Sjnejh
& vrhos$kentpu$ beadpris vifae afTecutionc dignilfimi,
ea fine fatigationcpotiuntur 'J vcrum & jpffi paululum in
co, quod ift eorum natura Felicius eft, ftabilici, fluxa, & ca-
ducanatura:oonditionereuocantur:'nec vtique toto de-
inceps tempore mence extra fclerapiuntur, nec intelligi-
bili pulchritudmefatiantur > quibus id aflequi pofleconv,
ceflura'eft. Audio enirn nonomneseius rei compotes fieri:
imbne maioicm quidem pattern;, led ex paucislori^e
ifta iudicacur, incfedunr (demus verb quod re vera eft>
nonnullos ex ijsfintm adipifti ) mi hi certe non vlla via in-
ceffilfevidentur. Qip enim via haec elle poteft ; in qua
ftulluspçdecentim progrefliisapparet, neque priusquic-
quam autpofterius, neque certus ordo eft ? Sea quod ab
ijs fit, Bacçhico potius rurori, & inland, acfanatico fifltui
‘urhile eft, fine curlh videlicet ad extremum peruenire,'&
A ___ w , fide ràtionft&nÂipnibus'tationislimites tranfilire. Non
'paudfiimos, qùibus^uifcp quodam ^f^latu prior ille'éx- ! enfin iftudquàfi cogtiitf'ônis cdnfidcratio eft, aut mentis
titit mentis impulfiis: ih eoq; quaft turn hominum natura
*patitur perftuerant,necyllo retrahentis natuiælibramcn-
tofledluntur.
I S MuUiThyrfigtriJSa'cchorum copia rara eft.
Quanquam nequeilli Eacchicum huncfiirorem per-
petuo fuftinent ; fed modo diuinis, modo terrenis rebus',
atq; corporibus occupantur;hominefq;lc efle intelligunc,,
exiguas mundi'partes, & miQores-yitasfibi ipfis fubditas
habentes, qifas & f ufpedtas habent, & fedulo occupant y
ne mouéri,aAcontrainfurgere quean't. Alio qui quid ifti
fibi calathivolunt, textaq;,quætra&areloltnt î nihinpri-
mis quideiri tunc temporis homines client, hoc eftnon-
nunquam ft ad hæc inferiora conuertentcs. Neq; enim yl-
nà Sc contemplationi oC textoriim arrificiovacare poflunt.
praetereaab otio fibi metutrnt, quod natura: noftræ, qu&,
plurima motus intiitameftta fuppeditât, intolcrabile eft.
Vtne igitdr aliudquicquafn agerent, earum rerum occu-
pationem fibi præfcripftrunt, éöq; modo animurti îrifti-
gant. Nam & confeÂo opére déléófcantur,' eoqüe màgis,
quo pftira^&vqpu ftiora perféccrmtmdfttumpnimpartem
aliqUamèftnccefreeftquæinhisinfenoribusyérftriir,ita
tamen vt minus validaeafit,.pe plus æqùb præpônâeret,
auttenaciusadhæreft^t. Atqüi GriècôBarbarusin ftruah-
do prdpolïto multo confiant!pf: q^zoçünq; eni m bum impetus
rapuéfrç, vehemens atque pertinaciifiitfùs eft: ille
autem eleganti morùm vrbanitate acmitiori tempèrame-
toèft,adeoqi facilius 4çficit. Ego vero eamnituræ noftræ
conditionem cflê cupereiii»^ perpetuo -vt ad contçmpla-
tionem ere&ielftpoflèmus. Qupdquiafierinullo modo
pofte comprobatumeft, yicilflm^go velim modÔtha^K
inarumrefdmcontëmpla^iónedetineri, , modo in natu-
ramdelapfus aliquid obledtamenti çàpeftère , vitamque
nonnullahilaritateperfundere. nom enim hominem me :
efie.'non Deum,Vçadqmnemvoluptatem rigidus fim, aoe,-
que immobilis, neq; itembcÜuam,Vtcorporis vpljiptati-
busindulgeam. Supereft profedto vt médium aliquida
nobis quæratur, quod quid aliud eftepoteft, quàm otium
illud, quódin Uteris, & circaliteras conteritur ? Quæ vo-
luptas fincerior? Qujnam affedtusab omniaffedlu purga-
tior i Quis materiæ minus affixus^ Quis magis impollu-
tus ? Hacego parte rurfus Græcum Barbaris antepono, & firudentiorem iudico, qùèdvbi ftft demittendum erit, il-r
eftatim in proximo cónfideat : irfdiftiplinis enim cpnfi-
