximè rei aftipulatuseft, quod
Perfasauditaclade fociorum, primum dolore,dehincdc-
fperatione correptos,nec bello expeditos, nec fug* habiles ^oniumi
reddidit. Atquëitaconfternatosprofligatofque, conftatior j g *
fadus hoftis fucceflu foelicitatis, inuafit. Xerxes bello in teifegjj|
Grzcia infoelieirer gefto,contemptibilis luis fa dus, per At% Ioterfé.]
tabanum prçfedum fuum in regia citcutnuentus occiditur. ftoranJ
O tempora defiderio 8c recordatione digniflîma 1 O dies I F 11
illos inoffenfæ ferenitaris, qui nobis veluti è terteb* refpi-
ciendi proponuntur,quibus breuilfimo intcruallo de Vilce- p/^*|
ribus vnius regnidecicsnouiescentenamilliavirorum,tri- ^,^,1
bus proxirtïis regibus,tria bella rapuerunt ! vt taceam de in- dg/finf,
foeliciflima tune Grzcia, qu*totüm hune de quo nunc he- n°mina
befeimus numerum.moriendo fiiperauit.Leonidas file cia- ^
riflîmusLacedzmoniorum in bello ifto aduerfus Xerxem, titC({^
quod (upremum ipfi atque hoftibus fuit, cum lèxcentisfuis qui Ma-
famofilTima illaincitaroentadixiflèt: Prandetetanquam doDiii«.
apudinferos ccenaturi, auxiliaribnstamen,quosexcedeie CW
bello iubebat,mifericprditer fualit,vt(ead meliora tempo- .j£cnJ I
rareferuarcnt.Ecce cùm ille promifit futura meliora,ifti al- dit.adk-l
ferunt meliorapr*terita,quid aliud colligi datur, vtroqi in jndcàXnj i
fuis deteftante pr*fentià,nifi aut fernpcr bona elle, fed in-
grata,aut nunqtiam omnino futura meliora? laumApJ
At R om*, vtad id tempusredeara vndedigreflusfum : jjnjs|S |
(neq’, enim interuallb milêriarum ad alioS trànure compel- 'plumfl
lor, fed ficut ft quondam efferuefeentia vhique malaipfis gnavij
adibus colligaruntjita etia permixtareferütur : nobis quip- j
pe conferre inter le tempora orb is,non cuiufquâ partis eius jDKrijd
labotibus infultare propofitü eft.) Romæergà poll vrbcm I G i
conditamanno CCXC.fijlpclbadmodicumbello,gtauis ’Apopb-j
peftilen tia.quæ lêmper-ibi raras inducias aut fadas interce- thegnuJ
pit,aut vt fiereni cofgit, per vniuerfam ciuitatem violenter W m
incanduir,vt mérité przeedente prodigio cçlumarderevi-
film fir,quando caput gentium tâto mot borüm igne flagra- I
uir. Nam eo anno Æbutium'& Setuilium ambos confulcs Capjoj
peftilentia conlumpfit, militates copias plurima ex parte
confecit,multosnobiles, pr*cipuequeplebemfcedatabe
deleuittquamuis etiam fuperiorequartoannoobortalucs,
eundem populum depopulata fit. Proximo dchinc anno
ciues exulés feruique fugitiui, duce Herdonio viro5abino.
