ftcritaS cxléfttfelicitatefublimis. nafti quantum ad mul- ego iudicabo, &poft hacegrcAïcntiircum magna fttbftantïa. ] De
tirtidiriem pertinet, quid fltnt ftellx caeli ad arenam rerrs? populo Ifrael,qui fuerat in £gypto feruiturus,apertiffime
nifiquis& iftnm comparationem intahtum eflc fimilem prophetauitï non quod in eadem ferüitUtefub /Egyptijs
dicat s iftquantumetiam ftellx dinumerari nonpoflunt, aftligéntibusqtiadringenrosannosille populus fuetatper-
tjuia nee eas o in tros vidcri pofte credédum eft. nam quan- a£Vums,fed in ipfis quadringentis annis prxnun ciatum eft.
toqmfqueacutiusinfuetuï,tancoplürcsvidet: Vnde & a - hoc futurum ï quemadmoaumfcriptUnveftdéTharepa-
cenimc ccmentibus.aliquas elTe nrciitoexiftimatur,cxcc- trcAbrax, EtfueruntdiesThareinCarraducentiquinqueauiii:
peis eisfideribus, quxinaliaparte oibisanobisremocifli- non quiaibi onmes tranfa&ifuut , fed quiaibi complcti
maoriri &occid'erepCThibentur.Sequitur, fnnt.ita& hicinterpqfitum, Er inferuitutemredigenteos &
. Cndultt Abraw Deo,&reputatum eft illi ad iuftitiam.'] Hinc affligenteos quadringentisannis, quoniamifte numerus in ca-
faneillafententiaponicur, cuius Apoftolus m.eminit pro- dem affli&ione completüseft, non quiaibi vniuerfuspci-
pterDèigratiarrtèolnméndandam,necircumcifiogloria- attuscft.Quadringenti fane dicunturanni propter nüme-
rctur, gentefqiincircumcHasadfidem Chrifti nollet ad- riplcnitudinem,quamuisaliquantoampliusfint: fiueex
mitti.hoc enim quandb faéfcum eft,vt credehti Ah ra* de- hóe tempore computentur , quo ifta promittebantur A-
! putaretur fides ad iuftitiam , nondum fuerat circumcifus. braxdiueex quo natuseit Ifaac,propter femch Abrax,de
Sequitur, quo ifta przdicuncur.Computantur autem,ficutfuperius
DixitqueadetimDomïntu , EgoDominusqui edaxitedeHur j iamdiXimus,abannofeptuagefimoquintoAbra±,quan-
Chaldaorum, vtdarem ttbt terram iftam, & pofideres eanti] Vbi do ad eum faófca eft ipfa promiflio , vfque ad exitum Ifrael
jeuminterrogdflet Abram i ' fécundüm quod fciret, quod
cI ! poflcflurüsefletéam,refpondens Domhms ait illi, Sume,
quVdfcri- inquit,mihivaccam triennettt,&captain trimam,&arietem an-
ptum eft, nor umtrium,turturtm quoque&columbam. Qui tollens vniuer-
Sume, &c. p, hxc, diuiftt eaper medium , &vtrafquepartes contra fe altrinfe-
v v cuspofuit:auesautem non diuifit.^ ftonënim.ait, vndefciam,
quafiadhucnon crederetifed ait,fecundum quodfóm ,vt ei
I rei, quam crediderat, dliqUa(imifltudoadbiberetur, qua
eius modus agnofccrctur.licut non eft virginis Marixdir-
-fidentia, quodait, Quo niodofiet iftud, quoniamvirumnon co-
Ignofco) quodenim futurum dflèt,certaerat;modum,quo
Heret,inquirebat.&hoccUmqujefiflct,audiuit. Denique
& hic fimilkudo deanimalibuSjtuuenca, 6c capra, & arie-
te,& duabus volucribus,turtüre,&columba;vt fecundum
hsc futurum fciret, quod futurum iam effe non ambige-
rét. Per vaqcam fignificata eft plebs ip(a, pofita fub iugo
legis: per capram, eadem plebs peccatrix futura: per arietem,
eadem plebs regnatura. Quxanimaliaproptcreatri-
madicuntur quia eum ftcutinfignesarricuiitemporum
ab Adam vfque ad N o e ,& inde vfque ad Abram, Seinde
vfque ad Dauid,qui reprobato Saule primus in regno gen-
... Ægypto quad ringend trigintaanni:quorum Apoftolus
ita meminir,Hocautem dice,inquit, tefiamentum cunfimatum i G*^j
k Deo,quapoß quadringentos trigirtta annosfaita eft lex, non infirmât
ad euacuandampromifi'mem. lam ergo ifti quadringenti
triginta,CCCC poterant nuncupari, quia non funt nutl-
tb ampliusiquanto magis cum aliquot iam ex ifto numero
præteriftènt, quando iua in vifu dèmonftrata 6c di£fca funt
Abraae : vel quando Ifaacnatus eft centenario patrifuo,a
primapromiffionepoftvigintiquinqueanhos > eum iani
exiftis quadringentistriginta, quadringentiquinque re-
manerentmuos Dominus CCO C voluit nominale. . Sequitur,
^ '
T« autem ibis adpatrestuos in pace , fepultusin feneäutebona.