de t. difciplina autem mentis digreftiis eft:hinc ex alia in à-
Üâm rationem, per quam antea progreftusçft , perüènir;
‘Ecquid vero tandem men ti eftiatione coniunâiiis !' au t
(quodadillamnaui^iumaccommodatius ï Vbicunque e-
iiim^tio eftjibi 8c me ns eft: fin minus, at cpgnitro faltem
aliqua,fiue ininferioribus rebus inerfiis ifitélTetftio. Nam
& fiîcfpe.qdationes,/& Aeoremata quædam appellantlîr
inferiocis mentis officia, Rhéforica fcilicçt, Poëtica, Na-
taralia, & Mathematica: eidcmque ni hi lo minus o culum
exceflus, (acrailia, & diuina penitus res: rieque vt aliud in
alio quippiam j ftdfvt paruis maiora componamus) quem-
admodum Ariftoteles ei qui initiandus eft, non quidnam
ageredebeatdiftendum eile prarcipity ftdpati quodam*»
modo, atq; afficioportere,pofteaquam nempe idoneum
ft pra-buerit: ipia aucem hdbilitas rationc caret , multo-
que magis fi non eamratio prteparet. Eiufmodi itaque ho-
minibus vpl ad minimaddlapfiisfine vllo medio, longifli-
me^ueaccidit.&iprxcipitiruinae fimilis eft; non fecus ac
iliurq iq fuperiorem partem aftenfttm cum ftltu confere-
bamus. Nam quos ratio proficiftentes non deduxit,
nequeitcmredeuntesexcipiet. Quonamhkcergo pacto
fibi inuicem con/entanea funt, nunjcquodYupfemumeft
con^'ngere, nuncad vitiha, 5c virgulta connerti B Homo
verd raedi^confiderandifacultatis beneficio rationis par-
ticeps eft, Sc dieirur ', quanf illi nunquam excoluerunr;
quantum exeo quodpalam'eftconiicerelicet. Atque ipft
quidera fiiiif, & id quo peroeniehdum eft vtrilque comf
mune eft, illudque fi adepti fuerimus nihil d nobis iniir-
cem diilidebimus. Quod autem adea atrinet quae inter*
media fimt, in his philofophus nofterfpnge confidera-
tipr eft: Viam enim fibi prxmunit & ifa gradatim coti-
f ceridic , vt & ex fe'ipTo^iquid moliatur-; paulatim autem
progreflunfid quod appetic verifitnile e:ft efle confecutu-
fumV Quodji minus’obtineat, at progreflus eft ialtem y.
neque id profedfcd minimuni'eft, ftd is mulco magi’s Ccete*-
ris prsftabit moftalibus, quam illi pecudibus antecellunt.
Idcirco plures ex noftris ad finem peruehturi funt , quia
cum natura congrua eftillorum aggrefiio. Ilia vero, nififi
quafoLteingenuafit ariimi nobibcas,quaeprimam fuiori-
ginem exalcodeduca^autrpentis'fingulare quodpiam genus,
quo d veffeipio m oueatur-f^rftlefitfufficiens. Qua-,
lis Amus olimvEgyptius literarumvlamnonreperit, led
iudicaui^taritaineoeratyismentis," Emfinodi autem vel
finephilp(bphicamethodp^itiusrcrolaat:Naturaliscnim
Hufticit, mtUtoqUe magis^quisexacuere.ipfum ac prbuo-
care yelit.. Nani ad interrora femina augenda , & adto-
tum aliquod incendium excirandum licet mini mam ftr-
: monisficintillam acceperit, efficaciflimus eft : lilts igitur
nihilo ex co deterius eft, fi non Grxcam inftitu tionem an*
teuerterint, quxquidemeosquiminusrcbuftifuntpro-
uehity& rufekat, acquicquidin ipfis diui.ni„cftfoucndoe-
ducit; Illic contrafoli ij quibus domeftica felicitasfup-
petir finem adipifeun cur; Rarius au tern fafteeft animorum
iftud, quam PhcenicisgeniiSj quo iEgyptijtemporum Cir-
cuitus ineriuntur-: vulgusyero hominum ftuftra in eola-
borauerint, requeipfoslaboreconfecerint, abfque men-
teeam naturamindagantes, c^usmentepercipitur, ijque
prafertim-, quos minimeprinceps ilia natura in hanevi-
taminduxit,,Illisenimfijusimpetusprofuerit: velpotius
eum ego imp.etum agitatx mentis indidtim efte cenfto.