inualèruntjincenderuntq-, Capitolium : vbi fortiffime qui-
deni,Valerio confide & irbperatore obftitêre iuniores; led
adeô atrox & graue dilcrimen pr*l»j fuit,vtiple quoq> con-
fiil Valerius ibi fuerit occi fus, & indignam de fetuis vido-
riam infuperetiam fua morte feedauerir, * SequitutMinus
inquocumvidoexercituconful obfediiseft. NamMinu-
cium confulemcongreflum prçlio Æqui V ollcique fiipera-
runt:& fugiente,in Algido fame ferrôq; cinxerunr, adum-
que infoeliciter forer, ni Quindius Cjnéinhatus,pii*crpuus
■ ille didator, artafam obfidionem oppreflb hoftë fbluiiîè t,
quirepertus ruri,ab aratfo accerfitusad falces, lumpto no-
nOre,inftrudoq}exerciru, moxvidoreffédusiugûboutn
eqüis impofuit, vidoriamque quafi ftiuam tencns,fubiu-
gatos holiespr* fe primas egit. > j l
Anno,qui proximus trccertrefîmo ab V.C.foit* dum le^ I
gati ad Athenienfes propterSolûnisleges dcferendasmnlt
expedâtiir,armaRomanafamespeftilentiaq; coropefcuit. de«111
Iplo àütc treCétefimb anno,hoCeft,olympiade •j* nonage i l^|||
maquinta.poteftas conl'ulü decemviris cradita,conftituen- U
dàrum Icgü Atticai ü gratia magna perniciem reip. inucxitujg|||
nam
LibtY fè tun du i._______ __________________ __________ 3*7
■ a nampnmuscxdccernuiriSjCcdctlbuscaeieriSjlolBS Appius
fcqui Claudius fibi continuauit imperium,ftatimque aliorü con-
■ rul'e^' iuratio fublêcuta eft,vt more côtempto, quo infigne impe-
rij penes vnum^poteftas autem communis érat,omnes om-
niaproprijslibidinibusagitarent. Iraque inter caetera,quæ
in(blentimmècundipr*funpebant,repentèfingulicü duo-
denis fàfcibus,c*terilq-, imperij infignibus proceflèrunt:&
nouoimprobæordinationis incepto ablegatareligione co-
fulum,emicuit agmen tyrannorum ; duabus tabulis legum
ad decem priores addicis, agentes in folcnti Ifi m o fallu plu-
rima,die quo deponeremagiftraeus mos erat, cum ijfdem
infignibus proceflerunr. f Maxima etiam Àppi j Claudij libido
auxit inuidiam,qui vt Virgine* virgini ftuprum inrer-
ret,prius lèruirutis caulam intulit : qüaobrem adadus Virgini
us pater dolore libertatis, & pudore dedecoris, protra-
dam ad lèruitutern filiam in confpedu populi pius parrici-
da proftrauit,quapopulus necelfitatis atrocitate perfnotus,
8c periculo libertatis admonitus, montem Auentinumoccupai
» taripatus.Nec tueri libertaie armis deftitit.nifi poft-
quam lèconiuratorum cofpiratiot ipfis quoque honoribus
abdicauit. Tertia 8c quiuta pofteentefimam olympiadem,
| per totum ferèannü tam crebri,ramq; etiam graues in Italia
rerræmotusfueruht,vt de iunumeris quaflationibusac rui-
jnisvillarum oppidorulnqjàlfiduisRoma nuntijsfàtigare-
"oj.Cof tur.Deinde ita * iugis & torrida ficcicas fuit,vtprælèntis tüc
buia- fururiq; anni Ipem gignendis cerr* frudibus ab negarit. Ijl-
demq; temporibus,cùm Fidenates hoftes maxithorum au-
xiliorum manu ftipante jterribilcsRomanis arcibus immi-
i^.4. ncrctjÆmilius 111. didator, magnammalimolem ipfis Fi-
denis vix captis depulic,& fanauit, tança in ipfis erac malo*
rum animorumque contentio,vt vel domefticas clades*lu-
perfufa forinlêcus bello obliterarent: vel poft damna bello-
rum inducias relaxatas diuerfz pelles coelo terra que excan-
delcentes,inceflàbili feftinatione cortumperent, ,
I ■ f 'T* Sicilia ab initio patria Cyclopum, 8c f poll eos lêmpet
nutrix tyrânorum fuit.Sæpè etiam captiua feruorum, quorum
primi carnibus hominum,medij cruciatibus, poftremi
mortibus pafcebantur,excepto eo, quod extends bellis aut
sbilia, przda habebatur,auc præmium. H*c vtquam breuilfimè
iP . l ablbluam,requiem malorum,nifi nunc,nefcit: imèvteui-
dencius diuerfitates temporum declarentur, ficut antea vel
inteftinos, vel externos tumultus perpefla eft inter OThnes
fola femper,ita nuncex omnibus lola nûquam. Nam etiam
(vt fileâ de diuturnitate vel illius calami tatis, qua preflà eft,
vel iftius è contrario,qua fruitur,pacis) Ætna ipfii,qu* tune
cumexcidio vrbium atque agrorum crebris etuptionibus
zftuabat,nunc tantum innoxia fpecie ad prxteritorum fidé
fumar.Igitur vt prçtermittam intérim de tyratinis,quorum
mox qui fuit vltor,fucceflbr effbdus eft, medio tépore,hoc
eft,anno ab vrbe cöndita CCCXXXVvCum Rhegini apud
Siciliam difeordia laborarent, ciuitatelq; per diflenfioneUi
diuilà in duas partes eflèt,pars vna veceranos ab Himera vr-
be Sicili* in auxilium vocauit. Port o ilii pu 1 fis eiuirate pril
l . mum his,contraquosimplorabancur,deindemoxc*fisec&
I iam illis,quibus ad auxiliandum conuenerant, vrbem cum
coniugibus&liberis fodorü occUpauêre, au fi fàcinus nulli
tyranno comparâdum : qüippe cum Rheginis quiduis per-
peti fatius fuerit,quàm vt vltrù inuitarent, quibus patriam,
coniugesjliberosac penatesjipfi extorres ad prædam relin*-
querent. At etiam Catanenfes cùmSyraculànos graues in-
fellolque patcrentur,ab À thenienfi bus auxilia popofcerüt.