Generatione autem quarta reuertenturlm. Necdumenim comple-
tafiintiniquitatesAmorrhaorumvfque adprafenstempus.i] Re-|
plica genealogiam Lcui. Lcuigenuit Cbaatb, Chaathgenuin
Ann am, Amrum genuit Aaron,AarongenuitElea<ar, Eleatarge-
nuit Plumes. C haat h eu m patre fub Leui ingiefl'us eft Ægy-
ptum. A Chaath vfque ad Eleazar computantur genera-d
tioncs quattuor ; licet quidam velint ab Amram incipere,
& a^PhmeeSjVt nos in Eleazar fecimus, perüenire. Si v o l
tis lfraeliticae Domini eftvolùntaré fundatusdn hocordi- luerisdifparemnumerumoftendere, quo modo (ecundü
ne tertio, qui tenditurex Abram vfque ad Dauid, tarnquä quin cam generationem egrefli funt filij Iftael de terra Æ-
tertiam aeratem gcrens, ille populus adoleuid Intüçtu're gypti, tribus tibi lud* ordo numeretur. Iudas genuit Phares,
quoque illi Hint intellrgendiVquos Apoftblüs dicit', tnfoli- Phares genuit Ejrpm,Efrom genuit Aram, Aram genuit Aminadab,
tudinibtu err antes, ac montibus & ffieluncis ,feu in cauernis terra, Aminadab genuit Naafon ,Naafongenutt Salmon. Phares cum I
quibus dignus non erat mundus. In Columba præfiguran funt j patte fub luda ingreftus eft Ægyptum. Naafonprinceps
prophet*,qui fanfto repleti fpiritü,populis denunciabant | tribus luda in deierto defetibitur, cuius filius Salmon ter-
futurä.Siue eriam per turturem & columbam,fpiritales in j ram reprbmiffionis introiuit.Com|mta à Phätes vfque ad
illo populofiguratiiunt,indiuiduifiliipromiffionis&hç- j Naafon,& inueniesgenerationes quinque.Sequitur,
redes regni futurr. quorum *tas temporalis idèo tacetur, j Cum ergo occubuijfet Sol,fafta eft caligo itnebrofa. & apparuit
quia sterna méditantes, tranigreflifuntdefideria tempo- ; chbanusfumans, & lampastgnis tranfiensinter diutfionesilLu.]
ralia:ßc ideodt&umeft,.4Mft4tfiem nondiuifit:quoniam car- . Significaciaminfine(*culrperignemiudicandoseflecar-|
nales inter (e diuiduntur, fpiritalesautem riullo modo,fi- j nales. fieutenimaffliâiociuitatisDei, qualisanteanum-I
uednegotiofis cóuerfationibus hominum fc remoueant, ! qüantfuir,qusfub antichriftofuturafperatur.fignificatur
ficut tUrtur,fiue interillas degant,vt columba.Vcraquc ta- tenebrofo timoréAbraç circa fblis occafum,ideft,prqpin-|
men auiseftftmplex & innoxia,ftgniftcans & in ipfolfrae- | qüanteiam fine (*culi:fic ad lolisoccafum, ideft,adipfum
liticopopulo,cuiterradandaerat,futuroslndiuiduosfi- iamfineriifigniftcaturiftoignediesiudicij, dirimens car-
lios promifti'onis,& heredes regni,in sterna felicitate ma- pales, per igncm laluandos,&in igne damnandos.Sequi
fiui.Sequitur, ! tur,
' Defcenderuntq.volucresfupcrcadàttera,&abigeba(eas Abrami] j ln illo die pepigit Dominus cUm Abramfoedw,dicetts, Semini tuo
lllius enim mencofæpeliberatuseftlfraelicicuspopulus, j dabo terram batte, afluuio Aegypttvfque adfluutum magnum H u-
& defenfatus ab infeftatione gentiüm diuerfarum. Aues ! phraten,Cinaos)& 2.enezatos,& Cethmonaos&Ethaos, & Phere-
autem defeendentes fupra corpora qu*diuifa crant, non j Jzaos,Raphain quoque, & Âmorraos, & Cbananaos, & Gergeftos,
bonialiquid,{ed fpiritus indicant aeris huiuspaftum que-1 &Hiebufaos. J Deinde teftamentum faâurn ad Abram,
dam fuumdecarnaliumdiuifione quxrentes. Qubdau- terramChanaaopropriemanifeftat, & nominatineaXI1