Sed maxima hominum pats neque rnterius concitata eft,
deque qu^ fecunda dicitur nauigatio, per otium, Sc quie-
__ ■ , ’teifiadmentenrexcitatur :6c vtaliquid aliud eorumquae
ilium exornant, lippirudinetnque difeutiunt, Sc paulatim^ in pretio lunt, aelaude hominum, pra:claram aliquam lehis
quæ cernuntur afluefacienti^ menteni excitant, y ta d
nbbiliorem-fpeculatiOnem audaciorafturgat, nççfixisad
Solem obtutibus protinusconniueat. Ita Græclhomines
etiam volùptati dum v a c an t, vnà & animi cognitipnem.
6lam æmulantuv , quorum quidem mu 1 tiplicia (line genera,
finguliquc.propser necefiitatem fiiam in vnumcon-
ueniunr. De quibus ego veri^fimè afiirmare aufim, fru-
ftra cos laboraturos, aut fatigatum iri, quibus vel fponte
t,atquecx ludo nonnihilin ptiorisgropoutiemo^ | infita mens$eeft-, vel :poftmodum acquifita. Ac vereor
lumentumreportant. EtenimdeOratione, aut Poema-! ne non fas fit alia in parte noftri* praterquam in mentc,
teiudidumferreamentealieoum non eft. Di&ionem au- (praftfitem Deum^efle credere. Templum enim iftud
tem caftigare, & minutatimquadfcalpello deraderc,ar- Deo conuenienseft , proptereapurgatricibus virtutibus
gumentorumque caputinueftigare,acdHponérc,fiue ab ftudendum efleTtadidereGraciiuxta ac,Barbati:ftpien-
alio difpefitum agnofeere , hacquomodp minime ftria., I tës ^ molcftam pmnem. natura bccupationem- praclu-
auf ludictaeflepoflunt ? Atgui altera via, qua adamant (dentes , np quod intelligentia impedimêntilm poflit
■ ’ . ’ • * '________ ; , r- j&p % - ..’ facefle-.
faceflere. Hacfuit eorum mens , qui prum vtramque
philofophiam condiderunt: verum illi virtutes .confuetu-
dine potius, quam ratione ftabiliri pueanr, trefq; illas nu-
mero efle volunt: prudentiim enim reijeiunt ijdem ipfi,
qui temperantiam admittunty fl vllam demuro temperan-
tiam ftcundum eos efle concedamus. quando fieri non
poteft quin pra ‘mutua_conftquendi neccflitate fimul Sc
ponanturvirtutes omnes Sc intereant. Attemperantiav-
tendumefleputant, non quod cur cemperandum fit in-
celligant, ftd quafi imperio quodam accep'tb, aut lege cuius
nulla ratio ädferri queat, quam qui pol’uit alterius quidem
rei cauft efle non ignorabat, intelligentia: nimirum,
fimulque quod ad mentis afcenfuraconduceret, vt nullo
eorum qua: in materia funt afliceremur. hi yero aconcubitu
abftinent,idipfumperftftadmirantes,maximiimqiie
id ducentesquod''minimumeft, Sc prxparationcra ipiam
finem efle periualum habentes: Nos autem virtutes quafi
torius philofophiae elementamiramur. Etenim qui irnpu*
rus fit pura rradfcare non liceat, didum a Platone prpbaui*
mus. Virtutes'porrb quod alienum eft detergentes cx-
purgant. Sed liquidem anima per ft bonumeflet , repur-
gatione dun taxat opus haberet, Sc ex eo iam bonum eua-
deret, quod fola exifteret. Iam verp nequaquam ilia bo-
num eft , necenim vnquam, inter mala verlari potuiflet;
ftdbonilpeciemhabet, mediamque naturam lortitaeft.