Scd A thenienfes fuo magis quàm fociorum ftudio inftruda
cla(Ièm,in Siciliam misère : cùm & fibi propagare moliren-
tur imperium, & Syracufana claflèna nuper inftrudam La*
cedæmonijs præficere vererentur.Et quoniam A thenienfes
qui milfi erant,caefis hoftibus, profperainitia fumpferant,
fnatQtes copias, robuftioremqj exercitum cum Lachete 8c
Chartieade ducibus in Siciliam reduxerunr.Sed Catanenfes
belli txdiopermoti,cum Syracufanis ferdus ineunt, auxilia
Athenienfium fperftunt«Poll autem Syraculanis,condirio-
nc* Pac,s tneditatione dominationis tranlgredientibus,de-
luit,] nuolegatos Athçnasmittunt,quicapillo barbaquefquali1
i»& lugubribus.induti, milêticordiam atque auxiliumt&
crmonc & habitu precaren tur.Igicur magna clafiis inftrui-
tur,ducibusNicia& Lamacho,tantifque viribus Sicilia re-
petitut, vt luftragia (ua 8c fii timerent, qui impetrauiflcni
IS. hl ft.
Athenienfes duas ilicù pedeftres pugnas fecundis fucdëlfi-
bus faciunr,confertofque in vrbe holles, & obieéla clallè
circundatos,terra mariqucconcludunc. At Syracufani fra-
disfeffifquerebus,auxilium àLacedzmonijspetunt,à quibus
mox mittiturGylippus,folus quidem, lèdin quo omnium
ptzfidiotum inftarpræferebàtur : qui veniens,vtau-
diuit inclinatum iam belli ftatum,auxilijs partim in Grzcia,
partim in Sicilia contradis, opportuna bello loca occupa-
uit. Deinde duobus pcælijs vidus,nec terri tus, tertio con*
grefluLamachum occidit,hoftes in fugam vertir}fociosob-
fidionc Iiberauit.Hinc Athenienlès tetreftri prçlio vidi,ex*
perimenta marisineunt, & nauali certamine congredi parant,
quo cognito,Gylippu$ claflèm ibftrudâà Lacedzmo*
nijsaccerfit, atq; Athenienlès in locü amifli ducis, Dcmo-
fthené 8c Eurymedonta cum fupplemento copiarü mittür.
Pdoponefij quoq; cum multarum vrbium conlènfu &de-
creto ingentia Syracufanis auxilia mifere. Ita fuis Ipeciefo- J
cialis belli domefticos motus exequuntur, & quafi placito
de Grçcia translatum cettamen in Sicilia fuerit,fic ex vtraq;
parte fummis viribus dimicatun Igitur Athenienlès prima
cögrelfione vincuntur: caftra quoq; cum omni pecuniavei
publica vel priuata,& cum vnfuerfo inftrudu diu turnæ expédition
is amittunt,fradis opibus & in anguftum re da dis,
luadet Demofthenes, dumnondum omninà res perdit*
fint,quamlibetvideanturafflid*,dömumredeät,Sici’iaq;
dccedant.Nicias auté pudore male gellarum rerum ab initie
dclperatior redditus,manere contcdit.Reparant nauale
certarnen,& mox per inlcitiam in anguftiasSyraculàni mz-
risdedudi,infidijs hoftium circumueniuntut. t^irymcdon
duxprimusocciditur: f vndecimnauesincenduntur.De-
mofthenes &Nicias claflem dimittunt,quafi tUtius,terrena
expeditione fugituri. Gylippusautemprimünaues eoium
relidas f CXXX.inuadit t dehinciplbsjfiigientes perlèqui
aggrefliis capit,cxditquam plutimos. Demofthenes dede-
cus feruitutis voluntaria motte declinat;Nicias veto in 4ig-
nam turpemque vitam dedecore captiuitatis accumulât.