tem illasabigebat Abram , fignificatCtiam inter illas car- J géntes à flumine Ægypti vfque ad Humen magnum Eu-1
nalium diui(ioncs,vetos vfque in finem pcrfcucraturos fi- j phraren. Non ergoà flumine magtib Ægypti, hoceft, Ni-
dcles.Sequitur, I • io:(ed à paruo,quidiuiditlnter Ægyptum 6c Palxftinam,
CumqueSoloccumberet, foporirruïtfuper Abram, & horror vbi eft ciuitas Rinocorura.Sequitur,
rnagnus& tenebrofusinttafiteum. Signifi6atcircahuiusfinem I JgiturSarai,vxor Abram,nongenueratliberos,fedhabensancil-\
fsculi magnam'perturbàtionem, ac tiibulationem fucurS lam Aegjptiam, nomine Agar, dixit mdrtto fuo , Ecce conclufit me
fidelium,de qua Dominus diçit in Euangelió,Erircniwr«»c Deus, ne purerem ingredere ad anttllam meamji fortefalttm exilla jbra*£Ul1
tribulatio magna,qualis non fuit ab iwùio.Sequitur, j fufctpiamfiüos.Cumquttüe acquitfceretdeprtcantt,tulit Agur AgtJDiftumjjcft
ad eum,Scitopranofcens quod peregrinum futurum ptiam anallam fuam poft annos deceth quam babitare caperatin '
fitfernen muni in terra nonfua, & fubijcienteosferuituti,&affii- terra ebunaan , & dédit earn virofuo vxorem, qui ingrejfut eft àd
genteosquadringentisannü:vcruntamengentem,tutferuitutifunt, iüam.At ilia conceptffefevidens,dejpexit Dominantfuamï} QjiP“
C*p.^
De«111'
'^urémactinet ad rem geftam, nullo modo eft inurendum mus. idiomaenimlingu*illiuseft,pc^bcquidcm feribe-
de hacconcubinacrimcn Abraæ, qflia iam adoptibnis co- re, fed per alegere : ficut econtrario, a litccrain fspe per ue
aitationefublata,cûdefeipfolëmcfperaret Abrâ:reftabat 1 pronun ciant.Sequitur,
incertum, vtruni ex Sara, an ex alia : quod illi Deus occul- Et ponam ingentibus rCges, qui ex te egreilientüh & ftatuam pa
taré voluit,dobec ex ancilja vêtus teftamentum figurare- üurfi interme& te , & interfernen tuum poft teingemraiionibus
cur. Quid ergo mirum, fi vidés fterilem vxorem ac cupien- fuis faderefcmpiterno,vtfiln Deus tuus, & femint ruo poft te : dabvj^
rem fibi prolètn, quam patere ipfa non poeuit * ex famulä tibi &femini tuo poft te, terram peregrinatiom tun. , omnem ter-
fuaöccxmaritüprouenire , nohfu*cupiditaciccflit,fed ram in pofftftionem ater narrt, croq3Dcuseorum. 1 Siquemvero
coniugalipoteftati obrem perauit ? Vfüseftea Abramad mouet quod diiftum eft, Etdabotibi & femini tuo poft te ter ■
generandam prolem, nonadeXplendamlibidinem, nec ram peregrinationis tua inpojfefiionematernam , quo modo ac-
inlultans, léd potiusobediens t coniugiquefuxfterilitatis cipiatur impletum i, fiuc adhuc expc&etlir impiendum,
Grediditèiîèfolatium, filccundumancill*vterum,quo-.; cum poflèiîioquæcumque terrena sterna cuilibet genri
niam natura non poterat, voluntatefaceretfuum.l&eoiu- eflc non poflitdeiat sternumdnoftris ihterprctaii , quod
re quo dicit Apoftolus, Similiter & vir non babeat fui corporis | Grscedicitur in illorum lingua «V»«”. > &autnon habet fi
poteftatem,fed mulierivtcretur ad pari’endum ex altera,quod nem, aut vfque in huius fieculi tendimt finem;. Sçquîtu!,
non poterat ex'iëipfa. Nullaeft hiccupido lafciuix,nuU DixititerumDeusàd Abraham, Et tu cuftodicspactum fner.m,
la nequiti* turpitudo. Ab vXore caufla prolis ancilla mari* : ér fernen tuum poft te in generationibusfuis. Hoc tftpaäum -, quod
to traditur,à marito eau (a prolis accipitur.-ab vtroque non obferttabttis inter me & vos, & fernen tuum poft te. Cimirtiidetur