Iraqueinaeterioravergentem virtus reducit, folutaque
labe mediam rurfum efticit.Senfim tamen adtionum pro-
cedendumeft: hoc autem ratione fit. Intellebtus liquidem
cum intelligibilibus coniugatum no men eft» Vti fi
finis fit coslum intueri, haudfatiseftinhumum non cur-
uari, ftd poft mediam vifus confiftentiam, necefle praeter-
ea eft ad fuperiora conuerti. Et quidem id cx virtutibus v-
tilitatisfibialiquisconlciuerit, quod ab omni materiaiaF-
fcclione liberetur. Euehendus verb infiiper animus eft:
quia malum non efle nequaquam laris eft v ftd Sc Deum
efle oporret:&illud quidem nihil efle aliud videtur,quam
ä corporis, 6ceorum qaae ad corpus attinent confortio re-
ceflille : hoc autem p'erinde eftac mentis beneficio ad
Deum left conuertere. Nos itaque fuum virtutibus honorem
habentes feimus quo quarque ordine gaudeat, eo,
Icilicetquem prima elementorum principia ad totius li-
bricognitionem obtinent: prima: enim his qui ad mentern
eriguntur oecurrun t , non tamen ex virtutum poflef-
fiohe omnia conftquimur, ftdidtantum quodimpedi-
mento erar remouimhs»caque hadtenus pra:parauimus,fine
quibus nefas Iperare quidem eft finem polle compara-
ri. Atque hac ratione minime delperantes,deinceps men-
tisauxilio , co ordine quemvetuftilfimi, acfeliciflimiho-
mines excogitarunt,j ad finem enitimur: neq; iftudfcio an
ftdulo quxlitumfimus tandem aflecuturi, a:gre certe in
eum inciderit,qui nec vnquam amoreillius capcuseft, nec
qujerendufne fit latis expioratum habet. Atqui egregic
exiisijdefunguntur, quiineoconfiftunt, necaliud prs-
terea curiofius inquirunt: mali enim vtpotetepurgati non
fiierint > At quibus plebemexcellere in animum incidit,
qui id temere cafuque didicerint, eximium acj prsclarum
quid hominis efle rationemiihdequedifciplinam quidem
omnem,qua mens corroborate,nihilifecere: aftipfis ye-
ro.abfurdis quibuldarri agitationibus cientur. Sc cuni ft
philolophix nomine magnified oftentenc, fi quid tamen
ab aiijs traditum acceperint, hoc fuisadditaraentis depra-
uatum,Sc malignum reddunt, cxcos quoldana partus eni-,
xi,qui non mentis quidem illi, imo neintelledtus quidem
dici debent, fed ex abfurda opinione, Sc aberrarite Phan-.
tafia prodicrunt: ridicule ( inquam) vel miftrrime potius
illos affebtos videas. Asquum eft enim homines cumli-
mus, hominum calamitatibusnon.illudere, ledeäläem
deplorare. Proh fermones! proh dogmata 1 Nam fi arie-
tes philofophiae iplam capeflere velient, haud Icio quid-
riam prjeterea aliud inhoiiorehaberent. Sed nos illisdi-
camus ( meritb enim dicemus) b omnium morcaliutJau-
daciflimi, fivoseximiam quidemillaqi natura: conditio-
nem'feliciteradeptosiiitelligeremus, quam Amus , aut
ZorqaftreSj aut Hermes, aut Antonius habuemnc,mini-
[uiecaftigandos , aut difeiplinis informaridos efle cenfcremus
, infigni quadam mentis.inagnitudine præditos >
apud quam 6c ipfæ conclufiones Propofirionum inftar
funt; fcdlicubicumhominemoffenderemus, religiolo
cuitu , acveneratione profequeremur. Vos autem etiam
communi natura inferiores , nec tarn folerte? quàm
ctaflbs, atque hebetes élft animaduertimus. Quare repre1
hendendosmerito ducimus, Sc quicquid oprimi nobis
excogitatum habebimus.id in medium proponemus. Aut
igiturinprimis cognitionis elementis confiftite ( lunt e-
nimeaàdiuinishominibustradita jacque ita mediaeeritis
ftcundum Platonem.conlîftenciæ, vtnon amplius impe-
riti, fie nondum tamen fapientes, redæque opinion! fine
ratione, & demonftrationibus, primas partes tribuenres;
Nam Sc id quodverumeft imperitumefle , & fapiensili
quod rationis eft expers, nulla vnquam permittetoratio.