Igitur Athenienfes biennio apudSjciliam I16 filie Lace*-
dzmoniorum däno conflidati, alijs domi malis cireumue-
niuntur. Alcibiadesenimdux pridemaduerlus Syraculäs
pronuntia t us,mox ad iudicium pro quadam infi m ulatione
deten tus,volun tario exilio Lacedzmoncm fe contulit,im-
pulitque Spartanos,vt turbatis At henienfibus, nouo rurfiis
bello infifterentmeque eis refpirandi fpacium, quin oppri-
mcrentur,relaxarent,cui incepto itaGraècia omnis adftipu*-
lata eil,quafi ad commune incendium reftinguendü,bono
publiço con geftis viribus cpluleretur.Darius etiam rex Per*
farum mem or pater n i auitiq; in hanc vtbem odij, per Thife
fafernem prxfedum Lydizeum Laced*monijs foedus pa*
cilcirur,eilq;fiimpcusb^li&copiaS pollicetur. Mirumdi-
du, Athénien fium tanças ca t An peftate opes fuiflè, vt cùm
adùetfus eos,hoc eft, adüerfiis Vnam Vrbem Græciæ, Afi*,
totiufq; Orietitis viribusincurfiim fît, pugnando l*pè,nec
vnquara cedendo,ebnfumpti magis videantur hülfe quàm
vidi. Principioenim Alcibiadesomneslbciosdeficere ab
hisad Lacedçmonioscoëgit:fed & ab his quoq; petinuidiä
in fi di js appetitus au fu gic,& ad Thiflafèrnë in Mediam cö*
ce(fit,cui llatim accommodato ingenio,& apti eloquij gra*
tia fàmiliariorfàdus,perfiiadetncLacedçmonios tam pto-
fufis opibus iuuetjeum potius iftius cettaminis arbitra fpe*
datoremq; fieri debete, integralq; Lydi* vires aduerfus vi*
dorem referuandas. Quamdbrem Thiflafecnes parte claf-
fis cum aliquantamanu deduci Lacedxmonem iubet, ne
vel abundantes luffragijs, alieno tuti pericülb dimicarent,
vcl intotum deftitutt,lulceptum certamen omittereno
Apud Athenicnlcs verà cum diu domeftica difeordia a*
gitaretur,imminente periculo, fiimma imperij ad fenatum
populi volütate transfcrtur,quippe otio difeordi* nutriuh-
tur.-atvbi necefficas incubuit,poftpofitispriuatis caufis atq;
odijs,in commune confulitur. Sed hbc ipfiim cùm proprer
infitam genti liipetbiam, & tyrannicas libidines pernicio-
fum forer, tandem Alcibiades exulabexercitu reuocatur,
& dux claflis conftituitur. Quo comperto,principes primo.
- Spârtanis vibcm prodere rooliti funt,deinde cùm id frullra
cogicaflènt,in exilium fponte ceflcrunt. Igitur A Icibiades
, '. 'p a r r i a
Ê
Tkuc.tr. 6
Diod. I j.
Plut, in
yt leib, é r
Thuty.Ly,
Diod.i
^ Plut.in ^
Nicia.
f Iuft.triginta,
Thucyd.
& Diod.
Jaceodij
memincruntji'ed
nauium
oumeru
omifauti
I G
Cap.xv.
Alcibialvorcatur
Lacedæ-
monios in
patriam.
Tbucy.Lti
Diod. ij.
I Flut, in
\ jf.itibi. é r
'iuft.
jDar.Êic.
v i. fuie.
[-Àtuënièi
tes opale
a ti.
H
Oap.xvr.
Athenic-
(îum 8c
Sparta-
norum
prarlia. -
Duplex
de Sparta-
dis Vifto-
tia fu i t ,,
naualis
vna, altéra
terre-,
ftris duce
Min-
■