culpà luxus,,fed nacur* frutftusexquiritur. Sequitur. tx vobisomne mafcultnUm, & circuncidetiscarnlmpraputtj vefin,
Dixitque Sar di ad Abram. Inique agis contra me.Ego dedt aneil- | vt fit in fignum fader is met inter me & vos. lé f ans o ft o darum c triam
meant irtfimm tuum, qua videos quod conceperit, defpeätli me j curncidttur in vobis. Omne mafculinumùn generatiombus veftris,
habet, iudicet Dominus inter me & te. Cuirejpondit Abram, Ecce tarn vernaculus, quam emptitius circuncidetur, &quicunque non
ancilla tua in manu tuaeft,vtereeavtlibet.~] Denique cum an- J fuerit deftirpe veftra-.eritquepaftum mtum in carne veftra in fadus
cilla grauida, domina fterili fuperbirct, & hoc Sara mulie- aternum.Mafculuscuiuspraputijiaro nort fueritcircumcifi, deltbi-
brifiifpicioneviropotiusimputaret : etiam fibi demon- tur anima ilia de populo fuo-.quia paäum Ine um irrt turn fecit.'] N o-
ftrauit Abranijnon fe amatorem feruum,fed liberum fufl- tandum qilod vbicumquc in grsco, Teftamentum lcginius,
fegenicorem; & in Agar Sar* coniugispudicitiamcufto- inHebraicofermone Eaaus, fme Paäurn habetur. Mul ta
diftc,necvolunratemluam,fedipIîusimpleuiftè',accepif* j qiiippeappellanturtcftamentaDei, exceptisillisduobus .
fejnecpetilfejacceftifte, nee cefliflè; feminaflè, nec amaflè. | magnis, 6c vetere & nouo, quod licet cuique legendo co- .
Ait enim, Ecce ancilla tuainmanibiu tuis,vtere eavt libet. O vi- j gnofecre. Teftamentum autemprimum, quod faéhim eft
rutn virilitcrvtencemfeminisjconiugetemperanter, an-* I ad hominem primum, profeéto illud eft, Qua dte edefiiis,
cilla obtempcranter,nullaintemperanter.Sequitur, ‘ morte moriemini. Cum enim lexeuidentiorpoftea data iir,
Affligenteigitur eam Sarai,fugaiH inijt.Cumqueinutniffet illam 6c dicic Apoftolus, Vbiautem non eft lex, nórteftprauaricatio:
angehuDonnm iuxtafontem aquain folitudme,qui eft in via inde- quo patSfco, quod in pfaimo legiciir>verum eft, Prauaricato-
jertoSur.[] ConlëquenterÆgyptia in via Sur, qu* per e-J resreputauiornnespeicatoresterra ?nin quia omneslcgisalieu-
remumducit ad Ægyptum, ire feftinabat. Survbiinuenit iusprsuaricator.es iiintrei, qui aliquopaefto tenenturobangelus
ancillam Sar* Agar, fitum eft inter Cades & Ba-
rath, extendirur autem defertum vfque ad mare rubrum,
quodad>£gyp?iconfiniaperuenic. porro Cafles fblitudo
eftfupervrbemPetram. Sed&fcriptura'defertum Cades
contrafaciemiEgypti extendi memorar. Sequitur,
Dixitqtib angelus Domini, R ettertere ad dominam tuam, &hu-
niiliarefubmartu ipfius. Multiplicans, inquit, multiplicabofemen
tuum,&non numerabiturprarnultitudine.Ecce, inquit, concepifti,
& pariesfil turn,vocabisqx nomen eius ifmabeheo quod audierit Deus
ftridli. Quamobrcm fi etiam paruuli,quod vera fide.
bet,nafcuntur,nonproprie, fcdori^inalitcr peccauires,
vnde illis gratiam renuflionis peccatorum neceflariam
confitemuu.-profedfcoco modo qui funt peccatoreSjetiam
prxuaricatoreslegisillitis,qusinparadilo data eft,agno-
fcunttu:vt verum lit vcrumque.quod feriptum eft, 6c, Pro-
uaricatoresreputaui omncs peccatoresterra: 6c , Vbi lex non eft,
necprauaricatio. Ac per hoc,quia circumcifio fignum rege-
ncrationis fuit; 6c non immerito paruulum, propter origiaffliäionemtuam.