Eofiordine contenti eritis, vobilcum mediocriter age-
tur, eulpaquetaro D ei, quàm hominum caulavacabitis,
imbiufta exeare laude non carebitis. plebeio enim ho-
mini an fit res nolle làtis fiiperq; eft. fin vos lqpo non con-
tineatis, ftd id quod vlterius eft atfe<5betis,a^>ropter quid
resfitcuriosè indagetis , præclare quidem fecericis, facræ
iltiusreij fapienriamintelligo, amorecorrepti: verumne
foliapudvoseireiaucupandæ ftudeatis : Rudes enime- |
ftis,necaburydcexercitati, acpericulumeftnein profun-
dam loquacitatis voraginem demerfi funditus pereatis:
j quqd &olim Socrates extimuit, neque eum animi alfe-
ttum clamamicos homines efle voluit, Parmenidem, &
Zenonem. Atqui Socrates ille erat t vos autem qualef-
cumquedemum litis, grauilfimanihilominus audaciave-
ftrum omnium eft, qui in arcana quædam dogmata réméré
infilire contenditis:præfertim cum triuiaHbus ad id verbis
vtaminu Gadmi quidem femen lâtiuos(vt aiunt) ea- J
dem die milites reddebat : latiuosvero Theologos nulla j
haélenus fabula prodigiosè finxit; Non enim veritas o-
mnibus in p.ropatulo en , neque paflim ftrata., nec tale
quidpiam,quod venatione poflit comprchendi: Quidigi-
t.uri Eainrephilolophiæfublidiumaauocetur* & ^ d o - ■
mnem ilium decurfum infinita loi/gitudine porreâum i
patientiânimoferendumfeaccommodent, tarndilcipli- j
has, quàm difeiplinarum rudimenta capelftntes. Efte-
I nim exuenda imprimis rufticitas , minoraque la era ante j
1 maipra inlpicienda funt, Sc chorea: ante faciura geftatio-1
nem celebrandæ, facefque rurfumgeftandæ, priufquam
lacrorum Antiftites fimus. num iraquealios ab aiijs laborers
fponte fufeipietis 1 At non fine puluere maxima quæ-
quccomparantur, quanquam fi opportune reiii atrigifle-
j tis, nonnihil in ea re voluptatiscaperetisj qua^i qui pro-I
igrefliimfaciunr perciperé folent; Sed vos ftrae erudirio-
| nispiget: cum id turpenon fit, imperitia autem iongema-
| ior fit-turpitude, in qua quidem conftitucij fimplici ea co-.
I tentinoueftis : iampri.^menim mediocrem ftacumob;
; tinuifletis,nihilnequefciehtes, neq;fcireprofitentes, hoc
I eft diraidia ex parte perith hoc enim Ialtem ipfum Icirctis
j nulliusreiin vobisclle (cfentiam. Duplicemautemigno-
rantiam magnifice vobisipfis eonldfcitisj (apicucise enim
I loco arrogantia, faftuque plcni, Sc priufquam didiceri- L
ris, addocendum accinéli; dicam itcrum, proh ftrmonesl
! proh dogmaral qualiaapudvosdiftra^a Sc plurimorum |
j capitum mpnftra gignuntur : euiulmodi ohm Dijs bel-
! lumintulilft ferunt : De quibus quid aliud quifquamdi-
I xerit,quàm abfurdis de ipfo opiuionibus diuinum numen
j difeerpere ? Quod minime lane comingerct, fiabldio-
tarum&i,mperitorumftatunandefecifletis : lederatni-
rflirum Felix cius rei Fuccefliis in mediocricate pofitus:poft-
quamlcarus pedum vliim dedignatus e%repente aere,ter^
raq; excidit, quorum alcerum defpexerat,alterü non eft af-
ftcutus.Hæc non ta aduerfiis eos qui diuerlà vitae inftiruta
ft(ftantur,qliànaaduerfusnoftrosdiâaruQt,qui ftolidè,ac
fioe ratione magnificeloquuntur, quiquehuicrationi li-
ber^|ibus difciplinisfuccurrendi occafionem praebuerunti
quos quanti emerequifquamvelitarrogantes, atquein-
lulFoshomines? multo lane con ftiterint, fitresobolovno
commutentur.Ego vero cum ftitis atque elegantibus poe-
tis,tum probis oratorib.gratiam habco maximam,vnàq;&
fi quis dignam ftrmone hominum hiftoriam condiderir.
ncmi