Hicerttferus homo: manuseius contra omnes,ér nale peccatum', quo primum Dcidiflipatum eft teftamen-
mantu omnium contra eum , & èregionefratrumfuorumfigetta- tum,generatiodifperdet,niiiregencrauoliberet:(ieintcl-
bcrnacula.^ IfmahelinterprctaturexanditioDei. Contra ligenda funthscverbadiuina,tämquamjlidtiunfit, Qui
faciemfratrem fuorutn habicabit: fignificauit feinen eius non fuerit regeneratus,interibit anima ilia de genere cius,
hab'itacurumin eremo , id eft, Saracenos vagos, incertif- quia teftamentum Deidiflipauitrquafi non nili de ifta cirque
fedibus,qui vniuerfas ge.ntes, quibiisde/êruimex la- I cqmcifioneintelligicogeret. NuncVeroquoniamexptefi
tereiungitur,incur(änc,6c impugnantur ab omnibus. Se- fit cuiufmodi padtum paruulus diffipaucrit , liberum eft
quifur, - j intclligcrc de lllopadtodidtum, cuius dillipatiopertincre
Peperitque Agar Abraafilium , qui vocatiit nomen eius I fniahel. j pollit ad paruulum. Siautemhoc quifpiam non nili oe
Septuaginta&fexannorum erat,quandopeperitei Agar ijinaebe- ifta circumcifionedidtumeflè conteiuli: , quod in ea pair
»/.] Poltquam natus eft Ifmahel ex Agar, inquoputare dtumDei,quoniamnoneftcircurncifus,diffipaucritpar-
poflètAbramimplctum quod promilfumfnerar, cum fibi uulus: qusratJocutionisaliqucm modum, qyononab-
vernaculumfuumadoptarevoiuiflet, Deodicente, Non iurdepollitintelligi, ideodiflipafteteftamentum,qui.l.i-
bicerttheres turn,fed qui exiet de te, ille eritberes tutu: hocergo j cetnonabillo , tarnen pft in illo diflipatum. Vcrumlic
promiflum nein ancills'hlio putaret impletum, iam cum | quoque animaduertendum eft, nulla in fe negligentia in-,
cfletannorum X C IX.apparuiiciDeus&dixir illi, jEgo j iufte im;erireincircumcilianimam paruuli, mfioriginalis
Deus omnipotent, ambulacoram me, <jr efto perfeftus -.ponaniq^ foe- I obligationepeccati. Dixit quoque Deus ad Abraham,Sar ai v-
dus meum inter me & te:&multiplicabo te vebementer nimis.Ceci- xorem tuam non vocabls Sarai, fed Saram & benedieam e i: & ex
dit Abram promts ïnfauem fiia m: dixitque ei Deus,Ego [urn,& pa- | tüa dabo tibifiltum, cui beneditlurus fum. ] Errant qui pucanc
ttum meum tecum,er is^ pat er multar urn gentium. Nrc vltra voca- i primum Saram,per vnum r, fcriptam; & poftea altem m r,
bitttr nomen tuum Abrant, fedappeïlaberu Abraham, quiapatretn I additum:&.quia r, apud Grscoscentenarius numerus c ft,
multatmngentiumconftüut te'yfaciamquete crefcereyehementifti- I multas fuper eius nomine ineptias lulpicantur: cum vri- wr.] Dicuiit autemHebrsi, quodfn nominefuo, Deus' quevtcumquevoluntoivocabulum commutatum, non
quodapudillos tetragrammacumelljhelitteram Abrah* Grxcam, ied Hebrxam debeat habere rationell) , cum
&$arxaddiderit.diccbaru£enim prirtuim, Abram ,quod ipfum nomen Hebraicum fit. nemo autem alteialingua
interptetatur pater excelfus « Sc poftea vocatus eft A bra- quempiam vocans, crymologiam vocabuli liimit ex a ire-
ham,quodcransfcrtur pater imiltorum. nam quod fequi- Lra.Särai igitur primum vocatacft, per fin ,res,ioth.Sub-i
turgenfitim.non habetur in nom(ne, fedJ'ubauditur. Nec ■ lato ergoioth,ideft, | elemento, ad'dira eft c,lutcia, qu*
mirandum quare cumapmJ Grscos Sc nos,a,littera vi- J per a,ltgitur;&vocaracft Saraa. Caufla autem nonuois-
deacur addit a , nos, he Jineram Abrahsadditam dixeri- 1 inuriutati l)scefi;qnod an tea dicebatuv,princeps meaytuas
Ï Bibhotb.Vet.Pat.Tom^. ' * 1 ' '■ ,__________Y y y z ‘ _______tantum